Het schilder-boeck

[fol. 196r]

Het Leven der Doorluchtighe Nederlandtsche, en Hooghduytsche Schilders.

By een vergadert en beschreven, door Carel van Mander Schilder.
Alles tot lust, vermaeck, en nut der Schilders, en Schilder-const beminders.

Tot Alckmaer,
Ghedruckt by Iacob de Meester, voor Passchier van Westbusch, Boeckvercooper, woonende in den beslaghen Bybel,
tot Haerlem. Anno 1604.

[fol. 197r]

Aen Eervveerde achtbaer Heeren, mijn goede vrienden, Ian Mathijsz. Ban, en Cornelis Gerritsz. Vlasman, onderlinge dobbel lieve ghesvvaghers, en Schilder-const beminders, binnen Haerlem.

De ghemeen spreuck, die den uytnemenden dichter Virgilius zijnen verliefden Corydon doet verhalen en singhen, Dat yeder is tot zijn vvellust ghetrocken, blijckt daeghlijcx en daedlijck ghenoech waerachtigh te wesen, datmen daer over niet behoeft veel tistenissen: want men bevindt, dat yeder Menschen lust en genegentheyt, beneffens behoeflijcke dinghen, ergen toe soetlijck aenghelockt en ghetrocken wort, te weten, tot sulcx, als zijnen geest en aerdt van gedaent en wesen zijn. Die van suyveren en vernuften gheest hebben vermaeck en behaghen in de schoon oft uytnemende dinghen, die de Natuere schijnen t'overtreffen, als in sonderheyt uytnemende constighe wercken, die sy met verwonderen en ghenoecht aenmercken, en door kennis, om de verghelijckinghe huns gheests, in weerden houden en beminnen. Dit acht ick E. Heeren, mijn goede vrienden, mach wel de oorsaeck wesen, dat ghy vereenight wesende van soo ghelijcken aerdt en gheest (ghelijck ghy t'samen vereenight zijt, en in Echten bandt onderknoopt, ghetrouwt hebbende elckanders suster) oock eens ghesint der Schilder-consten volcomenheyt en hooghsten welstandt oft schoonheyt soo heel gonstigh en toeghedaen zijt, dat ghy daerom by een vergadert van de geleertste handen loflijcke en heerlijcke stucken, welcke ghy den uytheemsche Heeren, vreemd-

[fol. 197v]

linghen, oft ander Const-liefhebbers, met soo vriendlijck ghelaet als goeder herte, geern laet sien, en daerenboven beleefdlijck schenckt van V.E. Const, te weten, den naeghebootsten Bacchus, oft den Godt self: ghelijck uwer E. beyde eerlijcke Voorders van oudts hebben over menighen tijdt ghepleeght dese nutbaer oeffeninghe en Const, die van den Krijgh-heldt, en eerste Bier-brouwer Baccho, oft Dionysio (so men hem noemen wil) ghevonden, en voort ghecomen is, onder den volcken, daer het onbequaem was wijn te teelen. En gelijck Bacchus den Egyptschen Coningh hem der Borgherlijcke Wetten heeft bemoeyt, en den volcke Coopmanschap gheleert: also hebben oock V.E. beyder Ouders, Burgermeester en Schepen in de vermaerde Stadt Haerlem gheweest, en met eyghen Schip eyghen Coopmanschap ghedaen en ghedreven. Daerenboven V.E. Heer Ian Mathijsz. is niet alleen een beminder onser Const, maer oock een constigh Goudt-smidt oft Silver-smidt, die in't gheruchtige Room lange gewoont, Napels, en meer Steden in Italien besocht, en onsen Goltzio een trouw cortswijligh reys-gheselle gheweest hebt. Soo dat ick oorsaeck ghenoech heb, dese mijn beschrijvinghe der Nederlandtsche vermaerde Schilders V.E. t'samen op te offeren, als des, en veel duysentmael meer, weerdigh wesende. Daerom versoeck ick in aller vriendlijckheyt, dat dees mijn aenbiedinghe, tot bewijs mijner goetmeynigher gheneghentheyt, by u beyden met goeden ooghen aenghesien, en dancklijck aenghenomen mach worden. Biddende den Alderhooghsten, V.E. beyde wille verleenen, het ghene nut, goet, en saligh is. T'Amsterdam, desen 28. Iulij, 1604.

Van V.E. vvilligh dienaer en vriendt,

Carel van Mander.