Het schilder-boeck

Het leven van Iacob Palma, Schilder van Venetien.

Heeft Florencen te roemen, te wesen t'bedde van de Schilder-const in dese leste Eeuwen, en van soo menich edel Const-rijck gheest? Heeft Room haer te verheffen, dat sy de groote Academie oft School is van alle Schilders, en Teycken-const oeffenende studiose, oft leerlustighe der gantsche Weerelt: Soo heeft geen Stadt haer te roemen boven Venetien, van so veel goede treflijcke coloreerders, oft welverwende Schilders over langh stadich t'hebben gehadt, gelijck sy onder ander noch heeft haer Borgher Iacob Palma, welcken was geboren A^o. 1548. Desen is oock besonder in zijn coloreren, oft handelen met der verwen, op een aerdige vloeyende, gloeyende, en vroylijcke maniere: gelijck ick hier van tot ghetuygh neem een groot stuck t'Amstelredam tot den constliefdighen Heer Henrijck van Os, wesende daer Venus, Iuno, en Pallas by een sitten aen Tafel, en de nijdige Tweedracht den twist-appel hen toegeworpen heeft, en henen vlieght. Hier by zijn noch meer personagien, als eenen half naeckten Schencker, Kinderkens, en ander dinghen. Maer bysonder is seer gracelijck de Venus, die half wat van achter sit, en keert haer seer aerdich nae haren Cupido die haer yet schijnt heymelijck in d'oor te seggen, de tronie der Venus, bille, knie, en alles zijn seer wel, en op een hervaren manier van wercken ghedaen: Summa, is een stuck dat seer ghepresen wort, ghelijck het wel weerdich is. Noch is t'Amstelredam wel yet van hem te sien, dat niet te verachten is: Doch wat te Venetien, en in ander Steden van Italien, soo Tafelen, Tafereelen, doecken, en Conterfeytselen van hem zijn te sien, weet ick niet. Daer comt oock nae zijn teyckeningh door Goltzium ghesneden uyt in Print eenen S. Ieronimus, die een fraey actie doet. Van ghelijcken comt van hem uyt, door Gillis Sadlaer ghesneden, eenen S. Sebastiaen, dat een schoon beeldt, en van goeder actitude is. Daer is ooc geweest den ouden Iacob Palma van Venetien, desen schilderde van Olyverwe een heerlijck besonderste werck in de Camer, daer die van de Schole van S. Marc vergaderen, een stuck, daer t'doot lichaem van S. Marc wort ghebracht nae Venetien in een Schip. Hier is seer aerdich uytghebeeldt een grouwelijck Zee-onweder, daer oock noch

[fol. 187v]

ander Schepen en Schuyten van de felle winden worden bevochten, seer wel en met grooter aendacht ghedaen: ghelijck oock is eenen groep beelden in de locht, in verscheyden ghedaenten van quade gheesten, die als Winden blasen, om t'Schip, dat door de rasende golven met riemen crachtelijck wort geroeyt, te beletten. Hier sietmen den vlijt en behendicheyt der Schippers, t'gheweldt der Winden, t'roeren der baren, en de blixemen uyt den Hemel vallen, t'water gebroken van den riemen, en t'vouwen der riemen van de cracht der Roeyers, een dinghen wesende dat niet te verbeteren is, de Natuer naerder te comen: want het schijnt in't aensien, dat het heele stuck roert en schudt, gelijck of t'gene daer in geschildert is al leefde, en natuerlijck geschiedde. Noch schilderde hy van Olyverwe d'hoogh Altaer-tafel voor t'Clooster S. Helena, te Venetien by t'Casteel een dry Coninghen, daer veel beelden en seer uytnemende goede tronien in comen, en schoon Laken, beleydt met eenen goeden swier oft gang der vouwen. Noch in de Kerck van Sta. Maria formosa, is van hem een Tafel voor de Busschieters oft Artillerie-meesters, waer in comt een S. Barbara soo groot als t'leven, met op een sijde S. Anthonis, en op d'ander S. Bastiaen: maer de S. Barbara is t'beste Beeldt dat desen Palma oyt dede. My ghedenckt te Leyden te hebben gesien, ten huyse van eenen van der Muelen, boven t'portael in de Camer, een Vrouwen tronie, met hals en borsten naeckt, t'welck heerlijck en wonder wel uyt der handt stondt, doch van by scheen met weynich arbeydt, en met niet te groote handelinghe ghedaen te wesen. Daer is te Venetien een Conterfeytsel, dat hy naer hem selven had ghedaen, datmen altijts op s'Heeren Hemelvaerts dagh op de Feest te Venetien sagh, dat Michel Agnolo, noch Lionardo da Vinci, niet hadden moghen verbeteren, soo heel verwonderlijck is dat gheacht gheworden, om zijn heel uytgenomen schoonheyt, soo wel ghestelt en geschildert als het is. Achter naer, doe men verwachte verbeteringhe in zijn werck, is het met hem te rugghe gheloopen: doch hadde te vooren ghenoech ghedaen, onder de beste Schilders te zijn gherekent, en allen laster van hem, oft zijn gherucht te wesen afghekeert. Hy is ghestorven oudt 48. Iaer. Aengaende den jonghen Palma, die is noch daghelijcx doende in de Const binnen zijn Vaderlijcke Venetien, wesende een Man van 54. Iaer ouderdoms. Watter meer voor Italiaensche Schilders te Venetien, in den Steden van Lombardien, oft elders daer ontrent zijn, die wat besonders zijn, en mijn Pen licht weerdich mochten wesen, is my niet bekent, ick hadse anders geern al by den anderen: maer dewijl sulcx niet can gheschieden, keer ick my nu tot onse hooge School Room, daer altijts een goet deel vernuftige en vlijtige naevolgers onser Schilder-const by een zijn, waerom ick daer geen handt op ydel stede sal hebben te leggen, op dat ick d'Historie der Italiaensche Schilders mach vervullen, en ten eynde brenghen, om soo te comen tot onse Nederlanders, mijn Landt-volck en kennis.