Omnibus

[p. 64]

XVI / Lijm

D'r is geen enkele jonge meid, die 't waagt de Fuik te passeren, zonder goed acht te slaan op de jongens van de wagenmaker, want die zitten vol streken. En als er een is, die 't besteken durft in de wagenmakerswinkel te komen, waar ze staan te schaven en te kloppen, waar ze met lijm sjouwen, met teer en passement, dan zijn ze verkocht. Chef en Jochem waren er getuige van, dat zo'n hoog rosblonde meid van Jan Verhage, gillend van de lach de winkel kwam uitgerend, d'r mooie haren vol zaagsel en spaan. Ja, Jochem mag dat toch zeker wel getuige zijn noemen, want het lot heeft het zo bestierd dat ze, in haar schrikkelijke haast om weg te komen, als een hemelsteen tegen hem aan kwam te vallen. En Jochem, de ouwe gek, pakt het diertje in d'r lenderen, beurt haar op en maakt een dansje, dwaas en ernstig. Chef klapt er de maat bij, met z'n handen. Als 't boerenjonkie, dolgedraaid, kwaad, verdaan, uit Jochem z'n handen glipt, is 't Chef, die vanwege 't lachen en 't klappen van de maat, een paar klatsen om z'n kop krijgt, dat z'n varkensoortjes d'r van gloeien.

‘Snotverdomme, kwaaie peer, ik zal jou...’

Maar kan een vette keu een wezeltje grijpen? Ze is al 't Langerakse pad opgefloept, met fladderende rokken, eer Chef goed en wel de winkel uit is. Hij grijpt een hand koolgruis uit het paardegad en gooit het haar na. Glad mis, maar dat geeft niet, want zijn gramschap is er mee voorbij.

Jochem rust maar weer kalm op z'n stok, wachtend tot z'n maat weerom zal zijn van z'n vechtpartij tegen de lucht en de wolken. ‘Nou heb je d'r lering an, Chef,’ zegt Jochem in vaderlijk vermaan, ‘da’ je jong meidevolk gerustig laten mot.’

‘Verrek maar,’ zegt Chef hartgrondig en hij steekt gauw z'n hand uit, want hij voelt z'n eigen hier beschaamd. Hij bekomt één cent, één harde cent, voor al z'n moeite. Z'n asem is er nog van weg. En toen had je 'm eens in afgrijnzen naar die cent moeten zien kijken. Of 't een vergiftige padde uit de hete landen was. En ze zien dat wel, de ondeugende duvels.

‘Is 't niet genog Chef? Je bekomt hier, deur ons toedoen, wat vrijplezier en een centje toe. Heb jij mooier meidjes in je kladboek staan, ouwe knol?’

‘Instee dat zulke grote jongens,’ zegt Chef misprijzend, ‘jongens die met mekare goed geld verdienen, een arm man nou allemaal een centje gaven. Wat is dat nou voor jullie ieder... één centje maar?’

‘Goed,’ zegt Kobus, dat is hij die met de houtlijm omgaat, een jong met zwarte krullen, zoals de negers uit Congoland ze hebben, ‘we geven allemaal een cent, aan jou en aan je maat. Maar... we gooien ze in de lijmpot. Goed?’

‘Is ie heet?’

‘Heet? Belneent. Kijk op, ik steek er m'n vingers ree in.’

[p. 65]

‘Goed,’ verklaart Chef, ‘gooi ze d'r in.’ En de jongens, wild op een kluit, gooien elk een cent in de lijmpot. ‘Da's voor Chef. Jochem, jij ook?’

‘Eerst even afwachten hoe of 't gaat,’ zegt Jochem. Dat maakt Chef bang. Zou d'r weer verneukerij achter zitten? Maar hij steekt z'n kop daarmee toch niet in een duister gat; 't is toch maar houtlijm en anders niks. Vooruit. Hij aarzelt niet meer; maar grijpt toe. Donders! 't Is toch heter dan hij had gedacht. Hij trekt terug, peilt nog wat, dompelt weer wat dieper zijn hand in de kleefbrij, maar och nog toe, wat grijpt dat lastig, een cent in hete lijm. Een cent in een lijmpot is net een kogeltje kwik; probeert 't eigens maar eens. En nou komt er al lijm aan z'n mouwrand ook en, verrek! 't is zo heet; nee, met twee handen, dan zal 't gaan, dán kan hij ze klemmen tussen z'n nagels. Plons, zijn linkerhand er ook in. Maar 't voelt dit keer véél heter aan dan eerst. Toch... volhouden. Hij is bezig, hij wil winnen. Met veelmaal missen (en eenmaal had hij een cent al precies boven de pot uit en toen viel die weer terug) maar eindelijk heeft hij er een. En na een hortje wéér een. De vlammen slaan boven z'n kop uit. Hé kêrl, wat is dat heet, wat is dat toch heet. Wéér wil hij zijn vingers er in steken... maar 't gaat niet langer, er komen rimpelingen van hitte op de lijm. ‘Verdomd! nou zie 'k het ook, de pit is nog niet uit. Da's gemeen!’ zegt Chef, ‘zo zou je een mens nog verbranden.’

Maar Chef kan dan toch ook niet weten, dat de jongens zo'n nieuwerwetse spiritusbrander hadden gekocht, een pit onder de dubbele pot, waar je niet verdacht op kan zijn, als je zo'n ding niet kent. ‘'k Heb 't verloren,’ erkent hij beschaamd, ‘maar jullie zijn complete duvelsjongen, dát zeg ik.’ Ze lachen als kwartels.

‘En nou wil ik jullie geld ook niet meer hebben!’ roept hij woest om 't gesar. Hij wilde de twee zo moeilijk gevangen visjes naar Kobus z'n krullenkop smijten. Maar neen hoor, ze blijven kleven aan Chef z'n handen. Dravelings is hij naar de weteringstoep, om de klevigheid kwijt te raken. Maar Kobus komt hem achterop, een beetje beschaamd.

‘Wil je nou echt geen centen van ons, Chef? Bin je dan zo kwaad, Chef? We wouen je zo graag wat geven veur al je moeite.’ En hij klopt hem wat op z'n inmense rug. De lijm laat los van z'n handen. Hij wast ook de twee centen mooi schoon, ziet op, en zegt grootmoedig: ‘nou vooruit, geef de rest dan maar aan Jochem.’

Maar buiten de winkel blijft hij wachten, tot Jochem weerom komt met een aardige duit aan losse centen in z'n holle hand. Op Jochem z'n rug hangt een stuk karton gespeld. Daarop hebben de kwaaieriken geschreven: Ik vrij jonge meiden op.

Chef ziet het, en hij moet daar echtig bijna van lachen. Bijna, maar hij perst het naar binnen. Jochem gaat hem nog wat nasarren, omdat hij z'n handen gestoken heeft in hete lijm die op 't vuur stond; nou, dan mot

[p. 66]

Jochem maar te spot lopen door Lopik. Leer om leer. Maar er komt een postbooi langs, die omkijkt en hard lacht. Maar dat wordt Chef te erg. Z'n maat laat hij niet te spot maken door vreemd volk. 't Is en 't blijft z'n eigen maat. ‘Jochem,’ zegt hij, ‘trek je jas eens uit, jongen, want ze hebben jou óók gekuld, net zo goed as mijn.’

Jochem trekt schielijk z'n tod van een jas uit en rukt het treiterpapier er af. ‘Ba, wat een tuig!’ zegt hij hartgrondig en ze gaan verder.

En overal waar ze toen wijders kwamen, hadden de mensen pleizier, pleizier om Chef.

‘Zo, halskop!’ zegt Jan de Pater, de schoenenfrik, ‘hier is een cent voor jou.’ Verderop bij Aantjes, daar zegt de vale stoepmeid met overtuiging: ‘dag halskop.’ En eerst een paar huizen verder, vatte hij 't waarover de mensen en waarover Jochem, zo'n pleizier hadden. Ook op zijn rug bungelde zo'n stuk karton. Hij grist het er af: Ik ben een halskop stond er op.

‘Jochem, waarom heb ie me nou niet even gewaarschouwd, als maat zijnde.’

‘Nogal wiedes. Omdat 'et zo is. Je bint een halskop, en nou weet je 't meenze.’

‘Maar we zijn ommers maats,’ drong Chef aan en hij verkropte een heet gevoel in z'n keel. Dat hij er niet méér gewag van maakte, dat kwam, omdat ze toen krek 't huis al zagen van mijnheer Koekkoek, de dijkmeester van de Lekkendijk benedendame. Naar meneer Koekkoek gingen ze alletwee graag en daarvoor begonnen ze al haast te krijgen bij de Fuikebrug. Want als ze daar maar vóór klokkeslag twee kwamen, dan viel er nog altijd wel wat pudding af, of een pannekoek, of iets van die aard. 't Zijn namelijk, als alle deftige mensen, late eters. Een heel koppeltje kinderen, jonkies en grotere, met keurlui vader. Door den huis loopt een ferme struise meid, af en pront en net: Paula. En Paula bakt en braait en smorrelt het eten, Paula bestiert het huishouden. Paula (bijna zelf nog een kind) moedert over de jonkies en 't is echtig een lieve lust om te zien, hoe dat daar vordert, in 't gezin van die meneer Koekkoek, een weduwman-alleen.

Ze kloppen aan. Zo waarlijk... ze kloppen. Dat doen ze bij de notaris nog niet eens. Daar gaan ze naar de achterdeur en roepen er astrant: vollek! Als datsoort mensen je schielijk zien, dan schuiven ze in d'r alteratie doorgaans goed af. Maar bij meneer Koekkoek daar kloppen ze, al zijn ze allang gezien door het jongvolk.