Augerius Gislenius Busbequius. Leven en werk van de keizerlijke gezant aan het hof van Süleyman de Grote

[p. v]

Woord vooraf.

Dit woord vooraf is in feite een woord achteraf, bestemd voor degenen die bijdroegen aan de voltooiing van dit proefschrift. Allereerst ben ik veel dank verschuldigd aan mijn ouders die in zovele opzichten de grondslag voor dit werk hebben gelegd.

Verschillende leermeesters uit mijn gymnasiumjaren op het college Katwijk de Breul te Zeist en later tijdens mijn studie Klassieke Taal- en Letterkunde aan de Rijksuniversiteit te Groningen hebben mijn belangstelling gevormd en mij de weg gewezen in de richting van dit onderzoek. Dr. Fokke Akkerman leerde me voor het eerst de geschriften van de Neolatijnse auteurs - onder wie ook Busbequius - kennen en waarderen. Hij steunde dit onderzoek van meet af aan met de grootste toewijding en leek nooit de strekking van Busbequius' citaat aan het eind van de eerste Turkse brief uit het oog te verliezen: ‘Wie de noot wil eten, moet hem eerst kraken’. Zijn toewijding en zijn kritische aandacht bij het doorlezen van de schier eindeloze stroom hoofdstukken hebben veel voor mij betekend. Ook mijn promotor Prof. Dr. Heinz Hofmann ben ik erkentelijk voor het vertrouwen dat hij bij voortduring in dit onderzoek heeft gesteld.

Sinds de zomer van 1982 is er door mij - met enkele onderbrekingen - aan dit onderzoek gewerkt. Velen hebben mij daarin gesteund. Om te beginnen wil ik hier Margreet bedanken voor haar betrokkenheid en ook voor haar geduld en zorgvuldige aandacht bij het doorlezen van het manuscript. In vaste herinnering houd ik de vriendschappelijke gesprekken met Dr. Arjo Vanderjagt, van wiens adviezen ik rijkelijk heb geprofiteerd. Van de zijde van Dr. Victor Schmidt en Drs. Frits Zeiler ondervond ik belangstelling en eveneens daadwerkelijke hulp. Verder dank ik Dr. A.H. de Groot te Leiden die zich verdiepte in het manuscript en me liet delen in zijn kennis van de Turkse taal en van het Ottomaanse rijk in het algemeen.

Van de velen die verder op enigerlei wijze een bijdrage leverden aan de totstandkoming van dit proefschrift wil ik hier met name noemen: Prof. dr. J.A.M.K. IJsewijn, Dr. Pier Horensma, de heer A.H. Huussen sr., Prof. dr. A.H. Huussen jr., Dr. G.A.A. Kortekaas en Drs. J.A. van Os. Ook ontving ik veel, vaak anonieme hulp van medewerkers van bibliotheken en archieven in en buiten Europa. In het bijzonder dank ik de Heer A. Polman en zijn medewerkers van de Universiteitsbibliotheek te Groningen. Veel baat had ik ook bij de raadgevingen van Dr. E.D. Petritsch, van het ‘Haus-, Hof- und Staatsarchiv’ te Wenen.

[p. vi]

Dit onderzoek is financieel mede mogelijk gemaakt door de steun van verschillende fondsen: reisbeurzen van de Nederlandse Organisatie voor Zuiver-Wetenschappelijk Onderzoek (ZWO), van de Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen, van de Stichting Groninger Universiteitsfonds en van het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen stelden me in staat enige tijd onderzoek te verrichten in bibliotheken en archieven te Oostenrijk (Wenen), België, Spanje, Hongarije, Duitsland en Italië.

Tijdens deze reizen ontstond er een samenwerking en vriendschap met andere onderzoekers die zich bezighielden met soortgelijke onderwerpen: Dr. Friedrich Edelmayer, Dr. Marija Wakoenig en Dr. Robert Lindell uit Wenen en ook Drs. Dirk Jansen maakten mij attent op verschillende handschriften van en over Busbequius, zij hielpen soms bij de interpretatie en toonden een hartelijke belangstelling.

De Faculteit der Letteren van de Rijksuniversiteit Groningen verleende mij vanaf september 1984 tot en met december 1986 een promotieplaats. Daarna stelde de Subfaculteit Scheikunde me - naast het onderzoek op het gebied van de geschiedenis van de alchemie en de organisatie van een internationaal congres over ditzelfde onderwerp - in de gelegenheid mijn promotieonderzoek af te ronden; leerrijk en stimulerend was de omgang met Prof. dr. Jan Kommandeur.

De heer Tj. de Vries van de computerafdeling van de Letterenfaculteit van de Rijksuniversiteit Groningen heeft veel tijd en zorg besteed aan de vormgeving van het proefschrift.

Tenslotte ben ik dank verschuldigd aan het bestuur van de Stichting Het Groningsch Rechtshistorisch Fonds, dat een financiële bijdrage leverde voor de druk.

Dit proefschrift, waaraan ik deze jaren met zoveel plezier heb gewerkt, draag ik op aan mijn ouders, Margreet en onze zoons Arthur en Julius.

Zweder von Martels

Groningen, augustus 1989