Logo DBNL
Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus (1610)

Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

(1610)–Lodewijk Makeblijde–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

De X X X I I I I. lesse.
Van het Doopsel.

Welck is het eerste Sacrament?

Het H. Doopsel: sonder het welck niemandt en kan salich worden; want het is de poorte door de welcke men ontfanght het gheestelick leuen, ende ingaet in de H. Kercke. Door dit Sacrament wordt men deelachtich der gheestelicker goederen Christi: men doet oock in het selue belijdinge van eenen Christen mensch te wesen, ende dat men den Ouersten der H. Kercke ghehoorsaem sal zijn.

Wat is het Doopsel?

Het is een Sacrament van Christo inghestelt, door't welck het lichaem van den mensch uytwendichlick gewasschen wordt met waerachtich ende naturelick water, ende de H. Drijvuldicheydt openlick aengeroepen wordt, met dese woorden: Ick doope v in den naem des Vaders, ende des Soons, ende des heylighen Gheests. Amen.

Is het Doopsel een Sacrament?

Jae't: want het is een uytwendich teecken der inwendigher gratie; te weten, eene uytwendighe wasschinge, voortbrenghende ende bediedende de suyueringhe der siele; soo Chri-

stus selfs, die het Doopsel inghestelt heeft, bewijst: want het uytwendich teecken gheeft hy ons by S. Mattheum, als hy tot sijne Apostelen + seght: Gaende leert alle t'volck, doopende die in den naem des Vaders, ende des Soons, ende des heylighen Gheests. De inwendighe gratie verklaert hy ons by S. Marcum, als + hy seght: Soo wie ghelooft ende ghedoopt wordt, die sal salich worden. Ende Paulus, + in verscheyden plaetsen sijner brieuen, leert ons openlick het selue.

Hoe is't te verstaen, dat a S. Thomas leert, dat daer een Doopsel is van water, van bloedt, ende van leedtwesen?

Dit is te verstaen, niet dat daer dry waerachtighe Doopsels zijn, maer dat iemandt die niet ghedoopt en is, in dry manieren een kindt Godts kan worden, ende de gratie van het een waerachtich Doopsel Christi genieten: te weten,

I. Ontfanghende het Doopsel des waters. Dit is alleen het waerachtich Doopsel, dat Christus, als een Sacrament (dat is, tot een werckende teecken, ende instrumentele cause) der rechtveerdichmakender gratie Godts voor sijne nieuwe wet inghestelt heeft.

I I. Ontfangende het martelie voor den naem Christi, het welck de Leeraers noemen het Doopsel des bloedts: niet dat sy alleen martelaers zijn, die hun bloedt storten, want veel worden verbrandt, ghehanghen, versmoort, verworght ende versmacht; maer om dat men in het martelie gemeynelick bloedt stort, ende worden alsoo in hun bloedt ghedoopt. Om dit te verstaen, bemerckt 1. dat door het mar-

telie soo wel onnoosele kinderen als gedaeghde persoonen salich worden. 2. Dat, die tot hunnen verstande gekomen zijn, kennisse moeten hebben, dat door Christi verdiensten de salich-heydt te verkrijgen is, ende den wille van sijne wet te onderhouden: waer in bedecktelick begrepen wordt de begheerte van het waerachtich Doopsel. 3. Dat den ghenen wiens conscientie hem wroeght van doodtsonden, eer hy voor Christo sterft, moet in hem verwecken een leedtwesen van sijne doodtsonden, ten minsten 't gene dat men Attritio noemt: want soo + komt men tot de liefde, die Paulus seght met het martelie noodelick ter salicheydt te wesen. 4. Dat het niet van noode en is, dat het martelie altijt spruyte uyt de liefde Godts, maer kan oock spruyten uyt liefde van de gehoorsaemheyt, reynicheyt, Kerckelicke vrijheyt, ende andere deughden: nochtans spruyt het gemeynelick uyt de liefde, ende is haer alderweerdichste werck. 5. Dat het martelie t'samen alle sonden ende alle pijnen der sonden vergheeft, ghelijck het waerachtich Doopsel: niet soo veel door kracht ende verdiensten van dat werck, maer ex particulari Dei priuilegio, door een besonder priuilegie Godts, die allen menschen soo kloeckelick voor sijnen naem strijdende, die gratie ionstelick ende bermhertichlick doet.

I I I. Ontfangende het Doopsel des leedtwesens. Desen middel om ter salicheyt te komen, kan alleen dienen menschen die hun verstandt ghebruycken: want het en is niet anders, dan vera contritio dat is, oprecht leedtwesen der sonden, spruytende uyt de liefde Godts bouen al: waer in besloten wordt de begheerte van de gantsche wet Christi te on-

derhouden, ende desvolghens met der daedt ghedoopt te worden. Dit Doopsel vergheeft alle doodtsonden, ende de eeuwighe pijne der helle: de tijdelicke pijnen en vergheeft het niet altijdt al, maer, nae de mate van sijne volmaecktheydt, luttel, veel, oft oock al. Dit Doopsel kan dickwijls herhaelt worden; ende is seer salich voor eenen Christen-mensch, dat hy ghedurichlick hier in hem oeffene.

Dese twee laetste Doopsels en zijn gheene Sacramenten: want sy van Christo niet ingestelt en zijn om te wesen uytwendige ende blijuende teeckenen sijner wet, der Godlicker gratie die sy souden gheuen; noch en drucken in de siele der ghener die soo gheheylight worden, geenen characteren, dat is, besonder Godlick ende eeuwich-blijuende teecken, gelijck het waerachtich Doopsel: ende daerom, die alsoo gherechtveerdight zijnde, de doodtsonden ontkomen, blijuen verbonden, met de eerste bequaemheyt, het Doopsel des waters uytwendichlick ende met der daedt te ontfanghen: op dat sy, ontfangende dat voorseyt teecken, met der daedt lidtmaten der sienlicker Kercke souden worden, ende alsoo oock bequaem gemaeckt om d'andere Sacramenten met hunne wercken te ontfangen, die anders daer toe noch onbequaem waren, ende de selue sonder eenighe kracht den Sacramenten eyghen, souden ontfanghen hebben; wel nochtans met vermeerderinghe van eenighe gratie, nae de mate hunner deuotie.

Bewijst uyt de H. Schrifture, dat den mensch door dese dry manieren kan gherechtveerdight worden.

Dat het waerachtich Doopsel rechtveer-

dich maeckt, bewijst ons Christus by S. + Marcum: Soo wie ghelooft ende ghedoopt wordt, die sal salich worden.

Dat het martelie rechtveerdich maeckt, leert ons Christus in verscheyden plaetsen. + By S. Lucam: Soo wie sijne siele verliest, die sal-se leuende maken. Hoe dat dit gheschiedt, + verklaert hy by S. Marcum: Soo wie sijne siele verliest om mijnen wille, ende om het Euangelie, die sal-se behouden. ende by S. + Mattheum: Wie sijne siele verliest om mijnen wille, die sal-se vinden. Desvolghens seght + Innoncentius den derden: Hy doet eenen martelaer onghelijck, die voor eenen martelaer bidt.

Dat het volmaeckt berou rechtveerdich + maeckt, hebben wy Deuteronomij in't vierde: Als ghy sult uwen Heere ende Godt soecken, soo sult ghy hem vinden, by alsoo nochtans dat ghy hem met gheheelder herten soeckt, ende met gheheelder bedrucktheydt uwer siele. + ende in den eersten brief van S. Jan: Godt is de liefde; ende die in de liefde blijft, die blijft in Godt, ende Godt in hem.

Hoe is't te verstaen, dat S. Ian den Dooper + by S. Mattheum seght: Ick doope v in het water: maer die nae my komen sal, desen sal v doopen in den heylighen + Gheest ende den viere? ende S. Ian den Apostel in sijnen eersten brief: Desen is't, die ghekomen is door het water ende bloedt, Iesus Christus; niet in't water alleen, maer in't water ende bloedt?

Den sin van dese woorden is, dat het Doopsel van S. Jan alleen was in't water, ende

en gaf niet meer dan't uytwendichlick toonde, te weten, eene wasschinge van het lichaem, sonder eenige gratie, oft den heyligen Gheest; maer was alleen tot sijnen ghebruycke eene sienlicke ceremonie, om soo het volck tot penitentie te verwecken.

Het Doopsel Christi en is niet alleen in't + water, maer oock in den heylighen Gheest, soo ons leert het H. Concilie van Trent: want het den H. Gheest gheeft.

Dat Christus doopt in den viere, beteeckent twee dinghen. 1. Dat den heylighen Gheest van hem uyt den hemel in vierighe tonghen ouer de Apostelen ghesonden soude worden; soo dit verstaet den H. Hieronymus, + ende Christus selfs bediedt in't eerste a der Apostolijcker Wercken: Ioannes heeft voorwaer ghedoopt in't water, maer ghy sult ghedoopt worden in den H. Gheest niet langh nae dese daghen. 2. Dat Christus in dit leuen, vaeghvier, ende oordeel, de sijne met veel tribulatien suyuert. Hier af spreeckt Dauid: Veel zijn de + quellinghen der rechtveerdighe; ende van alle dese sal-se den Heere verlossen. ende Ecclesiasticus vermaent ons: Sone, gaende tot den + dienst Godts, soo staet in rechtveerdicheyt ende in vreese, ende bereydt uwe siele tot tentatie. ende wederom seght Dauid in den persoon der gener die in den hemel zijn: Ghy hebt tribulatie + op onsen rugghe gheleyt; wy zijn gegaen door 't vier ende water, ende ghy hebt ons uytgheleydt tot in de verkoelinghe.

Voordt, dat S. Jan den Apostel seght dat Christus doopt in't water ende bloedt, is te verstaen, als den mensch door Christi Doopsel in't water gedoopt wordt, dat hy t'samen

ghedoopt ende gewasschen wordt in sijn bloedt, dat is, wordt deelachtich der verdiensten van het bloedt ende passie Christi: soo dat in Christi Doopsel de siele van alle vlecken gesuyuert wordt, door de verdiensten van het bloedt Christi ende door den heylighen Gheest gheheylight.

Wat is daer van noode, om iemanden het Doopsel behoorlick te gheuen?

Ten minsten zijn daer dry dinghen van noode. 1. Waerachtich ende naturelick water, met het welck men moet nat maken het lichaem van den genen dien men doopt. 2. Men moet op den seluen tijdt, als men den sulcken + nat maeckt, dese woorden spreken: Ick doope v in den naem des Vaders, ende des Soons, ende des heylighen Gheests. Amen. 3. Die iemanden doopt, moet den wille hebben van te doopen: dat is, van te doen dat Christus ingestelt heeft, ende dat de H. Kercke ghewoon is te doen als sy doopt.

Wie heeft macht om te doopen?

Sonder noodt, ende met solemniteyt, niemandt dan de Bischoppen ende Pastoors: andere Priesters oft Diakens moeten hier toe van de Bischoppen oft Pastoors oorlof hebben. Maer nochtans in den uytersten noodt mach een-iegelick doopen, 'tzy man oft vrouwe, gheloouighe oft ongheloouighe, gedoopte, oft onghedoopte: om dat dit H. Sacrament heel ter salicheydt noodtsakelick is.

Hoe veel moeten-der besich zijn om iemanden te doopen?

Eenen persoon alleen: het welck soo noodtsakelick is, dat het gheen Doopsel wesen en

soude, waer't dat den eenen de woorden spraeck, ende den anderen het water goot.

Hoe oudt moet men wesen om ghedoopt te worden?

Daer en is gheenen sekeren ouderdom oft verstandt van noode.

Moet men dan de nieu-gheboren kinderen terstondt doopen?

Jae't: want Christus seght hy S. Jan: + 'T en zy dat iemandt wederom geboren worde uyt het water ende uyt den H. Geest, (dat is, door mijn Doopsel, dat den H. Gheest gheeft) soo en mach hy niet komen in het rijck Godts, ende by S. Mattheum, sprekende van de kleyne + kinderen: 'T en is den wille van uwen Vader niet, die in den hemel is, dat daer een van dese kleyne sal verloren gaen. Ende den H. Apostel besluyt alle menschen onder den noodt des Doopsels, als hy schrijft tot de Corinthien: + Gelijck in Adam alle menschen steruen, alsoo sullen sy oock in Christo alle leuendich gemaeckt worden. Paulus schrijft a tot de selue: Ick hebbe oock gedoopt 't huysgesin van Stephana.

De redene is: 1. Want de kleyne kinderen zijn b besmet met de erfsonde, ende zijn bequaem tot de beloften van het H. Euangelie; want Christus selfs seght tot sijne Apostelen by S. Lucam: Laet de kleyne kinderen + tot my komen, ende en wilt-se niet verbieden; want alsulcken hoort toe het rijck Godts. Voordt 2. De + kleyne kinderen der Joden moesten besneden zijn, daer sy nochtans het mysterie van de Besnijdenisse niet en verstonden: hoe veel te meer moeten de kinderen der Christenen ghedoopt zijn, want

het Doopsel veel lichter is dan de Besnijdenisse.

Wat verbondt krijght den ghenen die ghedoopt wordt?

1. Dat hy ghedurighe oorloghe voeren moet teghen den duyuel, de werelt, ende het vleesch; want den H. Ambrosius seght: Die gedoopt + wordt, versaeckt den duyuel met alle sijn ingheuen, de wereldt met alle hare ydelheyt, het vleesch met alle sijne wellusten. 2. Lieuer duysent dooden te lijden, dan in eenigen artijckel van het Christen Catholijck ghelooue te twijfelen: want hy daer belijdinghe doet van het waerachtich Christen gelooue, ende bevestight die met eede; soo den seluen a Ambrosius leert. 3. Gode heylichlick te dienen: want hy wordt daer toe vermaent; ende aenveerdt die vermaninge, hem daer toe verbindende; soo ons den H. Cyrillus b bewijst.

Ter deser oorsake vermaent ons den H. Apostel tot heylicheyt van leuen: Want, seght hy, c alle ghy die in Christo ghedoopt zijt, ghy hebt Christum aengedaen. ende wederom: d Wy zijn met Christo t'samen begrauen door het Doopsel in de doodt: op dat, ghelijck Christus verresen is van de dooden, wy oock alsoo souden in nieuwicheyt des leuens wandelen. dat is: Onsen ouden Adam met alle sijne wercken is als ghedoodt ende begrauen met Christo door de gratie des Doopsels; ende den nieuwen is verresen door de selue gratie, om heylichlick Gode te gaen dienen.

Waerom ghebruyckt men eenen Peter ende Meter in het Doopsel?

Den H. Dionysius e leert dat dit geschiedt door de instellinghe der H. Apostelen. 1. Om

dat, ghelijck die lichamelick gheboren wordt, van noode heeft eene lichamelicke voedster om van haer onderhouden, ende meester om van hem onderwesen te worden; alsoo oock die gheestelick geboren wordt, van noode heeft eene gheestelicke voedster ende meester, om door hen in het gheestelick leuen ghevoedt ende gheleert te worden. 2. Op dat sy des versocht zijnde, ghetuyghenisse gheuen souden, voor de vergaderinghe der H. Kercke, dat sy het Doopsel ontfanghen hebben. 3. Op dat sy voor het kleyn kindt souden andwoorden, ende belouen dat het kindt volbrenghen sal al wat sy in sijnen naem daer belouen. Soo dat sy ghehouden zijn te voorderen dat het kindt onderwesen zy in de Christelicke leeringhe, opwasse van ioncks in de vreese Godts, ende arbeyde om salich te worden; ghelijck hen wel vermaent den a H. Augustinus.

Welcke zijn de vruchten van het heylich Doopsel?

1. Het neemt wech de erfsonde, met alle andere sonden daer men als-dan mede besmet is, hoe groot dat sy oock zijn; soo Paulus, aensprekende alle de ghene die ghedoopt zijn, met dese woorden bewijst: Aldusdanighe sondaers hebt ghy gheweest; maer ghy zijt afghewasschen, maer ghy zijt geheylight, maer ghy zijt gherechtveerdight in den naem onses Heeren Iesu Christi, ende in den Gheest van onsen Godt.

2. b Het vergheeft alle tijdelicke pijnen die wy voor onse sonden verdient hadden. Dit leert den H. Gregorius, schrijuende op dese woorden Christi; Wie ghewasschen is, die is heel suyuer; daer hy aldus seght: Die en mach niet

heel suyuer ghenoemt worden, die eenige bleuelingen der sonden heeft. Volgt dan, dat hem gheene bleuelingen der sonden aen en kleuen, wien den Salichmaker selfs gantsch suyuer verklaert. Hier uyt volgt oock, dat het Doopsel den mensch van de helle ende van het vaeghvier + verlost: soo dat Paulus den Romeynen schrijft: Aldus en isser nu gheene verdoemenisse den ghenen die in Christo Iesu zijn.

3. Het a gheeft ons 't gheestelick leuen, door het instorten der gratie Godts: waer door wy oock worden kinderen Godts, ende erfghenamen van den hemel. Item het maeckt ons deelachtich van de dry Godlicke deughden, ende van meer andere, die dese noodelick volghen.

4. Het maeckt ons b Christene menschen, ende leden der H. Kercke; deelachtich van alle hare gheestelicke goederen, ende van het ghebruyck der H. Sacramenten.

5. Het c druckt in onse siele een seer schoon teecken, dat altijdt (oock nae de doodt) 't zy in den hemel, 't zy in de helle, blijuen sal: waer door wy bekent sullen zijn, als gheweest hebbende Christenen in dese wereldt.

Den H. Chrysostomys d geeft dese 10. schoone gratien van het H. Doopsel. 1. Die te voren ghevanghen waren, verblijden hen in hunne vrijheydt. 2. Die als pelgrims in dolinghe gewandelt hebben, zijn geworden borghers der H. Kercke. 3. Die onderworpen waren der beschaemtheyt van de sonden, zijn ontfangen in het lot der rechtveerdicheyt. 4. Ende en zijn niet alleen rechtveerdich, maer kinderen: 5. ende niet alleen kinderen, maer erfgenamen: 6. ende niet alleen erfgenamen, maer oock broe-

ders Christi: 7. ende niet alleen broeders Christi, maer oock mede-erghenamen met hem: 8 maer oock leden Christi; 9. iae tempelen: 10. ende niet alleen tempelen, maer oock instrumenten des H. Gheests.

Wat eyscht van ons de gratie des H. Doopsels?

1. Eene seer groote ende ghestadighe danckbaerheydt des herten tot Godt, ende tot den ghenen die ons ghedoopt heeft.

2. Dat wy ons-seluen dickwijls vermanen sullen van onse eyghene gheloften, ende Christelicke belijdinghe, die wy Gode door onse Peters ende Meters ghedaen hebben. Seer weerdich is de stemme Pauli, vermanende alle de ghedoopte: En weet ghy niet dat uwe leden eenen tempel des H. Gheests zijn, die in + v is, den welcken ghy van Godt hebt, ende en zijt uwes selfs niet? Dus eert ende draeght Godt in v lichaem. Ambrosius vermaent + oock de selue, ende seght: Ghy zijt gegaen in de sacristije der wedergeborte: ouerpeyst wat v ghevraeght is gheweest; ouerleght wat ghy gheandwoort hebt. Ghy hebt versaeckt den duyuel ende sijne wercken, de wereldt met alle hare onsuyuerheyt ende wellusten: weest ghedachtich uwes woordts, ende en wilt niemermeer vergeten het inhoudt uwer belofte.


Vorige Volgende