Logo DBNL
Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus (1610)

Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

(1610)–Lodewijk Makeblijde–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De X X X V I I. lesse.
Van het Sacrament der Biechte.

Welck is het vierde Sacrament?

Het Sacrament der H. Biechte.

Wat is de H. Biechte?

Een Sacrament noodelick ter salicheydt den genen die nae het Doopsel doodelick ghesondight hebben: in het welck den sondaer sijne eygene sonden secretelick belijdt voor sijnen wettelijcken Priester, ende ontfanght van hem, als stadthouder Christi, vergheuenisse der seluer sonden, door de kracht van de H. absolutie oft ontbindinghe.

Bewijst ons dat de Biechte een Sacrament is.

Dat is klaer: want sy besluyt in haer een uytwendich teecken der inwendigher gratie, die sy in de siele voordtbrenght.

Het uytwendich teecken is de uytwendige ende wettelicke ontslaninge van den Priester, die hy is doende den ghenen die sijne sonden voor hem belijdt. Dit teecken wordt ons bevestight + by S. Jan, in dese woorden Christi: Der welcker sonden ghy vergeuen sult; ende, Der welcker sonden ghy houden sult.

Dat dit teecken inwendighe gratie gheeft, ende oock bediedt, is kennelick uyt het ghene dat daer volght: Die worden hen-lieden vergeuen. + In welcke twee dinghen de nature ende het wesen des Sacraments begrepen zijn.

Wat hebben wy van de Biechte in de H. Schrifture?

Ten eersten, dat Christus belofte doet eerst aen S. Peeter, daer nae aen alle sijne Apostelen, dat hy hen sal gheuen de macht van de sonden te vergheuen.

Aen S. Peeter doet hy dese belofte Matthei + 16. met dese woorden: Ick segghe v, dat ghy Petrus zijt, ende op desen steen sal ick mijne Kercke timmeren, ende de poorten der helle en sullen tegen haer niet verwinnen. Daer volght: Ende v sal ick gheuen de sleutels van het rijck der hemelen. Voordt bediedt hy dit: Ende al wat ghy bindt op de aerde, sal oock ghebonden zijn in de hemelen; ende al wat ghy ontbindt op de aerde, sal ontbonden zijn oock in de hemelen. Bemerckt dat de sonden, ende Godts tornicheyt tot den sondaer, zijn de deure van den hemel; den sleutel van den hemel, is de macht om de sonden te vergheuen, ende Godts tornicheydt te blusschen. Dan is ons den hemel toe, als wy in den staet van doodtsonden leuen: dan is hy ons open, als die selue sonden ons vergeuen zijn, door de gratie Godts, die wy ontfangen. Den sleutel van den hemel hebben, is, macht hebben om buyten te sluyten den onweerdighen, ende in te laten den weerdighen. Gelijck dan die gaen wilt in eenich huys dat gesloten is, noodelick moet aenspreken den ghenen die den sleutel

heeft; op dat hy't open doe: alsoo moet den sondaer tot de Priesters gaen, is't dat hy wilt ingheraken.

De selue woorden spreeckt Christus tot alle sijne Apostelen, als regeerders van sijne Kercke, + Matthei 18. Voorwaer ick segghe v lieden: al wat ghy bindt op de aerde, sal gebonden zijn oock in den hemel; ende al wat ghy ontbindt op de aerde, sal ontbonden zijn oock in den hemel.

Ten tweeden, dat Christus dese belofte nae sijne verrijsenisse vervult heeft, ende dese macht met open ceremonien, ende bequame bereydinghen, sijnen Apostelen, als Priesteren van sijne Kercke, ghegheuen heeft, hebt ghy by S. Jan in 't twintichste capitel als Christus, staende in het midden van sijne Apostelen, tot + hen-lieden seght: 1. Vrede zy met v-lieden: 2. Ghelijck den Vader my ghesonden heeft, alsoo sende ick v-lieden: 3. Ontfanght den heylighen Gheest: 4. Der welcker sonden ghy vergheuen sult, die worden hen vergeuen; ende der welcker ghy houdt, die zijn ghehouden. Wie en siet niet dat alle dese woorden iet groots besluyten? wie en bemerckt niet dat de Priesters macht hebben om de sonden te vergeuen, als Christus, wien de iniurie der sonden aengaet, hen soo klaerlck die macht gheeft?

Voordt, in de oude wet moeten de a Priesters vonnisse gheuen van de melaetscheydt; ende in de nieuwe wet, Luce 17. segt Christus tot de tien melaetsche die hem om ghesondtheydt baden, ende die hy begheerde te genesen: b Gaet, vertoont v den Priesteren. Het welck sy ghedaen hebben, ende zijn genesen geweest, ende voor gesondt van de Priesters verklaert.

De lichamelicke melaetscheydt bediedt de sonde: van de welcke die begheert ghenesen te wesen, moet nae Christi bevel hem vertoonen den Priesteren, ende alsoo ghesondtheydt ontfanghen. Dese vertooninghe en kan niet anders geschieden, dan door de belijdinge van den sondaer: want de sonden ende ghebreken zijn verborghen in de conscientie des ghenen die-se ghedaen heeft: de welcke hy van den Priester vertoont, als hy die biecht; ende wordt verklaert voor gesondt, als hy de absolutie sijner sonden van den Priester ontfanght, nae de macht Godts, die in den Priester werckt.

Ten derden, tot de Biechte vermaent ons den H. Apostel Jacobus in het vijfste capitel + van sijnen brief, als hy seght: Haelt de Priesters der Kercke. Biecht malckanderen uwe sonden, ende bidt voor malckanderen, dat ghy mocht salich worden.

Ten vierden, de selue verkondight Paulus dien van Corinthen, als hy seght: a Godt heeft ons ghegheuen den dienst der versoeninghe. b Daerom zijn wy legaten in Christi stadt. S. Jan verkondight die oock der gantscher Kercke in sijnen eersten brief, met dese woorden: c Is't dat wy onse sonden belijden, hy is ghetrou ende rechtveerdich, om ons onse sonden te vergheuen, ende ons te suyueren van alle ongherechticheydt. leerende dat Christus in de Biechte de sonden vergheeft, al is't dat den Priester die schijnt te vergheuen als mensch.

Ten vijfsten, het gebruyck van dit H. Sacrament der Biechte in de tijden der Apostelen, hebt ghy in het neghentienste capitel van de Wercken der Apostelen, daer aldus gheschreuen + staet: Veel van de ghene die gheloofden,

quamen biechtende, ende verkondighende hunne wercken, dat is, misdaden; soo den Syrischen text klaerlick luydt.

Ten sesten, seer wel dient voor Christi nieuwe Wet het ghene dat den Wijsen-man leert + in den boeck sijner Prouerbien: Wie sijne misdaden verberght, en sal niet voorspoedich zijn; maer die-se belijdt, ende laet, sal bermherticheydt verkrijghen. Laet ons dan ons herte buyghen om dese salighe lesse waer te nemen: + want, Die herdt van herten is, sal gheheel in't quaedt vallen.

Wat leeren wy uyt alle dese heylighe Schrifturen?

1. Dat de Biechte een waerachtich Sacrament is.

2. Dat sy van Christo nae sijne verrijsenisse t'onser salicheydt inghestelt is.

3. Dat sy van de H. Apostelen de gantsche wereldt ouer verkondight is gheweest.

4. Dat sy van de eerste beginselen der H. Kercke ouer het gantsch Christendom van alle Christenen ghebruyckt is gheweest.

5. Dat sy eenen noodelicken middel ter salicheyt is allen den ghenen die nae het Doopsel in doodtsonden ghevallen zijn.

Sy is oock van de H. oude Vaders, tot alle tijden, uytnemelick ghepresen geweest; ende van de heylighe alghemeyne Concilien der H. Kercke ons ouergheleuert, bevolen te gheloouen als eenen artijckel des gheloofs, ende gheboden nae den eysch harer insettinghe te ghebruycken.

Waerom heeft Godt meer de Biechte inghestelt in de nieuwe wet, dan in de andere voorgaende wetten?

Op dat hy soude gheuen, nae den eysch der verdiensten Christi, eenen sekerderen, lichteren, ende bequameren middel om tot vergeuenisse onser sonden te komen, ende ouervloedighe gratie te verkrijgen, dan eenige andere Godlicke wetten ghehadt hebben.

Bewijst ons dese meerdere sekerheydt, lichticheydt, ende bequaemheydt der Biechte.

Dit konnen wy begrijpen voor dese dry aenmerckinghen.

1. Want het is veel sekerder, door wettelicke sententie ontslaghen te wesen van sijne misdaedt; dan door bidden, ende belijdinghe van sijne schuldt, vergheuenisse te verhopen. In de Biechte, door wettelicke ende sekere sententie, gefondeert op de eerste waerheydt, worden door den Priester, stadthouder Christi, de sonden van den misdadighen belijder vergheuen; in de wet der nature, ende wet Moysis, wierdt dese vergheuenisse door bidden ende leedtwesen alleen verhopt: soo dan, de vergeuenisse die ons gheschiedt in Christi Wet, door de H. Biechte, is veel sekerder, dan de gheloouighe in eenighe andere wetten ghehadt hebben.

2. Het is veel lichter, door onvolmaeckt berou der sonden, dat men Attritie noemt, het welck wy t'aller occasien konnen verkrijgen, gherechtveerdight te worden; dan door het volmaeckt berou, dat men Contritie noemt, het welck veel verlichtingen Godts ende rijpe consideratien vereyscht. In de nieuwe wet zijn beyde dese berouwen der sonden met de Biechte goedt; in de andere voorgaende wet-

ten was alleen goedt het volmaeckt berou, oft Contritie: veel lichter dan is't nu door de Biechte quijtscheldinge der sonden te verkrijghen, dan het in de wet der natuer oft gheschreuen wet gheweest is.

3. Dat de Biechte bequamer is om tot vergheuenisse ende beteringhe onser sonden te komen, dan eenighe andere middelen geweest zijn, blijckt hier uyt: want om te biechten, soo moet den sondaer sijne eygene sonden elck in't besonder bemercken, ende die mondelick in Godts tegenwoordicheydt voor den Priester belijden; waer uyt volght, dat de wortel van alle sonden, te weten, de hooveerdicheyt, door dese veroodmoedinghe uytgheroeyt wordt. Voordt, den sondaer lijdt eenighe schaemte in het biechten; waer door hy beter bekent de vuylicheydt der sonden, ende wordt meer beweeght om die te haten ende te laten. Hy voldoet oock volkomelicker voor sijne sonden door de selue schaemte, want hy die vrijwillichlick ter eere Godts lijdt. Voordt, door de besondere ondersoeckinghe wordt hy beter gheholpen om sy-seluen te kennen, te verachten, ende te beteren, ende Godts goedtheyt met hertelickere beweghelickheydt te verheffen, dan hy soude wesen, moest hy alleen voor Godt inwendichlick sijne schuldt bekennen. Soo dat de Biechte voor veel menschen als eenen toom is, om voortaen hen van sonden te wachten; ende eene salighe occasie om meerdere heylicheydt te soecken, ende nae de weerdicheyt van de wet Christi volmaecktelicker te leuen: waer toe oock helpen de salige vermaningen ende goeden raedt van den Biechtvader, die, als eenen wel-ervaren medecijn-meester, de ghesondtheyt onser sielen besorght.

Men soude veel abuysen ende misbruyckinghen teghen de Biechte konnen voorhouden, waerom men behoorde te houden dat sy van Christo niet inghestelt en is.

Voor andwoorde, verstaet Ten 1. Dat het argument van abuys niet en deught, noch oyt in eenighe scholen oft wetenheden ghebruyckbaer en is geweest: want om de abuysen en moet het goedt niet ghelaten zijn, maer om het goedt moeten de abuysen ghebetert worden.

Ten 2. Daer en is niet in de sienlicke werelt, datmen in verscheyden manieren niet grootelick en kan tegen Godts eere misbruycken: waer uyt soude volgen, tegen ons gelooue, dat de sienlicke wereldt van Godt niet en soude gheschapen wesen.

Ten 3. De abuysen van de Biechte, door Christi hulpe, ende om groote straffen Godts ende sijner Kercke ouer de ghene die-se souden komen te doen, zijn seer weynich, vergeleken met de profijten die daer uyt spruyten; ende worden meer versiert, dan met der daedt bevonden.

Ten 4. Christus, die dese gheestelicke vierschare tot behoef ende troost sijner Kercke gestelt heeft, en staet tot niemandts berispinge, dan der ghener die Antichrists ongodlicke voorloopers willen worden; den welcken men seggen moet dat Christus tot Saulum seyde: Het is v herdt, teghen het steeckijser met de + voeten te stooten.

Waer in is gheleghen dit H. Sacrament der Biechte?

Het is gheleghen in dese twee dingen. 1. In de belijdinghe van den sondaer 2. In de ontbindinge van den Priester. Want ghelijck den sondaer sijne sonden uytwendichlick aen den Priester biecht, ende den Priester uytwendichlick de woorden der H. absolutie oft ontbindinghe spreeckt: alsoo ontbindt Godt inwendichlick, door de kracht der seluer woorden, de siele van alle hare sonden, ende verlost haer van de schuldt der eeuwigher verdoemenisse.

Hoe veel wercken zijn-der van noode tot de Biechte, in den ghenen die te biechten gaet?

+ Het H. Concilie van Trent leert dat daer dry sulcke wercken zijn.

1. Berou van sonden. 2. Biechte der sonden voor den Priester. 3. Voldoeninghe voor de sonden. Dese wercken worden oock ghenoemt dry deelen van de H. Biechte.

Leert my wat klaerder het bequaem ghebruyck der Biechte.

Om dit wel te begrijpen, soo moet ghy weten wat men doen moet voor de Biechte, in de Biechte, ende nae de Biechte.

Wat moeten wy doen voor de Biechte, om wel te biechten?

Wy moeten het eerste der voorseyder wercken ghebruycken: dat is, a waerachtich berou in ons verwecken. Waer toe wy moeten 1. Onse conscientie neerstelick ondersoecken, ende den armen staet onser siele bekennen.

2. Oprechten haet ende leedtwesen hebben van alle onse sonden.

3. Een vast opset maken van ons met Godts hulpe te beteren, ende niet meer te sondighen.

Hoe verkrijght men oprecht berou van sijne sonden?

1. Door het ghebedt: want het eene deughdt is, die van Godt komt.

2. Door het ouerpeysen van de oneyndelicke goedtheydt ende bermhertighe mildtheydt Godts, dien wy door onse sonden vergrammen.

3. Door het aenmercken van het verlies der goederen, dat wy door de sonden doen; ende het groot quaedt, in het welck wy ons door de selue sonden werpen.

4. Door het aenschouwen van de hoocheydt der Maiesteyt Godts, ende onse verworpen kleynicheydt: hoe dat een wormken der aerde dert opstaen teghen den almoghenden Godt.

Wat moeten wy doen in de Biechte?

Wy moeten het tweede werck der Biechte ghebruycken: dat is, a onse sonden voor den Priester belijden. Dit gheschiedt op dese maniere.

Ten 1. Wy moeten gaen nederknielen met het aensicht ter sijde van den Priester, maken het teecken des heylichs Kruys, ende daer nae segghen, Benedic Pater. ende nae dat den Priester ons de benedictie ghegheuen heeft, sullen wy onse Voorbiechte spreken:

Ick armen sondighen mensch biechte my voor Godt almachtich, alle sijne lieue Heylighen, ende v Priester, stadthouder Godts, van

alle mijne sonden die ick oyt ghedaen hebbe, ende namelick van mijn laetste Biechte af, die ick ghesproken hebbe ouer eene maendt (oft weke) tot deser ure toe: sy zijn my al hertelick leedt.

Ten 2. Wy sullen 1. klaerlick, op dat wy verstaen souden moghen worden; 2. oodmoedichlick, sonder ons te ontschuldigen; 3. suyuerlick, sonder onnoodighe woorden; ende 4. volkomelick, alle onse sonden belijden, het ghetal ende noodelicke omstanden by de doodtsonden voeghende, ende niet eene verswijghende.

Daer nae sullen wy de Naebiechte spreken:

Van dese ende alle andere sonden, die my niet te voren en komen, spreke ick mijne schuldt; ende bidde Godt om vergheuenisse, door het bloedt Christi Jesu; ende van v, stadthouder Godts, om de absolutie, met eene salighe penitentie.

Ten 3. Wy sullen hier nae swijghen, met oodmoedigher herten de vermaninghe des Priesters hooren, deuotelick de H. absolutie, ende penitentie die ons ghestelt sal worden, ontfanghen; ende ghedachtich wesen dat onse siele in de verdiensten van het bloedt Christi ghesuyuert wordt.

Wat moeten wy doen nae de Biechte?

Het derde werck der Biechte ghebruycken; dat is, a voldoen voor onse sonden; op dese maniere.

Ten 1. Wy sullen, gebiecht zijnde, opstaen, den stadthouder Godts eere bewijsen, ende onse plaetse veranderen.

Ten 2. Op onse knien, met t'samen-ghevoeghde handen, Godt hertelick dancken van sijne bermherticheydt, die hy ons bewesen heeft.

Ten 3. De inghestelde penitentie, voor soo veel als wy dan konnen, volbrenghen.

Wat leeren ons de H. Vaders van het Sacrament der Biechte?

Den H. Cyprianus schrijft aldus: Ick bidde + v, broeders, biecht elck uwe sonden, ter wijle dat uwe voldoeninghe, ende de ontbindinge die door den Priester geschiedt, Gode aenghenaem is.

Den H. Augustinus spreeckt in deser voege: + Doet sulcke penitentie, als de Kercke ghebruyckt; op dat de Kercke voor v bidde. Niemandt en segge, Ick doe die bedecktelick, Godt weet het, die't my vergheeft, want ick-se in't herte doe. Soo is dan te vergheefs geseyt: Wat + ghy ontbindt op de aerde, sal ontbonden zijn in den hemel. Soo zijn dan te vergeefs de sleutels + der Kercke ghegheuen. Soo houden wy dan voor niet het Euangelie, ende de woorden Christi.

Den H. Chrysostomus leert: Onsen Priesteren + is toeghelaten niet de lichamelicke melaetscheydt, maer de vuylicheydt der siele gantschelick te suyueren.

Den H. Gregorius b seght: De Priesters

bedienen de macht van het opperste oordeel: want sy den sommighen hun sonden houden, den sommighen oock vergheuen.

+ Den H. Leo seght: Dat en blijft niet om verwesen te worden in het oordeel, dat te voren door de Biechte ghesuyuert wordt.

Wat vruchten verkrijghen wy door de Biechte?

Vier seer weerdighe vruchten krijghen wy door dit H. Sacrament.

1. De sonden die wy nae het Doopsel ghedaen hebben, worden ons vergheuen; ende de eeuwighe straffe der helle wordt verandert in eenighe tijdelicke pijne, die wy hier oft hier-naemaels moeten lijden.

2. Alle de verdiensten der goeder wercken, die wy in de gratie Godts, eer dat wy sondighden, ghewonnen hadden, ende door onse sonden verloren hadden, worden ons wederom al ghegheuen.

3. Wy worden ontbonden van den bandt der excommunicatie oft verwatenheydt, is't dat wy om eenighe secrete sonde daer in ghevallen waren, ende daerom waren uyt de heylighe Kercke, ende berooft van alle mededeylingen harer ghebeden.

4. Wy worden bequaem ghemaeckt om den schat der aflaten van de H. Kercke te moghen ghenieten.

Wat sal ons de Biechte licht maken?

Om alle swaricheden, die groote sondaers in het biechten hunner sonden vinden, kloeckelick te doorbreken, ende alsoo de salige vruchten, die in de Biechte besloten zijn, met

blijdschap te genieten, sullen wy rijpelick dese vijf dinghen bemercken.

Ten eersten, hoe groot dat het secreet der Biechte is: te weten, dat men niet soo veel als eene daghelicksche sonde van iemanden en mach veropenbaren, sonder groote doodtsonde te doen; dit verstaende niet alleen van den Priester, maer oock van de by-knielende wereldtlicke persoonen.

Ten tweeden, dat men niet en moet de maniere der quader wercken, oft der oneerlicker woorden, in't besonder uytspreken, maer alleen in't ghemeyn, segghende: Ick hebbe soo dickwijls dusdanighe wercken ghedaen, oft onsuyuere woorden ghesproken, etc. Want soo kan men genoech besondere kennisse hebben van elcke sonde, het welck van noode is. Nochtans alleenlick te seggen, Ick biechte my dat ick eenen grooten sondaer ben, ick hebbe veel quaedts ghedaen, ick hebbe dickwijls gesondight teghen de gheboden Godts ende der H. Kercke, dickwijls gevallen in de seuen hoofdt-sonden, sonder eenighe in't besonder te noemen; en waer niet wel ghebiecht: want den Priester, die in Godts plaetse moet recht doen, en kan soo niet ghenoech kennen den staet des sondaers, om goedt recht te doen.

Ten derden, hoe dat men dickwijlder biecht, hoe dat de swaricheyt minder wordt, ende ten eynde gheene.

Ten vierden, denckt wat een schaemte dat ghy lijden sult in het laetste oordeel als uwe sonden der gantscher wereldt sullen kennelick ghemaeckt wesen, is't dat v soo swaer valt nu die te belijden secretelick voor eenen persoon alleen.

Ten vijfsten, peyst op de ruste der conscientie nae de Biechte, de welcke men principalick sal ghevoelen in de ure der doodt, als onse verblinde ooghen, ghelijck in de mollen, geopent sullen worden. Hierom is't dat de goede menschen gheerne steruen, ende met blijdschap; maer de quade noode, ende met droefheydt.

Wat middelen sullen wy nae de Biechte ghebruycken, om niet meer soo dickwijls in sonden te vallen?

Onder andere dese vijf.

1. Wy sullen daghelicks, nae den raedt van + den H. Chrysostomus, in het morgen-gebedt ons tegen de sonden met een goedt opset wapenen; ende 's auendts, eer wy slapen gaen, scherpelick voor Godt ons leuen ondersoecken, ende beteringhe belouen.

2. Schouwen de plaetsen, persoonen, wercken, ende al dat ons in perijckel van te sondighen pleeght te brenghen.

3. Dickwijls teghen de sonden, in de welcke wy gevallen zijn, gratie ende hulpe van Godt den dach ouer begheeren.

4. Ons oeffenen in soodanighe deughdelicke wercken, die onser quader kostuymen contrarie zijn, ende de selue breken.

+ 5. Terstondt (soo ons den H. Gregorius vermaent) als wy in eenighe groote sonden ghevallen zijn, van die ons biechten, ende tegen die ons anderwerf wapenen; noch ophouden van dit remedie te gebruycken, hoe dickwijls dat wy oock komen te vallen.


Vorige Volgende