Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen

(1617)–Lodewijk Makeblijde– rechtenstatus

De vierde oeffeninghe, om het hooch-vveerdich Sacrificie der Missen profijtelick te hooren.

Wat de Heylighe Misse is.

DE Heylighe Misse, is een waerachtighe representatie van het leuen, ende doodt Christi: ende het eyghen uytwendelick Sacrificie vande nieuwe wet van Chri-

stus in sijn laetste auondt-mael ghebruyckt ende inghestelt: waer in, onder de ghedaenten van broodt ende wijn, den seluen Heere Iesus Christus, in lichaem, siele, ende godtheydt, leuende ende glorieus Godt den hemelschen Vader wordt opgheoffert, ende van den Priester ghenut voor leuende ende doode.

Wat vvy doen moeten, om profijtelick de H Misse te Hooren.

OM met behoorlicke eerbiedinghe ende bequame deuotie, onder de Enghelen Godts, in dit Godtlick sacrificie der Heyligher Misse, teghenwoordich te wesen: soo moeten wy dese vier naevolghende dinghen neerstichlick onderhouden.

Het eerste
Datmen onder houden moet in de H. Misse.

Wy moeten besorghen, dat wy voor den Confiteor in de Kercke zijn, ende aldaer terstondt deuotelick neder knielende, ons teeckenen met het teecken des Heylighen Cruys, Godts hulpe versoecken, om aendachtelick de H. Misse te hooren, ende met den dienaer de ghemeyne biechte te spreken: Op deser voeghen.

In den naem des Vaders, ende des Soons, ende des Heylighen Gheests. Amen.

I. Ghebedt voor de H. Misse.

VErleent my, Almachtighen eewighen Godt, de hulpe van uwe godtlicke gratie: om soo aendachtelick ende eerweerdelick met v hemelsch gheselschap in dese heylighe Misse teghenwoordich te wesen, dat ick de salighe vruchten van de selue ouervloedichlick mach verkrijghen. Amen.

II. Ghebedt voor de H. Misse.

ICk begheere v, o mijnen Hemelschen Vader, door dit Heylich Sacrificie, dat uwen lieuen Sone tot onser salicheydt inghestelt heeft, te eeren ende te dienen, met de opperste eere ende ghediensticheydt, die ick uwe Godtlicke Maiesteyt kan bewijsen: ende v te dancken voor alle weldaden die ick oyt van uwe milde handt ontfanghen hebbe. Ick begheere oock uwen toorne, die ick door de menichte mijnder sonden verdient hebbe, te versoenen: ende de Heylighe Kercke, met alle hare leden, soo wel die hier noch strijden, als die nu in het vaghevier lijden, te helpen; v presenterende in de eenicheydt van dese

versoenlicke offerande, alle de benautheden der Christen ghemeenten, alle de perijckelen van den volcke, de suchten der ghevanghen, de ellendicheden der weduwen ende weesen, de menichfuldighe nooden der Pelgherims, de ghebreckelickheden der armen, de kleynmoedicheden der bedruckten, de ancxten der ghetenteerden, de versteentheden der sondaren: midtsgaders de eendrachticheydt van alle Christen Princen, de goede begheerten van alle gheloouighen, den peys ende verbreydinghe van de Heylighe Kercke, de pijnen der sielen die in het vaghevier lijden. Ick begheere oock door desen Heylighen dienst ghedachtich ende deelachtich te wesen de oneyndelicke liefde, bitter lijden, doodt ende kostelicke schatten der verdiensten mijns Salich-makers. Soo dan,o Hemelschen Vader, ick bidde v oodtmoedichlick, om vermeerderinghe van uwe gratie, oprechte deuotie, ende vierighe vlammen uwer liefde. Bevrijt my van alle verstroytheden, ende treckt my gheheel in v. Dit versoecke ick, door de passie, bloedighe wonden, ende bittere doodt van uwen lieuen Sone, die ick v, tot voldoeninghe, van al dat voorseyt is, met den Priester, in dit H. Sacrificie, op-offere. Amen.

Den Confiteor oft ghemeyne Biechte.

ICk arm sondich mensche kenne my schuldich voor Godt almachtich, de Moeder Godts Maria altijdts Maghedt, S. Michiel Aertsch-enghel, S. Jan Baptist, de Heylighe Apostelen Peeter ende Pauwels, alle Heylighen, ende v Vader: want ick seer veel ghesondicht hebbe, met de ghedachten, woorden, ende wercken: Het is mijn schuldt, mijn schuldt, mijn alder-grootste schuldt. Daerom bidde ick de Heylighe Moeder. Godts Maria altijdts maghedt, S. Michiel Aerdtsch-enghel, S. Jan Baptist, de H. Apostelen Peeter ende Pauwels, alle Heylighen, ende v Vader voor my Godt onsen Heere te willen bidden.

Het tvveede
Dat men onderhouden moet in de H. Misse.

WY sullen met aendachticheydt ende deuotie nu lesen het roosen-kransken van Maria, nu eenighe andere gheestelicke ghebe-

den: ende bidden voor dese navolghende, oft dierghelijcke dinghen: voor den noodt van de Heylighe Kercke, voor onse ouders, vrienden, ende weldoenders: voor andere die wy ons ghebedt schuldich zijn, oft die hen daerin gherecommandeert hebben, ende alsoo voordts. Wy sullen oock groote sorghe draghen, dat wy ghedurende de H. Misse ons wachten van met andere te spreken, te slapen, oft onbehoorlick te ligghen.

Ghebedt tot Iesvm aen den cruyce.

WEest ghegroet met bevinghe der vallender knien, o Iesu, Machtighen Koninck der hemelen, ende hope der sondaren, waerachtich Godt ende waerachtich mensch, hanghende aen den cruyce voor onse salicheydt. Verleent my doch gratie, dat ick v, om dese groote minne, met alle de krachten mijnder siele, mach dancken.

O soeten Iesu, hoe swaer is v gheweest dat houdt, daer ghy aen naeckt, ghepijnicht waert in alle uwe ghebenedijde leden, ende sonder op-houden uyt-stortet v dierbaer bloedt, daer ghy heel in ghewasschen wierdt!

O moghentheydt sonder eynde! o armoede, die noyt ghehoort en was! Wie isser nu, o bloedighen Salich-maker, die om

dese groote liefde, v bouen al soeckt, ende sijn bloedt uytstort om de minne van v weerdich bloedt, dat ghy voor ons, soo ouervloedichlick uyt-ghestort hebt? wat kan ick v, van mijnen weghe, hier op antwoorden, die snoode ben van leuen, ende onbeweghelick van herten? Wat sal ick v weder gheuen, die verkoren hebt te steruen voor my, op dat ick die eewighe doodt niet smaken en soude.

O lieuen Heere, hoe sterck is uwe minne die de kracht der doodt niet breken en kan! Ick roepe tot v, uyt 't diepste mijnder herten, met groote begheerte, ende bidde met al dat ick ben, dat ghy de salighe vloeten uwer wonden soudt laten door-loopen alle de krachten mijnder siele, ende door de selue, my tot uwen dienst gheheel vlijtich maken.

Druckt in mijn herte v bitter lijden, doet my uwe deuchden na-volghen, versterckt my in uwe liefde, ende vesticht mijn affectie soo in v, dat het my alleen vreuchdt zy, na de sinnelickheydt te steruen, ende na uwe gratie te leuen. Amen.

Het derde
Dat men moet onderhouden in de H. Misse.

WY sullen als men het H. Euangelie leest opstaen: ende in't beghinsel teeckenen met den rechten duym, ons voor-hooft, onsen mondt, ende onse borst, met het teecken des heylighen Cruys.

Na het Euangelie, sullen wy 1. wederom neder knielen, ende alsoo deuotelick blijuen op onse knien, tot het eynde van de H. Misse.

2. Voor de Consecratie, door eene bijsondere ghedachtenisse Gode beuelen alle leuende persoonen, der welcker wy ghehouden zijn in ons ghebedt ghedachtich te wesen.

3. Na de Consecratie, als men het Heylich Sacrament opheft, drij-mael manierlick voor onse borst slaen, ende het selue op de navolghende maniere groeten.

Memento
Oft ghedachtenisse voor de leuende.

ZIjt ghedachtich, bermhertighen Godt, in de eenicheydt van dese versoenelicke offerande, uwer Heyligher Kercke in allen haren noodt: aller gheestelicker vergaderinghen ende Christelicker ghemeynten: den armen staet der ghenen, die voor uwen heylighen naem in druckende lijden zijn: deser stadt met alle hare inwoonders: onse Ouders ende Ouersten, broeders, susters, nichten, neuen, ende alle die my oyt tijdlick oft gheestelick deughdt ghedaen hebben: Allen den ghenen, die ick verachtert oft vervoor-

dert hebbe in de deuchdt: die uwe hulpe versoecke tot salicheydt hunder sielen, die my in hun ghebedt ghedachtich zijn, ende die mijnder ghebeden begheeren deelachtich te wesen, midtsgaders den ghenen, voor de welcke ick schuldich ben te bidden, namelick N. N. My oock arm sondich mensch, hoe wel uwer ghenaden den alder-onweerdichsten. Gheweerdicht v, voor de verdiensten van dese alder heylichste offerande, ons van alle sonden ende ghebreckelickheden te suyueren: bewaert ons van alle teghenspoedt in siele ende lichaem: gheeft ons uwen salighen peys, ende vrede, ende stort mildelick in ons uwe gratie: op dat wy, al te samen door uwe benedictie, moghen komen tot de volmaecktheydt van onsen Christelicken roep, in alle deuchden aennemen, onsen naesten stichten, ende v, die onsen Godt ende opperste goedt zijt, volkomelick behaghen. Amen.

Bereydende Ghebedt tot de Heylighe Consecratie des Priesters.

VErlicht, o Heylighen Gheest, mijn herte, ende mijn sinnen met dat gheestelick licht uwer gratie: verdrijft van my alle flau-

wicheydt ende verstroytheydt: ontsteeckt ende maeckt vierich alle de krachten mijnder siele met oprechte deuotie: op dat ick met volkomen oodtmoedicheydt, danckbaerheydt ende troost de teghenwoordicheydt van mijnen Godt ende Salichmaker, hier in dit weerdich Sacrificie terstondt mach bekennen, ende hem onder sijn hemelsch gheselschap behoorlick mach eeren, ende aenbidden. Amen.

Ghebedt
Tot de Heylighe Hostie.

WEest ghegroet alder-heylichste Sacrament, salicheydt der weereldt, woordt des Vaders, Heylighe offerande, volmaeckte Godtheydt, waerachtich leuende vleesch: dat voor onse misdaden aen het hout des Cruys ghehanghen heeft, ende de bittere doodt voor ons gheleden heeft. V, mijnen Godt ende Salich-maker, eere ende aenbidde ick, met alle de krachten mijnder siele, ende alle de leden mijns lichaems, met al dat ick ben, mach, ende wesen sal inder eewicheydt: ende bidde v, in alle oodtmoedicheydt, my, door de verdiensten van dese behaghelicke offerande, te willen gheuen, dat mijn siele van alle sonden, quade passien, ende

ghebreckelickheden mach ghesuyuert worden, ende dat alle de goede begheerten van uwe gheloouighe, ouervloedelick hier moghen vervult worden.

Als men den Heylighen Kelck op-heft.

WEest ghegroet, o ghebenedijdt weerdich ende Heylich Bloedt Iesu Christi, dat voor onse salicheydt in het hofken ouervloedelick is uyt-ghesweet, aen de colomne seer wreedelick uyt-ghetrocken, in de crooninghe, ende aen het hout des Cruys seer pijnelick uytgheperst: Ick bidde v, o lieuen Heere, dat ghy door v dierbaer bloedt, alle mijne sonden wilt af-wasschen, mijn arme siele heylighen, allen sondaren bermherticheydt bewijsen, ende alle ledekens van uwe Heylighe Kercke, na hunnen noodt, troost verleenen. Amen.

Ghebedt tot Iesvm onsen Salich-maker.

O Heere Iesu Christe, saechtmoedighen lief-hebber mijnder siele: Ick bidde v door v vijf bloedighe wonden, ende door v

bitter lijden ende doodt, vergheeft my bermhertelick alle mijn sonden: maeckt my vast in't gheloove, sterck in de hope, vierich in de liefde, verduldich in alle lijden, v altijdts louende ende ghedurichlick dienende: gheeft den leuenden gratie, der gheloovigher sielen verlossinghe, v Heylighe Kercke vrede, ende ons allen dat eewich leuen. Amen.

Memento
Oft ghedachtenisse voor de ouerleden.

ZYt ghedachtich, bermhertighen ende goedertieren Godt, in de eenicheydt van dit Heylich Sacrificie, de sielen van alle mijn ouerleden voor-ouders, van alle mijn ooms, moeyen, neuen, nichten, vrienden, ende van alle de ghene die my oyt gheestelick oft tijdlick eenighe deughdt ghedaen hebben: De sielen van alle de ghene, die om mijnen wille in pijne zijn: der ghenen, die mijn ghebedt tot hunne versoeninghe begheert hebben: der ghenen, die door gheen bijsonder ghebedt gheholpen en worden: der ghenen, die uwe Goddelicke Maiesteyt, door mijn ghebedt begheert gheholpen te hebben: oock van alle de ghene voor de welcke

ick schuldich ben te bidden: bijsonderlick nochtans de siele N. N. N. midtsgaders alle gheloouighe sielen. Verleent haer allen, door uwe onghemeten bermherticheydt, door de verdiensten van dit versoenelick sacrificie, ende al v bitter lijden, dat sy terstondt van alle haere pijnen moghen ontslaghen worden, ende in uwe ghenade, de plaetse des salighen peys, troost, ende eewigher vreuchde, met uwe ghebenedijde Heylighen, sonder voorder uytstel, moghen ghenieten. Amen.

Het vierde
Dat men moet onderhouden in de H. Misse.

Wy sullen ons bereyden om gheestelick met den Priester te nutten het Heylich Sacrament, door een leuendich ghelooue van dit alder-weerdichste mysterie, ende vierighe begheerte om dese Heylighe spijse te ontfanghen, ende de oneyndelicke verdiensten van dit Godtlick sacrificie deelachtich te wesen.

Ghebedt
Om gheestelick onsen lieuen Heere te ontfanghen.

O Alder-minnelicksten Heere Iesu, fonteyne van allen troost ende ghenade, die waerachtelick, in dit H. Sacrament na uwe

Godtheydt ende menschelickheydt zijt teghenwoordich: Ick begheere v met den Priester gheestelick te nutten, ende aller verdiensten van dit hooch-weerdich Sacrificie deelachtich te wesen. Komt dan, o Heere, met uwe hemelsche gratie in mijne siele, ende maeckt my v behagelick door het mede-deelen der schatten uwer verdiensten: Spijst ende laeft my na den gheest, ende regeert my gheheel, ten allen tijden, na het salich goedtduncken van uwen alder-volmaecksten wille want ick my nu ende inder eeuwicheydt, uwer Godtelicker Maiesteyt gheheel ouer-gheue. Amen.

De Benedictie des Priesters.

WY en sullen niet eer uyt de Kercke gaen, voor dat wy met groote oodtmoedich-heydt de benedictie van den Priester ontfanghen sullen hebben.

Sullen oock op-staen, als men leest het Euangelie van S. Ian, neder knielen als men seght: Et verbum caro factum est, ende daer na op dese maniere onsen dienst Gode op-offeren.

Ghebedt na de H. Misse.

ONtfanght, o goedertieren Heere, Iesu Christe, desen mijnen dienst tot uwer eere, tot profijt van uwe Heylighe Kercke, salicheydt mijnder siele, ende tot gheestelick ende tijdtlick voordeel der ghener voor de welcke ick ghebeden hebbe. Die leeft ende regneert met den Vader, ende den Heylighen Gheest in der eewicheydt. Amen.

Wanneer ende hoe datmen na de Misse uyt de Kercke gaen sal.

TEn laetsten, als den Priester vanden Autaer sal ghegaen zijn, wy sullen ons devotelick teeckenen met het teecken des Heylighen Cruys, eere bewijsen aen het heylich Sacrament oft Cruyce, Wij-water nemen oft ontfanghen, ende daer na manierlick uyt de Kercke gaen, sonder eenich gheruchte in, oft ontrent de Kercke te maken.

Ghebedt
Als men wij-water neemt oft ontfanght.

Besproeyt my, Heere, met uwe Godtlicke gratie, ende bluscht in my den brandt van alle sinnelicke begheerten.

In den naem des Vaders, ende des Soons, ende des Heylighen Gheests. Amen.

Eene maniere om bequamelick in de Heylighe Misse de Passie ons Salich-makers te mediteren.

1.	ALs den Priester voort-komt na den Autaer om Misse te doen: mediteert hoe Iesus op-klam na Jerusalem om ghecruyst te worden.
2.	Als den Priester af-komt om den Confiteor te segghen: mediteert hoe Iesus van Jerusalem is ghegaen na het hofken om te bidden.
3.	Na den Confiteor, als den Priester gaet tot den Autaer, ende dien kust: peyst hoe Iesus sijne vijanden te ghemoet is ghegaen, ende den kus van Judas ontfanghen heeft: den welcken was het teecken sijnder verradinghe.
4.	Als den Priester gaet na den boeck ende korts weder-keert na het midden des Autaers: peyst hoe Christus gheleydt werdt na het huys van Annas ende Cayphas, ende wat hy daer al gheleden heeft.
5.	Als den Priester gaet na de sijde van het Euangelie: denckt hoe dat Christus gheleydt werdt na het huys van Pilatus, ende wat hy daer gheleden heeft.
6.	Als den Priester seght Sursum corda: peyst op dat Ecce homo, als Christus den volcke van hooghe vertoont werdt.
7.	Van daer voordts, als den Priester stil staet: ouerdenckt hoe Christus de sententie der

	doot ontfanght, gheladen wordt met het swaer Cruys, ende het selue draecht tot op den berch van Caluarien.
8.	In de Eleuatie van de Heylighe Hostie: ouerdenckt hoe dat Christus aen den Cruyce ghenaghelt zijnde, met het cruys opgherecht is gheweest: aenbidt hem, ende bemerckt de groote pijne van alle sijne ghebenedijde leden, soo wel in het schocken, als in het lanckdurich hanghen, ende menichte van sijn bloedt, dat hy door alle sijn wonden uyt-ghestort heeft, ende v ghepresenteert heeft.
9.	Als men seght Agnus Dei; verwondert v, onder het cruys Christi staende, van sijne groote liefde, ende bidt, dat hy door sijn bitter lijden, v wilt ghenadich wesen, ende uwe sonden afwasschen.
10.	Als den Priester seght, Domine non sum dignus: blijft in dese verwonderinghe seggende: Heere ghy hadt my moghen verlossen met een druppel bloedts, ia met een vvoordt; vvaer toe hebdy soo ouervloedelick v bloedt vvillen storten? dit doet uvve liefde, o Heere tot ons, die noyt mensche ghenoech vveerderen en kan.
11.	Als den Priester na de communie nu naer d'een sijde, nu naer de andere gaet: peyst hoe dat dit Heylich Sacrificie ende Passie Christi alle menschen is te profijte ghekomen; ende bidt dat het in v de eewighe salicheydt wercken mach.

Vorige Volgende