Nauwkeurige beschryvinge van Groenland of Spitsbergen, waer in de walvisch-vangst, gelegentheyd van 't ys, en haer wonderlijke kragt en figuren, duydelijk word aengewesen

Van de Vet of Traen-branding.

VOor deesen hebben de Hollanders de Traen gebrandt in Spitsbergen, ⁺ op Smeerenburgh, en by de Harlinger-Koockery. Tot bewijs daer van, vindmen hier noch allerley gereedschap, behoorende tot de Traen-brandery; gelijck wy hier boven hebben verhaeld in 't eerste Hoofd-stuck des tweeden Boecks, daer wy handelden van de gelegentheyd des Lands Spitsbergen.

De Françoisen branden 't Speck in haere Scheepen tot Traen. Waer door dan meenig Schip in Spitsbergen door Vyeren Vlam werd verslonden. Terwijl ick daer was, viel dit twee Françoische Scheepen ten deel.

d'Oorsaeck, waerom 't Speck in Spitsbergen werd gebrandt, is, om datse meer Traen als Speck in de Vaten konnen laeden, en derhalven de Scheepen rijcklijcker konnen bevragten. Zy meenen hier mee de grootste winst te doen, wijlse al t'samen op Part varen; dat is, sy bekomen geld na datse veel of weynigh hebben gevangen.

Ons Volck doet, gelijck alreeds gesegt is, 't Speck in de vaten. In deselve gierd het gelijck als Bier. Evenwel weet ick niet, oyt gebeurt te zijn, dat eenige vaten in stucken sprongen; schoonst allerwegen digt en vast toegemaekt waren. Het speck werd meest tot Traen.

Op de honderd Quarteelen varsch Walvisch-vet, verliest men, wanneer het uytgebrand is, twintig Quarteelen; wat min of meer, na dat 't speck goed is.

By de Traenbrandery voor Hamburg schuddense het Vet uyt de vaten in een groote houten Trogh. Uyt dese Trogh werd het door twee Mannen gegooten in de daer by-staende Ketel; waer in twee Quarteelen Speck gaen.

Onder d'ingemetzelde Ketel legt men vyer. In deselve werd het Speck gekoockt, of uytgebraden; gelijck men ander vet uytsmelt. Deese Ketel, anders genaemd Braed-pan, is seer wel bewaerd en versorght, gelijck geschied om-

+ Vande Vet en Traen-brandery, die voorheen van de Hollanders in Spitsbergen geschiede.

[p. 55]

trent de Ketelen der Verwers. s'Is gantsch breed; vlack gelijck een Braed-pan, gemaeckt van Koper.

Wanneer nu het Vet wel uytgebraden is, soo werd het met Ketelen uyt de Pan geschept in een groote Seef, op dat het klaer daer door uytliep. 't Andere werd wegh geworpen.

Deese Seef staet op een andere groote Trogh, of Back, tot boven de helft met koud water opgevuld. Hier in werd het heete vet, of de Traen verkoelt. Al d'onreynigheyd, welcke noch in de Traen mogt sitten, 't zy bloed, of ander vuyl, sinckt in dit water na de grond, en de klaere Traen drijft boven, gelijck ander vet, of Oly.

In deese Back, of Trogh, steeckt een kleyne goot; gaende na een even soo groote Back, of Kom Door deselve loopt de Traen, wanneer d'andere Trog byna vol is, tot in de derde Trogh, op deselve wijs met koud water gevuld. Hier in werdse noch voorts gekoelt, en veel klaerder als te vooren.

In de derde Trogh steeckt weer een andere Goot. Door deselve loopt de Traen in 't Packhuys, in een vierde Trogh. Uyt welcke de gedaghte Traen in de Quarteelen, of Vaten, werd gevuld. Sommige hebben maer alleen twee Troggen, of Backen; anders ook Kommen genoemd. In plaets derselve gebruyckense in Spitsbergen Sloepen.

Wanneer nu 't Speck uytgebrand, en dat Traen gemaeckt is, soo bekomen de geene, welcke op Part gevaren hebben, voor yeder Quarteel Traen, 't bedongene geld; en begeven sigh dan haers weghs.

Van 't overblijfsel na de eerste uytbranding maken sommige noch bruyne Traen. Doch de geene, die de moeyte niet aenstaet, werpen 't wegh voor de Honden.