Het schilder-boeck

Het leven van Ioan Antonio Licinio, van Pordenone, Schilder.

Gheen edel vermaerde ghebouwen, oft Steden, worden dickwils van de goedertieren Natuere aengesien, om daer uyt te picken eenighe verstanden, tot bequame vaten, om in te laten vloeyen haer deuchtsame gaven, alst blijckt aen Ioan Antonio Licinio: want hy was geboren 25. mijlen van Vdine,

[fol. 127v]

in de Heerschappije van Friuli, in een Casteelken, gheheeten Pordenone, daer hy oock nae ghenoemt, en meest met namen Pordenone bekent wort. Hy van de natuere een Schilder voorschickt wesende, leerde by hem selven, alles nae ^* t'leven doende, sonder Meester: doch volghde hy, soo hy best mocht, altijts de maniere van Giorgione, welcke hy met zijnen grooten lust dickwils te Venetien hadde ghesien. Hy werdt om de sterft ghedwonghen uyt zijn Landt te trecken, des hy by den Boeren, op hunnen cost, op't nat kalck leerde wercken, makende voor hun eenighe dinghen. Hy nu kennende den aerdt der verwen, soo in Fresco als in Oly, quam en maeckte te Vdine, in, t Convent van S. Pieter Martelaer, een Altaer-tafel in Olyverwe, van een Engelsche groet: Dit wort van de verstandige geacht, van t'beste werck dat hy oyt dede. Onder ander in de selve Stadt hy uytwendich, het Stadthuys op't nat kalck beschildert heeft: Hier toonde hy, wat hy in Inventie vermocht, makende metselrije met Nicchien, en daer beelden in, oock eenighe ghecoloreerde Historien. Hy maeckter oock een Corinthe Colomne, met haer basement staende in de Zee: op de rechter sijde wordtse gehouden van een Siena, en op de slincker van eenen naeckten Neptunus: boven op t'capiteel eenen Cardinaels hoedt liggende, wesende t'avijs van Pompeo Colonna. Noch een History isser, daer Iuppiter de Reusen blixemt, daer beneden doode lichamen ligghen, die aerdich vercorten. Oock isser eenen Hemel vol Goden, en twee Reusen met stocken staen, om Diana te slaen: dese staet heel vyerich ontsteken, en dreyghtse den arem te verbranden. Hy wrocht noch in verscheyden plaetsen, als te Spelimbergo, Vicensa, en Mantua. Te Mantua schilderde hy eenen gevel op't nat kalck seer verwonderlijck: Onder ander fraey inventien, een Frijse met Latijnsche letters, anderhalf elle hoogh, daer een menichte kinderen met verscheyden fraey actien tusschen loopen, en spelen, alles seer wel gedaen. Tot Vicenza wederkeerende, en verscheyden fraey wercken daer ghedaen hebbende, veroorsaeckte, dat daer door de Edelluyden hem een Wijf ghegheven worde, en hielden hem altijt in hooger eeren. Tot Venetien heeft hy hier nae gheschildert op't groot Canael een Facciade, en eenighe Tafelen van Olyverwe in sommige Kercken. Noch op t'selve groot Canael een Facciate op't nat, met veel historien: bysonder eenen Curtius te Peerde in't vercorten, t'welck scheen al verheven te wesen: gelijck oock eenen Mercurius, die recht op van alle sijden ten Hemel vlieght, en ander gheestighe dingen: welcke wercken den Venetianen meer behaeghden, als yet dat van ander daer oyt gedaen was. maer t'gene dat Pordenon grootlijck ^* tot studeren porde, was, om overtreffen den uytnemenden Titianus, dien hy zijnen grooten naem socht te verduysteren, met een vreemde stercke manier van wercken, wesende oock ghesprakich en beleeft, en daerom te meer stadich met den grooten omgaende: en met dat hy Universael was, vermat hem aen alle dinghen handt te slaen. En waerlijck, dese prickelinghe der eergiericheyt tusschen beyden, dede hem in zijn wercken ghebruycken alle cracht der Consten, soo datse onsterflijck daer door zijn gheworden. Ter deser oorsaeck was hem besteedt de Capelle van S. Rochus, oock het binnenste der couple oft verwelf op't nat. In dit welfsel maeckte hy den Vader met Engelen, te weten, een menichte kinderen, met menigerley schoon actien: In de Frijse acht beelden uyt t'Oudt Testament: in de vier hoecken, de vier Evangelisten: op't hoogh Altaer, de Transfiguratie: in de twee middelste ronden, de vier Doc-

* Pordenone leerde by hem selven.

* Den naertrachtigen Constenaer is nut te hebben een tegenghenoot in de Const.

[fol. 128r]

toren. In de selve Kercke zijn noch meer wercken van hem, die t'samen oorsaeckten, dat hem te wercken was gegheven in de sale de Pregai, om Titiaen te trotsen. Hier maeckte hy veel beelden van onder op te sien, en een Frijse van Zee-monsters van olyverwe: Welcke dingen die van den raedt so behaeghden, dat hem zijn leven lang goet pensioen worde gegeven. Noch elder maecte hy dingen, te liever, datter van Titianen yet by was: maer om waer te seggen, zijn dinghen werden veel uyt nijdt boven des Titiaens (die doch beter waren) ghepresen. Hy maeckte oock in S. Stevens Clooster veel Historien uyt t'Oude Testament, onderdeelt met uyt t'Nieuwe, en tusschen elck eenige Deuchden, alwaer hy wonder vercortingen (gelijck hy geern dede) te weghe bracht, daer hy ander Schilders in te boven gingh. Den Prince Doria riep hem tot Genua in zijn Paleys te wercken, om dat Perino del Vaga te weynich nae zijnen sin voorderde: Daer maeckte hy een Frijse van kinderen op zijn aenghewende maniere, welcke ledigen een Schip vol Zee-ghedrocht, en al wendende maken dese schoon actituden. Hy maeckte noch een groot historie, daer Iason oorlof neemt aen zijn Oom, om te gaen nae t'gulden Vlies. maer den Prince, ^* siende de wisselinge en t'schil van dese dingen by de gracelijcke van Perino, gaf hy Pordenon zijn afscheydt. Welcken te Venetien weder gecomen, werdt gheseyt, dat hy tot Ferrara wel van doen waer, midts den Hertogh veel Duytschen hadde doen comen, om costlijcke Tapeten te wercken, en datter gheen goede Teyckenaers en waren: want Ieronimus van Ferraren hem maer oeffende in Conterfeytselen nae t'leven. Hier door Pordenon, als lustich nae ghewin en fame, quam, en werdt van den Hertogh wel ontfanghen te Ferrara, daer hy weynich daer naer, groote pijne in de borst gevoelende, te bedde viel: en also t'selve altijt vermeerderde, en niet te beteren en was, overleedt op den derden dagh, oft weynich meer, met groot verwonderen van den Hertogh, en droefheyt zijner bekende tot Venetien: want hy een Musicien, en wat Latinist wesende, cloeck, en welsprekende, te meer vrienden hadde. Hy hadde de handt groote figueren te maken, was overvloedich van Inventien, oock Universael alle dingh te versieren: maer bysonder veerdigh en vast op't nat te wercken. Hy was tot Ferraren eerlijck begraven, en overleedt t'zijnen 56. Iaren: men vermoedde, van vergift.

* Gracelijcke dingen behagen meer, als al te cloeck en wreet.