De gulden harpe, inhoudende al de liedekens, die voor desen by K.V.M. gemaeckt, ende in verscheyden Boecxkens uyt-ghegaen zijn
(1627)–Karel van Mander–
Auteursrechtvrij
[pagina 1]
| |
na de wijse: Om een nieu Iaer sy haren Man badt.AL eer men komt ter eeren siet,Ga naar margenoot+
Soo moet men vele lijden:Ga naar margenoot+
Ioseph die leedt soo veel verdriet,Ga naar margenoot+
Eer hy quam tot verblijden,Ga naar margenoot+
t'Benijden, van sijn Broeders fel,
Was, om dat sijnen Vader
Israel,
Hem meer dan d'ander allegader
Beminde snel.
Hy maeckt' hem eenen rock van bont,Ga naar margenoot+
Maer sijn Broeders beseven,
En konden hem uyt haren mont
Gheen vriendelijck woordt gheven,
Beneven, dit heeft hy verteltGa naar margenoot+
Eenen droom, dat sy boudenGa naar margenoot+
Schooven op't velt,
Haer schooven voor den sijnen stonden
Neder ghehelt.
Noch van elf Sterren, Son en Maen,Ga naar margenoot+
Die voor hem neder boghen,
Sy hebben uyt sijn woorden saen,
Meer haet en nijt ghesoghen,
Sy toghen 'tvee weyden, hier naer
Iacob tot Ioseph seyde,
Hoe't staet met haer
Gaet dat besien, en met bescheyde
Brengt my de maer.
Sy seyden, siet de droomer comt,Ga naar margenoot+
Laet ons hem gaen ontlijven,Ga naar margenoot+
Maer den oudtsten Ruben ghenomt
Belette sulck bedrijven,Ga naar margenoot+
Maer blijven, het onnoosel Lam,Ga naar margenoot+
En mochte niet met vreden,
| |
[pagina 2]
| |
Alst by haer quam,
Den bonten rock van sijne leden
Men haestigh nam.
Ga naar margenoot+Gheworpen in den kuyl, moest hy
Met druck den tijdt verslijten,
Door Iudas raedt vercochten sy
Ga naar margenoot+Hem den Ismaelijten,
Midianijten, die uyt Canaan
Hem in Egypten brochten,
Aen eenen Man,
Pharaons Hofmeester sy hem vercochten,
Daer woond hy dan.
Ga naar margenoot+Ruben, die hier af niet en wist,
Sijn kleederen hy scheurde,
Als hy den jongen heeft ghemist
Inden kuyl als die treurde.
Maer wat gebeurde daer int belock,
Seer listelijck sy doodden
Siet eenen Bock,
Met 't bloet sy verweden ende roodden
Haer Broeders rock.
Ga naar margenoot+Sy lieten dien brenghen present
Den Vader, en vermonden,
Siet of ghy desen rock bekent,
Wy hebben hem ghevonden:
Ga naar margenoot+Verslonden, een quaet dier hy sprack,
Heeft Ioseph mijnen Soone:
In stucken track
Sijn cleederen, soo men was ghewoone,
Treurd' in een sack.
Ga naar margenoot+Maer Godt, des vromen troost vailiant
Was met Ioseph ghestrade,
Dat hy daer in Egypten vandt
Voor zijnen Heer ghenade,
Liet hem slaen gade, sijn huys en goet,
Als een Dienaer ydoone,
Den Heere gaf spoet,
En Ioseph was huysch ende schoone
Van aenschijn soet.
| |
[pagina 3]
| |
Sijns Heeren Wijf met ooghen lustGa naar margenoot+
Werdt seer op hem ontsteken,
Sy leyd' hem vooren ongerust
Van haer oncuysche treken,
Haer spreken, was vroegh ende laet,
Comt en wilt by my slapen,
Maer dese daet
Weygherd' hy, als ghetrouwe knapen,
Mijdende 'tquaet.
Ten laetsten vandt sy hem ghereedtGa naar margenoot+
Alleen, ende begheerde
Sijn byslapen, en greep sijn cleedt,
Maer hy liep wech sijn veerde,
Sy als d'onweerde, riep haer ghesin,
Met sijn cleedt in haer handen,
Sy quamen in,
Ioseph te belieghen mete schanden
Was haer begin.
Dus ginck sy voor haer Man t'onrechtGa naar margenoot+
De sake oock verkeeren,
En sprack, uwen Hebreeuschen knecht
Heeft my willen onteeren.
Hier van sijn cleeren, liet hy en vloodt,
Doen ick riep met verstranghen,
Door sulcken noodt,
Doen nam haer Man Ioseph ghevanghen
Met tooren groot.
Maer Godt was met Ioseph ghewis,Ga naar margenoot+
Soo dat hy creegh te vriende
Den Meester van 't ghevanghenis,Ga naar margenoot+
Sijn gheschicktheydt aensiende,
Hy diende, d'ander ghevanghen, maer
'sConincx Schincker en Backer
Laghen oock daer,
Sy droomden oock, en zijnde wacker
Bedroefden haer.
Ioseph heeft haer uytgeleytGa naar margenoot+
De droomen die sy saghen,
Tot den Schencker heeft hy gheseydt,
| |
[pagina 4]
| |
Ghy sult vry sonder claghen,
Na dry daghen, in uwen staet,
Den wijn wederom schincken,
Seer delicaet,
Voor Pharao, maer wilt my ghedincken
Alst u wel gaet.
Ga naar margenoot+Om my te verlossen, voor den
Coninck, zijt mijns ghehuldigh,
Die heymelijck ghestolen ben,
End' hier ligghe onschuldigh,
Eenvuldich, naer elcx droom ghespelt
Gheschiede dees ghevanghen,
D'een was ghestelt
In sijn officy, d'ander ghehanghen,
Soo Schrift vermelt.
Ga naar margenoot+Maer den Schincker Ioseph vergat:
Pharao t'eynden twee Iaren,
Die hadde eenen droom, soo dat
Hy, om dien te verklaren,
Heeft doen vergaren, aen elcken cant
De wijs' Egyptenaren,
Ende niemant
En conde Pharao openbaren
Sijns drooms verstant.
Ga naar margenoot+De Schincker sprack voor den Coninck,
(Sijner zonden ghedachtigh)
Eenen Hebreeuschen jonghelinck,
In't Hofmeesters huys woonachtigh,
Die heeft waerachtigh, wel bediet
My en den Backer mede
Ons droomen, siet,
Want soo hy verklaringhe dede
Is ons gheschiet.
Ga naar margenoot+Ioseph terstont ghelaten vry
Ga naar margenoot+Die gaet te kennen gheven,
Op s'Conincx droom, dattet na by
Waeren goe jaren seven,
Datter om leven spijs' ende dranck
Overvloedich sal wesen,
| |
[pagina 5]
| |
Maer fel en stranck
Sal't dieren tijdt werden, na desen,
Seven jaer lanck.
Pharao stell' eenen wijsen man,Ga naar margenoot+
Egypten te regieren,
Cooren te vergaderen van,
Met ander Officieren,
Dat door des dieren, tijdts torment,
't Landt hier en gae verloren.
Tot sulcken endt
Wert Ioseph over t'Landt vercoren,
Tot een Regent.
Niemandt in al EgyptenlandtGa naar margenoot+
Sijn handt en mochte roeren,Ga naar margenoot+
Sonder Ioseph, die gelijck zandt
Overvloedich de Boeren
Liet boeren, t' Cooren ter Steden in,
De seven Iaren rijcke,
En van 't beginGa naar margenoot+
Des dieren tijdts dese practijcke,
Bracht groot ghewin.Ga naar margenoot+
Als nu gheheel Egypten, broodt
Ter noodt, by Pharao sochte,
Ioseph sijn Cooren-huysen groot,
Ontsloot, ende vercochte,
Men mochte binnen Egypten graen
Vinden by groote hoopen,
Dus moesten saen
Daar alle landen komen coopen,
Om niet vergaen.Ga naar margenoot+
T'gheruchte hier van overluytGa naar margenoot+
Quam Iacob oock ter ooren,
Hy sandt thien van sijn Sonen uyt,
Na Egypten om Kooren,
Maer daer hy vooren, sorghde siet
Was BenIamin voor allen,
Die hy t'huys liet,
En sprack hem mochter yet misvallen
Tot mijn verdriet.
| |
[pagina 6]
| |
Ga naar margenoot+Elck viel voor Ioseph reverent,
Op sijn aenschijn beneden,
Ioseph heeft sijn Broeders bekent,
Daer sy hem niet en deden,
Ga naar margenoot+T'aenbeden hem memory gaf
Des vrooms over hen-lieden,
En sprack seer straf,
Ghy zijt hier om t' Landt te bespieden
Ghecomen af.
Ga naar margenoot+Sy seyden neen, o Heere mijn,
Wy uwe knechten woonen
In dat Landt Canaan' en zijn
Twaelf Broeders eens mans Soonen,
Den goonen, die jongst is en teer,
Is by hem in ons landen,
Maer siet mijn Heer,
Daer is noch eenen, die voorhanden
Niet en is meer.
Ga naar margenoot+Ioseph by Pharons leven dier,
Heeft hen-lieden ghesworen,
Van u en komt niet een van hier,
Oft den jongsten gheboren,
Door een vercoren, uyt u ghetal,
En sal hem hier gaen halen,
Proeven ick sal,
Of uwe reden sonder falen
Is waerheyt al.
Ga naar margenoot+Nae drie daghen ghevanghenis,
Soo sy nu leven wouden,
Sy mochten t'huys trecken ghewis,
Maer een soude men houden,
En souden, den Iongsten aldaer
Gaen halen ende bringhen.
Sy onder haer
Seyden, wy hebben dese dinghen
Verdient voorwaer.
Ga naar margenoot+En dat aen onsen Broeder, dat
Wy hem niet en verhoorden,
Die met beangster Zielen badt,
| |
[pagina 7]
| |
Doen sprack Ruben, de woorden
Die voor den jonghen ick dede vroet,
En naemt ghy niet ter herten,
Nu werdt sijn bloet
Van ons gheeyscht al met veel smerten,
En teghenspoet.
Dat Ioseph haer woorden verstont,Ga naar margenoot+
Niet een van haer en wiste,
Want hy door een bedieders mondt
Tot haer sprack, als uyt liste,
Maer niet en miste, natueren aert,
Het herte niet van steenen,
Werdt hem beswaert,
Alsoo dat hy hem, om te weenen
Keerd' elderswaert.
Symeon bleef ghevanghen Man,Ga naar margenoot+
Haer Ezelen men loeder
Met Cooren, zy trocken daer van,
Maer op den wegh een Broeder,
Om voeder, sijnen sack ontbant,
En vondt daer met verschricken,
Sijn gheldt in, want
Ioseph haddet soo doen beschicken,
Als Man valiant.
T'huys comende vandt elck sijn gheltGa naar margenoot+
In sijnen sack, met wonder,
En hebbent haer Vader vertelt,
Al van boven tot onder,
En sonder, BenIamins by-zijn,
Sy niet ghesint en waren,
Voor het aenschijn
Des Landts-Heere te openbaren,
In gheen termijn,
Daer was den Vader IsraelGa naar margenoot+
Met veel redenen teghen,
Maer om de groote dierte fel,
Liet hy hem noch beweghen,
Sy creghen, soo BenIamin soet,
En namen de voyagie, Maer Iacob vroet
| |
[pagina 8]
| |
Sandt dobbel gheldt, end' een schinckagie
Van vruchten goet.
Ga naar margenoot+Den huys-houder brachtse ter feest,
Al binnen Iosephs huyse,
En van 't ghevonden gheldt bevreest,
Deden sy goed' excuyse,
Maer die confuyse werden sacht
Ghetroost, ten selven keer
Men Simeon bracht,
Wiesschen haer voeten, en den Heer
Hebben verwacht.
Ga naar margenoot+Sy hebben met seer groot ootmoet
Hem haer gheschenck ghegheven,
Ioseph na vriendelijcken groet
Vraeghd', is uwen Vader bleven
Noch in het leven, wel te pas,
En sach op zijnen Broeder
BenIamin ras,
Die eenen Sone van zijn Moeder
Rachel oock was.
Ga naar margenoot+Sijn herte hem alsoo ontstack,
Dat hy door jonstigh pooghen,
Om weenen in zijn camer track
Maer naer wasschen en drooghen,
Sijn ooghen, hy onthiel hem vast:
En al sijn Broeders waren,
Ghestelt te gast,
Na haren ouderdom van Iaren,
Seer wel ghepast.
Ga naar margenoot+Den huys-houder Iosephs bevel
Zijnde gheen wederspreker,
Vulde met graen haer sacken wel,
En leyd' den silvren beker,
Wel seker, in BenIamins sack,
En t'ghelt sy reysden henen,
Maer Ioseph sprack,
Op, jaechtse naer, aldus den genen
Niet en viel slack.
Ga naar margenoot+Ghy doet mijn Heere quaet voor goedt,
| |
[pagina 9]
| |
Was 'sHuys-meesters ghewaghen,
Ghy hebt quaelijck ghedaen onvroet,
Sijn beker me te draghen,
Verslaghen, keerden sy in Stadt,
Als den beker was vonden,
End' vielen plat
Voor Ioseph, haer verschoonen conden
Sy niet, in dat.
Iuda sprack, altesamen wyGa naar margenoot+
Sijn nu mijns Heeren knechten,
Neen, sprack Ioseph, gaet henen vry,
Maer ick houde met rechten,
Daer in de vrechten, den beker mijn,
By was ghevonden heden,
Alleen sal sijn
Mijn knecht, maer ghy lieden met vreden
Meucht reysen fijn.
Iuda doet in't lange onschult,Ga naar margenoot+
Segghende met beswaren
Vwen knecht onsen Vader, sult
Ghy met sijn grijse hayren,
Doen varen in des kuyls duwier,
Brochten wy niet den Ionghen,
Hy storve schier,
Dus laet hem reysen onbedwonghen,
End' houdt my hier.
Langher en cond' hem Ioseph nietGa naar margenoot+
Onthouden, in't ghemeene
Ginck t'volck al uyt, na zijn ghebiedt,
Voor zijn Broeders elleene,
Hief op in weene, sijn stomme, doch
Sprack hy tot allegader
Sonder bedroch,
Ick ben Ioseph, is mijnen Vader
Levende noch?
Van vreesen niet een enckel woordtGa naar margenoot+
En konden sy vermonden,
Voort sprack hy, ick ben onghestoort
Op u lieven bevonden,
| |
[pagina 10]
| |
Ghesonden, in't Egyptsche dal
Heeft my Godt, om bewaren
V leven al,
Want desen dieren tijdt, vijf Iaren
Noch dueren sal.
Ga naar margenoot+Door haer, hy zijn Vader ontboodt,
In Egypten te woonen,
Iacob die quam met vreuchden groot,
Met al zijn volck end' soonen,
Den goonen, die hem te ghemoet
Quaem, was Ioseph, die langhe
Met tranen vloet
Hem om den hals weende seer stranghe,
Wt liefden soet.
Ga naar margenoot+Israel sprack met groot vervlien,
Nu wil ick sterven gheeren,
Na dien ick u hebbe ghesien
Levende, vry van deeren.
Maer om gheneeren, haer Vee playsant,
Heeft Ioseph, haer ghekosen
Den besten cant
In Egypten, geheeten Gosen,
Een lustich lant.
Ga naar margenoot+Elck Christen, die als Ioseph zijt
Benijt, ende versteken
Ga naar margenoot+Al doet de werelt veel verwijt,
Ga naar margenoot+Iosephs Vrouwe geleken,
Haer treken vliet, en achtet niet,
Ga naar margenoot+Wilt vry abandonneren
Den Mantel, siet,
Ga naar margenoot+Want ghy sult eeuwich triumpheren
Naer dit verdriet.
Een is noodigh. |
|