Versamelde werke

[p. 334]

6 Boelala Taylor

Een van die mees gevreesde manne in die Tweede Vryheidsoorlog was ene kapt. Taylor, wat aan die hoof van 'n naturellekorps gestaan het en van sy swart soldate die half bewonderende bynaam Boelala (die Doodslaner) gekry het. Gelukkig het hy eers in die laaste jaar van die oorlog aktief geword, toe hy met 'n halfdosyn ander Engelse en sy ongereëlde horde barbare Transvaal vanuit Rhodesië oor die Limpopo binnegeval het.

Hy was 'n klein mannetjie, maar sy lyf was soos yster en sy koue, harde oogblik het iedereen van angs laat krimp wat in sy mag geval het. Waar Boelala Taylor verskyn het, was daar brandstigting en moord. Die Zoutpansbergse Basters, wat aan Boerekant geveg het, het hulself vrywillig aan hom oorgegee, wat eintlik glad nie na Taylor se sin was nie, daar hy hul goed onderhoue woonstedes aan plundering deur sy ‘korps’ wou prysgegee het. Om sy wraaksug te koel, het hy toe maar hul huise, vierkantige leemhutte, aan brand laat steek, wat die hele vallei met 'n swart rook gevul het.

Boelala het niemand gespaar nie. Hy het geen gevangenes gemaak nie. Elke Boer wat in sy hande geval het, is op die plek doodgeskiet. Op 'n sekere berg in Noord-Transvaal het 'n Duitser gewoon, wat by die Rooi Kruis in Natal gestaan had aan Boerekant. Hoewel die man 'n neutrale was, het Taylor sy swartes die berg op gestuur en die Duitser laat doodsteek. Boere wat op hul plase terug was en onder beskerming van die wit vlag hulself oorgegee het, is voor die voet neergeskiet; hul vee is weggevat en ten bate van Taylor se eie sak verkoop. Twee Boere, vader en seun, kom eendag in sy laer. Ewe eenvoudig vertel hulle dat hulle moeg is vir die oorlog en maar wil hendsop. ‘Skiet hulle dood,’ sê Boelala, ‘dis spioene!’ En so het dit geskied.

As hy lus gekry het om rewolwer-oefenings te hou, het hy 'n paar van sy swartes met kort pype in hul mond opgestel. Dan skiet hy en sy maats om punte na die pypkoppe. Staan 'n swartman in sy pad, dan skiet hy hom eenvoudig voor hom weg. Die mense het sku rondgekyk as iemand net die naam van die geweldenaar noem. 'n Sestienjarige Boer, wat lig gewond was, sit eendag in sy watent en huil bitterlik oor die lot wat sy ouer broer van die kant van die ‘Doodslaner’ getref het. Boelala kom juis daarop af en toe hy hoor wat gaande is, maak hy met 'n koeël 'n end aan die jongeling se droefheid! 'n Sersant wat darem nog soveel menslikheid in hom had om oor hierdie gruweldaad verontwaardigheid te wees, het aanstaltes gemaak om dit by diie militêre owerheid te gaan aangee. Toe hy 'n dag of wat later met Taylor alleen uit was op 'n patrollierit, stort hy dodelik getref van sy perd af. 'n Boerekoeël was dit nie.

Taylor was met 'n swart vrou getroud, maar as daar swartes was wat die Boere enigsins vriendskaplik gesind was, was hy ewe bitter teen hulle gekant. So

[p. 335]

het hy, toe hy sogenaamd op 'n verkenningstog uit was, die kaptein Maloemetsja doodgeskiet, omdat dié 'n vriend van die Boere was. 'n Ander kaptein, Sepoema, het net maar neutraal gebly, maar in Taylor se oë was dit so 'n gruwel dat hy hom ook om die lewe wou bring. Alleen die voorspraak van 'n Duitser teenoor wie Taylor verpligtinge had, het Sepoema gered. Sy verhouding teenoor die Duitser het Taylor egter nie verhinder om een van die man se handelstasies 'n rukkie daarna te verniel en te verbrand nie.

'n Yskoue, gewetenlose beulskarakter soos Taylor het 'n waardige bondgenoot gevind in Mpefoe, die berugte swart opperhoof van Zoutpansberg. Tesame het hulle geroof en gemoor onder die Boere en onder die lede van Mpefoe se eie stam wat hom nie gevolg het toe hy na die Engelse oorgeloop het nie.

Mpefoe was 'n wrede en valse dwingeland, wat die gereelde gewoonte had om al die indoenas en kraalhoofde wat nie meer na sy sin onderdanig genoeg was nie, met behulp van gif of andersins uit die pad te ruim. Hy het hulle na sy bierpartye uitgenooi, maar as een van die genooides geen lus vir sy bier had nie en by wyse van ekskuus laat weet dat hy siek was of so iets, dan het Mpefoe hom 'n tydjie daarna met een of ander boodskap uitgestuur, waarvan die man nooit teruggekeer het nie. Die opperhoof se beuls het hom langs die pad met 'n hou van 'n kierie onskadelik gemaak.

Om tot Mpefoe se blanke metgesel terug te kom, Taylor se skanddade is nog voor die end van die oorlog deur die Boere ter kennis van die Britse Opperbevelhebber gebring. Lord Kitchener kon, ter wille van Engeland se naam, sulke gruwelike skendinge van alle beskaafde krygsgebruike en volkereg nie ongestraf laat nie. Hy het 'n hele paar offisiere voor 'n krygsraad gedaag.

Taylor het party van die moorde wat hom ten laste gelê is, botweg ontken en die res op die skouers van 'n hoër offisier geskuif, wat al gesneuwel was en dus nie ja of nee kon sê nie.

Twee van sy ondergeskiktes, luit. Morant en 'n ander, was minder handig, sodat hulle ter dood veroordeel en kort voor die vredesluiting in Pretoria deur hul eie krygsmakkers gefusileer is.

Boelala Taylor het homself los gelieg, maar die openbare gevoel teen hom was so sterk dat hy maar liewer van die toneel verdwyn het.