Het schilder-boeck

[fol. 124v]

Hoe sy de eerste Godtheden, oft beginselen der dinghen, hebben uytghebeeldt.

Den eersten Vader van allen, noemt den Hetrusschen Poeet Boccatius, en ander, Demogorgon. Desen was gheschildert als een bleeck, berimpelt,^* graeuw-hayrigh, en baerdigh oudt Man, met groen mosch becleedt, en beschaduwt met vochtighe mist-wolcken, ligghende luylijck in't voorste deel van een dobbel Spelonc oft kuyl. Ter eender sijde hadde hy de Eeuwicheyt,^* al in't groen ghecleedt, om datse altijt jeughdigh blijft: Dese hadde een groen blinckende Slanghe, die eenen ronden krinck makende, den steert hadde in den beck: want haer hooft was ghelijck een Sperwers. Op d'ander sijde van hem was den Chaos, die sommighe oock den Demogorgon achteden te wesen:^* Dit was soo gemaeckt, ghelijck eenen onbesuysden hoop, sonder soo volcomen Mensch ghedaent te hebben. Wt desen verhaelden kuyl quam opstijghen, met bloemkens en vruchten gheciert, de veel-borstighe Moeder d'Aerde.^* Demogorgons Dieren, oft treck-peerden, waren twee Draken. Achter hem, in de diepste en donckerste Spelonck, lagh den swarten Erebus, zijn soon, en de Nacht, dochter der Aerden, hebbende in den armen twee kinderen: in den slincken, een slapende wit, dat den Slaep was: en t'swart op den rechten, cromvoetigh,^* was de doot. Dese moeder Nacht hadde t'hooft met mancoppen becleedt, op den schouderen twee groote swarte vleughelen, daer sy d'aerde mede omhelsde, en scheen te vlieghen. Dese Nacht schickte oock veel swarte droomen van haer uyt: sy was oock swart, dan haer cleedt is wat blinckende, en so beschildert, datmer de vercierselen des Hemels in siet, de Sterren haer dochteren volghen haer nae, soo doen den Slaep, en de Droomen. Sy heeft eenen waghen met vier raders, welcke de vier deelen der Nacht aenwijsen. Tibullus seght van den Nacht aldus:

Speelt, want alree den Nacht spant aen zijn Peerden swert,
En s'Moeders waghen volght, oock menigh schoon ghestert,
Den Slaep volght, maer niet snel, al stil met traghe leden,
Sijn vleughels zijn tanneyt, heel onghewis zijn treden,
Hem volghen Droomen swert, die liegich zijn van aerdt.

Dus hadde den Slaep oock vleughelen met sachte vederen, daer hy den Slaper mede t'hooft bedeckte: hy was jong gheschildert, wesende voor de sterflijcke den behaeghlijcksten der Goden. Hy hadde twee cleederen, t'bovenste wit, en t'ander swart: hadde eenen doorschijnenden hoorn, daer de waere Droomen^* uyt vlieghen, en eenen van eenen Elephant, daer de loghenachtighe uyt vlieghen, soo wy in d'Wtlegginghe Metamorphosis in't elfste Boeck hebben verclaert. By de valsche jonge Droomen waren, oock geschildert onvruchtbaer Boomen, met stuyvende oft vallende bladeren, om dat ten Herft de Droomen meest ijdel zijn. Ovidius schildert het Droom-Gods huys seer natuerlijck, en hem op een Eben-houtsche Bedstede, onder een swert decksel: hebbende om zijn ooren menichte van Droomen. Eenen van zijn sonen, oft dienaers, Morpheus, can hem alleen in Mensch veranderen: Fobetor in beesten: Phantasus in aerde, water, berghen, en ander onbesielde dinghen. Het Iaer wort oock met de Slanghe aenghewesen, soo wy in't volghende Boeck^* verhalen: oft met twee Slanghen, d'een om d'ander ghewonden, oft met den

* Demogorgon.

* De Eeuwicheyt.

* Den Chaos.

* D'Aerde.

* De Nacht, en des nachts kinderen, den slaep en de doot ghebroeders.

* Droom-Godt, zijn huys, en de Droomen.

* Het Iaer.

[fol. 125r]

steert in de mondt, gelijck d'Eeuwicheyt, maer sonder Sperwers hooft. De^* Natuere, en de moeder Aerde, worden veel op een wijse uytghebeeldt, met veel borsten, veel Dieren by hebbende, en op t'hooft een Croon van thorens. D'Aerde was oock voormaels uytghebeeldt met de Koe, die Argus hoedede, Argus voor den Hemel verstaen, die met zijn ooghen-sterren haer aenschouwende waer nam, en Mercurius de Sonne nam den Sterren wegh, door haer schijnende licht, oft Diamanten sweerdt, waer by de claerheyt der Sonnen^* wort verstaen, t'welck oock wort gheheeten Chrysaor, dat is, het blinckende gulden sweerdt van Apollo. Als men oock uytbeeldt de Aerde, in een der vier hooft-stoffen, wort haer daerom, en om dat het een swaer aerdsch Dier is, de Koe by ghevoeght.^*

* Natuere en d'Aerde.

* Mercurij Diamanten sweert, en chrysoor wat het is.

* De Koe voor d'aerde, oft de Aerde een Koe by gevoeght.