Den Lusthof der gheestelicke oeffeninghen

[p. 127]

Het tweede ghebruyck van het Bijsonder Examen, om eenighe deuchdt in ons te planten, ende te vermeerderen.

OM dat de sonden niet en konnen bevochten worden, sonder het oeffenen der deuchden, noch de deuchden in ons gheplant worden, sonder het versaken der sonden; soo is't, dat dese ondersoeckinghe oock seer bequaem is om alle deuchden, d'een naer d'andere, in ons te planten, ende onse siele met een gheestelick cieraet van de selue te vercieren.

De voorgaende figure kan oock hier toe dienen, is't dat wy die van onder beghinnen, ende alsoo tot bouen, volghende de orden van de daghen der weke, klimmen: ende ghelijck ten elcken haluen daghe de looken vermeerderen, arbeyden oock onse neersticheydt in het oeffenen der deuchden, te vermeerderen.

Hoe sal men dit bijsonder Examen op eenighe deughdt konnen doen?

OP twee diuersche manieren, na de conditie der deuchden, ende begheerte die wy hebben, om die te oeffenen.

Ten eersten, Wy moghen alleen voor ons nemen, gheene occasien te laten voor by gaen,

[p. 128]

van die deuchdt te oeffenen, die wy begheeren te verkrijghen: ende na de voorseyde maniere bemercken, oft wy ghebreckelick gheweest zijn.

Ten tvveeden, Wy moghen voor ons nemen elcken haluen dach sekere reysen de selue deuchdt te oeffenen: neemt vijf, ses, oft seuen mael, meer oft min: ende daer na ondersoecken door het Bijsonder Examen, oft wy dat ghedaen hebben.

Korter Ghebrvyck
Van dit bijsonder Examen, op eenighe sonde oft deucht.

DIe met mindere moeyte, ende goedt gherief, dese twee oeffeninghen willen ghebruycken, sullen elcke weke, maendach, dijnsdach ende woensdach eenighe sonde bevechten van de eerste beghinnende, ende elcken dach ses-mael hen versteruen, ende t'elcker verstervinghe, voor hunne borst slaende, segghen: Door dese versteruinghe, o Heere, t'uvver eeren bevvaert my van die sonde.

Ende donderdach, vrijdach, saterdach ende sondach sullen sy nemen eene deuchdt, die met het ghetal der sonde ouer een komt, van het beghinsel beghinnende, ende elcken dach ses-mael hen versteruen, ende t'elcker verstervinghe voor hunne borst slaende, segghen: Door dit mijn versteruen, o Heere, t'uvver eeren.

[p. 129]

maeckt my v behaghelick in die deughdt.

De sterf-punten, die hier toe dienen konnen zijn: voor sijne borst slaen met leedtwesen der sonden: de aerde kussen: wat langer sitten, knielen, oft bidden, dan men anders soude ghedaen hebben: wat stil swijghen: sijn ooghen bedwinghen: lasteringhe verdraghen: iet oodtmoedichs doen: ghehoorsaem zijn: wercken van gheestelicke oft lichamelicke bermherticheydt tot den behoeftighen naesten oeffenen; ende alsoo voordt.

Wy sullen oock, op de voorseyde tijden ondersoecken, oft wy dit soo dickwijls ghedaen hebben, als wy voor ons ghenomen hadden te doen: ende terstondt teeckenen hoe dickmaels wy ghebreckenlick gheweest zijn.

Diuersche deughden, tot dese Oeffeninghe dienende.

1.	VErloocheninghe ende versteruinghe sijns selfs.
2.	Oodtmoedicheydt des herten, der woorden, ende wercken.
3.	Neersticheydt in alle de eyghen Oeffeninghen van sijnen roep.
4.	Voort-ganck in deuchden.
5.	Ouergheuinghe sijns wils in den wille Godts.
6.	Aendachticheydt in het ghebedt.
7.	t'Samen-sprekinghe met Godt.
8.	Begheerte van een hemelsch leuen.
9.	Maticheydt in eten, kleederen, spreken, manieren.

[p. 130]

10.	Saechtmoedicheydt, ende vriendelickheydt.
11.	Volherdicheydt in de deughdt, in gheestelicke oeffeninghen, ende goede op-setten.
12.	Bewaringhe der ooghen ende ooren.
13.	Beleeftheydt ende voorsichticheyt in't spreken.
14.	Ghedachtenisse der vier uytersten.
15.	Verduldicheydt in alle swaricheydt.
16.	Sijns selfs kennisse, beschuldinghe, victorie.
17.	Gheestelicke t'samen-sprekinghe.
18.	Deuotie tot het Crucifix, tot Maria, tot onsen goeden Enghel, Patroon, ende Patronersse.
19.	Danckbaerheydt met der affectie ende daedt.
20.	Liefde tot onsen naesten.
21.	Suyuere meyninghe in spreken, doen ende laten.
22.	Goedt exempel.
23.	Verfoeyinghe der weereldtscher idelheydt.
24.	Haet der sonden ende ghebreken.
25.	Onderhoudinghe der gheboden Godts, ende der Heyligher Kercke.

Tvvaelf vruchten van dit bijsonder Examen.

1.	HEt gheeft ons kennisse van ons seluen.
2.	Het suyuert de siele van alle sonden.
3.	Het verciert ende versterckt ons in alderleye deughden.

[p. 131]

4.	Het maeckt ons onwinnelick van onse vijanden.
5.	Het leydt den mensch tot volle ruste des herten.
6.	Het brenght ons recht tot de volmaecktheydt.
7.	Het houdt ons altijdt wacker, ende ghereedt in onsen roep.
8.	Het en laet gheen ghebreken in ons verouderen.
9.	Het bevrijdt ons van tentatien, ende maeckt ons vreeselick voor onse vijanden.
10.	Het maeckt ons weerdich in victorien, voor Godt ende sijne Heylighen.
11.	Het maeckt ons meesters in't gheestelick leuen, om ons ende andere te helpen.
12.	Het verdient de croone der eewigher glorie, ende versekert ons van onse salicheyt.