Omnibus

II / Het Keulse wijf met felle ogen

't Is een schone parelende zomermorgen in Juni, warm en vochtig. De wegboord ruikt naar kikkerblom en de tuinen naar vlier. Waar de vette gedrumde jasmijnstruiken bloeien, daar hangt een donkere odeur, die traag uitebt over de hagen. Chef haalt heel zijn asem er mee vol en stoot de lucht met lust weer uit. ‘Dat ruikt ánders dan een platgeslagen wandluis, Jochem.’ Jochem zegt allenig maar: ‘zo.’ Hij wil nog lange jaren met z'n maat over de baan. Een mens alleen is geen leven. En Chef snuift maar blommegies, als Chef dat wil. Hij voor zich, hij wou dat Auke Griffoen, die daar woont achter de veilige ommuring van haag en heesters, hij wou maar dat Auke gauw een beroerte kreeg of zoiets. Want dan wier de vrouw weduwvrouw

[p. 13]

en baas van d'r eigen. En die vrouw weet, wat een mens langs de weg toekomt. D'r is een pleizierige geschiedenis verbonden aan dat vrommes en Jochem weet daarvan. Ze is een keer op haar rit geweest, naar Duitsland. En Auke d'r achteraan, al kostte dat een kous vol geld. 't Was in die barre winter van '29 en ze hebben er dus alletwee van gelust. Auke kwam weerom met een paar bevroren oren en 't wijf met een dichtgeslagen oog. Hoe dat gegaan is? O, heel gewoon. Jochem weet het van Kobus de Gier, een eerlijk man. Auke was naar de Rotterdamse markt en toen vroor de Lekboot in, bij Kralingen. En 't Lekijs was nog niet begaanbaar, want daar op de scheiding der rivieren komen tochtwakken voor. Toen zaten ze vast als rotten in een knip en dat duurde twee dagen. De radio heit het wel omgeroepen, maar achter in Cabauw zijn de lui te zuinig en nieverans hebben ze 't vernomen. Toen wier de vrouw bang en nou loopt er juist zo'n vellenkoopman door Cabauw en die vertelt: ‘Auke Griffoen is d'r met een net meissie van door, naar Keulen.’ 's Anderendaags zat het wijf in Keulen en heeft er met d'r kromme koeterwaals veel mensen aan 't lachen geholpen. En eerst na een week vond ze Auke, of... Auke, die heur achterna was, vond háár. 't Is daar in Keulen in de sneeuw mooi katjesspul geweest; twee ontrouwe echtelieden zonder zonde. Na een paar klappen was alles voorbij. En 't heeft maar tweehonderd goeie guldens gekost. Die koopman durft Lopik niet meer door en Auke is, na '29, nog een hortje zuiniger geworden en dat wreekt hij nou op mannen als Chef en Jochem. Daarom docht Jochem: was Auke maar in de hemel. - En 't wijf dat docht: hij heeft mij verdacht, de sloeber, en ik die zo braaf veur hem zorg... zo zonder reden verdacht... en ééns verdacht blijft verdacht... nou dan heb ik recht op dat ie me met reden verdenkt. En ze liet zich hartelijk zoenen, op de bruiloft van d'r snaartje, door de vurige secretaris van 't Waterschap. Maar ze vergat, dat ook zij haar Auke verdacht had, en dat ze om die reden naar Duitsland was gestoomd. Vrouwen zijn nou eenmaal zo: weinig hersenwerk, veul liefde.

Rechtevoort staart dat zwarte hoge vrommes graag over de dijk. Achter de dijk ligt de straatweg, achter de straatweg de stad, de trein, de grens, de schrikkelijke huizenkloet in 't vreemde land. Keulen; tumult en licht, vreemde talen en vreemde dingen. 't Is iets als uit de Bijbel, ze rilt van bangheid en genot als ze eraan terugdenkt. En Chef, die ziet haar staan en zegt: ‘Vrouw, we komen van zover, heb je een kleinigheid astamblieft?’

‘Van ver? Van waar? Jullie huizen toch hieromtrent ieverans? Van waar komen jullie dan?’

‘Van waar de zon in 't water valt en van nóg verder, vrouw.’

‘We kommen uit Schoonhoven,’ zegt Jochem kort en houdt wéér zijn goor klavier op. ‘Maar we zijn van z'n leven ver gewist, tot diep in Duitsland.’

‘Hier!’ zegt de vrouw, en geeft gauw wat rooie loop. Zie hoe 'n haast

[p. 14]

ze heeft ineens. Ze is den huis al in. ‘Chef! dat zie je nou, zó moet je omgaan met dat volk. Ze laten schrikken.’

‘Vrouwen zijn vreemd,’ klaagt Chef.

‘Och Chef... kuren, niks dan kuren. Hitten, wijven en stoomfietsen, dat bennen drie dingen waar kuren in zitten.’

‘Honderdduzend maal honderdduzend mannen gaan van dag tot dag het ongewisse in... allenig om vrouwen.’

‘'t Is allenig 't vrij-plezier, hoor Chef. En wij zijn daar los van, omdat we te vuil zijn. Laa'n we d'r blij om zijn.’

‘Juustem; we zijn nog minder dan de zoggen, Jochem, die liggen nog getweeën in de drek. En daarom zijn we méér dan al die honderdduzenden, want die lopen in het ongewisse. Met een bloem op derluis hoed, die verdroogt.’

‘En wij lopen om brood, Chef. Laa'n ze maar verrekken, de vrommesen.’

‘Nee... ik gun de blommegies óók het leven.’

‘Wij zijn nou oud, Chef. We hebben veul gemist. Maar 't manvolk in de huizen, dat zo oud is als wij zijn, dat rost nou toch óók niet meer achter 't wijf. Waarom zou je eigenlijk een berg opklimmen, als je d'r aan de andere kant toch weer af mot sukkelen?’

‘Om boven geweest te zijn, Jochem. Waarom zuipen wij, als d'r wat te zuipen valt? Waarom rook jij, waarom vreten we worst? Om de goeie smaak, die meteen weer weg is. We jagen achter 't geluk, en 't wijkt al z'n leven terugwit. Te vatten is het niet. Maar je kan d'r wel van dromen. En zo áárdig dromen!’

‘Ja, maar loopt dan niet Engel Erkel voorbij, da's nou precies zo'n fijne femelaar voor jou; die kan jij goed te woord staan, de apostel.’ Chef voegt zich gedwee, en kuiert het erf op. Z'n stok sleept achter hem aan. Wat had dat Keulse jong een paar felle brutale ogen in d'r kop zitten!