Omnibus

XXVI / Zingende belzen

‘Zo mooie jongens!’ riepen de mannen; ‘hoe is 't langs de weg?’

‘We zijn niet mooi, niet jong, maar maggen niet klagen. We gevens niks weg en we bekommen aardig.’

‘Hoe lever je 'm dat? Wij zingen en verkopen liedjes.’

‘Prevelementen meneer, niks dan kundig prevelementen.’

‘Da's goddomme te geef. Kost niks ingekocht. Ze bennen zeker bang van jullie langs de dijk?’

‘Bang? 'n Luierkind is van ons nog niet bang, waar Chef?’

‘Wat zingen jullie?’ vroeg Chef, die 't nog niet goed hebben kon, dat Jochem ook tegen vreemd logementsvolk hem opsarren wou, over de jonkies.

‘Wij? Poeh. Een heel repertoire. Allemaal liedjes, waar ze hier geen donder van begrijpen. Fijne liedjes, maar een bietje an de gemene kant. Die 't vatten betalen er grof voor. We zingen van ‘Eet nooit rooie kool op Maandag’ en ‘Wat doe je met je knie, tante Jans’ en ‘O Katharina’ (da's toch zo mooi) en ‘Valencia’, ‘Er zijn dromen’, ‘Het bruine mokkel’, ‘De duikboot’, ‘De meid van de straat’, ‘Nooit zal ik jou meer vergeten’, ‘De twee appels’, ‘Hollandse vrouwen’, ‘Zolang er nog jongens en meisjes bestaan’, ‘Konstantinopel’, ‘Je moest je schamen, Josefine’, ‘Juffrouw Donselaar’, Marie die vrijt met één huzaar’, ‘Bimbamboela’, ‘Sonny boy’, ‘Grootstadsmelodie’, ‘Duizend jaar van liefde’, ‘Maria was dienstmaagd in 't centrum der stad’, ‘Acrobaten der lucht’, ‘Medelij Jet’ en ‘Mie van de landstorm’. En als ze goed dokken, dan zingen we pas van de drievoudige moord in Eindhoven of hoe een 51-jarige Duitser, Arnold Reimer, met zijn 21-jarige dochter Irma en zijn Duitse huishoudster juffrouw Pieh, door een kostganger onder een laken dood werden aangetroffen op de wijze van het luchtballonnetje. Dát is pas mooi.’

‘'k Wil 't best geloven,’ zei Chef, ‘maar is 't niet wat ijselijk?’

‘Dat moet juist. Als 't maar ijselijk is en als 't maar schuin is.’

‘Zo,’ merkte Jochem op: ‘jullie schretten dan maar jullie keel zeer, wij doen 't zónder vuiligheid en kommen ook an de kost.’

‘Daar bin je ook een veel te grote hufter voor,’ vond een van die belzen en hij heude z'n koppel vooruit.

Waar gingen die nog zo in de namiddag heen? Zeker naar Ouwater, met die rauwe meiden. En van hier tot aan IJsselstein hadden ze natuurlijk,

[p. 103]

met hun vuile liederen, al alles afgestroopt. Wat hadden zij nu nog te bieden bij die mensen? Maar och, ze zaten er niet lang over in de put. Zij overwogen: wij zijn mannen van de ouwe Gompie, óns zullen ze niet verjagen, omdat zo'n paar belze schreeuwers ons vóór zijn geweest. Achter hen hoorden ze 't ineens. Felle en donkere stemmen in de klare zomerdag. ‘Net een koppel jankende hoefhonden,’ vond Jochem, maar dat was driekwart ingegeven door broodnijd. Want echtig... Jochem vond, dat het heel niet lelijk klonk over de verlaten Lopikerdijk, in de stille laatmiddag.

En Chef? Chef dacht na over 't leven van die mannen en over 't lot van die meiden, met sierkammen in d'r gele streperige haar. Wát een meiden. Net paarden. Meiden waar in herbergen de messen voor getrokken worden en die na afloop van 't gevecht de een naar 't kot zien brengen, de ander naar 't ziekenhuis... en die dan lachend wegtrekken met een derde. Meiden, waar ook hij in z'n jonge jaren naar verlangd heeft, omdat ze zo sterk op derlui poten staan en tot avontuur geschapen zijn. Bedelaarsmeiden zonder huis en verlangen ernaar. Die wel slapen willen in een schuur en in een wagen; op 't logement en - als 't moet - buiten. Die alleen maar vragen: is m'n vent sterk en wil m'n vent voor me vechten als 't voorkomt. Toen Chef nog niet vastgekleefd zat aan 't polders aflopen, maar toen de stad hem nog vertrouwd was, toen hij bekend stond onder 't kermiswagenvolk en de speellui, heeft hij z'n ogen vaak opgeheven naar zo een hoge boom. Nu is dat voorbij. Andere, sterke, jonge knapen met jong bloed in d'r donder, zijn na hem gekomen; ander kermiswagengrut is opgegroeid tot felbegeerde meiden, toebehorend aan de ridders van de weg, hij is (op sukkelgang) z'n sukkelavond ingegaan. Wat niet wegneemt, dat die kraaistemmen daar gunterwijd, wijdere betekenis hebben voor hem, beelden van vroeger oproepen, lieve beelden en donkere beelden. Maar Chef is geen tobberd, die lang nakaart over wat voorbij is. Hij schurkt zijn eigen maar een keer en gaat verder. Iedere stap voert hem wijder van het vergane verlangen.

‘Ik wou, dat ze d'r eigen longen kapot blèrden, die donderhonden,’ weet Jochem. ‘Ze bederven je je buurt maar.’

‘Och... ze houwen eigens wel op met de tijd. Vandaag zijn ze nog jong, gaan ze dartel over de dijk. Kom over tien jaar eens terug, om ze te bekijken? Slodders, met een zeer hoofd en een troep vuil jonkvolk om d'r rokken. Verlaten door de een, aangehaald deur de ander, opgeraapt, weggesmeten als drek. Laân ze maar zingen, zolang ze nog kannen, Jochem.’

‘Goed. Best. Maar laân ze dan naar d'r eigen streek gaan, die smerige Belzen.’

‘Je heit toch eigens óók een meid gehad, Jochem?’

‘En dat mot ik zeker nóg horen als ik in m'n kist leit ook. Jaat, ik heb een meid gehad. Maar vandaag de dag heb ik een oud wijf bij me. Maar ze kannen je kopen! Overnemen. Voor niet veul geld.’

[p. 104]

‘'t Zou niet meevallen, Jochem, ieder op z'n eigen, na zoveel jaren.’

‘Och, zegt dat niet, d'r zijn nog meer onnozele halzen.’

‘Wat zou jij beginnen motten, als je niet meer op mijn schelden kon. Niks heb je op de wereld overig. Je zou op alle mensen schelden gaan en ze zouwen je laten verrekken van de honger. Maar scheld jij maar raak, hoor maat. Ik bin een onnozele hals en jij (meneer geleerdigheid) jij bint zó kwiek en zó vernuftig... jij hebt het ver geschopt in de wereld. De broek die je aan hebt, die heb je nog motten schooien. Goed bezien zijn we alletwee halzen. Anders zaten we nou op een mooie villa.’

‘Hoogmoedigheid, niks dan hoogmoedigheid. En als je nou niet gauw meesloft naar Hein Bontebal z'n machien, dan kan je van mijn hier op staande voet je deel bekommen en ga jij die twee rosse meiden maar na, die geile merels. Want dáár zit je hartje, waar Chef? En bij de keindertjes, waar Chef? Oud wijf!’

't Oude wijf verweerde zich niet. Want ze stonden al voor 't machien van Hein Bontebal; Hein met de goddeloze baard. 't Machien lag stil, want er viel geen water in dit getij te pompen uit de polders.

‘Daar heb je nou waarachtig de twee Stommelingen uit het Westen. Zo maatschappelijke parasieten, zijn jullie daar weer?’

‘Ja Hein en zó stom bennen we niet, of we zouwen bar tevree zijn met wat centjes.’

‘Centjes? Centjes bij mij? Bij een arme donder van een watermachinist van zeven polders, die alle zeven een hongerloon betalen, voor m'n veertien kinderen tezamen net genoeg om te gapen? Bij mij? Eer konden jullie wat komen brengen van je overvloed. Want jullie zijn zeker wel weer honderd vrome Christelijke boeren afgeweest vandaag en een Christen is nu eenmaal barmhartig van princiep. Die smijten natuurlijk met rijksdaalders naar arme verdommelingen, zoals jullie, nietwaar, zwaarlijvig uitvaagsel der maatschappij?’