Logo DBNL
Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus (1610)

Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

(1610)–Lodewijk Makeblijde–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het viifste hoofdtstvck der Christelicker leeringhe.
Van de wercken der Christelicker Rechtveerdicheydt.

De X X X I X. lesse.
Van de rechtveerdicheydt, hare wercken, ende van de sonde.

Verklaert ons hoe dit vijfste deel der Christelicker leeringe sluyt op de vier voorgaende deelen.

Het voeght hem seer bequamelick met de voorgaende: want in de dry eerste deelen is ghesproken van de dry Godlicke deughden, te weten, Ghelooue, Hope, ende Liefde; door de welcke wy vereenight worden met Godt, ende worden lidtmaten Christi, ende sijner H. Kercke: in het vierde deel is ghehandelt van de 7. H. Sacramenten; door de welcke de dry voorseyde deughden in ons ingheplant ende versterckt worden: volght nu het vijfste deel, dat alle de voorgaende gratien besluyt, ende te wercke stelt; want het handelt

van al het ghene dat eenen Christen mensch ter salicheydt moet doen ende laten, dat is, van de oeffeninghen der Christelicker rechtveerdicheydt.

Wat is de Christelicke rechtveerdicheydt?

Het is eene ghesteltenisse der siele, die Godt door Christum haer instort; door de welcke de siele van den mensch bouen-naturelick vernieut wordt, ende den gantschen mensch voor Godt waerachtichlick rechtveerdich ghemaeckt wordt.

Hoe veel wercken der Christelicker rechtveerdicheydt zijn-der?

De H. Schrifture bewijst-der ons twee: te weten, Vlieden de sonde, ende Oeffenen de deught. Dese hebt ghy in den sesendertichsten Psalm + van Dauid: Wijckt van het quaedt, ende doet het goedt, ende blijft daer in eeuwichlick. + Amos seght: Haet het quaedt, ende bemint het goedt. Item Isaias: Houdt op van + quaedt te doen, leert wel doen. Dese twee dinghen vereyscht van ons den H. Gheest door de gantsche leeringhe van het nieu Testament. + Den H. Petrus leert, dat Christus daerom ghestoruen is, Op dat wy der sonden ghestoruen, der rechtveerdicheydt moghen leuen; + ende (soo Zacharias ons vermaent) Gode dienen in alle heylicheyt ende rechtveerdicheyt voor hem alle onse daghen.

Konnen wy dese wercken der Christelicker rechtveerdicheydt door de kracht onser nature volkomelick onderhouden?

Wy en konnen dat niet doen door onse ey-

ghene naturelicke kracht, maer wel door de gratie Godts. Hoort wat Paulus leert: Wy + hebben alsulck een betrouwen door Christum tot Godt, niet dat wy bequaem ghenoech zijn om iet te dencken van ons, als uyt ons-seluen, maer alle onse bequaemheyt is uyt Godt. Dat Godts gratie hier toe genoechsaem is, bewijst Godt selfs, als hy tot Paulum seght: Mijne + gratie is v ghenoech. Tot dese gratie noodt ons Godt door sijnen Prophete Isaiam, als + hy seght: Alle ghy dorstighe, komt tot de wateren; ende die gheen gheldt en hebt, komt koopt sonder gheldt, ende sonder eenighe wisselinge, wijn ende melck. Wijn; want de gratie doet den mensch in Godts liefde verheughen: melck; want de gratie voedt ons, ende geeft vromicheyt om Christelicke wercken te doen. Den H. Apostel neemt ons alle als met der handt, ende beweeght ons om die met hem van Godt te gaen begheeren, als hy seght: Daerom laet ons toegaen met betrouwen tot + den throon der gratie, op dat wy gratie moghen vinden.

Bewijst ons uyt de H. Schrifture, dat niemandt voor Godt rechtveerdich en kan wesen, dan die het quaedt laet, ende het goedt doet.

Dit leert ons S. Jan met dese woorden: + Kinderen, dat niemandt v en bedrieghe: die rechtveerdicheyt doet, die is rechtveerdich; die sonde doet, die is uyt den duyuel. Item S. Jacob: Siet ghy wel dat den mensch gerechtveerdight + wordt uyt de wercken, ende niet uyt den ghelooue alleen? Ghelijck een lichaem sonder gheest doodt is, alsoo is het ghelooue sonder wercken oock doodt. Godt spreeckt

+ door Ezechielem: Als den rechtveerdighen afghescheyden sal wesen van sijne rechtveerdicheydt, ende sal boosheydt ghedaen hebben, soo sal hy daer in steruen. ende op eene andere + plaetse: Is't dat den ongodlicken penitentie doet van alle sijne sonden die hy gedaen heeft, ende dat hy alle mijne gheboden onderhoudt; soo sal hy leuen hebben, ende niet steruen.

Van het eerste werck der Christelicker rechtveerdicheyt, te weten, Vlieden de sonde.

Wat is sonde?

+ Den H. Augustinus seght, dat sonde is al het ghene dat men met vrijen wille peyst, spreeckt, doet oft achterlaet, teghen de gheboden oft den wille Godts ende der heyligher Kercke.

Hoe veel dinghen zijn-der van noode tot de sonde?

Dry. 1. Dat wy iet doen oft laten. 2. Dat wy dat doen tegen den wille Godts: want den wille Godts is den regel aller goeder wercken ende deughden. 3. Dat wy dat doen met vrijen + wille; want Augustinus leert: De sonde is soo noodelick een vrijwillich quaedt, dat daer geene sonde ghewesen en kan, daer gheene vrijwillicheydt en is.

Is de sonde een groot quaedt?

De sonde is het meeste quaedt dat men vindt: sy is de fonteyne van alle droefheydt; iae onder alle quaden alleen het ghene dat eyghenlick quaedt is: soo dat de sonde alleen

Gode veel meer mishaeght, dan al het ander quaedt der wereldt. Dit blijckt: want Godt heeft om de sonde sijne twee alderedelste creaturen verworpen, te weten, den mensch ende sijne Engelen; ende heeft lieuer ghehadt sijnen eyghenen Sone te laten dooden, dan de sonde onghestraft te laten.

Hoe veel sorten van sonden zijn-der?

Daer zijn-der twee: de erf-sonde, ende de dadelicke sonde.

Wat is de erf-sonde?

Daer alle menschen mede ontfanghen ende gheboren worden, door de ouertredinghe van onsen eersten vader Adam.

Hoe kan dit gheschieden?

Dit gheschiedt in deser voeghe. Gelijck als iemandt eenich sondich werck doet, soo en is daer niet alleen sonde in het uytwendich werck, maer gheschiedt oock dese groote veranderinghe in de siele: den wille keert hem van Godt, de siele wordt berooft van de klaerblinckende gratie Godts, ende krijght duysternisse ende smette; welcke dinghen maken de inwendige sonde, ende blijuen in den mensch nae dat het sondich werck oock ghedaen ende voorby is. Alsoo oock onsen eersten vader Adam, ouertredende het ghebodt des Heeren, door het eten der vruchten van den boom der wetenheydt van goedt ende quaedt, het welck Godt hem verboden hadde; en heeft niet alleen hem-seluen berooft van de gratie Godts, ende sijnen wille afghekeert van Godt, maer oock alle menschen, die uyt hem geboren zijn: want alle menschen waren doen in Adam,

soo dat dit ghebodt Adam voor sijn gantsch gheslacht, ende niet alleen voor hem-seluen, ghegheuen was; ende Adams wille en was niet alleen sijnen eygenen wille, maer oock den wille van sijn gantsch gheslacht, ende voor sulcks hadde hy oock gratie ontfangen. Soo dan, als hy ghesondight heeft teghen dit ghebodt Godts, hebben in hem alle sijne naekomelinghen, die uyt hem nae den loop der nature gheboren moesten worden, oock ghesondight; ende worden daerom in sonde gheboren, berooft van Godts gratie, onderworpen der eeuwigher verdoemenisse, ende zijn vijanden Godts: 't en zy dat Godt door besonder priuilegie hem daer af bevrije; het welck hy doen kan, ende met der daedt aen de heylighe maghet Mariam, sijne gebenedijdde moeder, ghedaen heeft.

Wat is dadelicke sonde?

Die den mensch selfs door sijnen eyghenen vrijen wille met der daedt doet.

Hoe veel sorten van dadelicke sonden zijn-der?

Daer zijn-der twee: daghelicksche sonden, ende doodt-sonden.

Wat is de daghelicksche sonde?

Eene sonde, die, al is't dat-se Gode gantschelick mishaeght, nochtans den mensch niet en stelt uyt den staet der gratie ende vriendtschap Godts.

Wat quaedt komt den sondaer uyt de daghelicksche sonde?

1. Sy mishaeght Gode, ende doet den mensch verslappen in goede wercken, ende in den dienst Godts.

2. Sy bereydt den wech tot doodt-sonde.

3. Sy verdient tijdelicke straffe, hier oft hier-naemaels.

Gheeft my sommighe daghelicksche sonden.

Ydele woorden spreken, verstroyt zijn in het ghebedt, eene kleyne onghereghelde gramschap, een weynich te veel eten oft drincken: eyndelick, alle kleyne gebreken teghen Godts gheboden, zijn daghelicksche sonden.

Wat is doodt-sonde?

Die de siele gheestelick doodt; haer benemende het bouen-naturelick leuen der gratie Godts, ende stellende in den staet van de eeuwighe verdoemenisse.

Wat quaedt komt uyt de doodt-sonde?

1. Sy berooft ons van Godts gratie ende van de verdiensten aller goeder wercken die wy oyt ghedaen hebben.

2. Sy maeckt ons oprechte vijanden Godts.

3. Sy maeckt dat de goede wercken, die wy doen, ons onprofijtich zijn, om met recht het eeuwich leuen te verdienen.

4. Sy verdient tijdelicke plaghen.

5. Sy sluyt ons den hemel, ende berooft ons van dat eeuwich goedt.

6. Sy onderwerpt ons der eeuwigher maledictie Godts, maeckt ons slauen der duyuelen, ende bandt ons tot de eeuwighe tormenten der helle.

Bewijst ons dese dry sorten van sonden in de heylighe Schrifture.

Van de erfsonde hebben wy in den vijftich-

+ sten Psalm: Ick ben in boosheden ontfangen, ende in sonden heeft my mijne moeder voordt-ghebrocht. + ende by S. Job in't vijftienste: Wat is eenen mensch, dat hy onbesmet soude zijn; ende dat hy rechtveerdich soude schijnen gheboren van eene vrouwe? Soo oock Paulus + tot de Romeynen in't derde: Daer en is geen onderscheydt; want sy hebben al te gader ghesondight, ende hebben van noode de gratie + Godts. ende tot de Romeynen in't vijfste: Gelijck door eenen mensch de sonde in de wereldt ghekomen is, ende door de sonde de doodt; ende alsoo is de doodt in alle menschen voordt door ghegaen, in den welcken sy alle ghesondight hebben.

Van de daghelicksche sonde spreeckt S. + Jan: Soo wie weet dat sijnen broeder sondight eene sonde niet ter doodt, die bidde, ende den + Wijsen-man: Seuenmael sal eenen rechtveerdighen vallen, ende wederom opstaen.

+ Van de doodt-sonde spreeckt Isaias: Sy en hebben in sijne weghen niet willen wandelen, ende sy en hebben sijne wet niet gehoort; ende hy heeft op hen uytghestort de rasende gramschap sijner tornicheydt. ende den H. Apostel + schrijuende tot de Galaten: De wercken des vleeschs zijn openbaer: te weten, onkuyscheyt, afgoderije, toouerije, tweedrachten, dronckenschappen, ende dierghelijcke; van de welcke ick v-lieden voorsegghe, dat soo wie sulcks doen, die en sullen het rijck Godts niet verkrijghen.

Hoe worden dese sonden vergheuen?

De a erf-sonde door het Doopsel.

De b doodt-sonde door de Biechte.

De a daghelicksche sonden soo wel door de Biechte, als door allerhande goede wercken, ghevoeght met een berou der seluer sonden.


Vorige Volgende