Den schat der christelicker leeringhe tot verklaringhe van den catechismus

De X X I I. lesse.
Van het ghebedt dat eenen Christen mensch schuldich is s'auendts te doen.

Wat moet eenen Christen mensch doen s'auendts als hy slapen gaet?

Hy moet met Godt rekeninge houden van al wat dien dach ghepasseert is, ende bidden dat hy hem den toekomenden nacht beware.

Hoe gheschiedt die auendt-rekeninghe met Godt?

Sy gheschiedt door het ondersoecken onser conscientie, in de welcke wy ouerloopen van ure tot ure al wat dien dach ghepasseert is.

Verklaert ons wat breeder het daghelicks gebruyck der seluer rekeninge, oft van het auendt-ghebedt.

[p. 111]

Het ghebedt dat wy 's auendts doen moeten, besluyt in hem het ondersoecken van onse conscientie, ende vereyscht dese vijf puncten.

Ten eersten, ghemaeckt hebbende het teecken des heylichs Kruys, soo moeten wy ^a Godt dancken van sijne weldaden.

Ten tweeden, ^b wy moeten hem bidden om het licht sijner gratie: op dat wy onse sonden moghen kennen, beweenen, ende haten.

Ten derden, ^c wy moeten ouerloopen, als in Godts tegenwoordicheyt, al wat dien dach ghepasseert is, in ghepeysen, woorden, wercken, ende versuymenissen.

Ten vierden, ^d wy moeten oodmoedichlick Godt vergheuenisse bidden, van al dat wy teghen hem ghedaen hebben.

Ten vijfsten ^e wy moeten een vast opset maken van ons met Godts hulpe te biechten ende te beteren.

Moet men iet meer doen?

Wy moeten daer nae lesen Onsen Vader, Weest ghegroet; het Ghelooue, de tien Gheboden: voordt oock bidden voor onse weldoenders, leuende ende doode, ende groeten onsen goeden Enghel, ende andere Heyligen Godts, tot de welcke wy meest deuotie hebben.

Wat profijt komt uyt het ondersoecken van onse conscientie t'elcken auende?

Ten eersten, wy krijghen eene salighe kennisse van onse verworpenheyt, ydelheyt, slauernije, ende groote schulden; ende van Godts goedertierenheyt, bermherticheyt, ende verduldicheydt.

Ten tweeden, wy verkrijghen vergheue-

a 2. Thes. 1. 3.

b Psal. 83. 12.
Heb. 13. 9.

c Gen. 39. 11.

d Isaiae 45. 22.

e Ezech. 18. 21.

[p. 112]

nisse van alle de schulden onser sonden, is 't dat wy het selue met oprecht leedtwesen onser ⁺ misdaden ghebruycken; soo Christus selfs bewijst uyt de parabel van eenen Koninck, die rekeninghe houdende met sijne schuldenaers, eenen gevonden heeft, die hem schuldich was tien duysendt talenten, die hem veroodmoedighende voor den Koninck, heeft volkomen quijtscheldinghe sijner gantscher schuldt van den Koninck verkreghen. Het selue belooft ons Godt door sijnen Prophete Ezechiel, als ⁺ hy seght: Bekeert v, ende doet penitentie van alle uwe boosheden; ende de boosheyt en sal v ten valle niet wesen.

Ten derden, onse conscientie wordt verlost van de vreese des stranghen oordeels Godts; ⁺ want Paulus ons vermaent: Waer't dat wy ons-seluen vonnisten, wy en souden niet ghevonnist worden.

Ten vierden, het profijt is menichvuldich, om de menigerhande deughden die in dese ondersoeckinghe gheoeffent worden, als zijn, 1. Hope van vergeuenisse. 2. Liefde tot Godt. 3. Leedtwesen van onse sonden. 4. Oodmoedicheyt. 5. Ghebedt. 6. Verkiesinge der wercken van penitentie. 7. Opset van beteringhe. 8. Danckbaerheyt. 9. Suyuere meyninghe. 10. Opofferinghe onses-selfs in den wille Godts.

Ten vijfsten, wy worden Koninghen van ons-seluen, ende verkrijghen eene gherustheydt ⁺ van conscientie, de welcke den Wijsen-man verghelijckt by eene gedurige maeltijdt.

Wat leer ons de heylighe Schrifture van dese ondersoeckinghe der conscientie?

+ Matth. 18. 23.

+ Ezech. 18. 30.

+ 1. Cor. 11. 31.

+ Prou. 15. 15.

[p. 113]

Sy verweckt ons daer toe met seer klare woorden.

Jeremias in sijne Beklagingen spreeckt op deser maniere: Laet ons onse wegen ondersoecken, ⁺ ende tot den Heere wederkeeren. Ende in sijne Prophecije vermaent hy ons: Neemt de steenen ⁺ wech van den wech, ende vergadert-se in hoopen.

Job spreeckt in deser voeghe: Wie sal my ⁺ gheuen dat ick hem kenne ende vinde, ende dat ick kome tot sijnen rechters-stoel? Ick sal voor hem het oordeel stellen, ende mijnen mondt sal ick vullen met straffinghen.

Dauid besluyt de vrucht van dese ondersoeckinghe, als hy seght: Teghen den auendt ⁺ sal het weenen duren, ende in den morghenstondt de blijdschap. Want die ^a 's auendts met tranen saeyen, sullen 's morghens met verheughinghe huns gheests de vruchten maeyen.

Wat leeren ons de H. Vaders van het auendt-ghebedt?

Den H. Chrysostomus seght: Eer dat v ⁺ den slaep ouervalt, brenght ten voorschijne uwe conscientie, ende zijt ghedachtich uwer sonden. Den H. Bernardus leert ons den boeck onser conscientie confereren met den ⁺ boeck des leuens: ende is't dat in onsen boeck anders staet dan in dien, vermaent hy ons, dat wy onsen nae dien souden beteren; op dat den boeck onser conscientie, in het oordeel, van Godt, als valsch, niet verworpen en worde. Den H. Gregorius verweckt ons tot het selfste: ⁺ Laet ons nu, seght hy, door de ghepeysen ons voor Godt vonnissen: op dat wy naemaels van Godt niet stranghelick gevonnist

+ Thren. 3. 40.

+ Ierem. 50. 26.

+ Iob 23. 3.

+ Psal. 29 6.

a Psalm. 125. 5.

+ Chrys. homil. post. in Psal. 50.

+ Bernard. de interiori domo c. 22.

+ Greg. l. 9. Regist. epist. 25.

[p. 114]

en worden: want soo wie sy-seluen beschuldight, bluscht de tornicheydt des Rechters.

Wat moeten wy doen nae ons auendt-ghebedt?

Wy moeten ons herte met Godt vereenight houden, ouerdenckende dat daer veel menschen dien nacht steruen sullen; onseker wesende wanneer het onsen keer wesen sal: ende alsoo in allen gevalle tegen de komste Godts, die ^a seer onvoorsienlick ende onseker wesen sal, ons ghereedt houden.

a Marc. 13. 33.