Den hemelschen handel der devote zielen

[fol. *4r]

Voor-reden.

⁺ ALsoo gheenen arbeyt sonder vermakelijkheyt gheduerich vvesen kan, ende niemant machtich is, ghelijck Augustinus leert, teghen sijnen danck eenich goedt te doen: Den mensch nochtans (soo den heylighen Iob ons ghetuyght) tot arbeyt gheboren is, ende ledicheydt heeft als een roest, jae een gantsche verderuenisse der vveerdicheyt sijnder nature; soeckt daerom in alle sijn ⁺ vvercken oft handel, die hy na sijnen roep doen moet, eenighe vermakelijckheyt, om in die ghestadelijcker te herderen, ende de selve tot bequaeme volmaecktheyt te brenghen.

⁺ Maer ghelijck den mensch in tvvee deelen bestaet, te vveten in't lichaem ende in de ziele, ende elck deel sijn eyghen becommernissen, vvercken, ende arbeyden vereyscht, om alsoo alle sijne behoevelijckheden te vercrijghen; soo is't dat het lichaem veel vvackerder is, om sijnen troost ende sijn vermakelijckheden te soecken ende te aenveerden, als de ziele.

⁺ Dit gheschiet, om dat het lichaem hier is als in sijn eyghen lant, ende aerdtsche sinnen ghebruyckt tot sijnen troost, die (als honden ter jacht gheleert loopen naer het vvilt) soo

+ Den mensch is gheboren tot arbeyt.
Lib. 1.
Confess.
Iob. 5.7.

+ Gheenen arbeydt is ghestadich sonder vermakelijckheyt.

+ Den mensch heeft twee deelen.

+ Van de vermakelijckheyt des lichaems.

[fol. *4v]

oock in alle dingen vermakelijckheyt soecken; in eten, drincken, spelen, vvandelen, slapen, spreken, vrienden, versaminghen, fraeye cleederen, schoonen huysraedt, grooten loon, vrolijcke medeghesellen, rusten ende hondert andere dinghen. Dit is de vvijsheydt deser vverelt ende des vleeschs, die door de sinnen ende den bedorven gheest, alderhande troostelijckheden tot versoetinge van den lichamelijcken arbeyt bespoort, ende voorvvorpt. ⁺ Maer de ziele is hier als in een verdrietigh ballinckschap, buyten haer eyghen landt, in het lichaem, als in eenen kercker ghesloten: voorts hare oeffeninghen zijn seer svvaer, ende ghelegen in't versterven aller sinnelijckheyt, ende naturelijcker lusten, ende in dinghen, die de macht der nature te boven gaen, als zijn 't ghebruyck van alderhande volmaecte deughden. VVaer uyt comt, dat al is't dat de oeffeninghe der deughden ter salicheyt van noode is, lichtelijck nochtans den mensch door teghenheyt sijnder nature van die afvvijckt, oft oock die gantsch achterlaet, ten zy dat de ziele in't oeffenen van die, bequame vermaeckelijckheyt vercrijghe, vvelcke gheestelijcke vermaeckelijckheyt der ziele, ghemeynelijck uyt vijf oorsprongen vloeyt. ⁺ Ten1. uyt de gheestelijcke salvinghe, verlichtinghe, vervveckinghe ende soeticheydt der gratie Godts. Ten 2. uyt de verdiensten der deughdelijcker vvercken; ende besonderlijc uyt den eeuvvighen loon, die Godt soodani-

+ De ziele blijft dickwils dorre.

+ Vyf oorspronghen van de vreughde der ziele.

[fol. *5r]

ghe vvercken belooft. Ten 3. uyt de gherusticheyt, die de conscientie vindt in vvel ende deughdelijc na Godts vvet te leven. Ten 4. uyt het verlaten aller sinnelijcker dinghen, om den vville Godts. Ten 5. uyt de ghestadighe verkeeringhe met Godt ende sijn Heylighen in den hemel.

⁺ Dit zijn de eygen fonteynen, vvaer uyt de ziele, in alle hare gheestelijcke vvercken, bequame vermakelijcheyt crijght, die menich-mael soo groot ende menichvuldich is, dat allen troost des lichaems daer by niet en heeft; ja dicvvils den lief-hebber Godts soo crachtelijc vermaect, dat hy in sijnen ghetrouvven dienst, dien hy Gode doet, noch arbeyt, noch pijne, noch ooc tormenten, die hy voor Godt lijdt, en ghevoelt; maer vvordt in die geconsumeert, niet alleen sonder pijn, maer oock met onsprekelijcke vreught des herten, hopende namaels ter salicheydt in glorie vernieuvvt te vvorden.

⁺ Maer vvant luttel Christenen desen uytnemenden troost ghevoelen, ende 'tmeesten-deel der ghener die Godt dienen, met grooten strijdt, ende svvaer vernoeyen dat doen, soo dat sy daerom niet sonder peryckel en zijn van af te vallen: presentere henlieden desen Hemelschen Handel der devoter zielen, vol gheestelijcke vreughden, hemelsche hoven, schoone lof-sanghen, ende vermaeckelijcke ghebeden, om den gheest (die door het ghebruyck der sinnelijcker lusten, sich niet ghe-

+ Hoe groot de vreught der ziele dickvvils is.

+ Oorsake van desen Hemelschen Handel.

[fol. *5v]

noech tot Godt begheven en can) door het aen-vatten deser gheestelijcker vvellusten, het aenschouvven van dese Princelijcke hoven, ende het ghebruyc der lof-sangen ende ghebeden soo te vercloecken, dat hy in alle oeffeninghen der deughden mach aen nemen ende met ghestadicheyt blijven.

⁺ Soo dan, om den ghevvenschten troost onser zielen met bequamicheyt te ghenieten, sullen ons met de vleughelen van ons verstandt, ende der bevveghelycheyt onses vvils boven alle creaturen verheffen, ende voor al de alderheylichste Druyvuldicheyt, in den oppersten throon van haer glorieus rijck, in hare Majesteyt, vveerdicheyt, glorie, rijckdommen, ende salicheyt, contempleren.

Daer na, van hooghe, verre ende na, al vvat in dat salich rijck te aenschouwen is, met vreughde des herten bemercken: ende allencxkens naer den eysch der verscheydentheydt van de daghen der vveke, neder-komen, ende om-gaende, al vvat daer vermaeckelijcx is sien is, met stade, rijpelijc, ende in't besonder over-vvegen; ende in het contempleren der selver dinghen, met volcomen vreughde des gheests elcken dach alle onse vvercken doen, ende soo in Godt volcomen ruste des herten nemen.

VVaer toe de meditatien, die voor elcke cleyne Getijden te vinden zijn, gherivighen onderstandt eenen ieghelijcken sullen gheven.

+ Wat men doen moet om de vreught van desen Handel te ghenieten.

[fol. *6r]

⁺ In de vvelcke ons te bemercken staet, dat al is't, dat in verscheyden meditatien, de selve dinghen om te contempleren ons voor ghehouden vvorden, daerom nochtans de vermaeckelijcheydt des gheests niet minder in dese oeffeningen vvesen sal, maer vvel meerder. Niet minder: vvant elcke meditatie houdt ons voor eenen verscheyden hof der Christene zielen, soo besonderlijck beschreven, als oft hy alleen, om onsen geest in alle oeffeninghen van ons leven te vermaecken, ons moeste dienen. VVel meerder: Ten 1. om dat de dinghen, die in dese meditatien bemerct vvorden, soo vveerdich zijn, dat hare vvellusten onbegrijpelijck alle de crachten onser nature te boven gaen. VVaer uyt gheschiet, dat men dies te meer, dat men die overdenct, te beter oock verstaet; ende te claerder, datmen die verstaet ende begrijpt, te soeter ende lieflijcker smaeck dat sy ons oock gheven. Ten 2. om dat sy in haer alle verscheydentheyt der gheestelijcker vvellusten besluyten, die op eenen tijdt, ende op een reyse, t'samen niet en connen volcomelijck gesmaect vvorden. Ten 3. om dat dese dinghen op verscheyden manieren bemerct vvesende, haer oock verscheydelijck aen 'smenschens verstant thoonen, ende met nieuvve lusten hem in Godt vermaecken. Ghelijck een constich schilder, die een peerdt, dat in alles volmaeckt ende vvonderlijck schoon is, schildert, nu van voren, nu van achter, nu van ter zijden, nu

+ Bemerckinghen op de navolghende meditatien.

[fol. *6v]

staende, nu gaende, nu springhende, altijdt nieuvve vervvonderinghe heeft in de proportie sijnder leden ende coleuren, ende andere vermakelijckheydt in het schilderen: oft ghelijck eenen, die uyt lust gaet vvandelen langhs eenigen vloedt, andere vreught heeft dien siende spruyten uyt de aerde in't besluyt sijnder fonteyne; andere, siende dien vallen van eenen berch na het leeghe; andere, siende dien selven vloedt draeyen rondtom de heuvelen des berchs; andere siende dien vloeyen tusschen de groene boomen, hagen, ende bebloemde velden: Soo gheschiet het oock hier den contempleerder, die (als eenen schilder, in de panneelen der crachten sijnder ziele, verstandt, memorie ende vville, de dinghen, die hy aendachtelijck overleght, schildert ende indruckt: oft als eenen, die hem in eenighe fonteyne ende verscheyden loop sijnder vvateren verheught) na den gheest anderen lust heeft in Goddelijcke dinghen, contemplerende in Godt als in haer fonteyne; anderen uyt Godt vloeyende nedervvaerts in sijne creaturen; anderen siende die draeyen rontsom de hooveerdighe ende versteende menschen, die Godts goedertierene mildtheyt verachten; ende anderen bemerckende die de ootmoedighe herten vervullen ende vruchtbaer maken; eyndelijck anderen de selve aenschouvvende, door-loopen de lieflijcke velden des hemels, ende alle Godts Heylighen met glorie ende salicheydt ver-

[fol. *7r]

rijcken. Ten 4. om dat vvy, hoe des Goddelijcke dingen van ons meer bemerckt vvorden, soo veel te meer oock na der ziele van alle onverstandicheydt ende sinnelijckheyt, suyverder vvorden, ende bequamer om alle gheestelijcke vvellusten (die daer in besloten vvaren, ende door onsen arbeyt gheopent vvorden ende als uyt-vloeyen) in hare volmaecktheyt, na den eysch onser steruelijckheydt, te smaken.

⁺ VVel aen dan Christelijcken Leser, leght af de oude traecheydt in dinghen die uvve salicheydt aengaen, ende om uvven gheest in Gode te vernieuvven, treedt met blijder herten in den dienst uvves Godts, ende oeffeninghe deser meditatien ende Getijden, ende vvilt die met ghestadicheyt ghebruycken.

+ Vermaninghe.