Den hemelschen handel der devote zielen

[p. 241]

Des Vrijdaeghs.
Den vrvcht-baren hof in alderley devghden van de passie onses heeren Iesv Christi.

Meditatie.

⁺ DEs vrijdaechs suldy besoecken den vruchtbaren hof van het Lijden ons Salichmaeckers: daer sult ghy licht ontfanghen voor u verstant, ende beweghelijckheyt totter deughdt voor uwen wille: daer suldy leeren de sonden haten ende dooden, u sinnelijckheydt ende eyghen liefde sterven, de wereldt met alle hare ydelheydt verachten, het vleesch met alle sijn lusten verwinnen, de bekoringhen wederstaen, de deught beminnen ende oeffenen, eyndelijck Iesus liefde soo diep in u herte planten, dat ghy u-selven hem op-draeght, om met hem ende tot sijnder eere, al dat hem belieft te lijden.

⁺ Dus treedt in desen hof, ende ten eersten: Oversiet in't gemeyn al wat in dien van Christus Lijden te vinden is, ende u verschrickende over al het ghene dat ghy daer bemerckt, eer

+ Onderrechtinghe.

+ VVat in desen hof te vinden is.

[p. 242]

ghy voordt-gaet, overdenckt vijf dinghen. ⁺ Ten 1. wie hy is, die desen hof vol lijden geplant heeft, ende soo veel verdraghen heeft? Het is een seker Mensch, die onder alle de menschen verre is den alder-heylichsten, den alder-besten, ende den alder-wijsten; die noyt eenighe sonde ghedaen heeft; altijdt goedt voor quaedt vergheldt heeft; die sochte ende arbeydde alle menschen deught te doen, ende oock die hem haten, uyter herten beminde. Het is een die niet alleen Mensch is, maer oock den Soon Godts, eenen warachtighen Godt met Godt den Vader ende den heylighen Gheest; fonteyne van alle goedtheydt, soeticheydt, mildtheydt, die ghekomen was om vrede ende salicheydt de menschen te gheven, ende alle sondaren met sijn verdiensten, uyt hunne schulden te verlossen. ⁺ Ten 2. voor wien dat hy soo veel lijdt: te weten, voor sijn rebelle kinderen, ondanckbare creaturen, ende onghetrouwe knechten, die hunnen Vader, Schepper, ende Heere verloochenden; die met de helle verbondt ghemaeckt hadden, ende den duyvel hen-selven voor eeuwighe slaven over-ghegheven hadden, om in de helle sijn wreedtheydt sonder eynde te lijden. Armen straet deser slaven, om den welcken te beweenen, gheen bloedighe tranen ghenoch wesen konnen! maer wat liefde Godts is dit? wie sal dese goedtheydt ende bermherticheydt, die den Sone Godts ons hier bewijst, konnen begrijpen? ⁺ Ten 3. waerom dat Godt al dit lijdt: uyt mede-lijden over onse sware ellende, ende uyt liefde tot onse salicheydt; om ons uyt dien beklaghelijcken staet te verlossen, die gheensins ons selven helpen en konden, om ons wederom te gheven de vryheydt der kinderen Godts, te stellen op de weghen der salicheydt, in sijn gratie ende kennisse sijnder wet, ende om ons sijn glorieus Rijcke te openen, ende nae dit le-

+ VVie dat lijdt.

+ Voor vvien.

+ VVaerom.

[p. 243]

ven te gheven. O gheluckighe veranderinghe, die ons door Iesum is gheschiet, van eeuwige slavernije, ghevanghenisse, ende tormenten der hellen, in eeuwighe vrijheydt der kinderen Godts, glorie ende salicheydt in het Rijcke Godts! ⁺ Ten 4. Van wien Godt dit al lijdt. O Godt wie sal dit konnen hooren, ende niet beven van onsteltenisse? Van die selve sijn wederspannighe kinderen, ondanckbare creaturen, onghetrouwe knechten: die hy quam, uyt sijn suyvere goedtheydt, sonder eenighe hunne verdiensten, soo onghemeten deught doen, te weten, uyt d'eeuwighe verdommenisse verlossen, ende d'eeuwigh saligheydt besorghen. O groote bedorventheydt der menschen, die hen soo swarelijck vergheten in te volghen den lust der sonden, dat sy om dien te smaecken hunnen Godt, ende besondersten weldoender, ja alderliefsten Vader, soo wreedelijck handelen, ende soo schandelijck vermoorden! ⁺ Insiet oock ende weerdeert de groote liefde, die Godt van oneyndelijcker Majesteyt brenght tot sulck een verworpentheydt, ende van sulck een glorie, tot soo grousame ellenden? ende sult uyter herten roepen, o liefde Godts, die ons verstandt ende ons herten begrijp te boven gaet!

⁺ Ten tweeden: Dit overleydt hebbende, reyst voort door de plaetsen daer Christus gheleden heeft, van het hofken tot op den berch van Calvarien, ende considereert wat hy gheleden heeft, ende alle de instrumenten, door de welcke hy ghepijnicht is gheweest. Ten 1. de wreetheydt sijnder ghevanghenisse in het hofken op den berch van Oliveten. Ten 2. de onsteltenissen ende mismaecktheydt sijns aensichts, door een kinneback-slach in't huys van Annas. Ten 3. de onverdraghelijcke kleynicheden, verachtinghen, valsche beschuldinghen, ende onrechtveerdighe verwijsinghen in't huys van

+ Van wien.

+ De liefde Godts tot ons.

+ De instrumenten van Christus lijden.

[p. 244]

Cayphas, 's avonts, des nachts, ende 's morghens. Ten 4. de bespottinghen van den Koninck Herodes. Ten 5.de sware lasteringhen, blasphemien, ende tormenten in 't huys van Pilatus, als hy ghegheesselt is gheweest van den hoofde tot de voeten, ende met doornen ghecroont. Ten 6. de pijnelijcke weghen, ende besonderlijck den wech sijnder cruys-draginge, op sijn teere schouderen, ende vermoeyde leden, tot op den berch van Calvarien. Ten 7. alle de pijnen op den Calvarien-berch gheleden, voor, ende in het cruycen, ende aen het cruyce, tot sijn schandelijcke doodt.

Bemerckt voordts in't ghemeyn sijn heylighe siele vol droef-heydts over onse ondanckbaerheydt, ende doodelijcke ancxten over sijn sware tormenten: sijn weerdich lichaem vol wonden, bloedt, opentheyt, ende rouwicheyt, soo dat van de planten sijnder voeten, totten top sijns hoofs in hem gheen ghesontheydt te vinden is. ⁺

Telt de instrumenten daer uwen Salichmaker mede ghepijnicht is gheweest, ende let op het menichvuldich ghebruyck der selver in hem te pijnighen. Dese zijn, ongodlijcke menschen uyt alderhande staten, ende van alderley conditien: veel duysent venijnighe tonghen: ghewapende handen ende vuysten, die hem trocken ende sloeghen: harde voeten die hem schupten ende betorden: stocken ende spiessen met de welcke sy hem sloeghen ende ter aerden stieten: veel koorden ende ketenen, aen sijnen hals, ermen, handen ende voeten: versche roeden, harde sweepen, ende ysere ketenen, haecken ende sporen met de welcke sy hem geesselden, ende sijn ghebenedijt lichaem open haelden: scherpe doornen met de welcke sy hem kroonden: riet, vuyle kladden, vernufte doecken, purper gebroken kleet, waer mede sy hem

+ Isaic 1. 6.

[p. 245]

beschimpten: nijdtdadighe herten, loghentalen, blasphemien, beschimpinghen, verwijtinghen: naecktheyt, beschaemtheyt, coude, dorst: plompe naghelen, hamers, uyt-reckinghen sijnder leden: cruyce, edick myrrhe, galle, winden, teerlinghen: slinckende plaetse, eerloos gheselschap, pijnelijcke hanghinghe, ende schandelijcke doodt.

Weerdeert cont ghy, wat uwen Godt al, door soo veel instrumenten, die in dit hof des Lijdens Christi te vinden zijn, in alle sijn leden ende sinnen voor u gheleden heeft, ende offert hem tot danck-baerheydt u leden voor sijn leden, u sinnen voor sijn sinnen, u siele voor sijn siele, ende u leven voor sijn leven tot sijnen eeuwighen dienste.

⁺ Ten derden: Siet hoe desen hof over al root is van bloede. Aenschouwt de vijf fonteynen der wonden, die Christus aenden cruyce ontfanghen heeft, ende de vloeten van bloede die sy maecken, ende desen hof over al door-loopen: Merckt oock den troost, die de sondaers uyt dese vloeten ontfanghen: daer wasschen sy hunne sielen, ende de doecken van hun boos leven, daer worden, sy van alle gheestelijcke melaetscheydt ghesuyvert, ⁺ veel schoonder als Naaman Syrus in de Iordane hem seven-mael wasschende, na 't ghebodt van Heliseus den Propheet, van sijn lichamelijcke vuylicheydt ghereynight wierdt; hier worden sy oock in alle hunne krachten, sinnen, ende leden ter salicheyt vernieut. Hoe mildt is Godt tot ons, die ons sijn bloedt soo overvloedelijck schinckt! Hoe sorchvuldich voor onse salicheydt, die ons door soodanighe wonderlijcke milde liefde, tot die noodt! Hoe vreck ende onbeweghelijck zijn wy hier teghen, tot hem die noch d'eerste druppel ons bloedts hem te gheven, ja te gunnen hebben! Acht doch dit bloedt uwes Verlossers:

+ De fonteynen van dit hof.

+ 4. Reg. 5. 14.

[p. 246]

want elcke druppel, met den Godlijcken Persoon van den Soon Godts vereenicht is, ende daerom is oneyndelijck van weerde: maer ons bloedt is dickwijls al te overvloedich, brandich ende hinderlijck, verrot ende doodelijck: ende wygheren dit noch onsen Godt.

Ten vierden: Contempleert desen hof, als eenen vruchtbaren boomgaerdt der zielen, vol smakelijcke vruchten der deughden verscheyden van nature, eenighe soete, andere suere, na eens ieghelijcks lust ende gherief.

De vruchten van Christus Lijden soet van smake zijn, die ons met haere lieflijckheyt verkloecken ter salicheydt, ende na den gheest vermaken: ⁺ dese zijn, de groote ende brandende liefde Christi, sijn onghemeten goedtheyt, sijn overvloedighe miltheydt, sijn vreughdelijck herte in ons te helpen, sijn onverwonnen vromicheydt, sijn weerdighe hoochmoedicheydt, sijn schoone victorien, sijn machtighe rooven, sijn glorieuse triumphen; ende voor ons, alle sijn verdiensten, gratien, hemelsche gaven, voldoeninghen, den peys sijns Vaders, de openinghe des hemels, de beloften der salicheydt, ende hondert andere.

Daer zijn oock in het Lijden Christi vruchten suer van smaecke, niet onrijpe oft bitter, maer behaghelijck ende vermaeckelijck in haere suericheydt voor den gheest, dese zijn alle de deughden Christi, die ons vermanen ende verwecken, tot versterven ons selfs, als zijn Christi diepe oodtmoedicheydt, groote lijdsaemheydt, uyterste armoede, ghedurighe verstervinghe sijnder gantscher sinnelijckheydt, volkomen saecht-moedicheydt des herten tot sijn vyanden, stil-swijghen in verwijtinghen, ghehoorsaemheydt totter doodt, voor sijn vyanden bidden, ende hen broederlijck onder-rechten, ende meer deser ghelijcke.

+ Verscheyden vruchten van Christus Lijden.

[p. 247]

⁺ Hier zijn noch andere vermaeckelijckheden, te weten: dreven van alderhande goede exempelen: fonteynen der boven-naturelijcke gratien: schatten der verdiensten ende voldoeninghen voor alle sonden ende schulden.

O salighen hof, daer sulcken troost te vinden is, voor alle menschen, ende voor alle behoeftighen sielen!

⁺ Ten vijfden: Overleght hier oock met danckbaerheydt andere deughden, die ons door Christum in desen hof gheschiedt zijn. Ten 1. Daer is den Prince der wereldt verwonnen. 2. De sonde vernielt. 3. De helle haer macht benomen. 4. 'Tvleesch verstorven, ende de cracht sijnder lusten vernielt. 5. De werelt met alle haere ydeheydt-vertreden. 6. Daer is ghevonden den oneyndelijcken schat onser verlossinghe. 7. Daer is verandert onse maledictie in benedictie, ende onse slavernije in vryheydt. 8. Daer is de doodt in de victorie des levens verslonden. 9. Daer is den peys tusschen Godt ende de menschen ghemaeckt. 10. Daer zijn de weghen des eeuwighen levens gheopent. 11. Daer is ons benomen de vreese der helle, ende de hope des hemels ghegheven. 12. Daer is den ouden Adam met alle sijn wercken ghedoodt, ende den nieuwen in Christi gratie tot een gheestelijck en Godlijck leven verweckt. Wie en sal desen hof niet met lust beminnen, ende met vermaeckelijckheyt besoecken, in den welcken ons soo veel schoone deughden gheschieden?

⁺ Ten sesten: Neemt acht, op al de ghene dit in desen hof hen vermaecken: Hier wandelen de heylighe Enghelen des hemels, ende die eertijdts, Christum in lijden siende, bitterlijck weende, verheughen nu hen in de schoone vruchten, die sy daer uyt ontfanghen. Hier woonen alle heylighe menschen, om hen, nae

+ De dreven van dit hof. Andere fonteynen. De rijckdommen.

+ Wat deughden Christus in desen hof ons ghedaen heeft.

+ Wie dat hen vermaken in desen hof. Isai. 33. 7.

[p. 248]

Christi exempel tot meerder volmaecktheydt te verwecken, ende met danckbaerheydt sijn swaer Lijden te overdencken. Hier oeffenen hen-lieden, die hen tot den strijdt des gheests begheven, ende eerst leeren hunne quade passien bedwinghen, hunne eyghen liefde verloochenen, het vleesch met sijn lusten versterven, de wereldtsche ydelheydt haten, den duyvel wederstaen, ende in hen de bedorventheydt der nature ende sonde dooden. Hier zijn alle sondaers, die door penitentie Godts vrientschap versoecken. Eyndelijck dit is den lust-hof der Christen zielen, waer sy de sware wercken der liefde haers Salich-makers, ende sijn groote mildtheydt overdencken, ende haer-selven tot salicheydt oeffenen ende volmaken.

Voor desen hof vreesen alle de duyvelen, ende verliesen hier al wat sy elders ghewonnen hebben: hier om loopen sy huylende, als hongerighe wolven ende brieschende leeuwen, hongher ende dorst hebbende tot onse verdervenisse, ende soecken te verslinden, die desen salighen hof verlaten.

⁺ Ten sevensten: Gheeft u oock mijn siele tot desen hof, ende pluckt door danckbaerheydt, liefde tot Christus, ende vierighe ghebeden, sijn salighe vruchten: houdt u in dien ghestadichlijck, ende bevrijdt u van de wreedtheydt der om-loopende booser gheesten. Looft den Heere Iesum, dat hy u desen Hof verleent heeft, waer in hy u kennelijck maeckt alle de teeckenen sijnder liefde, ende soo veel schoone exempelen der deughden voorhoudt. Als kint volcht uwen Vader, als schepsel volght uwen Schepper, als knecht volght uwen Heere. Bidt hem dat hy u door de selve deughden ter salicheydt leyde, ende onsteke met liefde om veel voor hem te lijden: ende leest ter eeren van sijn swaer Lijden de navolghende ghetijden.

+ Vermaninghe.