Troost der siecken ende overleden

[p. 4]

Het II. Capittel.

Wat heylighe Sacramenten den siecken van noode zijn: ende hoe dat men tot biechten vervvecken sal.

DRy heylighe Sacramenten zijn den siecken tot hunne saligheyt seer oorbaer: de heylighe Biechte, op dat sy hen versoenen met Godt: het heyligh Sacrament des Autaers, voor een gheestelijcke teerspijse tot hunne reyse, die hen aenstaet: ende het heyligh Olijssel, om te vercrijghen eenen salighen deurlijdt.

Vermaninghe tot de Biechte.

DEn heylighen Augustinus, in het eerste boeck sijnder Belijdinghen, seght: dat de meeste ellendigheydt, die iemandt overcomen can, is, dat hy ellendigh wesende, gheen

[p. 5]

medelijden met sy-selven en heeft. Hoe dat wij dit medelijden met ons selven hebben moeten, vermaent ons den Wijseman Eccles. 30. segghende: Ontfermt uwer siele Gode behaghende. Het is een groot jammer, seght den selven heylighen Augustinus de Triniate, hem te derven sonder den welcken ghy niet wesen en kondt. Dit en konnen wy niet wel bemercken, als wy ghesondt zijn; om dat wy ons te seer uytstorten tot tijdtlijcke bekommernissen, Godt, door sijne goedtheydt, voorkomt dese onse kranckheydt met sijne hulpe, als hy door sieckte des lichaems ons vermaent, van de langhdurighe kranckheydt onser sielen. Daerom moeten wy terstont als wy sieck worden, dese salighe vermaninghe Godts waernemen, ende onse edele siele, die inder eeuwigheydt leven moet, haer medecijne besorghen, de welcke is, eene salighe biechte: door de welcke wy ons versoenen met Godt; sonder wiens benedictie alle tijdtlijcke me-

[p. 6]

decijnen van ons gebreckelijck ende sterffelijck lichaem, gheene cracht en hebben. Sommighe stellen al hun betrouwen op menschelijcke remedien, ende vergheten soo hen selven, ende verlaten Godt. Dit en moeten wy niet doen, op dat ons Godt niet en verlate, ghelijck hy verlaten heeft Asa den Koningh van Juda, 2. Paralip. 26. die, om dat hy in sijne kranckheydt den Heere niet ghesocht en heeft, maer al sijn betrouwen stelde op de conste der medecijne, is ghestorven: Desghelijcks leest men van den Koningh Ochosias, 4. Reg. 1. dat hy gestorven is, om dat hy in sijn sieckte Godt verliet, ende ongoddelijcke middelen tot sijne gesondtheydt wilde gebruycken. Dus, beter is't te volgen den raedt van den Wijseman Eccles. 38. die seght: Sone, in uwe sieckte en versmaedt u selven niet; maer bidt den Heere: ende hy sal u ghenesen: keert u vande misdaet, ende beschickt te recht uwen handen: ende van alle misdaet maeckt u herte suy-

[p. 7]

ver. Dit gheschiedt nae Christi ordonnantie door de Biechte, tot de welcke ick hope ghy nu gereedt zijt.

Ghebedt voor de Biechte.

JCk belijde u, o mijnen Godt, uyt het diepste mijnder sielen, met benauder ende bedruckter herten; dat ick aller uwer gratien ende genaden onweerdigh ben, om mijne groote ende menigvuldige onderdanckbaerheden, traegheden, ende ontallijcke sonden, met de welcke ick uwe oneyndelijcke Godtheyt ende hoogweerdighe Majesteyt menighvuldighlijck ende swaerlijck hebbe vertorent. Het is my, o bermhertige Godt ende genadige Heere, uyt den grondt mijns herten leet. Jck bekenne mijne groote schult, ende suchte om ghenade. Zijt ghedachtigh uwer ouder ontfermhertigheden, die ghy Mattheus, Zacheus, Magdalena, ende den moordenaer aen den cruyce bewesen hebt. Jck suchte met rouwe, ende bidde u oodtmoedelijck, om de selve door u

[p. 8]

precieus Bloedt ende schandelijcke doodt, door de gratie van uwe ghebenedijde Moeder, ende van alle uwe lieve Heylighen; ende worpe my inden schoot uwer grondelooser bermhertigheyt. Ontfermt u mijnder, o Heere, ontfermt u mijnder, ende wilt my met uwe gratie ghenadelijck helpen, dat ick nu eene salighe Biechte van alle mijne sonden, die ick oyt ghedaen hebbe, magh spreken ende bermhertelijck wederom van u in ghenade ontfanghen magh worden. Dit verhopende van u, o gebenedijden Godt ende lieven Heere, sal ick met uwe hulpe mijn gantsch leven gaen ondersoecken, ende met berou alle mijnder sonden, voor uwen Stadthouder my gaen presenteren, om die volcomelijck te belijden. Wilt my doch met uwen heylighen Gheest voorcomen, ende helpen, ende dese biechte tot uwe aldermeeste glorie, ende tot mijne opperste saligheydt voorderen; op dat ick door die volcomelijck met u versoent magh worden. Amen.

[p. 9]

Vermaninghe nae de Biechte.

NV zijt ghy met den Euangelischen Publicaen versoent met uwen Godt, ende met den verloren sone weder-gekeert tot uwen alderliefsten hemelschen Vader, die aensiende u rouwigh herte, ende ootmoedigh belijden van uwe misdaden, u in ghenade ontfanghen heeft. Alle de banden uwer sielen zijn ontbonden, het handtschrift, dat den duyvel tegen u gemaeckt hadde, ende waer door hy macht gebruyckte over u, is door de kracht van de heylighe absolutie te niet gedaen, ende ghy zijt wederom een kindt Godts, ende erfghenaem van sijn goddelijck Rijck geworden. Houdt u voortaen vry van sonden, ende soeckt in alles Godt te behagen, tot dat hy u in sijn Rijck ontfanghe.

Ghebedt na de Biechte.

O Ghenadighen Vader, die seer mildelijck vergeeft de mensche-

[p. 10]

lijcke kranckheden, ontfanght nae uwe oneyndelijcke goedtheydt dese biechte, tot eene voldoeninghe van alle mijne sonden, ende wilt bermhertiglijck vergeven de ghebreken, die ick door mijne kranckheyt in de selve biechte gedaen hebbe, ende nae de menighvuldigheydt uwer goedtheydt, my van alle sonden ontslaghen houden in den hemel: wilt my oock mildelijck nu voortaen uwe gratie verleenen, om beter mijne saligheydt te beneerstighen, ende in uwe Goddelijcke beschickinge boven alle dinghen te rusten. Amen.

Den xxix. Psalm.

JCk sal u verheffen Heere, want ghy hebt my ontfanghen: noch ghy en hebt mijne vijanden niet verblijdt over my.

Heere, mijn Godt, ick hebbe tot u gheroepen, ende ghy hebt my ghenesen.

Heere, ghy hebt mijne siele uytgheleydt van der helle: ghy hebt my be-

[p. 11]

houden van den genen, die in den put neder-dalen.

Singht den Heere, ghy sijne Heylighen ende belijdt der ghedenckenissen sijnder heyligheyt.

Heere, ghy hebt u aensicht van my ghekeert, ende ick ben ontstelt gheworden.

Tot u Heere, sal ick roepen, ende tot u, mijnen Godt, sal ick bidden.

Den Heere heeft het gehoort, ende hy heeft mijnder ontfermt: den Heere is mijn hulper gheworden.

Ghy hebt mijne schreyinghe in blijscap verkeert: ghy hebt mijnen sack in stucken ghesneden, ende my met blijdschap omvanghen.

Op dat u mijne glorie soude singhen, ende dat ick niet en soude tot druck beweeght worden.

Heere mijn Godt, inder eeuwigheydt sal ick u belijden.

Glorie zy den Vader, ende den Sone, ende den heylighen Gheest.

Als't was in den beghinne, ende nu, ende altijdt, ende in de eeuwen der eeuwen sal wesen. Amen.