Alleen op de wereld

De muziekles.

Het was me, o zoo wonderlijk te moede, toen wij Varses verlieten. Ik was vol blij verlangen naar moeder Barberin en de uitvoering van ons heerlijke plannetje. Maar toen ik afscheid nam van oom Gaspard, den schoolmeester, Alex, den ingenieur en al de anderen, toen ik de mijngebouwen voor 't laatst zag, ging er zooveel in me om, al de ontzettende herinneringen van de doorgestane angst en ellende en ook de liefde, die ik ondervonden had, dat ik er stil en gedrukt van werd.

Na een eindje geloopen te hebben kwam mijn oude vroolijkheid echter weer terug. Mattia stapte met een blij gezicht naast me voort, Capi holde als een dolleman voor ons uit, de goede, vriendelijke zon, de mooie boomen, de klare hemel hoog boven ons hoofd... het duurde niet lang of Mattia en ik, we zongen het hoogste lied uit.

[p. 161]

We zouden niet direct doorgaan over Ussel naar Chavanon, maar een kleinen omweg maken over Clermont, om zoo de badplaatsen St. Nectaire, Mont-Doré, Royat en la Bourboule te bezoeken, waar in dezen tijd zeker nog aardig wat te verdienen was. Dit had Mattia op zijn tochten in de omstreken van Varses gehoord van een berenleider, die in die plaatsjes elk jaar veel geld maakte. En Mattia wou veel meer bijeensparen: 150 fr. was stellig niet genoeg voor een flinke koe. 't Was of hij moeder Barberin jaren lang gekend had, zoo vaak sprak hij over haar en zoo'n schik had hij er in, de arme brave vrouw met een prachtig melkbeest te verrassen

Op den weg van Parijs naar Varses was ik indertijd al begonnen met Mattia van alles te leeren, zooals ik dat van den goeden Vitalis onthouden had. En nu, op onzen tocht naar Clermont, ging ik er weer mee voort, want Mattia wilde het zelf heel graag. Hij kon al een beetje lezen en den weg vinden op mijn kaart. Heel vlug ging dat echter niet; ik zal wel geen goed leermeester geweest zijn, terwijl Mattia voor lezen lang zoo'n belangstelling niet had als ik. Alleen met muziek ging het prachtig en al spoedig deed hij me er allerlei vragen over, die ik tot mijn schande niet wist te beantwoorden! Eerlijk gezegd, kon ik dat niet goed hebben. Het drukte me terneer, en ik schaamde me voor Mattia, die altijd zoo tegen mij opgezien had. Vaak maakte ik me met een handigheidje er van af, maar dat kon ik op den duur natuurlijk niet volhouden. Als hij me dingen vroeg over de viool of andere muziekinstrumenten kon ik nog zeggen: ‘Ja, daar heb ik niet zooveel verstand van; ik wou je alleen zang- en muzieklessen geven.’ Maar als hij daarover vroeg en ik stond met mijn mond vol tanden, wat dan?’

‘Wel, dat is zoo, omdat het zoo is,’ zei ik vaak. Maar dan keek Mattia me zoo verbaasd aan, met open mond en groote oogen, dat ik er een kleur van kreeg.

Op een keer, dat ik weer zoo'n antwoord gegeven had, keek Mattia nadenkend voor zich en sprak een langen tijd geen woord. Dat was ik niet van hem gewoon, en het hinderde me geducht. Na lang vragen kreeg ik hem toch weer aan den praat.

‘Och,’ zei hij, ‘je zal wel heel knap zijn in de muziek, maar...... maar......’

[p. 162]

‘Nou, zeg 't maar!’

Toch zijn er misschien dingen, die je niet weet. Dat overkomt den knapsten professor wel, heb ik eens gehoord. Dus als je tegen me zegt, dat is zoo, omdat het zoo is, zijn er misschien toch wel andere redenen, die... die... jij niet weet.’

't Hooge woord was er uit.

Maar hij vervolgde gauw: ‘als je 't goed vond, en 't is niet te duur, zouden we dan geen boek kunnen koopen, waar 't in staat?’

‘Dat is waar,’ zei ik, ‘dat moesten we doen.’

‘Ja, vind je ook niet. Je kan toch niet alles weten, wat in zoo'n boek staat. Dat gaat toch niet.’

‘Neen, daar heb je gelijk in. Maar Vitalis zei altijd, een goed leermeester is beter dan het beste boek.’

‘Dan zou ik graag eens wat vragen aan een echten leermeester.’

Een echte leermeester! Ik voelde me geraakt, mijn verwaandheid deed me boos worden.

‘Waarom heb je dat dan vroeger niet gedaan?’ vroeg ik wrevelig.

Mattia schrok. ‘Ik had er geen geld voor, en 't geld van jou voor de koe, mocht ik er toch niet voor uitgeven. Maar als er nu iets over is en jij vindt het goed...’

Die goeie trouwe Mattia! Ik schaamde me voor hem.

‘Jij bent veel te goed,’ zei ik met overtuiging. ‘'t Is jouw geld net zoo goed, hoor, nog meer dan van mij! En we zullen les nemen, allebei.

Dan kom ik die dingen ook te weten, waar ik geen antwoord op weet.’

Mattia lachte al weer. En vroolijk stapten we voort. We zouden dus een leermeester zoeken. Niet zoo een van een dorp, neen, een groot kunstenaar! En daarvoor moesten we in een stad wezen. Ik keek eens op de kaart. Mende was de eerste, die we zouden aandoen. Daar zouden we dan dadelijk den bekendsten leermeester opzoeken.

In den avond kwamen we er aan, te laat om nog naar iemand toe te gaan, we waren er trouwens ook te moe voor. Wel vroegen we onder het avondeten dadelijk aan de herbergierster, of hier ook een goed muziekonderwijzer was.

[p. 163]

Verbaasd keek ze ons aan. ‘Wat,’ zei ze, ‘kennen jullie dan Mr. Espinassous niet?’

‘We komen van vér,’ antwoordde ik.

‘Zoo? Nou dan zeker van héél ver......’

‘Uit Italië,’ viel Mattia in.

‘O! Ja, dan wil ik gelooven, dat jullie Mr. Espinassous niet kent. Italië! dan begrijp ik het. Wie zou anders Mr. Espinassous niet kennen!’

Mattia keek me vol verlangen aan.

Die zou ons dus alles kunnen vertellen, waar we geen antwoord op wisten.

Alleen, zou zoo'n beroemd artist niet te veel vragen voor een les? Zou hij ons, arme zwervers, wel in zijn woning toelaten, ons les willen geven?

‘En heeft Mr. Espinassous het erg druk?’ vroeg ik.

‘Nou, of ie 't druk heeft, waarom zou hij het niet druk hebben?’

‘Zou hij ons morgenochtend willen ontvangen?’

‘Wel zeker, hij ontvangt iedereen, als je maar geld op zak hebt, natuurlijk.’

Nu, als dat zoo was, zou alles in orde komen. En heel lang lagen we nog te praten over alles, wat we de eerste les zouden vragen aan den beroemden meester.

Den volgenden morgen knapten we ons zoo goed mogelijk op, namen onze instrumenten, de harp en de viool, en gingen op weg naar Mr. Espinassous.

Capi jankte, of hij vermoord werd. We hadden hem zoolang in den stal vastgebonden: je kon toch niet met een hond op visite gaan bij een beroemd man?

Aan het opgegeven adres gekomen, bleven we verbaasd staan. Buiten, voor den gevel bengelden twee koperen bekkens. Dat was toch geen uithangbord voor een beroemd musicus?

We waren zeker verkeerd. 't Leek op-en-top een barbierswinkel!

We vroegen aan een voorbijganger waar Mr. Espinassous woonde.

‘Wel, daar sta je met je gezicht voor!’ en hij wees ons den barbierswinkel.

O, dacht ik, dan woont hij er zeker op kamers, dat kan. We stapten binnen. De winkel was in tweeën verdeeld,

[p. 164]

rechts lagen op planken allerlei toiletartikelen: borstels, kammen, potten pomade, zeep. En links lagen op een groote tafel en hingen aan den wand allerlei muziekinstrumenten: violen, trompetten, enz.

‘Is Mr. Espinassous thuis?’ vroeg Mattia beleefd.

Een klein, levendig mannetje, dat vroolijk als een vogeltje in 't rond sprong en bezig was een boer, die in een



armstoel zat, te scheren, antwoordde met een volle stem:

‘Dat ben ik!’

Dadelijk gaf ik Mattia een knipoogje, om hem te beduiden, dat we bij dezen barbier-musicus zeker niet moesten zijn. Maar Mattia scheen er geen acht op te slaan. Hij ging rustig in een leuningstoel zitten en zei: ‘U wilt me zeker wel eens 't haar punten, als u klaar is, mijnheer?’

‘Zeker, jongmensch, en scheren ook, als u wilt.’

‘Neen, dat vandaag niet, als ik weer eens kom misschien.’

Ik stond verstomd over het rustige, zelfbewuste optreden van Mattia. Wat voerde die in 't schild? Hij knipoogde me

[p. 165]

met een oolijk gezicht toe, of hij zeggen wou: ‘Houd je maar kalm, ik weet wel, wat ik doe!’

Weldra was de boer klaar en nu trad Espinassous met een laken op Mattia toe.

‘Mijnheer,’ sprak Mattia, terwijl de kapper hem het laken om den hals knoopte, ‘mijn makker en ik kunnen het maar niet eens worden samen. En nu geloof ik, dat U, als beroemd musicus, de zaak voor ons zoudt kunnen beslissen, als U zoo vriendelijk zoudt willen zijn.’

‘Met pleizier, jongmensch, waar gaat 't over?’

Nu begreep ik Mattia! Hij wou eerst eens zien, of Mr. Espinassous wel op de hoogte van muziek was, om dan voor een koopje eenige lessen zien te krijgen. Wat een slimme rot toch, die Mattia!

‘Zoudt U ons ook kunnen vertellen, mijnheer,’ vroeg Mattia, ‘waarom men de snaren van een viool altijd op dezelfde hoogte stemt: g, d, a, e? Waarom neemt men nooit andere tonen?’

Juist zette de kapper de schaar in Mattia's lange haren. Als een kwikstaartje huppelde hij om hem heen, onder 't vroolijk geklik van zijn schaar. Zonder van zijn werk op te zien, gaf hij ons zijn verklaring. We konden geen van beiden ons lachen bedwingen, maar de ijverige, drukke kapper-musicus lette er niet op.

Zijn antwoord bevredigde ons echter allebei. Dadelijk kwam Mattia met een nieuwe vraag, en had toen al weer een andere klaar. Mr. Espinassous gaf telkens onmiddellijk een beslist antwoord, kort en volkomen begrijpelijk. En toen Mattia's prachtige krullen gedeeltelijk opgeofferd waren aan onze leergierigheid, hadden wij al een prachtige muziekles te pakken!

Maar nu begon Mr. Espinassous te vragen en al heel gauw kwam hij te weten, met welk doel we eigenlijk bij hem gekomen waren. Hij schaterde het uit van 't lachen.

‘Jullie bent me een paar handige rakkers, dat moet ik zeggen!’ riep hij uit. ‘Maar nu moet ik als loon een stukje hooren, daar gaat niets van af.’

Mattia nam zijn viool en begon dadelijk zijn beste stukjes te spelen.

Mr. Espinassous klapte verrukt in de handen.

‘Wel, wel, daar sta ik verbaasd van te kijken, en je

[p. 166]

kent geen noot muziek. 't Is kolossaal, 't is kolossaal!’

‘'k Speel ook op de clarinet en op de hoorn,’ zei Mattia met een kleur van verlegenheid en trots. Toen moest hij daar ook aan gelooven.

‘Je bent een wonderkind, mijn beste, je moet bij me blijven, dan zal ik een groot musicus van je maken. 's Morgens help je me een handje bij 't scheren en 's middags en 's avonds geef ik je les. Ja, en je zult een goed leermeester aan me hebben hoor, al ben ik ook meteen barbier. Och, dat is geen schande, je moet eerst zorgen, dat je te eten hebt en dan volgt het andere vanzelf......’

In angstige spanning keek ik Mattia aan. Wat zou hij antwoorden? Dat was een mooi aanbod, zou hij de verleiding kunnen weerstaan? Of zou ik hem hier verliezen, mijn makker, mijn broer, den eenigen metgezel in mijn eenzaam zwerversleven? Mijn hart bonsde......

‘Denk niet aan mij, hoor, Mattia,’ zei ik met bewogen stem, ik zal......’

Maar mijn trouwe vriend liet me niet uitspreken. Hij greep me bij mijn arm.

‘Hém verlaten? Dat zou ik nooit kunnen,’ riep hij uit. ‘Ik dank U voor Uw mooi aanbod, 't is heel vriendelijk van U. Maar wij blijven bij elkaar, nietwaar Remi?’

‘Nu,’ antwoordde Mr. Espinassous, ‘je moet 't zelf weten. Ik zou je later naar Toulouse zenden en dan...... zou ik je op het Conservatoire te Parijs zien te krijgen...’

Maar Mattia schudde het hoofd. Hij dacht er niet aan, van mij te scheiden.

‘Dan wil ik je toch een souvernir meegeven, dat je te pas kan komen,’ zei Mr. Espinassous. Hij snuffelde een poos in een la en haalde er een oud boek uit ‘Theorie der muziek’ stond er op. ‘'t Is wel oud en veel gebruikt, maar 't zal je op heel veel vragen kunnen antwoorden.’ Toen nam hij een pen en schreef er op: ‘Aangeboden aan het kind, dat, als hij eenmaal een groot kunstenaar is geworden, zich den barbier van Mende nog zal herinneren.’

Of het nu door dit boek gekomen is weet ik niet, maar Mattia, noch ik hebben den goedhartigen, vroolijken en vriendelijken barbier-musicus uit Mende ooit vergeten!