Omnibus

[p. 117]

XXX / Schutjassen

Maar... kom, kom; morgen wint Bart z'n honderd gulden wel weer terug. Chef en Jochem staan al een heel hortje in de deur, eer ze gezien worden. ‘Geen bedelvolk!’ roept Bart woest. Maar de twee koelkopers uit Benschop, die goei zin hebben vanwege de winst, gooien wat losse centen op de roodaarden tegels, tussen spuig en kleffe uitgezogen kezen. Da's minder; Jochem is rap in 't vinden en Chef ook niet zuinig. Om deze gunst van z'n gasten, laat Bart nu ook toe, dat ze even kijken blijven. Z'n boom hangt weer slecht; de koelkopers staan nog bovenaan, hij en z'n knecht al op acht. Nog maar zeven strepen en vort zijn weer tien daalders. Da's dus weeral donderen. 't Geluk is hem tegen vandaag en ze zijn al wel een keer of wat gaan verzitten ook. Niks helpt. En ze maken zo'n barmenselijk leven er bij, en de Benschoppers hopen zó danig dat 't weer een Salomo gaat worden, een volle boom verlies en die geldt dubbel, ze zingen en joelen al nét zo hard, sarrend hard, als de baas en z'n knecht potvér... zitten te speulen. Niks helpt. De boom hangt té scheef. Ze gaan 't verliezen. Verliezen. Verliezen.

Jochem kijkt met studie toe. En Chef niet minder. Allenig, Chef vat de draad er niet van. Chef kan goed snip-snap-snorren en zwartepieten; maar spul, waar veel overleg bij komt, heeft hij nooit kunnen bevatten. Maar Jochem wel, die weet na afloop van elke partij zuiver te zeggen, wat er had moeten gebeuren. En hij bekomt bijval, want wat hij zegt is goed bekeken.

Daar staat de keurmeester in de deur. Voor de tweede keer al vandaag. Maar dit keer laat hij zich niet wegsturen, want hij heeft z'n leste keuring verricht; Bart Brok moet mee. Naar 't slachthok mee. En nét is er zo spannend oud ogen 49:97 in 't spel, in 't voordeel van Bart en z'n knecht.

‘Meneer Gijssels, wacht nog effies!’ roept Bart en z'n kop ziet blauw van de actie.

‘Neen, ik ben geen kwajongen. Tweemaal wegsturen; daar komt niets van. Nú keuren en direct of... niet voor Zaterdag.’

‘Even 't spulletje uit, toe nou; 't is oud ogen!’

‘Denk je, dat ik hier voor pietsnot kom? Jullie midden op een werkendag kaarten en ik er m'n tijd om gaan verhangen? Ik heb je te groeten.’

Wel donders, wat een vent. Bart moest opstaan. D'r viel niet aan te ontkomen. Jochem zag dat aan en dacht aan de drie gebroers, die eens zaten te pandoeren met hun ouwe vader. Een ópgelegd praatje had vader, hij wier vurig, beefde er van... en z'n hart stong stil. Toen grepen die broers de kaart uit z'n dooie vingers. Zie je 't? Zie je 't? - riepen ze... hij had gehangen met z'n praatje. Wát gemeen, om er zó tussen uit te knijpen.

Maart Bart Brok zag de strenge ogen van de keurmeester op zich gericht en daarom stond Bart op. En hij vatte, dat het hard was voor de anderen; te wachten op zo'n loeder van een keurmeester, zo'n kale donderjager.

[p. 118]

Jochem begreep metéén, wat er (zonder woorden) door Bart gevraagd wier van hem en hij viel neer op de stoel van de ander. Hij won de partij, want stuk is uit, ook al zit er een zesde tegen. Hij won 't nog een keer, met schut en herschut. Herschut onder jan, vijf streepkes. Geen Salomo dus. De rooie knecht vatte moed. Jochem gaf de kaart, vanwege 't uitmaken op herschut. Eerst verloor hij een streepke op de boom van Bart Brok, die lang wegbleef, zeker vanwege een kwaai long of tering in 't borststuk. Die keurmeester was er een van 't felle slag. En toen weer won hij. Eerst op schut onder jan; drie streepkes. Toen schut, maar de ander stong óók hoog; twee streepkes. En nét toen Bart Brok weerom kwam, 't vet nog wat van z'n handen afvegend, zegde Jochem bloedkalm: ‘Schut!’

‘Herschut!’ gaf Aart Coljé uit Benschop.

‘Rutteletut.’ Dat zee Jochem maar zo gewoon, of 't om een paar knikkers ging. En Bart z'n vijftien gulden stonden op 't spel. Met douwen en wringen was Bart ineens achter z'n kaart. ‘Hier!’ riep hij woest: ‘eerst zien, dan pas bieën!’

‘Nee!’ riep de oudste van de twee maats, ‘vast niet! Die vent heit de kaarten overgenomen van jou en hum woord is jouw woord en hum woord geldt. En ik hou die rutteletut van jou, op állemaal; heel de boom!’

‘Best!’ zei Jochem en douwde Bart Brok achteruit. ‘En Bart, as je an de kaart komt, slaan ik je 'n paar ribben kapot. Uitspeulen, da's eerlijk.’

Maar er viel niet veel uit te spelen. Bart wou 't niet, hij Bierf 't niet; een gehouden rutteletut was hem te bar. Hij greep de kaarten beet en wou ze declareren. ‘Overgeven!’ jammerde Bart.

't Wier een tieren en trappelen, als van hengsten wanneer het weerlicht, maar Jochem hieuw vast. En Bart zag, dat hij toegeven moest, want die Benschoppers zijn donders gauw met het mes. De kaarten bleven in iedermans hand. De roem wier al genoemd. 'n Zeskaart tegen een zeskaart. Alletwee van het aas. Maar Jochem had ze van troef. De boom was uit. Stom gewonnen, met veul woest geluk en weinig fijn spul.

Toen eerst stond Jochem op en Bart hervatte z'n parmans. Doodgewoon nam hij de lei op en zette 'n nieuwe boom uit. En de Benschoppers schrapten een boom winst terug op de zeven.

‘Nou wil je 't wel schrijven, hé?’ sarde Aart Coljé, ‘nou d'r derdehalf pond winst an zit. As je nou een kerel was, schreef je niet. De'jen we 't spul over. Je wou ommers niet?’

‘Om den verdom niet. Jullie zeeën toch dat het most gelden? Nou, dan geldt het! Da's naar recht!’

‘Recht? Goed! Maar schijterig, dat was het.’

‘Schijterig? Ik zal je laten zien, da'k niet schijterig ben. Hé, zwabber!’

Jochem keek de ander recht in z'n facie. ‘Hier! Hier heb'ie wat!’ En Jochem kreeg een dubbeltje.

[p. 119]

Hij keek er naar, hij keek er lang naar; er kwam een golf hittigheid naar z'n kop en ineens, met het geweld van een hemelsteen, lag Bart Brok languit over de vloer. O! Jochem kon zo slaan. ‘Dag mannen,’ zei hij nahijgend. Chef rilde ervan, omdat Jochem ineens zo ontaard woest was geworden. Maar buiten zei z'n plaat d'r niks meer over; 't was voorbij. Alleen het dubbeltje, dat zat nog in z'n vuist en hij douwde het maar netjes weg in het builtje. Verder.