Alleen op de wereld

Lorrie-jongen.

Na een verblijf van enkele dagen in het sombere stadje Varses begonnen Mattia en ik sterk te verlangen onzen tocht voort te zetten naar moeder Barberin. Reeds hadden we ons vertrek op den volgenden dag bepaald, toen er iets gebeurde, dat ons heele plan in de war stuurde. Midden op den dag kwam Alex de kamer binnen met zijn arm in een doek. Hij zag bleek en viel machteloos in een stoel neer. Nadat hij wat water gedronken had, kon hij pas rustig vertellen, wat er gebeurd was. Hij had een groot blok steen op zijn hand gekregen. De geheele hand was gekneusd en een vinger midden door gebroken. De mijndokter had hem dadelijk geholpen en hem gezegd, dat alles nog weer heelemaal genezen en terechtkomen kon. Maar voorloopig was er natuurlijk van werken geen sprake.

Oom Gaspard kwam ook vroeger thuis dan gewoonlijk. Hij vroeg dadelijk vol belangstelling aan Alex hoe 't ging en of hij nog pijn had. Maar daarna zette hij zich neerslachtig in een hoek van de kamer neer.

‘Ach, ach,’ klaagde hij, ‘wat moet ik nou beginnen. Dat is me een schadepostje, want nu kan ik ook niet meer werken.’

Natuurlijk keek ik hem verwonderd aan.

‘Wel,’ vertelde oom toen, ‘wat moet ik beginnen zonder

[p. 118]

lorrie-jongen, die mijn kolen naar de schacht brengt? De directie trekt zich daar niets van aan. Daar moeten we zelf voor zorgen. En wat begin ik nu alleen in de mijn? Eten en niets verdienen, dat brengt je een eind achterop en 't is toch al geen vetpot.’

‘Kan u dan zoolang geen anderen jongen krijgen?’ vroeg ik.

‘'k Zal er op uit gaan. Maar 'k geloof 't niet. Er is altijd gebrek aan lorrie-jongens.’

Nu, zoo was 't ook. Oom Gaspard kwam onverrichterzake terug van zijn tocht, om een vervanger voor Alex te vinden.

Weer begon hij te klagen en te zuchten. Hij leek er wanhopig onder.

Zouden ze dan nooit iets weggelegd hebben voor den kwaden dag? dacht ik. Maar natuurlijk durfde ik niets te zeggen.

Ik kreeg met dien anders zoo hartelijken en vroolijken oom Gaspard te doen. Ik dacht aan zijn gulle gastvrijheid tegenover ons beiden en toen kreeg ik een aardig idee.

‘Is 't een zwaar werk voor zoo'n jongen?’ vroeg ik.

‘Welneen, een wagentje met kolen over de rails duwen. Alex kon 't op zijn gemak af.’

‘Dan zal ik u zoolang helpen,’ zei ik op beslisten toon.

‘Jij, mijn jongen, jij?’ De man knapte er heelemaal van op. Zijn oogen lachten weer. Hij was opeens een ander mensch.

‘En je wou voor geen geld mijnwerker worden, zei je laatst tegen me, toen ik vroeg of je geen zin in 't vak had. Je wou liever in de vrije, frissche lucht leven en langs de wegen dwalen.’

‘Ja, maar nu is 't om u zoolang te helpen. En ik doe 't, dat staat al vast, hoor.’

‘Nou dan, dolgraag, Remi. Jij bent een jongen met een hart van goud. Zie je, vrouw, zoo wordt 't alweer beloond, dat we die rakkers logeerden. Afgesproken Remi, wij dalen morgen samen in de mijn af. Voor regen en onweer of wolven hoef je niet bang te zijn. Och, 't is nog zoo'n kwaad bestaan niet. Wie weet, wat je nou nog doet, als je eenmaal in de mijn geweest ben.’

Bij deze laatste woorden keek Mattia me angstig bedrukt aan.

[p. 119]

‘Neen, hoor!’ riep ik lachend. ‘Daar is geen denken aan. Zoodra Alex weer werken kan, gaan we er van door, niet waar Mattia? Ons vrije leventje onder den blauwen hemel geven we niet prijs!’

Mattia lachte al weer! Ik sprak met hem af, dat hij nog zoolang in de omstreken zou ‘werken’ met Capi.

‘Dan kan je een apart spaarpotje maken voor jou,’ zei ik om hem wat op te vroolijken. Want die verandering in 't plan scheen hem nog heelemaal niet te bevallen.

‘Neen,’ antwoordde hij ernstig. ‘Zoodra 't kan, gaan we samen verder. En wat ik alleen verdienen kan, dat is voor...... nou dat weet jij wel...... maar 'k zal toch vertellen, dat ik een klein gedeelte alleen verdiend heb, heelemaal alleen met onze trouwe Capi. Dat is je verdiende loon, omdat je me zoo alleen laat.’

* _* *

Zoo trok ik dus den volgenden morgen hek werkpak van Alex aan. Eerst drukte ik Mattia nog eens op 't hart, vooral voorzichtig te zijn en niet te ver van huis te dwalen. Ja, men ziet, ik voelde me toch nog wel zoo'n beetje de leider van den troep. Nu, Mattia onderwierp er zich met pleizier aan. Hij beloofde met alles net zoo te doen, alsof ik er bij was. En toen ging ik met oom Gaspard op weg naar de mijn. Ik had dikwijls gevraagd of ik niet eens mee onder den grond mocht. Maar dat kon niet. Het was streng verboden toegang voor ieder, die er niets te maken had. En nu werd mijn verlangen toch vervuld. Vol moed en nieuwsgierige verwachting stapte ik naast oom voort. We haalden de lamp uit de loods, de veiligheidslamp, die het gevaar van gasontploffing wel niet geheel opheft, maar toch zoo gering mogelijk maakt.

‘Ziezoo, Remi, nu opgelet hoor. Stap maar vlak achter me aan,’ zei oom Gaspard, toen we de donkere gang ingingen.

Langs uitgehouwen treden daalden we omlaag. Ik moet 't eerlijk bekennen, dat mijn hart me in de keel bonsde van onrust, toen we vanuit het stralende morgenlicht de ondergrondsche duisternis al verder introkken. Er kwam een ongekend gevoel van onzekerheid en hulpeloosheid over me,

[p. 120]

dat me al angstiger maakte. 't Was, of ik in 'n grafkelder neerdaalde, waaruit ik nooit meer zou terugkeeren in den vroolijken dag op de bloeiende aarde. Schuw keek ik om naar den ingang. Maar de dag was niet meer te zien; aan het einde van den geheimzinnig-duisteren koker glom alleen een geel-schemerige schijf, als een flauwe maan aan den bedekten hemel.

Nu krijgen we de trap, da's voor 't eerst dubbel oppassen, Remi. Nooit een sport loslaten voor je de andere stevig vast hebt.’

Voor ons gaapte een groote, diepe ruimte, waarin, in gelijkmatige beweging, kleine lichtsterren bewogen, die in de verte al kleiner werden, of 't glimwormpjes waren.

‘Dat is van de mannen, die voor ons naar binnen zijn gegaan,’ zei oom Gaspard.

Van uit de verte kwam het geluid van hun stemmen als een dof gemurmel tot ons, als in een reusachtig kerkgebouw. Een lauwe eigenaardig scherpe lucht kwam ons tegen.

We daalden bij de treden neer, al lager, toen weer een gangetje, weer een ladder, 't scheen me toe, of we wel bijna in 't binnenste der aarde waren.

‘Nu zijn we op de eerste laag,’ zei oom Gaspard.

't Was een gang met gemetselde rechte muren en een boogvormig gewelf; dat was zoo gemaakt om het gevaar van aardstortingen te voorkomen. Hier liepen al rails over den grond en aan den kant stroomde een beek, waarvan de kille adem heel goed te voelen was.

‘Kijk,’ zei oom, ‘daarin verzamelt zich 't grondwater, dat van verschillende kanten door allerlei beekjes komt toestroomen. De machines zuigen 't op en werpen per dag wel een 1200 M³. in de Divonne, die op deze plaats toevallig vlak boven ons heen stroomt.’

Verschrikt keek ik naar boven!

‘Neen,’ lachte hij, ‘wees maar niet bang, 't water zal niet op je hoofd vallen. Daar zijn we veel te diep voor. Op andere plaatsen, ja, daar bestaat dat gevaar wel, maar hier is er geen kans voor.’

Eindelijk waren wij op de plaats, waar oom Gaspard zijn werk had. De eerste wagentjes met kolen brachten we samen naar den put. En toen kon ik het alleen wel af. Mijn mijnwerkersleven was begonnen! En 't viel me eerst

[p. 121]

lang niet mee. Ik was geen handenarbeid meer gewend. En dan die onzekere gang in den altijd durenden nacht! Maar 'k had gelukkig in mijn zwerversleven wel geleerd te volharden en geen jongejuffrouw te zijn. Ik klaagde niet, maar werkte vlijtig voort, zoodat oom Gaspard meer dan tevreden was.

‘Je zou een uitstekend mijnwerker worden,’ zei hij.

Maar daar dacht ik niet aan. Nooit hield ik het er op den duur uit, dat voelde ik al heel gauw. De stilte en eenzaamheid drukten me neer, maakten me droefgeestig. Uren lang ben je alleen met jezelf bezig, zonder eenige afwisseling of afleiding, zonder een oogenblik van vroolijkheid; zonder een straaltje zonneschijn. 't Was of we in een duister mierennest waren, overal bewogen de stille werkers de dofdreunende lorries; alleen een enkele maal schrok je op van den onheilspellenden knal van ontploffend kruit, die de doodsche stilte verbrak, om ze daarna nog drukkender te maken. Wat een leven voor mij, die gewend was in volle vrijheid langs de wegen te zwerven, met den hemelkoepel boven mijn hoofd en mijn oogen in de heerlijke ruimte van 't altijd wisselende landschap!

Ik voelde me bij oogenblikken diep ongelukkig, en benijdde Mattia en Capi, die daarboven zich baadden in den stralenden dag! O, hier in dit kerkerleven zou ik op den duur verkwijnen, dat voelde ik duidelijk.

Bij de opslagplaats van oom Gaspard had ik een grijsaard tot buurman, die ook als lorriejongen dienst deed. Hij had een ongeluk gehad in een andere mijn, waardoor er drie vingers van zijn rechterhand verbrijzeld waren. Daardoor was hij nog alleen maar geschikt voor dit lichtere werk. Men noemde hem den schoolmeester, omdat hij nog al heel wat meer wist dan een gewone mijnwerker: hij snuffelde graag in boeken en was er altijd op uit zijn weetgierigheid door vragen en onderzoeken te bevredigen.

In den schafttijd raakten we aan den praat, en al heel gauw waren we de beste vrienden. De mijnwerkers zijn onder den grond niet erg spraakzaam. Maar als wij de kans schoon zagen, moesten we gauw een paar woordjes wisselen. De schoolmeester, die wel een beetje prat op zijn kennis ging, werd dikwijls in de maling genomen. En al gauw kregen wij samen den bijnaam van ‘de babbelaars.’

[p. 122]

Maar geen van beiden trokken we er ons iets van aan.

Elf uren brachten we per dag in de mijn door. En gedurende dien langen tijd, die me vaak scheen voort te kruipen, waren de enkele oogenblikken van verpoozing met den schoolmeester me als oases in de donkere en sombere woestijn onder den grond.