|
| |
| |
| |
Maniere
Om gheschicktelick hem te dragen ouer tafel.
TOt de manierlickheydt, die een Christen mensche ouer tafel betaemt, zijn van noode vijf dinghen.
Het eerste is, Dat wy mate stellen aen onse sinnelicke begeerlickheyt; ende niet van uyt noodt des lichaems, op de gewoonelicke tijden, te weten, 's noens ende 's auondts ons tot eeten begheuen.
Het tvveede is, Dat wy noyt, dan met behoorlicke verootmoedinghe van ons seluen, danckbaerheyt tot Godt, ende vreese van in eenighe sonde te vallen, ter tafel en sitten: ende voor den maeltijdt de gracie, met soodanige geschickte deuotie, als Godt, wiens gauen wy ghebruycken, ende onsen noodt, wel vereyschen.
Het derde is, Dat wy ons wachten van onse nature met eeten oft drincken te verlasten: namelick als den hongher groot is, ende de spijse smakelick: altijdt voor ooghen hebbende de Christelicke maticheyt, ende het eynde van onse nuttinghe, 't welck is, ons leuen, tot Godts dienst te onderhouden.
Het vierde is, Onder den maeltijdt iet goedts peysen, oft spreken: op dat de siele niet dorre en blijue als het lichaem sijn voetsel heeft.
Het vijfde is, Iet smakelicks, ter eeren Gods, deruen: ende alsoo onse sinnelickheydt ver- | |
| |
steruen, eer dat sy ons door ouerdaedt bedriecht, ende verwint.
| |
Van uyt den huyse te gaen eten.
DIe onder de menschen verkeeren, seght men ghemeynelick, moeten met de menschen leuen, ende daerom somtijden in maeltijden gaen: op dat wy nochtans hier in, teghen de eere Godts niet en doen, sullen dese navolghende onderwijsinghen beherten.
De eerste is, Dat wy niet dan selden (op dat wy in gheene quade ghewente en komen (ende niet dan met hope van eenighe deugt (op dat wy Christelick souden voortgaen) buyten huyse sullen gaen eten: wy sullen oock te vooren Godt om sijne gratie bidden: want ghemeynelick buyten huyse meer perijckel van sonde is, dan binnen den huyse.
De tvveede is, Dat wy dan oock dapper op onse houde zijn moeten, om altijdt sober ende matich te wesen in eten ende drincken, gheschickt in manieren, stichtbaer in't spreken, andere gheerne hooren, ende blijdt ghelaet thoonen. Voordts, ons wachten van iemandt door passie te berispen, met iemanden twist te maken, oft iemandt tot drincken te pramen. Arbeyden oock om nae een oft twee uren etens met vriendtschap van het gheselschap, ende eerlicke voldoeninghe van den huys-heere, te scheyden.
De derde is, Wy sullen waer nemen de lesse | |
| |
Christi by S. Lucas in't 14. Dese is, dat wy de laetste plaetse lieuer verkiesen sullen dan de eerste; om soo den weerdt beter te gherieuen, ende die ghenoodt zijn te stichten.
De vierde is: Wy en sullen noyt in herberghen gaen sonder grooten noodt. Want daer alle man komt, groot perijckel is van ouerdaedt, ende veel oorsaecken van grove sonden; als van te hooren ende te spreken achterclap, oneerlicke redenen, iniurieuse lasteringhen, verwijtinghen teghen malcanderen, groote onstichtinghe in quade manieren te sien: ende te lijden verquistinghe van goedt, tijdt, ghesontheydt des lichaems, ende bequaemicheydt van Godt te dienen, ende meer anderen: besonderlick nochtans, van te komen in eenighe hinderlicke costume, van sulcke plaetsen dickwijls te gaen besoecken, oft te vallen in quaedt gheselschap, oft oock selue andere met ons exempel te verleyden.
| |
Van maeltijden te houden.
EEr dat ghy v begheeft om maeltijden te houden, bemerckt dese dry dinghen.
Het eerste is, Dat Godt v dispenseerder van sijn goedt, dat ghy hebt, ghemaeckt heeft, tot troost van sijne ledekens, de welcke zijn de arme ende behoeftighe menschen: ende daerom sult van alles rekeninghe moeten gheuen, in de strenghe vierschaere Godts; want al dat v ouerschiet, uyt liefde henlieden toe-behoort, soo dat v niet gheoorlooft en is, het selue in ouerdaedt te ghebruycken. | |
| |
Het tvveede is, Dat ghy, in de maeltijden, die ghy uyt noodelicke eerbaerheyt, oft Christelicke vriendtschap sult houden, niet te kostelick en zijt; noch te ouerdaedich in spijse ende dranck: noch te veel persoonen en noodt: noch sulcke die andere souden ontstichten, ende v huys door eenighe doodt-sonde Godts maledictie onderwerpen
Het derde is, Dat ghy sult waer nemen, het ghene dat Christus van maeltijden te houden by S. Lucas in het vierthienste ons leert: Als ghy een noen-mael oft auondt-mael houdt: soo en vvilt v vrienden niet roepen, noch v broeders, noch v maghen, noch v rijcke ghebueren: op dat sy v niet vvederom en nooden. ende dat v vergheldinghe gheschiede. Maer als ghy eenen maeltijdt houdt; soo roept arme, crancke, creupele, ende blinde: ende ghy sult salich zijn, vvant sy en hebben niet om v te verghelden: ende het sal v gheloont vvorden, in de verrijsenisse der rechtveerdighen: Dit is den salighen raedt Christi. Verweckt dan de Christelicke liefde, die nu onder de menschen seer vergaen is, ende na dese goede beradinghe Christi, maeckt dat ghy door uwe aerdtsche rijckdommen, de schatten des hemels mooght koopen.
| |
Waerom datmen voor den eten de Benedictie seght.
ALle Christenen, die deughdelick onderwesen zijn, segghen altijdt, met behoorlicke eerbiedinghe, voor den eten de benedictie om vier redenen. | |
| |
De eerste is, Om de kracht van den duyuel te beletten, die veel menschen, met het ghene dat sy eten ende drincken, groot hinder doet.
De tvveede is, Om te bekennen, ende oock uytwendelick te belijden, dat 't voedtsel, het welck wy begheeren te nemen, ons van Godt den Heere verleent wordt.
De derde is, Om onse gheheele meyninghe, in't nutten der spijse, tot Godt te schicken, ende sijne alder-meeste glorie daer in te soecken.
De vierde is, Om van Godt te verkrijghen de deught van soberheydt: ende dat ons 't voetsel becomen mach om Godt beter te dienen.
| |
De Benedictie in't Latijn.
Veers. BEnedicite.
Antvv. Dominus.
Nos, & ea, quae sumus sumpturi, benedicat dextera Christi. In nomine Patris, & Filij, & Spiritus Sancti.
Pater noster, &c.
Veers. En ne nos inducas in tentationem.
Antvv. Sed libera nos à malo.
Mensae caelestis participes faciat nos Rex aeternae gloriae.
Antvv. Amen.
| |
| |
| |
De Benedictie in Neder-landtsch dicht.
GOdts benedictie zy ouer ons allen:
Ende beware ons van in sonden te vallen:
Voordts laet ons soecken Godts rijcke eerst,
En ons behoef nemen, in den naem des Vaders, ende des Soons, ende des Heylighen Gheest.
Onsen Vader, etc.
Veers. Ende en leydt ons niet in becoringhe.
Ant. Maer verlost ons van den quade.
Iesus Sone van Marien
Wil ons allen ghebenedijen.
Ant. Amen.
| |
Waer in dat de maticheyt in eten ende drincken ghelegen is.
MAticheydt in spijse ende dranck is seer deughdelick ende prijsbaer: ende is gheleghen in neghen dinghen:
| 1. | Dat men niet en eet op onbehoorlicke tijden. |
| 2. | Noch op onbehoorlicke plaetsen. |
| 3. | Noch te dickwijls. |
| |
| |
| 4. | Noch te langhe. |
| 5. | Noch te veel. |
| 6. | Noch te rasch. |
| 7. | Noch te leckerlick. |
| 8. | Noch verboden spijse. |
| 9. | Noch te seer uytghestort en zy ouer de spijse. |
| |
Sommighe aenmerckinghen, om matich te vvesen ouer tafel.
De eerste, Dat Christus met bittere spijse ende dranck, aen de tafel des Cruys onse salicheyt besorghende, ghespijst is gheweest.
De tvveede, Dat wy spijsende ons vleesch, teghen ons verwecken den vijandt onser sielen, die ons, daerom na bequamicheyt, gheweldelicker bestrijden sal.
De derde, Dat de Heylighen alleen uyt grooten noodt ende met tranen groue lichamelicke spijse ghenut hebben: hen bedroeuende, dat sy tot de eewicheydt gheschapen zijnde, tijdtlicke spijse moesten ghebruycken.
De vierde, Dat gulsicheyt ende dronckenschap het leuen vercorten, ende datter veel meer steruen door ouerdaedt, dan door het sweerdt: maer dat de moeder van ghesontheydt, is soberheydt.
De vijfde, Dat de Heylighen, ouer tafel zijnde, peysden dat sy hoorden het trompet, dat alle menschen ten laetsten oordeele Godts verwecken sal.
De seste, Dat het rasch al ghe-eten sal we- | |
| |
sen, ende dat wy korts selue met ons eyghen lichaem, de wormen sullen spijsen.
De seuenste, Hoe bitteren dranck dat sy nu drincken in de helle van brandende sulfer ende peck, ende eewelick drincken sullen, die hier met den rijcken vrecken, hun lichaem in wellusticheydt ghevoedt hebben.
De achtste, Dat Gode behaghelick is, ende onser sielen saligh, yet smakelicks te deruen ter eeren Godts.
De neghenste, Beweenen, dat wy altijdt soo neerstich zijn, om het lichaem te spijsen, ende op de spijsen der sielen soo luttel passen. De spijsen onser sielen zijn drijderhande: 1. Godts gheboden onder-houden: 2. Sijn heylich woordt hooren ende beleuen: 3. Met deuotie sijn heylich lichaem in het heylich Sacrament des autaers nutten.
De thiende, Hoe dat, in smakelickheydt, de spijse die de Heylighen in den hemel door het aenschouwen Godts, ghebruycken, oneyndelick alle tijdelicke spijsen der menschen te boven gaet.
| |
Sommighe Ghebeden, diemen ghebruycken sal in stillicheydt ouer tafel.
O Heere Iesu, in de eenicheydt van uwe liefde, met de welcke ghy op der aerden den noodt-druft der spijsen ghebruyckt hebt, begheere ick in danckbaerheydt, met vrees, ende maticheydt des spijse te nutten. | |
| |
V liefde, soeten Iesu, moet mijn herte soo vervullen ende vermaken, dat ick buyten v niet en begheere.
O aldersoetsten Jesu, uwe liefde wil alle mijne sinnelicke begheerten, ende bewegelickheden des vleesch in haer verslinden.
Saechtmoedigen Godt, zijt alleen mijn begheerte, mijn blijdschap, mijn vermakinghe ende ghenoeghte.
Hoe langhe, Heere, sal ick onder de beesten hier mijn lichaem moeten spijsen: ende de smakelicke spijse des hemels moeten derven?
Heere, keert my alle lichamelicke spijse tot een vernoeyen, ende gheeft my smaeck in v te behaghen.
| |
Waer om datmen de gracie seght na den eten.
NA dat wy behoorlick ghe-eten hebben, eer dat wy uyt de plaetse gaen, daer den maeltijdt ghenomen is, soo moeten wy de gracie segghen.
Ten eersten, Om Godt te dancken, voor het ghene dat hy ons verleent heeft.
Ten tvveeden; Om te verdienen, noch op andere tijden, van Godt ghespijst te wesen
Ten derden, Om Godt te bidden, dat ons de spijse wel mochte becomen, om veerdichlick hem te dienen.
| |
| |
| |
De gracie in't Latijn.
Veers. BEnedicamus Domino.
Antvv. Deo gratias.
Agimus tibi gratias, omnipotens Deus, pro vniuersis beneficijs tuis, qui viuis & regnas in saecula saeculorum.
Antvv. Amen.
Kyrie eleison. Antvv. Christe eleison.
Kyrie eleison. Pater noster, &c.
Veers. Et ne nos inducas in tentationem.
Antvv. Sed libera nos 1a malo.
Veers. Beata viscera Mariae Virginis, quae portauerunt aeterni Patris Filium.
Antvv. Amen.
Veers. Deus det nobis suam pacem, & post mortem vitam aeternam. Antvv. Amen.
Veers. Et fidelium animae per misericordiam Dei requiescant in pace.
Antvv. Amen.
| |
De Gratie in Neder-landtsch dicht.
LOf, prijs, eere, en danckbaerheydt,
Zy Godt den Vader in der eewicheyt.
Die ons door Christum heeft verlost,
Daghelijcks spijst, ende gheeft den kost.
Heere ontfermt v onser.
Antvv. Christe ontfermt v onser. | |
| |
Heere ontfermt v onser.
Onsen Vader, etc. Vers. Ende en leydt ons niet in bekoringhe.
Antvv. Maer verlost ons van den quade.
Godt verleen ons peys en vrede,
Ende alle gheloovighe sielen mede.
Antvv. Amen.
|
|
Auteursrechtvrij