Het schilder-boeck

Van Euphranor van Isthmos, Schilder, Beeldt-snijder, Gieter, en Graveerder.

Nadien dat een bysonder vercieringe gheven, een Historie te beschrijven, alle omstandicheden van namen, tijden, ouderdommen, plaetsen, en derghelijcke, heb ick daer in mijn neersticheyt ghedaen. Ick vinde dat desen Euphranor is van gheboorte gheweest uyt het landt Peloponnesus, dat nu Morea ghenoemt is, en uyt een stadt ghenoemt Isthmos, die nu ter tijt heet Haxamilo. Hy is gheweest in de 104^e. Olympiade, en een discipel van Aristippus, die een discipel was van Aristides, als elder gheseyt is. Desen grooten Constenaer begaf hem te maken Colossen, dat zijn Beelden van uytnemende grootten. Hy maeckte oock verscheyden Marberen beelden: en hy nam groote ghenuechte te graveren den drinck-koppen met het graefijser. Hy hadde voor een bysonder goede wijse, dat hy neffens zijn Const niet droomsinnich noch seltsaem, maer gemeensaem om mede om te gaen was. Sijn stucken waren meer doorwrocht als ander van den voorgaenden. Hy was in alles uytnemende, en behiel oock zijn handelinge sonder veranderinge, en en was geen dosijnwercker. Hy was d'eerste, die de staticheyt en Majesteyt der Princen volcomelijck uytbeelde: maer ghelijck Natuere somtijts schijnt toe te laten, datse andermael niet en doet, in haer met de Schilder-const te laten nae te bootsen. Heeftet nae des grooten Valerij schrijven ooc Euphranor wel bevonden: Desen willende schilderen t'Athenen de twaelf Goden, leyde hy sulcken cost en vlijt aen t'Beeldt van Neptunus te maken, met den verwen daer in sulcken statelijcken wesen uytdruckende, dat het hem omoghelijck was, daer naer, te inventeren oft te weghe te brengen, een meerder staticheyt in't wesen van Iuppiter, gelijckt wel hadde behoort, om dat hy al zijn sinnen te seer aen dat eerste Beeldt gheleyt hadde, soo dat hy tot zijn voornemen in dit leste niet en con geraken. Hy nam wonderlijck wel waer de mate en proportien, soo dat hem dit deel t'zijnen lof boven ander wort naegegeven: nochtans hadde hy dese onvolmaectheyt, dat hy de lichamen te ranck, en de vingers en knockels oft litten te groot nae pro-

[fol. 74r]

portie des lijfs maeckte. Hy heeft geschreven van de Schilder-const, bysonder van de mate en proportie, en van de temperinghe der verwen. aengaende de stucken van zijn handtwerck, daer was van hem een schermutseringhe van Peerde-ruyters, de twaelf Goden (als verhaelt is), en oock eenen Theseus, soo natuerlijck ghedaen zijnde, dat hy selve seyde, Den Theseus van Parasius (die men soo seer hadde in achtinge) was ghevoedt gheweest met roosen, maer den zijnen was gevoedt met wel goet vleesch. Tot Ephesen waren veel costelijcke Tafereelen van hem, te weten, eenen Vlysses, die hem uytsinnigh gheliet te wesen, en spande een Peerdt en een Koe t'samen in den ploegh, ploeghde den Zeestrandt en saeyder sout in, om in den krijgh voor Troyen niet te trecken, noch zijn lieve Penelope te verlaten. Daer waren in een stuck ooc eenige personnagien gecleedt op zijn Griecsche en also gemantelt, die gemaeckt waren als vol gedachten wesende, en eenen Capiteyn die zijn sweert in de scheede steeckt.