Alleen op de wereld

De steengroeven van Gentilly.

Zoolang er nog menschen om ons heen waren, liep Vitalis zwijgend voort. En ik durfde niet verder te vragen.

In een eenzaam steegje hield hij eindelijk halt. Hij zette zich neer op een grooten steen en streek met de hand over 't gelaat. Ik wist, dat dit een bewijs was van verwarring en radeloosheid van mijn meester.

‘Ik had je misschien toch maar bij Garofoli moeten brengen,’ sprak Vitalis zacht als in zich zelf. ‘Maar 't zou er een hel voor je zijn. Garofoli is een schurk, hij mishandelt de jongens als dieren... Maar daar staan we nu in Parijs, zonder onderdak, zonder een stuiver op zak, zonder een stukje brood... Heb je honger?’

Ik glimlachte flauwtjes, 'k Had 's morgens een stukje brood gegeten, en verder dien dag niets meer.

‘Je zult vanavond zonder eten moeten gaan slapen mijn arme jongen. En wisten we nu nog maar waar... Het is al laat, en de noordenwind zal den nacht vreeselijk koud maken.’

Toen bleef hij een langen poos zwijgend op den steen zitten, onbeweeglijk voor zich uitstarend.

Capi en ik stonden geduldig te wachten tot onze meester een besluit genomen had.

Eindelijk stond hij op.

‘Waar gaan we nu heen?’ vroeg ik.

[p. 70]

‘Naar Gentilly. Daar is een steengroeve, waarin ik vroeger al eens geslapen heb. Dan zullen we morgen weer zien. Ben je moe?’

‘Neen, ik ben heelemaal uitgerust.’

‘Ik ben doodmoe, dat is jammer. Ik kan haast niet meer Remi. Maar alla, 't moet. Vooruit, kinderen!’

Vitalis verzette zich. Maar ik zag 't wel; hij waggelde op zijn beenen. Hij wou er bij ons echter den moed in houden.

Zoo gingen we dan weer op weg, door de straten van Parijs. 't Was heel donker geworden. De flikkerende vlammen der lantaarns wierpen haar grillig licht over de steenen. Telkens gleden we uit op een bevroren goot of plas. Vitalis hield me stevig bij de hand. Capi volgde ons op de hielen. Maar telkens bleef 't dier staan bij een hoopje vuil en af val om naar een beentje of een korstje te zoeken. 't Dier was mager van den honger. Alles was echter bevroren. En telkens kwam hij weer moedeloos met hangende ooren achter ons aan.

Zoo sjokten wij moeizaam voort in de half duistere straatjes en steegjes. Politie-agenten bleven op onzen weg staan, om ons na te kijken. Ze vertrouwden ons blijkbaar heelemaal niet. Maar wij keken niet links of rechts, al maar voort, voort. Ondanks de kou brandde Vitalis' hand om mijn vingers, en ik voelde, dat die hand beefde... Een enkele maal bleef hij even staan, steunend op mijn schouder. Dan gingen hem krampachtige rillingen over 't lijf.

‘Bent u ziek?’ vroeg ik bevend van meelij.

‘Ik ben er bang voor, m'n kleine vriend. In ieder geval voel ik me geheel uitgeput. Ik word te oud voor die lange marschen, en mijn oud bloed kan niet meer tegen die felle kou. O, als ik een bed had, en wat warmte, wat voedsel... Maar kom aan, wat zijn dat voor dwaze bedenksels van me. Alla, vooruit, kinderen!’

We waren aan de uiterste huizenrij van de stad gekomen. En spoedig lieten we ook die achter ons. We waren buiten Parijs. We ontmoetten geen enkelen voorbijganger meer. Geen lantaarns verlichtten meer den weg. Alleen hier en daar een verlicht venster van een huisje.

En boven ons de donkere hemel met een eenzame ster.

Gelukkig hadden we den snijdend kouden wind in den rug. Rusteloos stapten we voort. O, hoe verlangden we naar

[p. 71]

een ligplaats voor onze moede leden, waar de slaap zich over ons zou ontfermen...

Tot nu toe was Vitalis recht-toe, recht-aan voortgegaan, zonder een oogenblik te twijfelen over den weg. Maar opeens bleef hij staan. ‘Zie je geen groepje boomen?’ vroeg hij.

‘Neen,’ antwoordde ik, ‘ik zie niets.’

‘Ook geen donkere massa?’

Zonder te antwoorden staarde ik in de duisternis, maar ik zag geen boomen, geen huizen, niets; we schenen in een groote vlakte te zijn. 't Was doodstil. Alleen de wind bracht een kil en angstig geluid in de onzichtbare struiken.

‘Als ik jouw oogen maar had,’ zei Vitalis, ‘kij nog eens goed; daar beneden.’

Maar ik zag niets. Toen gingen wij weer verder. Na eenige minuten bleef hij wéér staan en vroeg me, of ik nog geen groepje boomen zag.

Een onbestemde vrees kwam over me. En bevend antwoordde ik, dat ik er niets van zag.

‘Je wordt angstig en daardoor raak je in de war. Kij maar goed.’

‘Neen, heusch, er is niets te zien.’

‘Ook geen breede weg?’

‘Neen.’

‘Dan hebben we ons vergist. Laten we nog een eindje voort gaan. Als we dan nog geen boomen zien, keeren we terug. Ik zal me vergist hebben in den weg.’

Verdwaald! dacht ik. Ik begon te beven. Alle kracht ontzonk me. Vitalis trok me aan den arm voort.

‘Kom,’ zei hij.

‘Ik kan niet meer,’ stamelde ik.

‘Maar ik kan je niet dragen, m'n jongen. Onmogelijk! Ik kan ook haast niet meer voort. Maar als we hier gaan zitten, kunnen we niet meer overeind, en dan sterven we van kou.’

Weer sleepte ik me voort.

‘Zijn er geen diepe wagensporen in den weg?’

‘Heelemaal niet.’

‘Dan moeten we terug, Remi.’

Nu kregen we den wind pal tegen; fel sneed hij ons ijskoud in 't gezicht. Heel langzaam kwamen we er tegen op.

[p. 72]

‘Als je wagensporen ziet, moet je waarschuwen. De goede weg moet links liggen...’

En poos worstelden we voort. Nu moest ik Vitalis meetrekken.

Opeens bleef ik trillend van blijdschap staan. Links lag een weg. Ik liet Vitalis los en liep er heen. Hij was van diepe sporen doorploegd. Daar lag ook een donker boschje kreupelhout.

‘Geef me een hand,’ zei Vitalis, ‘we zijn gered. Nog vijf minuten. Kijk nu goed uit. Bij een groepje boomen.’

Na een oogenblik zag ik werkelijk een klein boschje van donkere stammen.

De hoop gaf ons nieuwe kracht. We voelden haast geen vermoeidheid meer, nu we onze rustplaats zoo dicht naderden. Toch schenen die vijf minuten me uren toe.

Weer bleef Vitalis staan. ‘We moesten er toch al zijn. Waar gaan de sporen van den weg?’

‘Ze gaan recht voor ons uit.’

‘De ingang van de groeve moet links liggen. Misschien zijn we er in 't donker voorbij geloopen. Maar dat hadden we toch aan de wagensporen moeten zien. Ik begrijp 't niet...’

‘Ik weet vast, dat ze niet naar links zijn gegaan. Ze loopen steeds recht door.’

‘Laten we in ieder geval nog eens terug gaan.’

Weer liepen we denzelfden weg terug.

‘Zie je het boschje boomen?’

‘Ja, daar links.’

‘En de wagensporen?’

‘Die zijn daar niet.’

‘'t Is of ik blind ben,’ zuchtte Vitalis, terwijl hij met de bevende hand over zijn oogen streek. ‘Laten we recht op de boomen afgaan. Geef me maar een hand.’

‘Ik zie een muur,’ zei ik.

‘Zeker een hoop steenen...’

‘Neen, 't is een muur, heusch.’

Na een paar passen stonden we er vlak voor. Vitalis voelde tastend met de handen.

‘Ja, 't is een gemetselde muur, 'k voel het aan de kalk. Maar waar is de ingang? Zoek de wagensporen maar.’

Ik volgde gebukt den heelen muur tot op 't eind. Maar nergens was een wagenspoor te vinden. Toen zocht ik naar

[p. 73]

den anderen kant. Nergens was een opening of een ingang te vinden. We schenen geheel verdwaald. Een oogenblik bleef Vitalis sprakeloos staan. Toen liep hij zelf tastend langs den muur; van 't eene eind naar 't andere.

Capi sprong ongeduldig-blaffend in 't rond.

‘Moeten we nog verder zoeken?’ vroeg ik angstig.

‘Neen, de opening is toegemetseld. We kunnen er niet in.’

‘Maar wat moeten we nu beginnen?’ riep ik schreiend uit.

‘Ja, wat nu te doen! Ik weet er niets anders op, dan hier te sterven.’

‘O,’ huilde ik.

‘Ja, m'n jongen. Dat wil jij niet, hè. Je bent nog zoo jong. Welnu dan maar weer op weg. Kan je nog voort?’

‘Ja, maar U.’

‘Ik zal volhouden tot ik er bij neerval.’

‘Waarheen?’

‘Naar Parijs terug. Als we een agent zien, laten we ons meenemen naar een posthuis. Ik vind dat vreeselijk. Maar ik mag jou hier niet laten omkomen. Kom kleine Remi, mijn kind, moed gehouden.’

Zoo liepen we den terugweg weer op. De wind was in kracht toegenomen en joeg ons fijn-prikkelend sneeuwpoeder in 't gezicht. Vitalis kwam met groote moeite vooruit, korte hijgende ademstooten ontsnapten zijn borst.

Toen ik hem wat vroeg, beduidde hij met een slappe beweging van zijn hand, dat hij niet meer spreken kon.

Na een poosje bleef Vitalis staan. Hij kón niet verder. Toch deed hij weer een paar passen. Toen stond hij weer stil.

‘Ik kan niet meer,’ hijgde hij, ‘even rusten, even maar.’

Er lag een hoop stroo of hooi op zij van den weg. Hij liet er zich op neervallen, hij klappertandde en zijn geheele lichaam beefde.

‘U hebt toch gezegd, dat we niet moesten gaan zitten, dat we dan door de kou zouden bevangen worden en niet meer opstaan...’

Maar Vitalis antwoordde er niet op.

‘We zullen een opening probeeren te maken,’ stamelde hij.

[p. 74]

Zoo vonden we wel eenige beschutting tegen den wind, maar niet tegen de felle kou.

Toen ik een kuil gemaakt had, ging ik naast Vitalis zitten en trok wat stroo over ons heen.

‘Kom maar dicht tegen me aan. En neem Capi dicht bij je. Dat geeft nog wat warmte.’

Zoo lagen we een poosje. Opeens richtte Vitalis zich met groote moeite een eindje op, boog zich over me heen en sloot me zoo innig in zijn armen, dat ik er hevig van schrok.

Maar dadelijk daarop kwam de verdooving over me. Alle kracht ontzonk me, mijn oogen werden zwaar en vielen toe. Ik kon ze niet meer openhouden. Ik kneep me in den arm om wakker te worden, maar mijn lichaam was heelemaal ongevoelig geworden. Na een poosje kwam ik weer een oogenblik bij. Vitalis ademde moeilijk met korte, hijgende stooten, heel snel. Capi sliep tegen me aan. Boven ons gierde de wind. En opeens kwam er een ontzettende angst over me. Waarvoor wist ik eigenlijk niet. Maar de tranen stroomden me over de wangen en met moeite bedwong ik mijn snikken. Het leek me toe, dat ik sterven ging.

Opeens zag ik heel duidelijk moeder Barberin voor me. Ze lachte me vriendelijk toe. Ik stak de armen naar haar uit. Maar ze bleef op denzelfden afstand van me. En ik kon me niet verroeren. Ze stond in het tuintje. De zon zette alles in een vroolijk en vriendelijk licht. De vogels floten blij in den grooten boom. Het beekje kabbelde frisch en lustig voort. Moeder Barberin ging den weg op. Ze wenkte me, mee te gaan. Maar ik kon me niet bewegen. Het zweet brak me uit. Ik wou roepen, gillen, maar mijn keel was stroef en benauwd, ik kon geen geluid uitbrengen. Moeder Barberin was al ver weg... ik zag nog 't wit van haar muts tusschen het boomengroen, ook ons huisje, ons tuintje, alles al verder en verder weg. 't Was of ik meegevoerd werd in den snellen stroom van een rivier.

Toen werd het opeens donker...

Ik was bewusteloos...