Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

De X L V I I I. lesse.
Van de acht Salicheden.

Welcke zijn de acht Salicheden, die Christus ons in sijn H. Euangelie gheleert heeft?

1. Salich zijn de arme van geeste: ⁺ want het rijck der hemelen hen toebehoort.

2. Salich zijn de saechtmoedige: want sy d'aerde sullen besitten.

3. Salich zijn sy die droeuich zijn: want sy sullen vertroost worden.

4. Salich zijn sy die honger ende dorst hebben nae de rechtveerdich-heydt: want sy sullen versaedt worden.

5. Salich zijn de bermhertighe: want sy sullen bermherticheyt verweruen.

6. Salich zijn de suyuere van herten: want sy sullen Godt sien.

7. Salich zijn de vredsamige: want sy

+ Matth. 5.

[p. 348]

sullen kinderen Godts ghenoemt worden.

8. Salich zijn sy die vervolginghe lijden om de rechtveerdicheyt: want het rijck der hemelen hen toe-behoort.

Waerom noemt men-se Salicheden?

Om dat-se Christus in't Euangelie salich noemt, die-se hebben.

Sy zijn als eene leeder om te klimmen tot de volmaecktheydt: want in de seuen eerste sententien worden besloten de seuen trappen om tot de salicheydt te gheraken; de achtste sententie geeft ons een teecken, oft den mensch op dese leeder ghekomen is, oft niet.

Om dit beter te verstaen, bemerckt hoe dat Christus in de dry eerste trappen ons leert wechnemen de beletselen van de volmaecktheydt, die ons ter salicheydt leydt. Dese beletselen zijn: 1. de begeerte van rijckdommen; 2. begheerte van eere; 3. begheerte van wellusten. In den vierden ende vijfsten trap leert hy ons de volmaecktheydt van het werckende leuen, die gheleghen is in te volbrengen al het ghene daer wy in ghehouden zijn, door liefde ende recht. In den sesten ende seuensten trap treckt hy ons tot de volmaecktheyt van het contemplerende leuen: de welcke gheleghen is in Godt hier door de gaue van contemplatie te aenschouwen, ende sy-seluen soo te schicken, dat wy, als Godts kinderen, onsen hemelschen Vader ghelijck zijn. Den H. Augustinus ^a leert, dat den achtsten trap besluyt een

a S. Aug. libro 1. de serm. Dom. in monte.

[p. 349]

teecken om te kennen oft men nu volmaeckt is. Dit teecken is, gheerne lijden t'onrecht voor de rechtveerdicheydt. Want ghelijck het goudt gheproeft wordt in het forneys, alsoo ⁺ wordt den rechtveerdighen in tegenspoedt gheproeft. Soo dat dese Salicheden in haer besluyten het eerste ende meeste deel der Euangelischer wet: te weten, het ghene dat de Christelicke rechtveerdicheydt bouen het ghelooue vereyscht, ende dat niemandt sonder arbeydt den eeuwighen loon en kan verkrijghen.

1. Wie noemt ghy arm van gheeste?

Die de liefde van't tijdelick goedt gantschelick ter liefde Godts afgheleyt hebben.

Hoe sullen wy weten oft wy sulcks zijn?

Is't dat wy 1. met vernoeyen tijdelick goedt handelen; 2. blijde zijn als men ons dat sonder onse schuldt ontneemt; 3. gheerne eenich ghebreck ter eere Godts lijden; 4. met blijdschap al om Godts wille laten.

Waerom zijn de arme van gheeste salich?

1. Om dat sy dach ende nacht, sonder belet, op Godt peysen. 2. Om dat sy alle hunne begheerten van de creaturen in Godt opheffen. 3. Om dat sy, het tijdelick verlatende, den hemel ende het eeuwich koopen. 4. Om dat sy tijdelicken troost deruende, van den Godlicken troost vervult zijn.

2. Wie noemt ghy saechtmoedighe?

+ Sap. 3. 6.

[p. 350]

Die alle hunne quade passien verwonnen hebbende, eene ghestadighe saechtsinnicheydt inwendichlick ende uytwendichlick besitten.

Waerom zijn de saechtmoedighe salich?

1. Om dat sy de aerde van hun lichaem besitten; dat is, alle hunne sinnelickheyt onder het bevel der gratie Godts ghebrocht hebben. 2. Om dat sy de belofte hebben van eens te besitten de aerde der hemelscher landouwe, de welcke ghenoemt wordt de aerde der leuende.

3. Wie zijn sy die droeuich zijn?

Alle de ghene die droef zijn, 1. om hunne eygene sonden ende onvolmaecktheden; 2. om de sonden van hunnen naesten, ende het verlies der sielen; 3. om den kleynen voordtganck dien sy in deughden doen; 4. ter oorsake van de ghedachtenisse des lijdens Christi ende sijner Martelaren; 5. om dat sy hier ballingen zijn van hemelrijck, ende noch onseker van aldaer te gheraken.

Hoe sullen dese vertroost worden?

Godt sal die helpen uyt hunne sonden, ende met sijne gratie voorderen tot oprechte deughden; hen ter salicheydt helpen troost gheuen in hun lijden, ende hen-lieden, als sy steruen, sijn rijck openen.

4. Wat is hongher ende dorst hebben nae de rechtveerdicheydt?

Dat is, begheeren oprechte kennisse der rechtveerdicheydt, ende die in alles volkomelick beleuen.

Waer in light dese rechtveerdicheydt?

[p. 351]

1. Dat wy Gode gheuen 1. liefde, als onsen Salichmaker; 2. eere, als onsen Schepper; 3. vreese, als onsen Heere.

2. Dat wy onsen naesten bewijsen 1. hulpe; 2. goedt exempel. 3. goeden raedt; 4. verdraeghsaemheydt; 5. quijtscheldinghe; 6 eere.

3. Dat wy ons-seluen 1. wel in alle sinnelickheydt versteruen; 2. scherpelick bewaren; 3. suyuer houden van alle sonden.

Hoe sullen dese versaedt worden?

Godt sal hen gratie gheuen, om alle de deelen der rechtveerdicheydt wel te volbrenghen.

5. Wie noemt ghy bermhertich?

Die uyt medelijden hunnen naesten in sijne ellende, soo sy konnen, behelpsaem zijn.

Waerom zijn dese salich?

Om dat sy steruende den loon van hunne bermhertighe wercken sullen ontfanghen, den welcken is het eeuwich leuen.

Wat moet ons verwecken tot bermherticheydt?

1. Dat wy al van eene nature zijn. 2. Dat wy al eenen Schepper hebben, Godt almachtich. 3. Dat wy al van eenen Salichmaker verlost zijn. 4. Dat wy al leden zijn van een gheestelick lichaem. 5. Dat wy in onsen naesten Christum selfs troosten. 6. Dat wy Godts bermherticheydt ouer ons verdienen, ende het eeuwich leuen koopen.

6. Hoe veel trappen van suyuerheydt zijn-der?

Dry. 1. Suyuerheydt van doodt-sonden. 2. Suyuerheydt van meyninghe, Godt in alles alleen soeckende. 3. Suyuerheydt van on-

[p. 352]

volmaecktheydt der daghelickscher ghebreken, alsoo veel als't hier doenlick is.

Wat helpt ons tot dese suyuerheydt?

2. Het ghebedt ende meditatie. 2. Leedtwesen der sonden. 3. Oeffeninghe der wercken van bermherticheydt. 4. Versteruinghe onser quader lusten ende passien. 5. Het ghebruyck der H. Sacramenten. 6. Sorge ouer onse vijf sinnen.

Hoe zijn dese salich?

Want sy sullen Godt sien: hier ghedurichlick den seluen voor ooghen hebbende, ende hier-naemaels klaerlick in sijne glorie hem aenschouwende.

7. Wie noemt ghy vredsamighe?

Die in hen-seluen peys soecken te besitten, hunnen naesten tot peys te voorderen; ende daer sy peys vinden, arbeyden om dien te bewaren ende te vermeerderen.

Waerom zijn dese salich?

Om dat sy kinderen Godts ghenoemt sullen worden, ende oock in der waerheydt zijn: te weten, aenghenomen kinderen; Christo den naturelicken Sone Godts ghelijck, die peys ghemaeckt heet tusschen Godt ende de menschen; t'samen oock met Christo erfghenamen van het rijck der hemelen.

8. Wie zijn-se die om de rechtveerdicheydt lijden?

Die om de Christelicke waerheydt, om het ghelooue, goedt leuen, rechtveerdicheydt, Christelicke vrijheydt, oft eenighe deughdt, lijden schimpen, slaghen, verlies van goede, ballinghschap, pijninghen, de doodt.

Waerom zijn dese salich?

Om dat het rijck der hemelen hen toebehoort:

[p. 353]

want sy zijn van het ghetal der gener die het rijck der hemelen met gheweldt innemen.