Het schilder-boeck
(1969)–Karel van Mander–
Auteursrechtelijk beschermdVan Pythagoras.Pythagoras is gheboren gheweest in't Eylandt Samos: sommighe segghen, in de stadt Abdera, zijn Vader hiet Mnesarchus. Pythagoras is den eersten, die Philosophus, oft weet-liefdigh is gheheeten geweest. Hy was een vlijtigh soecker der wijsheyt en gheleertheyt, en een ondersoecker der gantscher Natuere. Het zijn eenighe Griecken, die hun selven willen de eere toeschrijven, niet te hebben gheleert van ander volcken: Doch is ghenoech openbaer, dat Pythagoras, Plato, Democritus, Eudoxus, Thales, en ander, hebben in Egypten | |
[Folio 119v]
| |
gheweest by de wijse Priesters, om veel hooge wetenschappen en verborgentheden af te leeren, aen die seldsaem pijlers van Mercurius, die vol diepe heymelheden en leeringen waren, al sonder letteren beschreven: maer niet veelderley gedaenten der beeldingen aengewesen: het welck alleen de Priesters wisten te beduyden, en uyt te leggen. Dese voornoemde Griecken, om hun verre reyse, en vlijtigh begeeren, hebben weerdigh gehouden geweest tot de kennis deser verborghentheden: dit waren dinghen der Gods-dienstigheyt, maer bysonder der Hemel-const belanghende. Pythagoras dan is gheweest den voornaemsten Philosophus en Sophist van heel Grieck-lant. Dit woordt Sophist,Ga naar voetnoot* wort in't goede en quade verstaen : in't goede, ist niet alleen een Tael-meester, oft Reden-rijcker, maer oock een weet-liefdigh, oft Philosooph: in't quade, ist een quellijck Tistenisser, die meer werck maeckt van een uyterlijck schijn oft schorsse, als van de wesentlijcke waerheyt self, niet te wege brengende als t'momaensicht, en becleedinghe van gheverfde woorden, woordt-strijdende door listicheyt en belemmeringhe van dobbel-sinnighe redenen: soo dat een Sophist, oock een bedriegher is te verstaen. De wijse spreucken van Pythagoras, en Empedocles, waren voortijts by den Griecken gehouden voor hun Wetten, reghelen des levens, instellinghen en vonnissen, alsoo Plutarchus ghetuyght. Hy was een besonder maet-sangher, met welcke Const hy wonderGa naar voetnoot* te weghe wist brenghen in de Hemel-const, in't vergelijcken der sang-toonen met den Planeten en ghesterten. Hy was oock een opper Meester in't worstelen, heeft veel Landen bereyst, onthiel hem veel in Italien in Calabrien, dat doe van den Griecken, t'groot Griecken en Cocintos geheeten was: want hy niet connende verdraghen de Tyrannische heeringe Polycratis, verliet zijn Vader-landt Samos, en quam hier in desen hoeck, en zijnen aenhang hietmen d'Italiaensche secte, oft rot. Hy was de heele Weerelt door vermaert, hadde wonderlijcke meeninghen en gevoelens in zijn seldsaem herssenen gedruckt, ghelijck onsen Poeet daer veel van in dit leste Boeck verhaelt, aengaende t'vleesch derven, t'verseynden der Sielen, van Menschen in Beesten, en van Beesten weder in Menschen, en derghelijcken handel. Hy heeft gheleyt een ernstigh en mijdende leven, schier als een Monick, hem met weynighen ghemeen makende, als niet veel achtende de ghemeen volckige vriendtschap. Hy hadde een deel aenhangs oft leerlingen zijner wijsheyt, dien hy t'vijf Iaersche swijghen voor hun Cruysken A, oft eerste lesse te leeren gaf, soo wy elder hebben verhaelt. Sese zijn naevolgers hielden onderlingen groote vriendtschap, en wanneer sy by daghe schil, oft heftighen woort-strijdt hadden ghehadt, aleer de Son onder gingh maeckten vrede, gaven de handt, en namen malcanderen in den armen. Desen seer beroemden deughdlijcken Man, is eyndlijck tyrannighlijck gedoot gheworden, en onschuldich van die van Cylonien levende verbrandt. Seer aerdigh verghelijckt onsen Poeet uyt desen Pythagoras de vier Iaer-deelen, by s'Menschen vier levens tijden: de lenten by de kindtsheyt, de Somer by de Ieught, den Herfst by de Manheyt, den Winter by den ouderdom: en seght tot een besluytigh bewijs zijner beschrijvinge des Verander-boecks, datter ter Weerelt niet gestadighs, dan alles veranderlijck en wanckelbaer is. Hy verhaelt van Milon, die wy oock behooren te kennen, oft te weten wie hy was. |