Logo DBNL
Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus (1610)

Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

(1610)–Lodewijk Makeblijde–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

Het vierde hoofdtstvck der Christelicker leeringhe.

De X X X I I I. lesse.
Van de heylighe Sacramenten in't ghemeyn.

Waerom moet men de Christenen leeren van de heylighe Sacramenten?

1. Want de kennisse ende het ghebruyck der heyligher Sacramenten hen dient om de gratie Godts te verkrijghen, te bewaren, ende te vermeerderen, sonder de welcke niemandt en kan salich worden.

2. Want door het behoorlick gebruyck der seuen Sacramenten worden alle Christene menschen geoeffent in deughden, ende wettelick ghevoordert in den dienst Godts.

Wat is een Sacrament?

Het is een a uytwendich ende sienlick teecken der Godlicker ende onsienlicker gratie van Christo b inghestelt, om eenen-iegelicken door het c gebruycken van het selue teecken sijne bouen-naturelicke gratie ende heylichmakinge mede te deylen.

Leght ons dit wat klaerder uyt.

Voor exempel: in het Doopsel het uytwendich wasschen van onse lichamen met naturelick water, gevoeght met de woorden die daer toe dienen, ende met de meyninge van te doen dat Christus inghestelt heeft, is een teecken, dat t'samen, als't ghebruyckt wordt, de siele inwendichlick ghesuyuert wordt van alle sonden; de welcke suyueringe gheschiedt door de gratie Godts, die Godt den genen dien men doopt, door het gebruyck van dat uytwendich teecken instort.

Wat verstaet ghy door de gratie Godts?

Een Godlick ende gheestelick cieraet onser sielen, waer door wy kinderen Godts ende erfghenamen des eeuwichs leuens worden.

Verkrijghen alle menschen dese gratie door het ghebruyck der H. Sacramenten?

Jae sy, als sy die soo het behoort, ende sonder beletsel, ontfanghen. Want, ghelijck den H. Cyprianus a ons leert, de Sacramenten, voor soo veel als't in hen is, en konnen sonder hunne eyghene kracht niet wesen. Anders soo grijpt plaetse dat den H. Prosper b seght: Den onweerdighen ontfanght tot sijner verdoemenisse het Sacrament der Godtvruchticheyt. Want onbehoorlick te ontfanghen dat goedt is, en kan gheene deughdt doen.

Hoe veel Sacramenten zijn-der?

Daer zijn-der seuen, soo ons die klaerlick voorhouden de generale c Concilien der heyligher Kercke: te weten, 1. het Doopsel: 2. het Vormsel: 3. het H. Sacrament des autaers:

4. de Biechte: 5. het H. Oliessel: 6. het Priesterschap: 7. het Houwelick.

Waerom zijn-der seuen, ende niet meer oft min?

+S. Thomas gheeft dese redenen. De eerste is, om dat het Christo soo belieft heeft. De tweede is, om dat de stichtinghe ende regeringhe van het gheestelick lichaem Christi, het welck is de H. Kercke, ouer-een soude komen met het voordtbrengen ende regeren van eenighe tijdelicke Republijcke. Tot dese zijn seuen dinghen van noode: want 1. De menschen moeten geboren worden: 2. Sy moeten groeyen tot hunnen volmaeckten wasdom: 3. Sy moeten ghevoedt worden, ende het leuen met spijse onderhouden: 4. Sy moeten ghenesen worden door medecijnen, als sy in sieckten vallen: 5. Sy moeten remedien hebben tegen de bleuelinghen der sieckten; 6. van Ouerste gheregeert worden; 7. onderhouden ende verbreydt worden door nieuwe generatie.

+ Dese selue dinghen zijn geestelick van noode om de Kercke Christi wel te stichten ende te regeren. Want 1. De menschen moeten gheestelick ter salicheydt gheboren worden: dat gheschiedt door het Doopsel.

2. Sy moeten groeyen tot volkomen wasdom: dat gheschiedt door het Vormsel.

3. Sy moeten nu volwassen zijnde ghevoedt worden in het gheestelick leuen: dat geschiedt door het H. Sacrament des autaers.

4. Sy moeten ghenesen worden van de sieckten die in't gheestelick leuen seer menichvuldich zijn: dit gheschiedt door de Biechte.

5. Sy moeten remedien hebben teghen de

bleuelinghen der gheestelicker sieckten: dese gheeft ons het H. Oliessel.

6. Daer moeten Ouerste ende Regeerders ghestelt zijn van dese gheestelicke Republijcke: dese worden ghewijt door het Sacrament des Priesterschaps.

7. Dese gheestelicke Republijcke der Kercke Christi moet in staet ghehouden wesen door successie der menschen: dese verkrijghen wy door het Houwelick.

Waer uyt het blijckt, hoe wijselick dat Godt sijne Kercke van seuen Sacramenten voorsien heeft, ende hoe noodelick dat elck Sacrament is tot bequame ghesteltenisse der seluer Kercke: voordt oock, hoe ghebreckelick dat de ketters de Kercke Christi maken, als sy haer eenighe van dese heylighe Sacramenten onttrecken.

Wie heeft de Sacramenten inghestelt?

Christus a alleen, die den autheur der nieuwer wet is, waerachtich Godt ende mensch: want niemandt en kan eenighe uytwendighe teeckenen instellen, door de welcke Godts gratie ghegeuen wordt, dan den autheur der gratie, die b Godt alleen is. Daerom noemt den Apostel de Sacramenten c mysterien oft verholenheden Godts.

Waerom heeft Christus die inghestelt?

1. Om ons ghebruyckbaer te maken de verdiensten sijner passie, uyt te doen onse sonden, ende mildelick deelachtich te maken sijner gratie: d soo dat in elck Sacrament ons eenighe gratie medeghedeylt wordt, tot eenich be-

sonder werck; als in het Doopsel, om gheestelick gheboren te worden; in't Vormsel, om te groeyen, ende ghesterckt te worden, etc.

+ 2. Op dat sy ons souden wesen uytwendighe merckteeckenen der Christelicker belijdinge, waer door dat de kinderen Godts ende der H. Kercke malckanderen souden kennen, ende alsoo t'samen gebonden blijuen, als met noodelicke banden eener Religie ende deughdtsaemheydt, die anders niet en soude konnen blijuen staen.

En konde ons Christus sijne gratie sonder uytwendighe teeckenen niet gheuen?

Jae hy: maer om dat wy menschen zijn, hebbende sielen ende lichamen, daerom wilt hy ons sijne bouen-naturelicke gratie door uytwendige ende lichamelicke teeckenen mededeylen; op dat wy soo dies te sekerder souden wesen, ende dat door die niet alleen onse sielen, maer oock onse lichamen gheheylight souden worden.

Wat onderscheydt is daer tusschen dese Sacramenten?

1. Sommighe zijn allen menschen ghemeyn; te weten, de vijf eerste: sommighe eyghen sekeren persoonen; te weten, de twee laetste.

2. Sommige en moghen maer eens ontfanghen worden, om dat sy een eeuwich-durende teecken hunner weerdicheyt in de sielen drucken; soodanighe zijn het Doopsel, Vormsel, ende Priesterschap: alle de andere Sacramenten en drucken gheen soodanich teecken in de siele, ende moghen nae ghelegenheydt tot verscheyden reysen ghebruyckt worden.

Waer in komen de H. Sacramenten ouer-een?

1. a Dat sy al van Christo ingestelt zijn. 2. Dat het sekere ende krachtige teeckenen der gratie Godts zijn, die sy in haer hebben, ende oock gheuen, tot onse salichmakinghe.

Wat leeren ons de H. Vaders van de dienaers der H. Sacramenten?

Den b H. Ambrosius seght: Ghy en sult (in't bedienen der Sacramenten) niet aensien de verdiensten der persoonen, maer d'officien der Priesteren. Den c H. Augustinus leert: Daerom en zijn de Sacramenten noch waerachtigher, noch heyligher, om dat sy van betere menschen bedient worden: want sy uyt hen-seluen waerachtich ende heylich zijn, d Item: Zijt ghedachtich hoe dat de seden der quader menschen de Sacramenten Godts niet en behinderen.

Den e H. Chrysostomus seght: Om des Priesters leuen en wordt de gratie der Sacramenten niet behindert.

Mach een-ieghelick de H. Sacramenten uytdeylen?

f Neen hy: maer alleen de Priesters ende Bischoppen, die van Christo daer toe geauthorizeert, ende van de H. Kercke daer toe ghewijt zijn. Soo droeghen de Priesters g ende de Leuiten in de oude wet de Arcke des Heeren, ende de vaten van het tabernakel. Andere, die het officie der Priesteren hebben willen doen, h zijn ghestraft gheweest.

Waerom ghebruyckt de H. Kercke uytwendighe ceremonien in het uytdeylen der H. Sacramenten?

1. Op dat sy in de sienlicke Kercke Christi wesen souden uytwendige oeffeninghen ende teeckenen van den inwendigen dienst dien wy Gode doen: den welcken inwendighen dienst Godt a bouen al soeckt; al is't dat hy dien anderen oock begheert.

2. Op dat alle Christenen door die ceremonien, als door leuende verweckinghen, tot de deught beweeght souden worden, ende in het oeffenen der Godtvruchticheydt ghehouden worden.

3. Op dat door de selue alle menschen als met de handt gheleydt souden worden tot het klaer verstandt der verholenheden Godts, die sy in het ontfanghen der H. Sacramenten ghenieten. Dese verholenheden zijn: de gratie, die sy gheuen: de besondere hulpe Godts, die sy bouen die verdienen: de salighe ende menichvuldighe vruchten, die sy in ons voordtbrenghen.

4. Om den dienst der H. Sacramenten te vereeren, den Godlicken dienst te voorderen, ende de ghemeyne eendrachticheydt te onderhouden.

5. Om haren bruydegom Christum in hare regeringhe nae te volghen.

Heeft Christus eenighe ceremonien oyt ghebruyckt?

Jae hy, wel veel. Dese sullen wy vinden

1. In het ghenesen van den blinden. Ioan. 9.

2. In het verwecken van Lazarus. Ioan. 10.

3. In het ouersetten sijner macht van de sonden te vergeuen aen sijne Apostelen Ioan. 20.

4. In het ghenesen van den stommen ende doouen. Marc. 7.

5. In het spijsen van de schare met vijf brooden. Matth. 14.

6. In het ghenesen van eenen anderen blinden. Marc. 8.

7. In sijn laetste auendtmael. Matth. 26. Marc. 14. Luc. 22. Ioan. 13.

8. In het opklimmen nae den hemel. Luc. 24.

Van wien heeft de H. Kercke ontfanghen hare ceremonien, die sy ghebruyckt in het uytdeylen der H. Sacramenten?

De H. Vaders a leeren ons, dat de H. Kercke die ontfanghen heeft van de H. Apostelen, ende van hunne tijden tot noch toe met groote toesicht altijdt bewaert ende onderhouden heeft; soo dat den b H. Innocentius (die in het iaer onses Heeren 406. gheleeft heeft) seght: Wie en weet oft en bemerckt niet, dat alle menschen moeten onderhouden het ghene dat den Prince der Apostelen Petrus der Roomscher Kercke ouergheleuert heeft, ende in de selue tot nu toe bewaert wordt?

Misdoen sy grootelick, die de H. Sacramenten verachten?

Jae sy: want van dese mach verstaen worden 't gene dat den H. Apostel c tot de Hebreen schrijft; te weten, dat sy den Sone Godts vertreden, ende het bloedt des testaments voor onsuyuer houden, ende den Geest der gratie versmaedtheydt aendoen: om dat de H. Sacramenten zijn als H. vaten vol van het dierbaer bloedt ende gratie Christi, de welcke sy in de H. Sacramenten verachten. Den H. Augustinus d maeckt de verachters der H. Sacra-

menten kerckschenders: Want, seght hy, dat wordt daer veracht, sonder het welck de Godtvruchticheyt niet en kan gheoeffent worden; te weten, Godts gratie.


Vorige Volgende