De omgekeerde wereld

[p. 28]

Hoofdstuk III Lichtbeelden op de achtergrond

Echt is ook dat waar men de hand op schijnt te kunnen leggen.

Zo zag ik onlangs kort voor zonsondergang op de kade van de oude haven hoe een merkwaardig nauwgezette schilder op zijn doek in snelheid en bekwaamheid wedijverde met het verdwijnende daglicht. De kleurvlek die de zon voorstelde maakte hij telkens kleiner naarmate de zon daalde. Tenslotte was er niets meer van over. De schilder merkte ineens dat hij achter was geraakt. Hij liet het rood van een muur verdwijnen en nam wat lichtglans weg dat straks nog op het water had gelegen.

De aloude ervaring van de bioskoopbezoeker die de straat buiten als voortzetting van de zojuist verlaten show ervaart.

Hij heeft de schijn tegen.

De president-direkteur die het presteert om op een zeer vreemd moment, het moment dat zijn wanbeleid en bankroet aan de orde zijn, te gaan poseren als een man van fortuin. In plaats van de rol van mislukkeling speelt hij met flair de rol van geslaagd industrieel, die z'n gewicht in goud waard is.

Zij heeft de schijn mee.

Hollywood maakt ons wijs dat de afbeelding van een vrouw een vrouw is en dat deze afbeelding van de vrouw echter is dan de werkelijke vrouw.

‘En hoe vaak loop je niet de filmster, verblindend op het witte doek, op straat blindelings voorbij? Wie is de echte, het meisje van de straat of het meisje van het doek?’

Het bewustzijn verliezen: ‘buiten Westen raken’.

En dat terwijl het Westen toch steeds meer draait op pijnstillende

[p. 29]

middelen.

Winnaar van de Zilveren Kamera: ‘Tegenwoordig is het niet meer mogelijk in Europa en in de VS een plaat te schieten van iemand die ergens over zit te denken.’

De akteur van de stomme film zei: Ik word gefilmd dus ik denk, ik denk in ieder geval dat ik gefilmd word. Omdat ik gefilmd word denk ik dat ik akteur ben. Ik besta, dus denk ik.

Na de komst van de geluidsfilm veranderde zijn houding. De akteur zei: Ik denk dat ik besta, ik denk in ieder geval dat ik akteur ben, dus word ik gefilmd. Omdat ik denk, besta ik.

En iedere akteur begon hetzelfde te doen: zijn gebaren verwezen nergens meer naar, kwamen nergens uit voort, stonden op zichzelf als de uitdrukking van de uitdrukking - zonder betekenis.

Hij onderbreekt het gesprek, gaat plotseling in de houding staan en maakt de Hitler-groet. Een gebaar dat er dertig jaar geleden - hij was toen vijftien jaar - ingebrand is.

Zijn vrouw stoot hem woest aan: ‘Pas op, ze kijken naar je!’)

Bovendien, of hij nu onzin uitkraamt of niet, hij doet het op zo'n meeslepende wijze dat hij steeds op z'n minst de schijn van gelijk heeft.

‘Door zwierig een sigaar op te steken, je voeten op de tafel te leggen en vlot een vrouw te omarmen heb je nog niet bewezen een akteur te zijn.’

‘Of juist wel.’

Geleund tegen de muur naast de draaideur stond één van de persfotografen te roken, een nog jonge man die zijn sigaret snel in z'n mondhoek schoof en zijn kamera ophief om in de zoeker te kijken hoe X. de trap afkwam: toen hij het groepje passeerde trok X. zijn hoed dieper over z'n hoofd, rechtte zijn schouders en nam grotere stappen. Het was een onbewuste refleks, maar het scheen zijn vrienden altijd te irriteren. Hij mompelde iets en liep snel door naar de uitgang. Vlak vóór hij tegen de deur duwde hoorde hij een korte

[p. 30]

klik: de jonge fotograaf had hem nog net genomen. X. liep stevig door, doelgericht, tot hij wist dat hij uit hun gezichtsveld was verdwenen. Toen bleef hij besluitloos staan, wel tien sekonden, keek rond, wierp z'n sigaret weg, liep in gedachten met gebogen hoofd naar links, stopte weer en stak de weg over om in de schaduw onder de bomen langzaam op te lossen.

P. is zo goed in poseren dat hij vaak vergeet dat het een pose is.

C. doet zo gewoon mogelijk.

K. gedraagt zich als de geslaagde jongen die toch eenvoudig is gebleven.

R. neemt een ontspannen houding aan.

‘Dat doet geen toneelspeler hem na, zó autentiek!’

De fotograaf loopt flitsend om ons heen, wat de bewegingen telkens even overbelicht en doet bevriezen. P. beweegt zich onmiddellijk voor een groter publiek: op een onzichtbaar podium.

Een glimlach waaruit ik opmaak dat ze nu weer gefilmd wordt.

Over het bruidspaar: ‘Een pláátje!’

Over de stralende bruid: ‘Ze is beeldschoon!’

‘Films zijn harmonieuzer dan het leven,’ zegt hij en prompt komt de ster de produktie in de war sturen met de mededeling dat hij met een depressie te kampen heeft, in een krisis zit, en de studio onmiddellijk wil verlaten: ‘Het leven is belangrijker dan de film.’