Logo DBNL
Nauwkeurige beschryvinge van Groenland of Spitsbergen, waer in de walvisch-vangst, gelegentheyd van 't ys, en haer wonderlijke kragt en figuren, duydelijk word aengewesen (1710)

Nauwkeurige beschryvinge van Groenland of Spitsbergen, waer in de walvisch-vangst, gelegentheyd van 't ys, en haer wonderlijke kragt en figuren, duydelijk word aengewesen

(1710)–Frederik Martens–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Frederick Martens gedenkwaerdige Vojagie na Groenland of Spitsbergen, En desselfs nauwkeurige Beschryvinge.

OP den 15. April des Iaers 1671. zeylden wy van d'Elve in Zee. +. De Wind was Noord-Oost. 's Avonds waren wy nevens 't Heylige Land. De Wind liep Noord-Noord-West. Ons Schip was genaemt Jonas in de Walvis. En den Schipper op 't zelve Pieter Pietersz Friese.

Den 16. hadden wy een droeve Sonne-schijn. De Wind Oost. Zeylende op 56. Graden.

Den 17. was het den gehelen dagh droevigh en een nevelige Sonneschijn. De Wind Oost. Wy zeylden nu op 57. Graden.

Den 18. windigh uyt den Oosten, met droeve Sonneschijn. Wy quamen op 58. Graden en 49. Minuten.

Den 19. en 20. hadden wy de Wind West-Suyd-West, stormachtigh met Regen. Hitland lagh van ons omtrent 15. Mijlen; Zeylende Noord-West, tusschen 59. tot op 61. Graden.

Den 21. was 't noch al stormachtigh met Regen, met een Suyd-Weste Wind. Wy waeren op de hooghte van 62. Graden 12. minuten. Het verlengen der dagen, en 't verkorten der nachten mercktemen van Graed tot Graed. 's Nachts zaegen wy noch Starren. Oock vermeerderde sich de koude. Hier begon ons Volck sich alreeds op zijn Walvisch-vanghst toe te rusten. Lancen, Harpoenen, Touwen, Riemen, en wat 'er voorts meer toe-behoord, leydense gereed in de Neven-Schuytjens of Chaloupen; uyt vrees, dat naederhand eenige Onweeren de rechte schickingh van alles hadden mogen verhinderen.

Wy zeylden den 22. en 23. van 65. tot 66. Graden 14. minuten, met koud mistigh weer, met een Zuyd-Weste Wind.

Paesch-maendagh den 24. was 't Stormachtigh, met een Suyd-Weste Wind. Wy konden desen dagh de hoogte niet nemen, wijl het mottigh en doncker Weer was.

Den 25. stormden 't den geheelen dagh, met een Suyd-Weste wind. Welk tegens den Avond gingh leggen, en liep Oost, met Hagel, Sneeuw en Regen; nu 't een, dan 't ander: met een lijdelijcke kouw. Wy waren op 68. Graden en 46. minuten.

Den 26. en 27. hadden wy weer Storm, Hagel en Sneeuw: met Noord-Ooste wind, en bittere koude. Wy quamen op 71. Graden, en te gelijck aen 't Ys; daer wy 't Schip van af-wendeden.

Jan Mayen Eyland lagh Suyd-West ten Westen van ons, + na gissingh tien mijlen. Wy souden dit Eyland genoegh hebben konnen zien, zoo ons het den Nevel en Sneeuw niet belet had. 's Middaghs verzwaerde den Storm, namen derhalven 't Marszeyl in, en brachten de Fock op de Steven; dryvende met het Schoverzeyl Zuyd ten Oosten.

Den 28. was 't niet zo windigh, en quamen met de Noord-Ooste Wind weder aen eenige Ys-schollen.

Den 29. was 't dien geheelen dagh Neveligh. Seylden Noord-Oost aen 't Ys, doch wenden 't weder af.

's Zondaeghs na Paesschen, den 30. was 't noch Neveligh met Mot-Sneeuw: de Wind Noorden. 's Avonds zeylden wy weer aen en van het Ys. De Zee was gantsch onrustigh, en veroorsaeckte aen 't Schip een harde beweegingh.

Den 1. Mey begon de Wind hard te wayen, + en vervolght met een zware Storm; daer benevens was het zeer koud: Nu hadden wy Sneeuw en dan eens Sonneschijn, met een Noord-Weste wind.

Den 2. en 3. was 't noch Stormigh en koud, nu Sneeuw, dan Hagel, en droeve Sonneschijn, met Noord-Weste winden. Hier gingh nu de Son niet meer onder: zoo dat daer nu geen nacht was.

't Was den 4. noch al 't zelve Weder en Wind. Wy zagen seer veel Zee-honden springen en tuymelen rondom ons Schip, + 't welck vermaeckelijck was om te zien: Zy zijn met het halve Lijf meest boven water, en houden gelijck een Dans onder malkander, genoemt den Robben-dans.

Den 5. was het voormiddaghs lijdelijcke koude met Sonneschijn, na den middagh donckere Wolcken met Sneeuw en strenge koude; de Wind Noord-Noord-West. Wy zagen dagelijcks veele Schepen, welcke om het Ys zeylden of kruysten, gelijck het de Zee-luyden noemen. + Ick merckte dat als het eene Schip dicht voorby het ander zeylde, datse malkander verpreyden; roepende Holla! Voorts was de Vraegh; Hoe veel Visschen hebt gy gevangen? En antwoorden nae het getal 't geen zy gevangen hebben. Wanneer het windigh is, datse wegens het geruys der Zee, malkanders toe-roepen niet konnen verstaen, soo slaense met den Hoedt zoo dickmaels op en neer, alsse Visschen gevangen hebben. Doch wanneer sy nu haere Ladingh van Walvisschen genoegh bekomen hebben, zoo latense ten teecken daer van, de groote Vlagge waeyen. Heeft yemand yets aen haer te zeggen, soo vaert hy met de Boot aen 't Schip.

Den 6. 's morgens was de Wind Noord-West, doch stracks daer aen liep deselve West-Noord-West; met Storm, Hagel, Sneeuw en felle koude. De Baren trocken tegens malkanderen, gelijck altoos met het omloopen der Winden geschied; en slaen de Golven dan dickmaels over de Schepen heen, eerse een gelijcke loop houden.

Den 7. hadden wy sachte koude, met een bewolckte Lucht, Sneeuw en Regen. Op den avond zeylden wy weer aen 't Ys; doch 't was kleyn, en de Wind ons tegen, staken daer van af. + 's Namiddaghs kregen wy Spitsbergen

in 't gezicht, 't Suyd-eynd van 't Noord-voorland. Wy wisten niet beeter, of 't was de behoudene Haven. Het Land zagen wy als een duystere Wolck, zijnde vol witte streecken. Daer op wendeden wy 't weer na 't Westen; nae welck onse Streeck-wijser of Compas, yder Land waer het legt, aenwijst. + 't Welck oock omtrent het Ys, en de Havens moet aengemerckt worden.

Den 8. en 9. was 't Nevelachtigh met Sneeuw, en lijdelijcke koude: wy zagen veele Scheepen rondom ons heen; de Wind Suyd-Suyd-West, en West-Suyd-West. + Daer quam een Vin-Visch voorby ons Schip heenen, die wy eerst vor een Walvisch aenzagen, daer wy jaght op gemaeckt zouden hebben, indien hy ons sijn groote en hooge Vlimmen of Vinnen niet vertoond en hadde.

Den 10. des Voormiddaghs was 't een sachte koude: op de Middagh begon het sterck te waeyen. 's Avonds kregen wy een Storm, welck dien gantschen nacht aenhield, met strenge koude. De Wind was toen West-Noord-West.

Den 11. Stormden 't dien geheelen dagh, met strenge koude. De Wind als boven. Wy hadden nu in 14. dagen geen hooghte van de Son genomen: En bevonden ons nu op 70. Graden en 3. Minuten; Seylende Noordwaerts na 't Ys toe. 't Schijnt seldzaem, dat wy nu nae, en dan weer van 't Ys af-vaeren: doch de oorsaeck sal naeder aengewesen werden.

Den 12. noch al stormig weer, met strenge koude. De Wind Noorden. Het was nu soo koud, dat wy ons nauwelijcks in 't Schip wisten te bergen, + In dese May-maend hebben wy de meeste koude uyt-gestaen.

Den 13. eensgelijcks noch al stormigh weer. De koude en Wind even als vooren.

Den 14. was de Wind Noord-Oost. Schoon weer, en Sonneschijn. Wy waeren op 75. Graden en 22. Minuten. Om ons heenen telden wy twintigh Schepen: de Zee was gantsch effen; nauwelijcks konden wy wind bemercken, maer 't was seer koud. Hier ter plaets is de Zee, na de storm, aenstonds stil, voornaemlijck als de wind van 't Ys komt; want die uyt Zee komt maeckt altijd grooter Golven. Omtrent de Middernacht quamen wy weer aen 't Ys. Maer om dat het kleyn Ys was, keerden wy weder daer van af.

Den 15. was de Wind Noord-Oost. Wy voeren in 't Ys, met noch veertien andere Schepen. Edoch bevindende dat het noch kleyn Ys was, zeylden wy daer gesamentlijck weder uyt. Wy bevonden ons op 75. Graden en 33. Minuten. Dien dagh saegen wy een Walvisch niet verre van ons Schip: zetteden derhalven vier Chaloupen uyt, maer onse moeyte was vergeefs: want de Visch liep onder water, daer wy hem niet volgen konden; en hebben hem oock niet weer gezien.

Den 16. 's Morgens schoone Sonneschijn; doch koud met een Noorden-wind, en harde koelte. + Wy hadden dien nacht oock Sonneschijn. Wy zeylden al langhs het Ys heenen, met twee andere Hamburger Schepen: 't was koud, met Sonneschijn, den gehelen nacht.

Den 17. strenge koude met Sonneschijn, omtrent de middagh quam een storm, en 's Namiddaghs Sneeuw; met een Noord-Noord-Oosten Wind. Hier zagen wy weynigh Vogelen.

Den 18. was het stil weer, met felle koude. Tegens de Middagh waeyde de Wind Noord-Noord-Oost. Wy quaemen op 75. Graden en 35. Minuten. 's Nademiddaghs zeylden wy, met noch twee Hamburger Schepen, weer na 't Ys toe.

Den 19. was 't een Nevelige Sonneschijn. De wind Noorden, doch soo stil, dat men nauwelijcks eenige wind konde gewaer worden. Wy roeyden met een Chaloup van 't Schip na 't Ys toe, + en sloegen daer twee Zee-honden dood, van de Zeevaerende Luyden Robben geheeten. Op d'Ys-schollen lagen soo een groote meenigte deser Zee-honden, dat men deselve niet en konde tellen.

Den 20. was het een seer felle koude, soo dat oock selfs de Zee gantsch met Ys wierd overtrocken; En 't was soo stil, dat men de Wind (welck uyt het Noorden quam) nauwelijcks kon bemercken. By ons waeren 9. Schepen, welcke om het Ys heenen zeylden; 't welck wy hoe langer hoe grooter vonden; zijnde van malkander gedreven.

Den 21. zeylden wy des voormiddaghs in 't Ys, + in geselschap van noch een Hamburger, de Lepelaer genaemd, en acht Hollanders. Wy maeckten ons Schip met Ys-haecken vast aen een groot Ys-veld; doe nu de Son Suyd-Suyd-West was. Rondsom ons heenen telden wy dertigh Schepen in 't Ys, welcke lagen gelijck als in een Haven. Aldus vaert men in 't Ys, ende men waeght op die manier Schip en 't leven der Menschen, op hoop van goed geluck; Even als of men ‘t waeghden met een Glas, 't welck op de Aerde komt te vallen, somtijds door 't geluck ongebroken blijft.

Den 22. was de Wind Suyden. En lagen noch aen de eygenste Ys-schol vast.

Den 23. bevonden wy ons op 77. Graden en 24. Minuten, in 't Ys, met heldere Sonneschijn; wy lagen noch vast aen een groot Ys-veld.

Op den 24. hadden wy Storm, Regen en Sneeuw; doch een sachte koude. De wind was Suyden. Ter deser plaets vernamen wy gants geen Baeren uyt de Zee, maer een tamelijcke stilte.

Den 25. was 't windiger en kouder als den voorighen dagh: Neveligh met Sneeuw. Somtijds Sonneschijn. De Wind Noord-West.

Den 26. viel 'er 's morgens Sneeuw. 's Voormiddaghs was 't een droeve Sonneschijn; en de wind begon harder te waeyen. Wy maeckten het Schip los van 't Ys-veld, dryvende Suydelijck na de Zee toe. + Ter dier oorsaeck zeylden wy dieper in 't Ys; wijl men voor best houd, wat verre in 't zelve te zeylen.

Den 27. was 't stil weer: doch daer by Sneeuwden het, met een Suyden wind.

Den 28. 's Voormiddaghs hadden wy een heldere Lucht, en des Namiddaghs viel 'er Sneeuw.

Den 29. strenge koude: de Lucht bewolckt, met een Suyden wind. Des Nachts was het klaer weer, met Sonneschijn. + In dese selve Nacht bevonden wy ons van 't Ys bezet, en 't Schip wierd seer hard geparst. Doch het Ys dreef weer haest daer nae van malkander, zoo dat de Zee eenigsins daer van vry was, en wy meer water als Ys zagen.

Den 30. 's Morgens was het schoon weer: omtrent de Middagh hadden

wy Sneeuw. De wind was Suyd-Oost, met stilte. Wy roeyden met de Chaloupen voor 't groote Schip ('t welck de Scheepsluy Boechseeren noemen) dieper in 't Ys.

's Morgens hoorden wy een Walvisch blasen, ter tijd als de Son in 't Oosten was, en braghten een Walvisch-Wijfken aen 't Schip, doe de Son Oost-Suyd-Oost stond. + Noch dien selven dagh sneeden wy 't Speck daer van, en vervulden daer mede 70. Quarteelen. Omtrent dese Visch wierden wy veele Vogelen gewaer, onder welcke de meeste Mallemuggen waren; zijnde soo begeerig na dit Aes, datse sich daer over met stocken lieten dood slaen. Dese Visch wierd ten meerendeel van de Vogelen verraden: want daer sich deselve bevond, sagh men over al veele deser Vogelen op Zee. De gedachte Walvisch was gewond, en de Harpoen stack noch in 't vleesch: Daer-en-boven was hy seer vermoeyt door 't harde zwemmen. Hy (of liever Sy) blies oock gants hol, en was al aen 't vervuylen geraeckt, soo dat hy by levenden lijve al stonck; en de Vogelen hare spijze van hem namen. Onse Oogen wierden ontstoocken met vuyrigheyt door den stanck.

's Nachts verloor Cornelis Zeeman sijn Schip in den drangh en aenparssingh van 't Ys. + Hier zagen wy seer groote Ys-velden: de Zeeluy noemden 't West-ys, wijl 't na 't Westen legt.

Den 1. Juny was 't een schoone Sonneschijn. + 's Nachts maeckten wy 't Schip met Ys-haecken vast aen een groot Ys-veld; wy konden de Schol niet over zien. Daer op volghde een storm, met een Noord-Weste wind.

Den 2. des Voormiddaghs hadden wy een felle koude. + 's Nachts sagen wy de Maen heel bleeck; even gelijck deselve by ons over dagh werd gezien. Daer op volghde Nevel en Sneeuw, met een Noord-Noord-Ooste Wind.

Den 3. was 't seer koud, daer-en-boven stormigh, met Sneeuw. Op de namiddagh wierd de koude lijdelijck, met kleyne of fijne Sneeuw. De Wind Noord Oost. Dien nacht quam een Chaloup (des verongeluckten Schips) van Cornelis Zeeman met acht Mannen aen ons Boord.

Den 4. somtijds Sneeuw, dan Regen, en nu weer Sonneschijn, met lijdelijcke koude; en de wind Noorden. + Hier wierden wy een Walvisch gewaer, daer wy om wendeden, doch hoe wy bevlijtigden, hy raeckte nochtans vry.

Den 5. woey het den geheelen dagh een storm, met Sonneschijn: 's nachts zoo stilde de wind; daer op volghde een tamelijck warme Sonneschijn, met een Noorde-wind. Wy waren weder op de jaght van een Walvisch, doch en konden hem niet bekomen.

Den 6. was 't nevelachtig weer; 's voormiddaghs een droeve Sonneschijn met lijdelijcke koude, en de Wind Noorden. + 's Morgens begaven wy ons weder op de jaght; wy waren een Walvisch zoo nae, dat wy zoo de Harpoen door den Harpoenier souden doen werpen: Geerne hadde wy dien Visch vermeestert, maer hy gaf sich met het gantsche Lijf na beneden als een steen, alleen met het Hooft eenighzins boven, en aenstonds zagen wy hem niet meer. Het scheen dat dese groote Ys-vlay vol gaeten moest zijn daer de Vissen adem door haelen; hier aen lagen noch meer Schepen, en de eene joegh den ander de Vissen toe: Hier door wordense gants schouw gemaeckt. + Op dese manier krijgen zy t'zamen zoo veel, als twee die niet en vangen; en den volgenden

dagh waeren wy wederom tot driemaelen toe op de jaght, doch vingen niets met allen.

Den 7. was het schoon Sonneschijn weer, en den geheelen dagh redelijcken warm; doch 's Avonds wat windiger. Wy maeckten 't Schip van 't Ys los, en staken weder in Zee.

Den 8 was het Mistigh, daer sneeuw op volghde, den geheelen dagh deur. Daer waeren veel Zee-Robben, + aen de zee-zyde van 't Ys, en sloegender vijftien van dood.

Den 9. hadden wy den geheelen dagh een bewolckte Lucht, met een Noord-Ooste wind. Wy zeylden weer uyt het Ys, wijl wy in 't selve niet te vissen vonden: + en voeren om d'Oost nae Spitsbergen.

Den 10. was 't windigh met sneeuw, des namiddaghs hadden wy Sonneschijn, met een Noorde-wind.

Den 11. (zijnde Pinxter-dagh) hadden wy 's morgens Sonneschijn met wolcken, en een schichtigen voortgangh. Op de middagh wierd het windig, en 's avonds storm; de wind als vooren.

Den 12. was het koud, en stormachtigh weer. Des nachts hadden wy Sonneschijn: + Men moet nauwe acht op den tijd geven, of men weet den dagh en de nacht niet t'onderscheyden.

Den 13. was het 's namiddaghs windigh, met nevel; wy bevonden ons op 77. Graden: zeylende oostelijck nevens het Yys heenen nae Spitsbergen. In dese nacht zagen wy meer als twintigh Walvisschen: dese zwommen achter malkander heen na 't Ys; + van dese bequamen wy 'er een, en dit was onse tweede gevangene Visch, en was een Manneken. Doe men hem met Lancen doodede, blies hy zoo sterck bloed uyt, dat het water daer van rood wierd daer hy henen zwom: + Als de Son in 't Noorden stond, braghten wy den Vis aen 't Schip; want dus reeckent men hier, dewijl de Zon der Zee-vaerenden Uurwerck in Spitsbergen is. Anders soude men in de zeven daghen der weecke verdwaelen.

Den 14. was het koud en windigh, en 's nachts neveligh, met een Weste wind. Op dese dag quamen wy by Hans Lichtenbergh.

Den 15. de wind als vooren, met een nevel-windige Lucht.

Den 16. weer en wind even als vooren.

Den 17. was de wind Zuyden: dien gantschen dagh hadden wy Regen en Wind.

Den 18. zijnde Sondagh was het mistigh en koud. + Dien voormiddagh quamen wy by Spitsbergen. Eerst by 't Voorland; daer na by de seven Ysbergen. Voorts zeylden wy de Hamburger, Magdalenen, Engelsche en Deensche Haven of Bay voorby; vaerende in de Zuyd-Bay. Ons volgden zeven Schepen; te weten, drie Hamburgers en vier Hollanders. Hier gaet het even eens als of men eerst in 't Ys sal vaeren; niemand wil graegh de eerste zijn. + De oorsaeck is, wijlse niet weten, hoe het binnen in de Bay van 't Ys gesteld is. Op onse heene-reys van 't Ys tot aen Spitsbergen hebben wy gantsch geen Ys vernomen; alles was van de Wind wegh gedreven. 's Nachts sneden wy 't Speck van de tweede bekomene Walvisch in Vaten, en vervulden daer mede vijf-en-zeventigh Quarteelen.

Den 19. hadden wy Regen dien geheelen dagh over. 's Namiddaghs, en

zoo oock de gantsche nacht, scheen de Son tamelijck warm, met stilte. Op even desen dagh brack ons een dick Ancker-touw; waer op wy 't ander Ancker lieten vallen.

Dien nacht zeylden wy met drie Chaloupen in d'Engelsche Haven of Bay; en vernamen een Walvisch: + drie Harpoenen wierpen wy op hem uyt; daer na Lensden wy hem (met Lancen of Piecken, na dat men de Harpoenen uytgeworpen heeft, op en in den Walvisch te steecken, werd Lensen genoemd); doch hy liep onder kleyn Ys, 't welck dicht aen den anderen lagh, zoo dat wy hem niet en konden volgen. Daer-en-boven hield hy sich langh onder water, eer hy weer op quam; liep dan een weynigh voort, doock weder op nieuw onder; en dreef dit spel zoo dickmaels, dat wy meer als een half uyr moesten wachten eer hy weder na boven schoot, tot dat hy eyndelijck onder het Ys liep. Alle de Harpoenen scheurden uyt, en wy kregen dese Walvisch niet meer in 't gezicht.

Op 't Ys laegen twee groote Walrussen, + welcke door een doorgaetede Ys-schol daer op waeren geraeckt. Sy sliepen, en wy sneeden haer den wegh af, en bedeckten met eenen het gat in de Ys-schol: En wy porden haer wacker met onse Lancen, en zy verweerden haer dapper, en waren seer moeyelijck te dooden. Hier zagen wy oock veel Wit-Vissen.

Den 20. was het tamelijcke warme Sonneschijn, dien geheelen dagh met kalmte.

Den 21. 's morgens wonden wy het Ancker op, en zeylden uyt de Zuyd-Bay om d'Oost. 't Was dien geheelen dagh en den volgenden nacht windigh en neveligh. De Wind liep Noord-Oost.

Den 22. hadden wy schoon weer; daer beneven was het tamelijck warm: Wy bevonden ons by het Rehenveld. Hier lagh het Ys aen 't Land vast. Wy zagen oock ses Walvisschen; + en kregen daer van een Manneken, zijnde onse derde Visch. Hy wierd gevangen 's namiddaghs by westelijcke Sonneschijn. Desen Walvisch wierd gedood van eenen Man, die 't Harpoen op hem wierp. En dit geschiede, terwijl d'andere Chaloupen d'overige Visschen achter nae jaeghden; de gedachte Visch schoot nae 't Ys; dat tegens malkanderen aendrongh, waer door de Chaloupen niet konden aenkomen: Hy tierde en woede geduyrigh by de Ys-schollen. Eer hy noch stierf, sloegh hy seer vreeslijck met zijn staert, dat het water in Zee geweldigh stoof. 't Ys dreef een weynigh van malkander af, zoo datse de Riemen konden gebruycken, om met de Chaloupen voort te roeyen. Doe maecktense de eene achter d'ander vast, ende boeghseerden met den Visch aen 't groote Schip. + Terstond sneeden wy hem aen stucken, en vulden 'er vijf-en-veertigh Vaten mee. Dien nacht hadden wy klaere Sonneschijn.

Den 23. was het windigh, met kouwe nevel, 's Avonds klaere Lucht. 's Nachts weer neveligh, met wind.

Den 24. was het een lijdelijcke koude den geheelen dagh door, en wy zeylden weder in de Zuyd-Haven of Bay, alwaer derthien Schepen op Ancker lagen.

Den 25. hadden wy dien gantschen dagh ende nacht Sonneschijn, met een Zuyd-Ooste wind.

Den 26. ligten wy't Ancker, en zeylden met Sonneschijn uyt de Zuyd-bay.

Den 27. des voormiddaghs was 't neveligh, en 's namiddaghs kregen wy Storm, welck den geheelen nacht duyrde.

Den 28. continueerde de storm den gantschen dagh; wy dreven met een uytgespannen Schoverzeyl en Besaen. De Fock brachten wy op de Steven, en voeren zoo by 't Land heenen.

Den 29. hadden wy schoon weer, met Sonneschijn en stilte. Dien gantschen dagh hebben wy Walvisschen nagejaecht. + Op eene der selve wierpen wy 't Harpoen uyt, 't welck weder uytscheurde; soo dat wy dien Visch niet en bequamen.

Den 30. was het nevelachtigh en windigh dien geheelen dagh; En wy zeylden voor de Wyde-Haven of Bay. Hier vonden wy veele Walvisschen-speck in Zee drijven, en kreegen daer drie vaten van vol. Oock dreef een St. Niklaes Beeld daer heenen; 't welck achter 't geblevene Schip gestaen had. Hier omtrent lagh gins en weer noch veel Ys.

Den 1. der Hoymaend 's middaghs wierden wy twee Walvisschen dicht by ons Schip gewaer. + Men sagh, datse sigh met malkanderen wilden vermengen. Wy zetteden stracks onse Chaloupen uyt, en 't wijfken wierd van 't Harpoen getroffen; het manneken sulcks vernemende, maeckte sich terstond wegh. De geraeckte liep geduyrigh zoo hoogh in 't water, datmen dezelve kon zien. Hy sloegh oock soo vinnigh met sijn saert en vinnen, dat wy hem zoo nae niet derfden komen, om hem te konnen Lensen: Eene van onse Harpoeniers verstoute zich hem te naederen; doch hy wierd van den staert des Vis zoodanigh in sijn rugge geslagen, dat hy by-nae den adem hadde verlooren. De geene, welcke in de andere Chaloup waeren, wilden de schimp van verzaegtheyt niet hebben; snelden derhalven na den Walvisch, die met sijn staert de Chaloup deed ombuytelen; soo dat de Harpoenier gedwongen was den Duycker te speelen, en 't hooft onder water te verbergen, gelijck de andere oock moesten doen: doch het viel haer in en onder 't water soo bangh, datse God danckten, datse bevende weer aen 't schip quamen.

[Onsen Schryver maeckt hier geen gewach, + ofze deeze getroffene Walvisch gekregen hebben: Doch vermits hy hier boven op den 22. Juny de vanghst van de derde Visch, en stracks hier nae op den 2. July, die van den vijfden, sonder tusschen beyden van een vierde te spreecken, anders als van deese, zoo sullense deselve buyten twijffel noch bekomen hebben.]

Dien selven morgen liet sich voor de Wyde-Haven een Walvisch zien, dicht by ons schip: + Terstond zetteden wy vier Chaloupen uyt. Omtrent een halve Mijle weghs van ons laegen twee Hollandsche schepen; van deselve quam een Chaloup aenroeyen. Wy wendeden wel alle vlijt aen, om deese Visch te bekomen; doch deselve quam op recht voor de Chaloup der Hollanders; welcke oock het Harpoen daer op uytwierpen: dit was recht ons het broodt voor de mond weghgeruckt; 't geen ons machtigh speet: doch de Hollanders namen dien Buyt wegh, en sleeptense dood aen haer schip.

Den 2. was het dagh en nacht droevige Sonneschijn, doch daer by redelijck warm. + Omtrent middernacht begaven wy ons weder op de Jaght, vangende de vijfde Visch, zijnde een Manneken. Wy sneeden 'er het Speck af, en wierpen het selve in 't Flens-gat (dit is de plaets in 't Schip voor de middelste Mast, daer men de vaten in doet, onder de groote Poort of Luyck,

gelijck het genaemt word.) Terwijl het Volck meest op de Walvisch-Iaght moet zijn, soo snijd men slechts groote stucken van de bekomene Visch, + welk men, om geen tijd te verzuymen, in 't gedachte Flens-gat werpt, om haest gedaen te hebben. Het kan 't speck weynigh schaden, of schoon het eenige daghen langh dus blijft leggen; ja eenige houden het voor seer goed. Evenwel ben ick van een ander gevoelen, om dat de vettigheyt wegh druypt, wanneer het zoo langh op malkander leght gedruckt.

Den 3. hadden wy droevigh weer dien gantschen dagh en nacht; doch 't en was niet koud.

Den 4. was het nacht en dagh geduerige Sonneschijn: wy maeckten onophoudelijck Iaght op de Walvisschen. + Des nachts kregen wy onse sesde Visch, zijnde een Manneken, van vijf-en-veertigh Quarteelen Speck. Op den derden en vierden van Hoymaend zagen wy meer Visschen, als wy op onse gantsche Reys gewaer zijn geworden.

Den 5. was het schoon weder, en tamelijck warm; op den namiddagh kregen wy Nevel. 's Avonds weder sonneschijn, welck den geheelen nacht duyrde. + Desen geheelen tijdt maeckten wy Iaght, en schooten 's morgens een Walvisch voor de Waygats. Dese Visch liep rondom onder 't water. De Lijn of het Touw, daer de Harpoen aen vast was, geraeckte aen een Klip, en quam alzoo aen 't verwarren. Het Harpoen scheurde ook uyt, en alsoo ontliep ons dese Visch, die 't water zoo geweldigh blies, datmen het gerucht daer van over een Mijl weghs hoorde.

Dien selven dagh by zuydelijcke sonneschijn, bequamen wy onse zevende Visch, zijnde een wijfken, van vijf-en-veertigh Quarteelen speck; + 't welck wy oock af-sneeden, en in 't Flens-gat wierpen. Hier na zeylden wy van de Waygats af, een weynigh om de West, voor de Mossel-Bay; daer wy 't Ancker lieten vallen. Ons werck was nu hier, de groote stucken Speck, die in 't Flens-gat geworpen waren, in kleyne stucken te snijden, en de Quarteelen daer mede te vullen. Ondertusschen liep de wind West-Noord-West. 't Eene Ancker wierd van 't Schip voort-geruckt; derhalven lieten wy 't tweede vallen: het eerste trachteden wy weder op te winden, doch het Touw brack in stucken, wijl het Ancker onder een Klip vast zat.

Den 6. was het weer als vooren, des nachts hadden wy warme Sonneschijn: dicht by ons lagh een Hollander. 't Scheeps-volck sneed het speck van een gekregene Walvisch, + doch deselve borst, gevende een geweldigen slagh; even als of 'er een stuck grof Geschut was los gegaen. De daer aen arbeydende Persoonen wierden seer leelijck toegesteld, 't welck belagchelijck was t'aenschouwen.

[Een seecker daer toe gesteld Persoon, genoemt de Specksnyder, + begeeft sich gemeenlijck eerst op de doode Visch; aengedaen met bysondere daer toe dienstige kleederen. In sijne hand heeft hy een groot Mes, daer hy den Buyck mede opend; welcke dan voorts met een geweldige slagh opbarst, van sich uytspuytende 't geen 'er in is; zoo dat hy sich afschouwelijck bevuylt vind. Waar by dan noch komt, dat dese vuyligheyt seer stinckt.]

Den 7. was het dien geheelen dagh over vry windigh weer.

Den 8. hadden wy storm, en de wind liep Noord-West, vermenght met sneeuw en Regen. Ons eene Ancker moesten wy laten zitten, en danckten

God dat wy van 't Land af quamen, wijl het Ys seer harde quam aendryven. Des nachts gingh de wind leggen, doch 't was kouwer als te vooren, met Sonneschijn.

Den 9. dien geheelen dagh windigh; 's Avonds by Noord-weste Sonneschijn vingen wy voor de Waygats een Walvisch: + 't was een Manneken, onder aen de Kop geel. Hier mede hadden wy den achtsten Visch; en daer van vier-en-vijftigh Quarteelen Speck. De Sonne lichtede ons desen nacht.

Den 10. was het den gantschen dagh een warme Sonneschijn, en 's nachts desgelijcks, doch met een bewolckte lucht; nae middernacht kregen wy Nevel. Men kon schier niet mercken waer de wind van daen quam.

Op den 11. hadden wy storm, sneeuw, en regen; de wind was Suyden: 's Nachts scheen de Son.

Den 12. was het een droeve Sonneschijn den geheelen dagh. 's Avonds zeylden wy met onse Chaloupen in 't Ys voor de Waygats; + en vingen drie witte Beeren, eene Oude en twee Iongen: Sy zwemden in 't water, even als visschen.

Op het Ys lagen veele Walrussen. + Hoe wy 'er dieper in quamen, hoe meer en meer sy zich verzamelden; wy roeyden 'er na toe, en maeckten'er thien capot, die wy mede sleepten. d'Andere quaemen rondom de Chaloup, en sloegen gaten door de plancken, zoo dat 'er water in liep. Om datse hoe langer hoe meerder wierden, moesten wy haer meenighte wijcken. Sy volgden ons geduurigh; na wy bemerckten zo langh men haer sien konde. Even daer nae quamen wy noch by een groote Walrus, die slaepende in 't water lagh; zoo ras hy de Harpoen in 't Lijf kreeg, ontwaeckte hy met groote schrick. Hy liep snellijck wegh, de Chaloup met sich treckende, gelijck een Walvisch; doch stracks daer nae keerde hy weder te rugge voor de Steven, daer hem den eeuwigen slaep wierd aengedaen.

Hier nae maeckten wy oock jaght op een Walvisch, + maer wy kregen hem niet. Van nu aen wierden weynigh Walvisschen meer gezien; en die wy noch hier en daer zagen, waeren ongemeen wild, zoo dat men deselve niet konde bekomen.

De nachts deses daghs was (vermits de Nevel) heel duyster, zoo dat wy nauwelijcks een Schips lengte van ons konden zien. Walrussen hadden wy genoegh konnen krijgen, maer wy vreesden dat de Chaloup het Schip soude verliesen. Gelijck het in zoodanigen Nevel wel gebeurd is, datse de Chaloupen door de Mist by geluck noch aen andere Schepen braghten. In soodanigen gelegentheyd, als men de Schepen door Mist niet kan zien, is men wel gewoon een Canon schoot te doen; of op de Trompet of Schalmey te blazen: ofte eenigh ander diergelijck geluyt te geven.

Den 13. was het een droevige Sonneschijn. Op den Avond liep de wind Oost-Noord-Oost; en het Ys quam seer hard aendryven: zeylende van het Zuyd-Ooster-Land om de West, en ter nauwer nood konden wy aen de Noordzijde van de Beeren-Haven of Bay door-geraecken. + Verder voeren wy tot aen het Rehenveld, + daer 't Ys reeds het Land bezet hadde; zoo dat wy bezwaerlijck daer door konden komen. + Noch gingen wy voort tot aen den Vogelzangh. Hier naer wendeden wy het na 't Oosten, met een Noord-Oosten wind; t'samen twaelf Schepen sterck; om te zien , of wy noch eenige Wal-

visschen moghten opdoen: Onder deselve waeren Jeuriaen Mangelsz, Cornelis Mangelsz, en Michiel Appel. Deze zeylden op vier vademen diepte, en quamen by een wrack van een Schip.

Den 14. 's Morgens zeylden wy noch al in 't Ys; de wind was Oost-Noord-Oost: dien gantschen dagh hadden wy Mist. De Son scheen seer droevigh, met een Regenboogh van tweederley verwe, wit en bleeck geel. Het was koud, en zagen de Son nu veel laeger.

Den 15. was het een koude Nevel, den geheelen dagh over: En de wind liep Noord-West. Het was allerwegen vol hard drijvende Ys-Schollen; soo dat wy nauwelijcks voort konden zeylen. Ter deser tijd wierden veele Schepen in de Beeren-Haven en Mossel-Bay door 't Ys bezet: wy zeylden dicht by 't Land heenen, en 's nachts voeren wy in de Suyd-Haven. Hier lagen acht en-twintigh Schepen voor haer Anckers; onder welcke acht Hamburgers, en de rest Hollanders waeren.

Van dat wy uyt de Suyd-Haven zeylden, behielden wy geduyrigh 't Landt in 't gesichte, wanneer ons de Nevel sulcks niet belette. Dus langh wachten de Schippers in Zee by 't Ys, om te zien, of 'er noch niet eenige Visschen voorhanden zijn. + In de nacht van desen dagh, haelden wy, by de Harlinger-Koockery, eenigh water van 't Land, 't welck sich in een Hol by-een had verzameld.

Den 16. 's Morgens sagen wy de Maen, daer op volghde wind, en zware Sneeuw.

Den 17. des voormiddaghs droeve Sonneschijn; daer nae Sneeuw en Regen, met een lijdelijcke koude, en Weste wind.

Den 18. was het schoon Sonneschijnend weer, en soo stil dat wy net en konden zeylen. Roeijende derhalven met een Chaloup nae de Deensche Haven, + en vergaderden daer eenige Kruyden van de Klippen. In de Suyd-Haven lagen dertigh Schepen op Ancker.

Den 19. hadden wy, geduyrende den dagh, warm en schone Sonneschijn; maer 's nachts Storm en Regen.

Den 20. was het Stormigh, met Regen en groote Sneeuw, en een Suyd-Weste wind.

Den 21. hadden wy den gantschen dagh door Regen.


Vorige Volgende

Over het gehele werk

landen


Over dit hoofdstuk/artikel

datums