Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus
(1610)–Lodewijk Makeblijde–
De X L I I I. lesse.
| |
[pagina 306]
| |
Wat leert ons de H. Schrifture van het Ghelooue? 1. Dat het Ghelooue noodelick is ter salicheydt. Ga naar margenoot+ Sonder Ghelooue is't onmoghelick Gode te behagen, seght den H. Apostel Paulus. Ga naar margenoot+ 2. Dat daer maer een Ghelooue en is. Eenen Heere, een Gelooue, een Doopsel, eenen Godt ende Vader van al, leert den seluen Apostel. 3. Dat dit een Ghelooue in sommighe doodt is, sonder verdiensten, ende sonder den mensch rechtveerdich te maken voor Godt. Dit leert Ga naar margenoot+ ons S. Jacob: Ghelijck een lichaem sonder geest doodt is, soo is het Gelooue sonder werckenGa naar margenoot+ doodt. ende S. Paulus: Al bedeylde ick alle mijne goeden tot der armen spijse, ende al leuerde ick mijn lichaem om verbrandt te worden, en hebbe ick de liefde niet, soo en baet my dat niet. Waer uyt te bemercken staet, dat het leuen van het Ghelooue de Liefde Godts is, die het Gelooue, dat anders doodt waer, doet wercken voordtbrenghen, die het eeuwich leuen verdienen. Dat selue een Ghelooue is in sommighe leuende, ende maeckt den mensch rechtveerdich voor Godt, door de Liefde, die met dit Ghelooue versaemt is, ende doet verdienstelicke wercken voordtbrenghen. Van Ga naar margenoot+ dit Ghelooue spreeckt Habacuc: Den rechtveerdighen leeft in sijn Ghelooue. ende den Apostel: Ga naar margenoot+ De rechtveerdicheydt Godts door het Ghelooue Iesu Christi in alle ende op alle die in hem gheloouen. 4. Bemerckt dat in den rechtveerdighen de dry Godlicke deughden altijdt t'samen zijn: ende al is't dat de Liefde Godts (die noodelick altijdt d'andere twee deughden met haer ver- | |
[pagina 307]
| |
eyscht) eyghenlick den mensch rechtveerdich maeckt, soo is't nochtans dat de rechtveerdicheydt somtijdts in de H. Schrifture den Ghelooue toegheschreuen wordt; om dat het Ghelooue het fondament der Christelicker Liefde ende rechtveerdicheydt is, ende om dat het altijdt in den rechtveerdighen ghevonden wordt, ende tot de rechtveerdicheydt als een fondament helpt; soo Paulus leert tot de Galaten, als hy seght: In Christo Iesu en dooght Ga naar margenoot+ de besnijdenisse niet, noch de onbesnedenheydt; maer het Ghelooue dat door de Liefde werckt. Waer voordt wel te bemercken is, dat nerghens in de gantsche H. Schrifture en staet, dat het Ghelooue alleen, ende sonder andere deughden ende goede wercken, heylich maeckt. Wat leert ons de H. Schrifture van de Hope? 1. Dat de Hope der rechtveerdighe niet en wordt gefondeert in tijdelicke dinghen, maer in Godt ende sijne beloften. Hiertoe vermaent ons den Wijsen-man: Hebt betrouwen in den Ga naar margenoot+ Heere uyt al v herte, ende en wilt niet staen op uwe eyghene kloeckheydt. ende Godt door Jeremiam den Prophete: Dit seght den Ga naar margenoot+ Heere: Den Wijsen en betrouwe hem niet in sijne wijsheydt, ende den stercken en gloriere in sijne sterckheydt niet, ende den rijcken en gloriere in sijne rijckdommen niet; maer die glorieert, sal daer in glorieren, dat hy my weet, ende kent dat ick den Heere ben, die bermherticheydt doe, ende recht, ende rechtveerdich-heydt op de aerde: want dese dinghen behagen my, seght den Heere. | |
[pagina 308]
| |
2. Dat de Hope in Godt, de vreese Godts niet buyten en sluyt, maer wel t'samen staen, ende malckanderen helpen; want den Wijsen-man Ga naar margenoot+ ons vermaent: Weest in de vreese des Heeren allen den dach; want ghy sult Hope hebben in't uyterste, ende v verwachten en sal Ga naar margenoot+ v niet ontnomen worden, ende wederom: Ghy die den Heere vreest, hopt in hem, ende tot eene ghenoeghelickheyt sal v de bermherticheyt komen. 3. De Hope der sondaren rust op ydelheydt, ende sal verdwijnen; het welck ons den Wijsen-man Ga naar margenoot+ klaerlick leert: De Hope van den ongodlicken is ghelijck een licht wolleken, dat van den windt wech ghevoert wordt; ende eenen dunnen schuym, die van de waterbaren verstroyt wordt; ende als eenen roock, die van den windt verstroyt wordt. ende stellen de onderschil Ga naar margenoot+ tusschen beyde dese Hopen, segt hy: Het Verbeyden der rechtveerdighe is blijdschap, maer de Hope der ongodlicke sal vergaen. Wat leert ons de H. Schrifture van de Liefde? 1. Dat de Liefde weerdiger is dan het Ghelooue ende de Hope: want dese twee deughden sullen hier eynde nemen, ende en sullen in het vaderlandt hier bouen geene plaetse hebben; maer de Liefde blijft eeuwichlick. Dit leert den H. Apostel in sijnen eersten brief tot de Corinthien: Ga naar margenoot+ De Liefde en vergaet niemermeer. Als komen sal dat volmaeckt is, dan sal te niet Ga naar margenoot+ ghedaen worden dat eensdeels is. Nu blijuen Ghelooue, Hope, ende Liefde, dese dry; maer de meeste van dese is de Liefde. 2. De Liefde wordt Gode toegheschreuen, | |
[pagina 309]
| |
ende vereenight ons met Godt. Dit leert S. Jan: Godt is de Liefde; ende die in de Liefde Ga naar margenoot+ blijft, die blijft in Godt, ende Godt in hem. 3. De Liefde is het eynde waer toe alle gheboden strecken. Dit beschrijft Paulus: Ga naar margenoota Het eynde des gebodts is de Liefde; Ga naar margenootb van de welcke sommighe afdolende, zijn omghekeert tot onnutten klap, willende leeraers der wet zijn, niet verstaende het ghene dat sy spreken. Dit zijn onse ketters, die het Gelooue voor de Liefde stellen, teghen de H. Schrifture. 4. De Liefde wordt ons voor alle andere deughden aenghepresen van S. Peeter: Maer Ga naar margenoot+ vooral onder malckanderen gestadighe Liefde hebbende, ende van S. Pauwels: Maer bouen Ga naar margenoot+ alle dese deughden soo hebt de Liefde, de welcke is den bandt der volmaecktheydt. 5. De Liefde roeyt alle sonden uyt. Dit leert ons den H. Petrus, als hy seght: De Liefde Ga naar margenoot+ ouerdeckt de menichte der sonden. ende den Wijsen-man: Haet verweckt kijuagien, ende Ga naar margenoot+ alle de misdaden ouerdeckt de Liefde. 6. De Liefde wordt ons van Godt gegeuen; want Paulus schrijft: De Liefde Godts is uytghestort Ga naar margenoot+ in onse herten, door den heylighen Gheest die ons ghegheuen is. Wat zijn hoofdt-deughden? Het zijn deughden daer veel andere uyt spruyten, ende die in alle goede wercken moeten ghevonden worden. Hoe veel hoofdt-deughden zijn-der? De heylighe Schrifture bewijst-der ons Ga naar margenoot+ vier. | |
[pagina 310]
| |
1. Wijsheydt. 2. Rechtveerdicheyt. 3. Vromicheydt. 4. Maticheydt. Waerom moeten dese dry deughden in alle goede wercken ghevonden worden? Om dat sy zijn als den reghel daer wy ons leuen nae moeten regeleren: ende geen werck en is goedt, 't en zy dat het ghedaen zy voorsichtichlick, rechtveerdichlick, vromelick, ende op sijne volkomen mate. Wat werckt in ons de hooft-deugt van Wijsheydt? Door dese deughdt draegt hem den mensch discretelick, ende houdt hem in alle sijne bekommernissen nae het uytwijsen der rechter redene. Wat deughden brenght Wijsheydt voordt? 1. Voorsichticheydt, 2. Neerstighe toesicht, 3. Bedachtenisse, 4. Goeden raedt; ende alle andere deughden die in het verstandt gheleghen zijn, ende die dienen om hem-seluen ende andere te regeren. Wat werckt in ons Rechtveerdicheydt? Door dese deughdt geeft den mensch eenen-iegelicken het sijn, in koopen, verkoopen, wisselen, uytdeylen, gediensticheydt, ende andere handelinghe. Wat deughden brenght Rechtveerdicheydt voordt? 1. Ghehoorsaemheydt, 2. Mildtheydt, 3. Danckbaerheydt, 4. Waerachticheydt, 5. Vriendtschap, 6. Lieflickheydt; ende an- | |
[pagina 311]
| |
dere daer wy onsen naesten iet mede doen. Wat werckt in ons Vromicheydt? Door dese deugdt draeght hem den mensch kloeckelick in groote ende sware dingen: 't zy om die te aenveerden ende te vervolghen, 't zy om't quaedt blijdmoedichlick te verdraghen. Wat deughden brenght Vromicheydt voordt? 1. Volstandicheyt, 2. Verduldicheyt, 3. Grootmoedicheydt, 4. Betrouwen; ende dierghelijcke. Wat werckt in ons Maticheydt? Door dese deughdt bedwinght den mensch alle sijne sinnelicke begheerten, lichamelicke wellusten, ende eyghen-soecklickheydt. Wat deughden brenght Maticheydt voordt? 1. Eerbaerheydt, 2. Armoede, 3. Soberheyt in spijse ende dranck, 4. Gheschicktheydt in kleederen, 5. Reynicheydt, 6. Stilswijghenheydt, 7. Oodmoedicheydt, 8. Vreese Godts; ende dierghelijcke andere, die dienen tot het geschickt gebruyck der tijdelicker dinghen, oft tot het matich bedwinghen van eenighe onghereghelde passien. Welcke zijn de gauen des heylighen Gheests? Den H. Prophete Isaias vertelt-der seuen: Ga naar margenoot+ te weten 1. Wijsheydt. 2. Verstandt. 3. Raedt. 4. Vromicheydt. 5. Wetenheydt. 6. Godtvruchticheydt. 7. De vreese Godts. | |
[pagina 312]
| |
Waerom worden dese deughden gauen des H. Gheests ghenoemt? Want Godt ons die gheeft door sijnen H. Gheest, om veerdichlick ende blijdelick in alle deughden voordt te gaen. Want gelijck eenen waghen die de wielen wel ghesmeert heeft, lichtelicker voordt gaet dan anders; alsoo eenen mensch die met dese Godlicke salue vermaeckt is, gaet smakelicker voordt in alle heylicheydt, dan hy soude sonder die. Waer toe dienen ons noch dese heylighe gauen? Voor eene leeder om te geraken hier bouen in den hemel. Den H. Prophete Isaias vertelt de trappen van dese leeder, beghinnende van bouen, ende als komende nederwaerdt; want hy sach eene leeder dalende uyt den hemel. Maer wy moeten die trappen tellen van onder opwaerdt, om van de aerde nae den hemel te gaen, beginnende van de Vreese Godts, ende eyndende in de Godlicke Wijsheydt. |
|