Het schilder-boeck

Van Calchas, den voorseggher.

Den Vader van Calchas was gheheeten Thestor, den soon van Apollo en Aglaie. Desen Calchas was, soo eenighe meenen, een Troyaen, die door raedt van Apollo was comen by den Griecken. Hy was een groot ramer, voorseggher, oft gherader der toecomender dinghen. Hem was oock te vooren vercondight door t'Gheheymnis zijn doot, te weten, dat hy te sterven hadde, als hy soude vinden in de Const van raden oft voorsegghen, een ervarender, beter, en veerdigher Meester als hy self was. Doe desen Calchas den Griecken veel dienst voor Troyen in de belegheringhe hadde ghedaen, also in de Boecken der Iliaden Homeri te lesen is. Doe hy nae den Troyschen ondergang is ghecomen nae de stadt Colophon, in't landtschap Ionien, daer een treflijck Gheheymnis was van Apollo, en by hem hebbende Amphilochus, Perolypus, Leontius, en ander Griecksche Hooftmannen, heeft hy op den wegh ontmoet den soon van Apollo en Mantho, een uytnemende voorsegger en gherader, geheeten Mopsus. Dees twee Meesters comende

[fol. 99r]

te spreken van eenen wilden Vijgh-boom, die daer aen den wegh stondt, hoe veel Vijgen hy op hadde, en Calchas hier geen bescheyt af wist te doen, antwoorde Mopsus, datter op waren thien duysent, en noch eenighe hondert, en een, dit om de seldsaemheyt ondersocht, en de Vijghen ernstigh ghetelt vontmen effen t'selve getal. Daer nae quam hun voorby een dicke Sogh, en alsoo Calchas weder ghevraeght was, hoe veel Vicken, Bigghen oft jonghen, dat sy in't lijf hadde, wanneer sy werpen soude, en van wat hayr dat haer jongen souden wesen: hy verstomde, niet wetende t'antwoorden: maer Mopsus seyde, sy draeghter thien, en dat van thien maer eenen Beer was, en soude swart wesen, en soude t'sanderen daeghs smorgens ten acht uren werpen, dry Soghskens souden swart zijn met een witte streeck over de schouderen, twee souden witte muylen tot den ooghen, en d'ander de achter slincker hammen wit hebben, het welck des anderdaeghs alsoo bevonden wesende, is Calchas^* van hertseer en rouwe gestorven: dit soude den eyndt zijn van desen Calchas. Wy sullen doch ghewaerschouwt wesen, van desen ijdelen dinghen en ongeloovicheden, als waersegghen, oft voorsegghen, handt besien, oft t'ghestaltnis des aensichts, en ander teeckenen beduyden, yet te betrouwen, oft hem daer^* mede becommeren: want daer is geen vasticheyt van waerheyt in gheleghen: maer wel veel ongheloof, en Afgoderije, het zy oock wat woorden,^* seef, becken, dier, gebeent, oft ander tuygh hier toe ghebruyckt wort, in geen en is cracht gheleghen, soo dat het niet dan sondighe ijdelheyt is, daer hope oft betrouwen in te hebben, want het niet en is te scheyden van grouwlijcke tooverije: oock connen de Menschen, die hier aen gelooven, qualijck een gerust hert en gemoedt hebben. Voorder is te sien, hoe verre dese raserije des Afgodighen wesens, den Menschen heeft connen verleyden van den waeren Schepper, en van alle Menschelijcke reden, in het op-offeren der Maeght Iphigenia, dat sy soo verduystert zijn gheworden in't verstant, dat sy meenden^* Gode te behaghen met zijn ernstigh ghebodt te breken, en sulcken grouwlijcke en jammerlijcke bloedstortinghen, en het dooden der eyghen kinderen aen te gaen. Dat dese Maeght d'onnoosel Iphigenia, de dochter des Conings Agamemnons, door den raedt van Calchas, ten offer, om Diana te vredighen, is ghedoodt gheworden, acht ick wel dat alsoo gheschiet te wesen, hoewel eenighe Griecksche schrijvers vast doende zijn geweest, om dit grouwlijck wreede stuck te bedecken. D'een seght, dat Diana haer in eenen Beyr veranderde, eer sy gheslachtet soude worden: ander segghen, in een Veerse: ander, ghelijck oock onsen Poeet, in een Hinde: ander, in een oudt tandeloos Wijf, en datse onbekent wesende, vluchtede tot in Scythien in Dianae Kerck, en datse daer wrake oeffende over alle Griecken die sy becomen conde, en dedese sterven sulcken doot, als men haer ghevonnist hadde te moeten doen, eer sy ontvloden was. Hesiodus in't Boeck van vermaerde Vrouwen seght, dat haer Diana veranderde in Hecate. Doch is vergheefs, soo veel deckselen hier over te trecken: want t'is doch openbaer, dat qualijck eenighe plaetse, oft hoeck der Weerelt, vry en onbesmet is gheweest van dese grouwlijcke Mensch-moordighe Offerhanden, gelijck by veel Schrijvers te lesen is, en alsoo noch onlancx is bevonden gheworden in de nieuwe ontdeckte Landen, bysonder te Mexico, waer van Acosta in zijn vijfde Boeck seer breedt, schricklijck om lesen, verhaelt: dat het wonder is, hoe het arm Menschlijck gheslacht in sulc-

* Van des voorsegghers Calchas doot.

* Datmen op teecken beduyden, oft voorsegghen, oft waerseghsche raminghe, niet moet achten.

* Grouwlijc verloop der Heydensche Afgoderije.

* Van Iphigenia.

[fol. 99v]

ken jammerlijcken dolinghe heeft connen gheraken, oft soo vervoert geworden is, van soo eenige Calchassen, oft valsche Leeraers, die buyckliefdigh om luylijck te leven, om ghewin, oft selfs verleydt, en uytsinnigh den volcke alsoo hebben betoovert en verblindt, in soo grooten dwang, en vreese, als hun arm slaven te leven. Och hoe schadelijck is de valsche leeringhe, en wijsmakinghe van sulcke, die geern ontsien en gheeert zijn onder den volcke, en hoe veerdigh en ghereet zijn ghemeenlijck de morwe herssenen des ghemeenen slechten volcks, om alderley valsche ghedaenten, en beeldinghen der leeringhen in te drucken. Seer aerdigh beschrijft onsen Poeet het wesen, ghedaente, en wooninghe des vlieghenden gheruchts, daer wy een weynigh op te letten hebben.