Alleen op de wereld

In Parijs.

We waren nog een heel eind van Parijs. Van ochtend tot avond trokken we voort over de besneeuwde wegen, vlak tegen den noordenwind in, die ons snijdend-scherp pal in 't gezicht woei.

O, die treurige tochten van die dagen! Vitalis voorop, ik achter hem aan met Capi op de hielen, zoo liepen we uren voort zonder een enkel woord te wisselen. De gezichten blauw van de felle kou, de voeten nat van 't sneeuwwater, dat door alles heen drong, en een leege maag, die wee en slap maakte. De voorbijgangers bleven vaak opzij van den weg staan, om ons na te kijken. Waar trok dat zonderlinge drietal heen?

Dat gestadige zwijgen vooral maakte me neerslachtig en treurig, 'k Had zoo'n behoefte om mijn bezwaard hart eens te luchten. Als ik met een enkel woord begon, antwoordde Vitalis toonloos en kort, zonder naar me om te zien. Capi en ik begrepen elkaar wel. Telkens voelde ik zijn vochtigen

[p. 66]

snoet tegen mijn hand, 't dier had behoefte zijn vriendschapsgevoel tegen me te uiten.

Onder 't loopen streek ik hem dan liefkoozend over den rug. We hadden aanspraak aan elkaar, gaven elkaar moed. Een hond is er even gevoelig voor als een kind. Op die oogenblikken scheen hij zijn makkers te vergeten. Zoo nu en dan kwamen ze hem opnieuw in de herinnering, dan bleef hij plotseling even staan, als om zijn troepje, waar hij vroeger onder-commandant over was, te overzien; of alles in orde was. Onmiddellijk liep hij dan weer voort, ons vooruit en keek zijn meester met vragende oogen aan, of hij eigenlijk zijn plicht wel goed deed... En dan sprak er zoo'n gehechtheid uit zijn schrandere oogen, dat wij er van ontroerden. O, wat stemde ons dat alles treurig en somber: dat oneindige, witte sneeuwkleed, de zonlooze hemel, de bleeke dag, het verlaten, eenzame akkerland, zonder 't gehinnik van paarden en 't geloei van ploegossen. Het eenig geluid in die drukkende stilte was het rauw gekras van hongerige kraaien, hoog in de kale boomkruinen.

De dorpen lagen stil-verlaten met gesloten deuren en vensters. De boeren zaten om den haard of werkten in de dichte stallen en schuren.

Zoo trokken we maar voort, al maar voort. Alleen 's nachts gunden we ons wat rust in een stal of een schaapskooi; vooral tusschen de schapen vonden we wat verkwikkende warmte voor onze leden, stram van kou en vermoeienis. Een enkelen keer mocht ik van een herder een der schapen melken; die melk gaf kracht na al de karige maaltijden van een enkele snee brood. We waren nog te trotsch om te spreken over onze armoede en gebrek. Maar Vitalis wist dikwijls met een gemoedelijk praatje, een pintje melk te krijgen. Hij vertelde b.v. dat ik in mijn jeugd altijd schapenmelk gedronken had en er daarom zoo verzot op was, of dat ze me zoo'n sterke herinnering aan mijn geboorteland gaf. Dat lukte wel niet altijd, maar we hadden toch ook dikwijls een gelukkigen avond. Wat voelde ik me na die versterkende melk dan den volgenden dag veel flinker en opgewekter!

Zoo naderden we eindelijk Parijs. We bemerkten het aan de drukte op den weg, aan de meer verzorgde en beplante bermen, aan de modderige sneeuw. Van al 't bui-

[p. 67]

tengewone, dat ik verwacht had, zag ik niets. Parijs, wat had ik me van die stad niet voorgesteld in mijn kinderlijke verbeelding! Boomen van goud, paleizen van marmer, menschen in zijde en fluweel! Maar wat viel me dat tegen. 't Eenige bijzondere, dat me opviel, was, dat de menschen ons minder nakeken, ze schenen meer gewend aan armoedige zwervers....

Wat gingen we toch doen in die groote stad? Dat had ik me onderweg ook al zoo vaak afgevraagd. Met Vitalis durfde ik er niet over spreken. Eindelijk begon hij er op een dag zelf over. Hij kwam naast me loopen en aan zijn blik, voelde ik al, dat er een ernstig gesprek zou volgen. Vlak voor ons lag Parijs: een wirwar van daken, torens en schoorsteenen, en een vervagende nevelbank van rookerige damp.

‘Nu begint de groote verandering in ons leven,’ sprak Vitalis, ‘nog een vier uur ongeveer en we zijn in Parijs.’

‘O, is dat nu Parijs?’ vroeg ik.

‘Je hebt er zoo lang naar verlangd, om die tooverstad te zien, nietwaar? Straks zal je wensch vervuld worden.’

‘Ja, maar 'k had niet gedacht... er zoo te komen... alleen met u en Capi... ik had gehoopt...’

‘Ik begrijp je, mijn arme, beste jongen...’

Dat woord deed me zoo goed, dat me de tranen in de oogen sprongen.

‘Nu Remi, we zullen zien, we zullen ons best doen. 'k Had er vroeger nog een enkele kennis. Als we er voorloopig maar onderdak vinden... en een stuk brood. We zullen ons best doen. Wie weet... misschien volgen er betere dagen na al onze ellende, als we maar eerst een beetje hulp vinden. Dan zal ik lessen zien te krijgen voor harp en viool. Onderwijl zal ik een paar honden zien te koopen om opnieuw op te voeden en af te richten, al krijg ik ook nooit een Zerbino en een Dolce en een Joli-Coeur terug... En jou zal ik ook onderricht geven... misschien kan je hier en daar al wat mee verdienen...’

‘O, graag,’ riep ik vol moed.

‘Ja, maar dat zal niet gemakkelijk gaan, m'n arme Remi. Parijs is hardvochtig; 't is gewend aan armoede en gebrek...

Maar we zullen probeeren om een eerlijk stuk brood te verdienen. Bedelen kunnen wij niet, m'n jongen. Mijn hand uitsteken om een aalmoes, dat nooit... dan liever...’

[p. 68]

Vitalis zweeg plotseling en verzonk weer in zijn neerslachtig en droefgeestig zwijgen.

Ongemerkt kwamen we binnen Parijs, in de duizelige drukte der groote wereldstad van menschen en voertuigen, rijk en arm, keurige koetsjes en dreunende vrachtwagens, prachtige parken en paleizen, rommelig-armoedige sloppen en groezelige fabrieken. Alles zoo geheel anders dan ik me had voorgesteld. En er kwam een angstige beklemming over me. Ik pakte Vitalis vast aan zijn jas, uit vrees hem in de ontzettende drukte kwijt te raken.

‘Ik had in Parijs van je willen scheiden, Remi,’ zei Vitalis opeens.

Angstig keek ik hem aan; ik voelde me bleek worden.

‘Mij alleen in Parijs achterlaten?’ stamelde ik.

‘Ja, maar wees gerust, mijn jongen, 't zal niet gebeuren. Ik heb hier nog een oude kennis van me wonen, Garofoli; hij hield indertijd kostjongens. Maar wat ik er toen van gezien heb, was zoo treurig en ellendig, dat ik mijn plan maar weer heb laten varen. En dan, ik zou je, geloof ik, ook niet meer kunnen missen. We hebben zooveel meegemaakt samen... door al die ellende, ben ik me zoo aan je gaan hechten; veel meer dan in de dagen van voorspoed. En ach, ik word oud... ik zou haast niet meer alleen kunnen zijn...

Ik keek met vochtige oogen naar mijn ouden meester op en drukte vaster zijn hand.

‘Jij bent nog mijn eenige troost,’ zei Vitalis zacht.

Toen liepen we een tijd zwijgend voort.

Op een groot plein bleef Vitalis staan.

‘Je zult wel doodop zijn, Remi,’ zei hij. ‘Blijf jij hier maar op me wachten. Kij, er staan banken genoeg. Dan ga ik er op uit om een onderdak te zoeken, en misschien wat werk.... wat verdiensten.... 't Kan best zijn, dat Garofoli wat voor me weet....’

Ik was werkelijk doodmoe. De gedachte aan de drukke straten, aan nog maar voort loopen maakte me al duizelig.

Vitalis stak het plein over. Ik bleef alleen op een bank achter. Nog even keek hij vriendelijk-lachend om, wuifde me gedag. Toen verdween hij met groote passen in een zijstraat.

Hoe lang ik daar alleen op die bank, op het plein in het

[p. 69]

groote Parijs, wel gewacht heb, weet ik niet. Ik scheen spoedig in slaap gevallen te zijn.

Plotseling werd er een hand op mijn schouder gelegd. Verschrikt en verward keek ik op; het was Vitalis.

‘Kom m'n jongen,’ sprak hij toonloos.

Dadelijk stond ik overeind.

‘Hebt U wat gevonden? Waar gaan we heen?’ vroeg ik nieuwsgierig.

Er kwamen pijnlijke en bedroefde trekken op Vitalis' gezicht.

‘Ik weet 't niet, ik weet 't niet,’ sprak hij op doffen toon. Hij scheen wanhopig.