Nauwkeurige beschryvinge van Groenland of Spitsbergen, waer in de walvisch-vangst, gelegentheyd van 't ys, en haer wonderlijke kragt en figuren, duydelijk word aengewesen

Ongestaerte Zee-Kreeft, of Zee-Spin.

DIt slag van Kreeften heeft geen Staert, ⁺ maer ses voeten en twee scheeren; anders zijnse de Zee-Kreeften in Ligchaems gestalte by-na gelijk. Sy zijn doncker bruyn, op de rug wat steeckelachtigh, en aen 't gantse lijf wat hayrigh; zy hebben een kop gelijck de Zee-kreeften, die de Duytsche Hummer noemen.

Van de Spitsbergsche Zee-Kreeften heb ick niet gegeeten; ick meende daer van eenige mee naer Huys te nemen; maer sy zijn tusschen wegens wegh gesleept van de Ratten.

Tusschen de Garneellen, ⁺of roode Krabben, die men hier ziet, en in Spitsbergen vind, is geen verschil. De Kop bestaet uyt eenige stucken, en heeft vier hoornen; aen 't eynde van de Kop zitten d'Oogen, uytpuylende als den Kreeften. De Schild op den rugge gelijckt het achterste deel van een harnas, en dan volgen ses Schilden, gelijck harnas-stucken, aen armen en beenen. Om de kanten ziet men zwarte pleckjens, als of 't nagelen van een harnas waeren. De staert is van vijf deelen, en als hy die onder sich in-treckt, zoo vertoonen zich de Schilden achter-aen in-gekerft: breyd hyse uyt zo gelijcktse een Vogel-staert. Voor heeft hy twee scheeren, oock zijn 'er tacken aen: hy heeft achtien beenen. De voorste acht beenen hebben vier gewrichten, van welck het hoogste 't langste, 't onderste 't kortste is; de thien achterste beenen hebben 'er maer twee, met wat binnewaerts gebogene hayrige voeten.

In 't water schieten zy seer snel voort; doch zijn evenswel de spijse voor de Vogelen.

Kleyne Garnaten heb ick op mijn Spitsbergsche Reys oock vernomen: de Kop gelijckt alderbest een Vliegen hooft; voor aen heeft hy twee uytstaende hoornen; voorts schilden, gelijck de breede Muer-wormen.

Op de rugge is hy rond, en onder plat, hy heeft in alles twaelf beenen; aen

+ Zee-kreeft ongestaert, of Zee-Spin.

+ Garnellen of roode Krabben

[p. 35]

yeder zijde der voorste Schild drie. Vier Schilden verder zitten aen elcke zijde noch drie andere beenen. Dese zijn der Vogelen aengenaemste spijse.

De zoo genoemde Walvisch-Luys heeft geen gemeenschap met de gemeene Luysen, ⁺ als alleen de kop: Sy behooren meer tot het geslacht der Kreeften; de Schilden zijn hard als van de Krabben. 't Hooft met vier Hoornen, heeft de gedaente van een dubbele A. De twee korte Hoornen, voor uyt-staende, hebben twee knopen, voor als Trommel-stocken, de andere twee zijn voor aen spits. 't Hooft heeft meest de gedaente eens Eyckels, 't heeft twee Oogen, en een Neusgat. Den hals is bedeckt met een huyt.

Op de rugg' heeft hy ses Schilden, de voorste gelijckt een Wevers Schiet-spoel: de resterende zijn schildachtig van gedaente, De Staert is kort en soude men voor een Schild konnen achten.

De Voeten heeft hy aen de voorste Schild, van gedaente als een Maeyers zeyssen. Voor zijnse rond als de Quartiers-Maen. Aen yeder zyde des tweeden en derden Schilds heeft hy als vier Riemen, en onder aen een kort Lid daer deselve in beweegt worden. Dese leggense kruyswijs op den rugg', wanneerse van de Walvissen eeten; of schickense in zodanigh postuur, gelijck de Guychelaers haer Degens stellen, wanneerse daer over springen.

De ses achterste Beenen hebben Gewrichten gelijck die van Kreeften. Yeder been heeft 'er drie, de voorste gekromt als de wassende Maen; doch aen 't eynd zijnse spits als een Naeld. Sy konnen daer mede zo vast houden, dat mense in stucken eerder moet snyden, als dat men deselve kan afrucken.

Sy zitten de Walvisch aen zeeckere plaetsen des Lichaems, als tusschen de Vinnen, aen het Teel-lid, en aen de Lippen, daer hy zich niet wel wrijven kan: Sy byten hem oock stucken uyt de huyd, als of 'et de Vogelen daer uyt gepickt hadden. Eenige Walvissen hebben veele Luysen, andere hebben 'er geen. Doch, hoe 't warmer is, hoese meer daer van gequelt worden.

De Starre-vissen zijn tweederley; ⁺ d'eerste zoort heeft vijf tacken of voeten: waerom hy oock van de Hollanders Vijf-tack genaemt werd.

De verwe is rood; op het plat of schael des Lichaems, heeft hy vier dubbelde ryen van scharpe heuveltjes, of kornen; tusschen yeder deser dubbele ryen is een enckelde van diergelijcke heuvelkens; makende t'samen vijfthien ryen op de Schael in 't geheel, vertoonende een Star van vijf hoecken. Voorts is dese Schael als een Spinrock aen te zien.

Wanneer hy omgekeert legt is hy van een cierlijck aenzien, en gants gelijck de nu gebruijckelijcke Mans mutzen, in verscheyde rondten verdeelt. Dan vertoont zich oock in't midden een vijf-hoeckige slechte Star, die ick geloof dat zijn mond is, om dat hy 't op en toe kan trecken als een Tasch. Rondom dese Starr' zijn kleyne zwarte pleckjes, in ryen, Stars-gewijs.

Voorwaerts aen de Middel-Starr', of Mond, gaet een breder, van gedaente gelijck de Bloem Hanevoet. Van dese Middel-star, gaen vijf Armen, of Voeten uyt, welcke by haer oorsprong geen Tacken hebben.

De beenen zijn als Schubben aen te zien, drie dwars-vingeren lang, gaende daer nae spits toe. Wanneer hy in 't Water zwemd, breyd hij zijn Tacken van malkander; gelijck de Vogelen in de vlucht haere Vederen komen uyt te breyden.

+ De zo genoemde Walvisch-Luys.

+ Starre-Visschen.

[p. 36]

Het andere zoort van Starre-visch, ⁺ die men wel Corael-visch mag noemen; wijl hy met de Corael-tacken een groote gelijckheyt heeft.

Hy is rooder van verwe als de voorige, vermits die doncker-rood is. Het Ligchaem is thienhoeckig; heeft boven een Starre van even soo veel breede Straelen. De Straelen zijn voor breed, en loopen achter spits toe.

In 't aengrijpen is hy scharp, gelijck de Huyd van een Hay. Om de mond is hy weeck, tot daer d'armen beginnen.

Daer de Beenen haer begin neemen zijnse dick, hebbende in 't midden een goot of voor: aen de rand zijnse vercierd met schubben, als of het gesnoerde Corallen waren. Beneden zijn dese schubben in malkander gevlochten als een Touw, hebbende in 't midden kleyne zwarte streeckjens.

d'Onderste kleyne Tacken sijn rondom schubbigh, doch niet gedrayt als Touw; loopen aen d'eynden als de Spinnen, spits toe: Waerom sy oock van de Zee-varende, Zee-spin genaemt wort. Als dese Starr'-Visch in 't Water zwemd, houd hy de voeten by-een, en roeyt zo voort: 'k heb 'er een van dat slag gehad, die een span lang was. De grootste zijn de schoonste van verwe.

Soo haest hy uyt 'et Water komt, sterft hy. In 't sterven kromt hy de voeten nae de Mond toe; gelijck ick verscheyde mael gezien heb.

Eenige van dese beyde Geslachten bequamen wy voor 't Waygat, daer ons een Walvisch ontquam. Het Touw van 't Harpoen, verwarde aen een Klip; en aen 't zelve hadden dese Star-visschen sich gehangen, of gezogen, zoo dat ick haer levendig kreegh.

+ Noch een andere zoort van Starre-Vis.