Nauwkeurige beschryvinge van Groenland of Spitsbergen, waer in de walvisch-vangst, gelegentheyd van 't ys, en haer wonderlijke kragt en figuren, duydelijk word aengewesen

Van eenige Gevinde Visschen, die men op de Reyze van Spitsbergen verneemt.

MAkreel is van gedaente den Haringh gelijck. ⁺ Doch boven op de rugge heeft hy een groote Vin; onder welcke een seer kleyne zit. Voorts na beneden zietmen een grooter breede, doch niet zo verheven als de bovenste. Onder dese zitten vijf kleyne. Dicht by de Staert vertoont zich een kleyner.

By de Keeuwen zit op elcke zyde een Vin. Wederom onder aen de Buyck aen elcke zyde een andere, bynae van een gelijcke groote: Benedenwaerts nae de Staert toe zit'er desgelijcks een. Achter zijn'er weer vijf van deselve groote; En daer achter aen een kleyner. Soodat die aen 't onderste des Rugs even zo veel in getal zijn, als die aen 't onderste des Buycks.

De Kop is als die van een Haring. Een groot deel kleyne gaetjens zijn aen zijn Keeuwen, zo oock onder d'Oogen; en heeft verscheyde verwen. Levend is hy veel schoonder, als dood zijnde. Van den rugg' af tot op de zyde heeft hy zwarte streecken.

Boven op de helft der rugg' is hy blauw, en nae onderen groen en blauw doorschijnend. Aen den Buyck is hy Silver-wit, gelijck oock de Vinnen. Al de verwen aen deze Visch blincken als Silver, of als een Goude grond met bruyne verwe doorstreecken. De Oogen zijn zwart, en is de schoonste Visch in 't aenschouwen die ick oyt gesien heb.

Men vangtse op de volgende wijze: Wy bonden aen een dun Touw een kogel van twee of drie pond zwaer, omtrent een vadem van 't eynde, waer aen een Angel vast gemaeckt is: aen den Angel werd een lapje rood Laecken ge-

+ Van eenige Gevinde Vissen, en eerst van de Makreel.

[p. 37]

hecht. Dus wierd 't gedachte Touw in Zee geworpen, en achter aen 't schip vast gemaeckt. Als nu de Makreel daer nae toe schiet, bijt hy na 't Lapje, doch geraeckt vast aen den Angel, 't welck men terstond aen 't trecken van 'et Touw gewaer word. Indien men dit Touw om de hand wou vast binden, en dus nae-sleepen, wanneer 't Schip snel voort zeylt, zoo zou de Hand gantsch verdooft, ja als dood werden, sulcks dat men 'er sonder smart sou konnen in-snijden. Ter dier oorsaeck bindense het Touw, met verscheyde andere Touwen nevens malkander, aen 't uytgesneden Houtwerk vast. Hier door werden de Schepen in 't voortzeylen machtig belet.

Men vangtse oock met stucken van Haringh, daerse grager inbyten, als in de roode lap; en zo werdense by meenigte gevangen.

De Makreel varsch gezoden of gebraden, smaecken veel aengenamer als de gezoutene of gedroogde, welck alsdan dor en mager zijn, en hard om te verdouwen.

Draecken Visch is een sonderlinge Visch, ⁺ wegens zijn Vinnen op den rug, die twee in getal zijn; de voorste heeft seer lange draeden, sonder eenige tusschen-huyd. Van den rugge af zijnse ontrent twee vingeren hoogh, d'achterste Vin des rughs is soo hoogh niet, doch streckt sig langs den rugge langer af, sonder sulcke draeden.

Hy heeft twee blaes-gaeten in de neck, in plaets van de Keeuwen; nevens dese zitten twee korte Vinnen, aen beyde zijden; en beneden deselve, oock aen elcke zijde, een breeder. Onder aen de Buyck heeft hy een lange smalle Vin, welcke gaet tot aen de Staert toe.

De Kop is langachtig; voor op de Neus heeft hy een uytwas, als een verhevene Tack. De staert is ruym een duym-breed, voor stomp. Hy is niet groter als een span. 't Lijf is lang, smal en rondachtig; de verwe is glinsterend Silver-grauw. Sijn gestalte komt het naest met een jonge Hay overeen.

Tonijn, ⁺ of Zee-Varcken, is oock een gemeene Visch, wijlmense overal met hoopen in Zee vind. Zy springen tegen stormachtig weer uyt Zee op, als de Zee-honden. De Kop gelijckt nae de Butskoppen; de Muyl is vol kleyne scharpe Tanden. Midden op den rug heeft hy een Vin, welcke nae de Staert toe uytgehoolt is, gelijck een halve Maen. Aen de Buyck zijn twee Vinnen, gelijck die van de Walvisch.

De Staert is breed, in gedaente die der Walvissen, in 't midden niet in-gekerft, doch zo krom als een Zeyssen.

Hy heeft kleyne ronde Oogen, het Lichaem is meest zwart, doch aen den Buyck wit: De lengte is zo van vijf tot acht voeten. Sy schieten tegen wind op, als een pyl uyt een Boogh.

De Butskop gaet het Hooft voor stomp neer aen d'eene Snavel, ⁺ welck voor en achter even dick is; waer in hy oock van de Tonyn onderscheyden werd.

De Vin is gelijck die des Tonyns, doch de voorste aen de Buyck, komen best met die van de Walvisch over-een; zoo oock de Staert.

Hy heeft een Blaes-gat boven in de Neck, waer door hy 't water uytblaest. De Oogen des Butskops zijn kleyn. Ick heb 'er gesien, welcke twintig voeten lang waeren; de rug is bruyn verwig: onder aen de Buyck zijnse wit; sy komen zo dicht by de Schepen, datmense met een hout sou konnen stoten. Sy lopen alle tegen de Wind op, gelijck de Walvissen.

+ Draecken-Visch.

+ Tonyn, of Zee-Varcken.

+ Butskop.

[p. 38]

Dese Vis weet het Onweder mede te voorseggen, even als of hy een Almanack in zijn gewrichten had, door dien hy tegens zodanige tijden, een groot geraes in 't water maeckt. Daer is oock noch een ander zoort, die de Vin op den rugg' wel driemael zo hoogh is, als de gedachte Butskoppen; sy zijn een weynig donckerder, en d'andere in groote gelijck.

De Wit-visch, ⁺ so groot als Butskoppen, zijn den Walvisschen gelijck, en heeft op den rugg' geen Vin, maer onder twee groote Vinnen. De Staert is als die van een Walvisch. Hy heeft een Blaes-gat op de Kop, daer hy 't water uyt-blaest, en heeft 'er oock een Buchel op, gelijck den Walvisch. Hy is geelachtig Wit. Wanneer dese met meenigte gesien werden, neemen de Schippers dit voor een teecken van een goede Walvisch vangst.

De Eenhoornen werden selden in dit Gewest gezien, ⁺ somtijds evenwel werdense met hoopen vernomen. Sy en hebben geen Vin op de rugg', maer een Blaes-gat in de Neck: Wanneerse door 't Water heen schieten, ziet men haer Hoornen of Tanden boven 't water uytsteecken.

In gestalte des Lichaems, zijnse den Zee-honden gelijck: d'onderste Vinnen en de Staert komen met de Walvisch over-een. De Huyd van de sommige zijn zwart, en andere, als van een Appel-grauw Paerd. Onder aen den Buyck zijnse wit.

Saeg- of Swaerd-visch, ⁺ werd zoo genoemt van de Zaeg, zijnde een lang breed Been, aen de Neus vast. Beyde d'eynden zijn voorsien met spitse lange Tanden, schijnende een Kam, of een Zaegh gelijck. Op de rugge heeft hy twee Vinnen; de bovenste komt meest over-een met die van de Butskoppen. De onderste heeft achter nae de Staert een holligheyt, als een Sickel; en daer deze eyndigt, komt weer een andere als een halve Sickel.

Onder aen 't Lijf heeft hy 'er vier, aen elcke zijde twee, waer van de bovenste die nae de Kop toe staen, de breedste en langste zijn: d'onderste zijn wat korter en smaller, staende recht onder de bovenste Vin op den rug.

De Staert gelijckt de Hoosberden, waer over de Verwers de Koussen trecken, is achter spits en onder breed. Voorts is de Staert ongeklooft, en nae de onderste Rug-vin dunner.

De Neusgaten zijn langachtig, van onder tot boven toe doorgaende. De Oogen staen hem voor hoog uyt het Hooft, gelijck de Hayen. De Muyl heeft hy recht onder d'Oogen.

Dese Zaeg- of Swaerd-vissen staen in vyand schap met de Walvisschen en Vin-visschen. Veeltijds begevense zich tegens deselve, en verlaeten den Walvisch niet, voor dat hy dood is: Sy en eeten echter niet meer van hem, als de Tongh, al het overige laetense leggen.

Het gebeurt dickwils, datse in 't gezicht der Schepen vechtende gevonden werden; daer de Schepen dragende nae houden, tot het eynde van den Kamp; en als den Walvisch overwonnen is, zoo werd hy met weynigh moeyte tot een buyt mede gesleept.

De Hayen zijn van veelerley slagh, ⁺ sy hebben twee Vinnen op den rug, die de hoogste, d'opperste Vin der Butskoppen gelijckst is: d'onderste is boven en beneden even breed, dog boven als een Sickel ingebogen.

Onder aen 't lijf heeft hy ses Vinnen, waer van de voorste twee de langste zijn, hebbende de gedaente van een Tongh. De twee middelste zijn wat breder

+ De Wit-Visch.

+ De Eenhoornen.

+ Saegh- of Swaert-Visch.

+ Hayen.

[p. 39]

als die boven nae de Staert staen. De twee laetste onder by de staert zijn voor en achter even breed, en wat korter als de middelste.

De Staert is van een sonderlinge gedaente, 't eene gedeelte van de Staert is als van een Swaert-visch, en is door een kloof gedeelt; 't andere deel gelijckt een Lelyen-blad.

De geheele Visch is langh, rond en smal, nae 't Hooft toe allerdickst; Hy heeft een lange Neus; de Muyl zit hem onder, als die van de Swaert-vissen; is vol scharpe Tanden, bestaende in drie ryen boven, en drie onder, nevens malkander. De Oogen staen hoogh uyt de Kop. Aen elcke zyde heeft hy, gelijck de Swaert-visch, vijf Kuwen.

Sijn huyd is hard en dick, scharp in 't aentasten. De verwe is grauw. 't Is een seer vraetige Visch: hy bijt groote stucken uyt de Walvisschen, als of men 'er met schuppen in gegraven had.

Sy worden van twee tot drie vademen langh; sy hebben een groote Lever, waer uyt men Oly maeckt, gelijck men uyt 'et Speck der Walvisschen Traen brand. Uyt haer rugg' werd vleesch gesneden, dat men eenige dagen in de Wind hangt; daer nae gekoockt of gebraden zijnde, smaeckt het wel genoegh daer men niet anders hebben kan.

In Spanjen worden geen Hayen wegh-geworpen, en diese daer eeten wil, moetse met geld betaelen, gelijck andere Visch; de kleynste zijn de beste.

Sy sijn seer begeerigh nae Menschen-vleesch; veel moedige Swemmers, hebben het met een Been te verliesen, of met haer doot moeten bekopen.

Sy werden alderbest gevangen met een grooten Angel, aen een stercke Keten vast gemaeckt, daer men een stuck Vleesch aen doet, en werpt het in Zee; Flucks loopt de Hay toe, slockende het vleesch met den angel te gelijck in; dan haelt men 't Touw, daer de Keten en den Angel aen vast is, weder op in het Schip. Alhoewel de Hay, zo ras hy bemerckt dat hy vast zit, doet hy zijn uytterste kracht om den Angel af te byten; doch dit is te vergeefs, doordien hem niet mogelijck is, het Yzer aen stuck te kauwen. Een Touw bytense aen stucken, of het een stuck Vleesch was. Echter heb ick 'er noch wel aen een Touw zien vangen, doch die waren niet groot.