Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

[p. 341]

De X L V I I. lesse.
Van de wercken der bermherticheydt.

Hoe veel sorten van wercken der bermherticheydt zijn-der?

Den H. Augustinus leert ons dat-der twee ⁺ zijn: lichamelicke ende gheestelicke.

Wat zijn lichamelicke wercken der bermherticheydt?

Die gheoeffent worden om te verbeteren de gheestelicke ellendicheydt van onsen naesten.

Hoe veel lichamelicke wercken der bermherticheydt zijn-der?

De H. Schrifture bewijst-der ons seuen, ⁺ nae de seuen ellenden die den mensche lichamelick ouerkomen.

Welcke zijn die?

1.	De hongerige spijsen.
2.	De dorstighe lauen.
3.	De naeckte kleeden.
4.	De vremdelinghen herberghen.
5.	De siecke besoecken.
6.	De ghevanghene verlossen.

+ Aug. lib. de morib. Eccles. Cathol.

+ Matth. 25 35.
Tob. 1. 20.

[p. 342]

7.	De doode begrauen.

Gheeft my eenige Schrifturen van elck der voorseyder bermhertigher wercken.

Van het 1. Breeckt den hongherighen v broodt. Isaiae 58. 7. Den armen reckt uwe handt uyt, op dat uwe versoeninghe ende ghebenedijdinghe mach volbrocht worden. Eccli. 7. 36.

Van het 2. Is't dat uwen vijandt dorst heeft, soo gheeft hem te drincken. Rom. 12. 20. Soo wie te drincken gheeft iemanden van dese alderminste eenen kroes koudts waters alleenlick in den naem van eenen discipel, voorwaer ick segghe v, die en sal sijnen loon niet verliesen. Matth. 10. 42.

Van het 3. Met uwe kleederen bedeckt de naeckte. Tob. 4. 17. Als ghy eenen naeckten siet, soo deckt hem, ende en versmaedt v vleesch niet. Isaiae 58. 7. Luc. 3. 11.

Van het 4. De arme ende dwalende leydt in v huys. Isaiae 58. 7. Soo heeft Abraham ghedaen, Genes. 18. 2.

Van het 5 En laet v niet verdrieten den siecken te besoecken: want soo sult ghy in de liefde gevestight worden. Eccli. 7. 39. Soo hebben dry vrienden Job besocht, Iob 2. 11. Den Koninck Joas Eliseum, 4. Reg. 13. 14.

Van het 6. Ick hebbe gevanghen gheweest, ende ghy en hebt my niet verlost. Matth. 25. 37. Weest ghedachtich der ghevanghene, als mede gevangen Heb 13. 3.

Van het 7. Sone, ouer eenen dooden stort tranen, ende, nae dat recht is, bedeckt sijn lichaem,

[p. 343]

ende en versmaedt sijne begrauinge niet. Eccli. 38. 16. De doode (waer ghy die vindt) teeckenende beveelt den graue, ende ick sal v de eerste sit-plaetse geuen in mijne verrijsenisse. 4. Esdrae 2. 23.

Gheeft my eenige exempelen der gener die dese wercken der bermherticheyt gheoeffent hebben.

Den ouden Tobias wordt seer ghepresen in de H. Schrifture; want van hem staet: Tobias ghingh daghelicks door alle sijn gheslacht, ⁺ ende hy troostede-se; hy voedde de hongherige, den naeckten gaf hy kleederen, ende de doode ende verslagene dede hy neerstelick ten graue.

Bemerckt dat woordt, dagelicks. Veel zijnder die't wel eens doen, maer luttel vindtmen-der die daer in ghestadich zijn. Leest het eerste ende tweede capitel, ende wat den Enghel Raphael in't twelfste seght. ⁺

Een seer klaer exempel aller deser wercken geeft ons oock den goedertieren Job, die van hem-seluen ghetuyght: Van mijne kindtsch-heydt ⁺ is de bermherticheydt met my opghewassen, ende van het lichaem mijnder moeder is sy met my uytgekomen. Ick hebbe eene ooghe ⁺ geweest den blinden, ende eenen voet den kreupelen; eenen vader was ick der arme. Buyten en is gheenen pelgrim ghebleuen, ⁺ mijne deuren was voor den wandelaer open.

Hoe veel gheestelicke wercken der bermherticheydt zijn-der?

Oock seuen, nae de 7. ellenden die den mensche in den gheest hinderen.

+ Tob. 1. 20.

+ Tob. 12. 12.

+ Iob 31. 18.

+ Iob 29. 15.

+ Iob 31. 32.

[p. 344]

1.	De sondaers straffen.
2.	De onwetende leeren.
3.	Voor de salicheydt sijns naesten bidden.
4.	Den twijfelachtighen goeden raedt gheuen.
5.	De bedroefde vertroosten.
6.	Het onrecht verduldichlick lijden.
7.	Dat teghen ons misdaen is, vergheuen.

Gheeft ons eenighe Schrifturen van elck der voorseyder bermhertigher wercken.

Van het 1. De ghene die sondighen, straft voor hen-lieden alle; op dat d'andere oock mogen vreese hebben. 1. Tim. 5. 20. Is't dat uwen broeder teghen v sondight, soo gaet ende straft hem tusschen v ende hem alleen, &c. Matth. 18. 15.

Van het 2. Leert vrijelick de ongheleerde. 1. Esdrae 7. 25. Die-der veel ter rechtveerdicheydt leeren, sullen blincken als sterren in de eeuwighe eeuwicheden. Dan. 12. 3.

Van het 3. Bidt voor de ghene die v vervolghen, ende t'onrecht quellen. Matth. 5. 44. Bidt voor malckanderen, dat ghy mocht salich worden. Iacob. 5. 16.

Van het 4. Door goeden raedt eens vriendts wordt de siele versoet. Prouerb. 27. 9. Hebt ghy verstandt, soo andwoordt uwen naesten. Eccli. 5. 14.

[p. 345]

Van het 5. En wilt de ghene die weenen, niet laten te troosten; ende wandelt met de gene die rouwe maken. Eccli. 7. 38. Gebenedijt zy Godt, die ons vertroost in alle onse tribulatien; op dat wy oock selfs hen-lieden moghen troosten, die in alle bedrucktheydt zijn. 2. Cor. 1. 4.

Van het 6. Vermaent uwe ondersaten, niemanden te lasteren, niet kijfachtich te zijn, maer manierelick, toonende alle saechtmoedicheyt tot alle menschen. Ad Titum 3. 2. Wy die vromer zijn, moeten de kranckheden der krancke verdragen: een-ieghelick van v-lieden behaghe sijnen naesten in't goedt, tot gestichticheydt. Rom. 15. 1. 2.

Van het 7. Gedenckt der vreese Godts, ende en weest niet gram op uwen naesten. Eccli. 28. 8. Weest tot malckanderen goedertieren, bermhertich, vergeuende malckanderen, gelijck oock Godt in Christo v vergeuen heeft. Ephes. 4. 12. Die gewroken wilt zijn die sal wrake vinden van den Heere. Eccli. 28. 1. Luc. 6. 35.

Door wat middelen verweckt ons de heylighe Schrifture tot wercken van bermherticheydt?

1. Door de groote begeerte Godts, die hy bewijst om ons de bermherticheydt aen te prijsen. Ick wille bermherticheydt, ende gheen sacrificie. Oseae 6. 6. Matth. 9. 13.

2. Door de groote sonden die den onbermhertighen doet. Die sijnen naesten veracht, die doet sonde. Prou. 14. 21. De siele van den ongodlicken begheert quaedt, sy en sal haere naesten niet ontfermen. Prou. 21. 10. Soo wie sijnen broeder haet, die is eenen doodtslager.

[p. 346]

1. Ioan. 3. 15. Die 't goedt der wereldt heeft, ende siet sijnen broeder noodt hebben, ende sluyt sijne binnenste toe van hem; hoe blijft de liefde Godts in hem? 1. Ioan. 3. 17.

3. Door de schoone beloften die Godt den bermhertighen doet. 1. Salich zijn de bermhertighe, want sy sullen bermherticheydt verweruen. Mat. 5. 13. 2. Hy eert sijnen schepper, die ontfermherticheyt doet den armen. Prou. 14. 31. 3. Wie bermherticheyt volght, die sal het leuen, rechtveerdicheydt, ende glorie vinden. Prou. 21. 21. 4. Die bermherticheydt doet, die offert sacrificie, Eccli. 35. 4. 5. De aelmoesse verlost van de doodt, ende sy is 't die de sonden suyuert, ende doet bermherticheydt vinden, ende het eeuwich leuen. Tob. 12. 9. 6. Eert den Heere van uwen goede, ende van de eerstelingen aller uwer vruchten: ende uwe schueren sullen vervult worden met versaedtheden, ende uwe perssen sullen van wijn ouervloedich zijn. Prou. 3. 9. 7. Bermherticheydt ende oordeel te doen, behaeght Gode meer dan slachofferande.

4. Om de groote straffe die Godt den onbermhertigen doet. 1. Oordeel sonder bermherticheyt sal hem geschieden, die geene bermherticheydt ghedaen en heeft. Iacob. 2. 13. 2. Laet sijne gedenckenisse van de aerde vergaen, om dat hy niet gedachtich en is geweest bermherticheyt te doen. Psal. 108. 15. 3. Wie den biddenden versmaedt, die sal armoede lijden Prou. 28. 27. 4. Den Koninck leuert den onbermhertighen dienaer den scherprechter ouer, Matth. 18. 34. Godt spreeckt: Gaet van my ghy vermaledijdde in't eeuwich vier, dat bereydt is den duyuel ende sijne Engelen:

[p. 347]

want ick hebbe honger gehadt, ende ghy en hebt my niet t' eten gegeuen. Mat. 25. 41.