Strophische gedichten

(1879)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus



[pagina 107]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten
Die clausule van der Bible. 1. Ga naar margenoot+ Waert dats mi Maria onde, Met enen besmetten monde Prijsdic gerne suverhede, Haer te eren, die noit sonde 5[regelnummer] No en dede no en conde, Noch gepeinsen dorperhede, In dien datsijt mi ontbonde, Si die menige sware wonde Heeft geganst met hare bede, 10[regelnummer] So dat mi ter lester stonde Jhesus Kerst so reine vonde, Dat hi mi ter lester stede Decte onder sine lede. 2. Na dien dat ic wille waken 15[regelnummer] Om dichten ende om maken Rime van der moeder ons Heren, So waert onrecht soude mi vaken; Maer ic bidde, dat si doe smaken So mijn dichten ende mijn leren, 20[regelnummer] Dat ic moet in Dietscher spraken Fraye rime also geraken, Haren lieven Sone teren, Dat hi in der lester wraken Mijns niet en moet onsaken, 25[regelnummer] Maer sijn oetmoet aen mi keren, Alle den duvelen tonneren. 3. Gi sijt bi den ParadyseGa naar voetnoot1)
[pagina 108]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Wel betekent, Vrouwe van prise, Daer uut spranc deerste fonteine; 30[regelnummer] Recht in der selver wise Quam van uGa naar voetnoot1) der engele spise, Die gi droeget, Maget reyne, Ende om her Adaems onwise Van den appel ende van den rise 35[regelnummer] Al hier quam in desen weine. Dus gevielt ons wel te sise Bi u, Maria vrouwe, dat gise Hebt verloest, groet ende cleine, Die in die werelt sijn ghemeine. 4. 40[regelnummer] Wilen in der eerster ureGa naar voetnoot1) Maecte God, seit die Scrifture, Van der erden den here Adame, Eer noit quam in derde vureGa naar voetnoot2); Om datsi was reine ende pure, 45[regelnummer] Gevewi haer mageden name. Recht in der selver figure Droegedi boven die nature, Sonder smette ende sonder blame, Uwen vader, creature, 50[regelnummer] Die noch noit en wart te sure, Ga naar margenoot+ Clein no groet, uwen lichameGa naar voetnoot3): Moeder sidi sonder scame. 5. Doe her Adaem sonde dede, Dreigede God ter selver stede 55[regelnummer] Dat serpent met u wel sere; Hi sprac: ‘Ic sal setten onvrede Tusscen di ende twijf mede; Si sal dijn hovet emmermere Bedwingen ende al dine lede.’ 60[regelnummer] Dus hebdi, Vrouwe, die mogenthedeGa naar voetnoot4) Van Gode boven Lucifere.
[pagina 109]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Dor uwe grote oetmoedichede Ontfaet, Vrouwe, mine bede, Ende dwinget so den helscen here, 65[regelnummer] Dat hi mine ziele niet ontere. 6. Doe God die werelt wilde wiedenGa naar voetnoot1) Van den sonden, die gescieden In so meniger manieren, Ontflo Noë met sinen lieden, 70[regelnummer] Entie aen sine gelove gieden, In die arke metten dieren. Tscip duncti mi wel bedieden; Want die nie van u en scieden, En can nieman gevisieren, 75[regelnummer] Wat groter, sonderlinger mieden God ten lesten hem sal bieden, Daer die duvele sullen grongieren Gelijc den leuwe enten stieren. 7. Doe Noë dreef met sinen wiveGa naar voetnoot1) 80[regelnummer] Ende met hem noch ses keitive In die arke, dat waren si achte, Waerdi, Vrouwe, daer ic af scrive, Die duve, die van der olyve Den telch daer gedragen brachte, 85[regelnummer] Die drie te troesten entie vive. Duve sidi van uwen live Sonder galle, simpel ende sachte. Helpt mi, Vrouwe, dat ic bedrive So mijn leven, dat ic blive 90[regelnummer] Also reine in mijn gedachte, Dat God mijns ten lesten achte. 8. Sara loech, om datsi soudeGa naar voetnoot1) Een kint dragen in haer oude, Want het dochte haer wonder wesen. 95[regelnummer] Dat betekent ons die vroude, Die ons quam tonsen behoude, Daer wi alle bi sijn genesen; Want gi sonder mannes scoude
[pagina 110]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Droecht dat vleisch, dat van der moude 100[regelnummer] In Paeschdage es verresen. Quijt ons van der helscer coude, Ga naar margenoot+ Daer dat leet so menichfoude Is, dats nieman can gelesen Tdusentichste deel van desen. 9. 105[regelnummer] Gi sijt die ledre, Moeder, MagetGa naar voetnoot1), Daer die Bible af gewaget, Die Jacob sach slaen ten trone. Wie so hope aen u draget, Gi brincten al ongevraget 110[regelnummer] Toter eweliker crone. Die u sine sonden claget, Gi helpt hem dat hi bejaget Affaet: gi sijt van hogen lone. Bedi ben ic al onversaget, 115[regelnummer] Gine sult doen des gi plaget Hier te voren, Vrouwe scone: Gerechte hope en is gene hone. 10. Gi sijt Rachel, die hier te vorenGa naar voetnoot1) Met Jacoppe was vercoren, 120[regelnummer] Dat was des salichs Joseps moeder. Egypten hadde gesijn verloren, Sonder spise ende sonder coren, En waer dat hire af was behoeder. Vrouwe, van u wart geboren 125[regelnummer] Sonder smette ende sonder toren Jhesus Kerst, der sielen voeder; Leert ons na dat rechte horen, Entie sonden al testoren, Ende maect ons van sinne vroeder, 130[regelnummer] Want u kint is onse broeder. 11. Gi sijt tfaetken, Vrouwe sconeGa naar voetnoot1), Daer dor die vrese van Faraone Moyes in wilen screide; Gi sijt tflies, daer van den trone, 135[regelnummer] Dor den stouten Gedeone,
[pagina 111]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Hem die salige dau in meide; Gi sijt die vrouwe, die Salomoene, Om tontfaen wijsheit te lone, Sochte over so menige heide. 140[regelnummer] En daeddi, niet ene bone Getroeste hem die sonder ter crone; Ic waense hem God ontseide: Gi sijt troest ende hulpe beide. 12. Dits die wonderlike dorenGa naar voetnoot1), 145[regelnummer] Die Moyses hier te voren Bernen docht ende niet en brande. Van den Joden was si geboren, Die scarpe waren alse sporen, Ende onsen Here daden scande; 150[regelnummer] Mer si was daertoe vercoren Moeder te sijn sonder toren, Recht als die bomeGa naar voetnoot2) geen vier en cande. Ga naar margenoot+ Alle warewi verloren, Mer dat God wilde testoren 155[regelnummer] Bi deser vrouwen die viande, Die ons hadden in horen bande. 13. Gi sijt manna van soeter smakeGa naar voetnoot3), Dies die Joden gene brake Hadden binnen veertich jaren, 160[regelnummer] Doe si lagen buten den dake, Ende hem altoes engene sake In die woestine gebrac te waren. Gi droecht den worm, die den drake Lucifere met ongemake 165[regelnummer] Rovede ende alle sine scaren. Doe ontfinc Adaem die wrake Van des serpents valscher sprake, Daer hi omme moeste varen Ter hellen ende lange misbaren.
[pagina 112]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 14. 170[regelnummer] Gi sijt die steen, dieGa naar voetnoot1) wilen dedeGa naar voetnoot2) God dor Moyses gebede Die clare fonteyne uut springhen. Vrouwe, u grote oetmoedichede, U suverheit, u goedertierhede 175[regelnummer] Holpen ons Gode bedwingenGa naar voetnoot3), Eude brochten alhier ter stede, Daer hi noyt en hadde vrede, Hine moeste striden ende dingen Altoes om onse salichede, 180[regelnummer] So dat sine viande daermede Also speelden dat sine hingen, Dien dingle loven als si singen. 15. Maria, edele vrouwe goedeGa naar voetnoot4), Gi sijt betekent bi der roede, 185[regelnummer] Die tserpent droech van metale. Die gevenijnt waren in den bloede, Sagen sine aen, domme of vroede, Si genasen altemale. Noch en sidi niet so moede, 190[regelnummer] Gine hebt der gheenre hoede, Die geerne van u horen tale; Hoe qualike soet met hem stoede, Gi brocht u kint wel in den moede, Dat hijt vergave dor u wale 195[regelnummer] In der lester wagescale. 16. Gi sijt die pot van finen goudeGa naar voetnoot4), Daer manna in rusten woude, Dien God van den hemel sende; Gi sijt die dorre roede, die oude, 200[regelnummer] Die noten droech bi Gods gewoude;
[pagina 113]
Gi cont siende maken die blende. Gi sijt die slinger, daer die boude David mede te sire vroude Ga naar margenoot+ Den starken Goliase scende; 205[regelnummer] Gi droecht sonder mannes scoude Den selven God, die van der moude Adaem maecte: sijt ons gehende, Edele Vrouwe, ten lesten ende! 17. Der scrifturen horic lyënGa naar voetnoot1), 210[regelnummer] Dat wilen soude vermalediën Balaam dat Joedsche here; Aldaer sprac hi van Mariën Scone in sire propheciën, Ende hietse Sterre van der mere; 215[regelnummer] Die sterre coes God tere amiën, Want hi wilder mede ontfriën Altemale die helsce were. Die deser sterren niene vertyën, God salse metten bloede wyën, 220[regelnummer] Dat uut sire siden ran an tspere: Helpt ons, Vrouwe, wi hebbens gere! 18. Gi sijt Jahel, die vrouwe cleineGa naar voetnoot1), Die Sisaroene versloech alleine, Die so starc was ende so mare, 225[regelnummer] Al tfolc ontsagene gemeine. Also verwondi, Maget reine, Lucifere ende sine scare. Gi holpt uut desen weine, Alre genadicheit fonteine, 230[regelnummer] Menige siele, die was in vare; Uwes kints voete ende beine, Entie hande geverwet in greineGa naar voetnoot2), Die ons bi u geseint was hare, Verloesset al, ende gi daer nare. 19. 235[regelnummer] Maria, gi sijt die edel gaerdeGa naar voetnoot1),
[pagina 114]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Die haer uter wortel baerde Van Jesse, na der scrifture. Die bloeme daer af was die waerde Jhesus Kerst, die luttel spaerde 240[regelnummer] Om ons te drinken dat sure; Daerop ruste hi, als hi begaerde, Die Heiligeest, die hier opter aerde Uwen lichame heiligede aldure, Entie u suverheit vermaerde. 245[regelnummer] Edele Vrouwe, sijt in onse gevaerde, Dat ons in der lester ure Die duvel niet en si te sture. 20. Gi sijt twater, dat wilen ereGa naar voetnoot1) David begaerde, die here, 250[regelnummer] Van Bethleem der fonteine, Dat drie riddre ende nemmere Haelden met wel groter ere Dor die viande gemeine, Entie hem avonturden sere 255[regelnummer] Ga naar margenoot+ Bede ten gane enten kere. Gi sijt soete, suver ende reine; Hine is so wijs, diet vollere Wies gi werdich sijt emmermere; Dat wi seggen, dat is cleine, 260[regelnummer] Want gi sijt naest Gode alleine. 21. Dits Abisach SunamiteGa naar voetnoot1), Die wilen den coninc Davite In sire groter ouden diende; Bi haer sliep hi met delite, 265[regelnummer] Nochtan bleef si sijns lives quite: Dat wisten wel des conincs vriende. En diendi Gode niet met vlite Vor ons, so ne is so heilich heremite, In wane sijn spel hem ontsiende; 270[regelnummer] Van uwes lieves kints verwite Ende van Lucifers gebite So ne ontginge niet die tiende, Weder werende no vliende.
[pagina 115]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 22. Men leest in Ezechiels taleGa naar voetnoot1), 275[regelnummer] Dat hi an ons Heren sale Ene porte sach besloten vaste, Daer God door in stilre hale Soude liden altemale, Ende nemmermeer ander gaste. 280[regelnummer] Dat was u lichame, scone smale, Dien gi so reine ende so wale Hieldt datter God in raste; Hine maecte u suverheit niet vale, Uutvercoren nachtegale, 285[regelnummer] Met sinen gebenediden laste: Hi was seil dat hinc an den masteGa naar voetnoot1). 23. Edel Maget, Vrouwe fineGa naar voetnoot1), Gi sijt probatica piscine Van Jherusalem der stede, 290[regelnummer] Daer een man van sire pine Genas bi swaters medicine, Ende sijns evels hadde vrede. In alre tijt doedi aenscine, Opembaer ende stillekine, 295[regelnummer] Vrouwe, uwe genadichede. Die an u leget therte sine, Gi loesten uut sduvels venine, Ende brencten met uwer bede Ter eweliker rusten mede. 24. 300[regelnummer] Men mochte nemmermeer, Marië, Ontbinden al die prophecië, Diemen vint van u bescreven. Van u so spreect Ysaië, Daniel ende Jeremië, 305[regelnummer] Die uwen prijs hebben verheven; Ga naar margenoot+ Abacuc ende Zacharië, Johel, Naum ende AbdiëGa naar voetnoot2), Ende ander die met Gode leven;
[pagina 116]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Aggeus, Aman, Sophonië, 310[regelnummer] Osee, Jonas ende Malachië: Bedi, moet ics begeven, Helpt mi, Vrouwe, sonder sneven! 25. Dese vrouwe, dese maget, Die den duvel noch versaget, 315[regelnummer] Was so claer na den lichame. Die nature hadde haer bejaget Die scoenheit, daer haer mede bedraget Al dat hevet menscen nameGa naar voetnoot1). Wat helpt daer omme gevraget? 320[regelnummer] Van haren live was gevaget Alle smette ende alle blame; An haer en was niet getraget; Haer gelike wart nie verdaget Noch geboren van Adame, 325[regelnummer] No so reine no so bequame. 26. Hare haer was scoenre dan goutdrade, Want die nature vant in rade, Dat sijs haer gonste alleneGa naar voetnoot2), Haer vorhoeft slecht gelijc den plade 330[regelnummer] Ende witter dan die lelieblade; Haer oren wel te maten clene, Wijnbrauwen bruun sonder gegade; Die ogen blide ende gestade Gelijc den carbonkelstene. 335[regelnummer] Die rode rose bat genade An haer lier: het ware scadeGa naar voetnoot3),
[pagina 117]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Vondemen so wel geverwede ene In dese werelt algemene. 27. Noyt en maecte die nature 340[regelnummer] Nese bat geset ter cure, No lippe so soete aen monde. Wat wonder eest dat vloyt daer dure So menige bede telker ure, Die verbidt des menscen sonden? 345[regelnummer] Haer tande wit, reine ende pure; Noyt was man die kints figure So scone gevisieren conde. Soeter no saliger creatureGa naar voetnoot1) En wart nie moeder te sure, 350[regelnummer] Sint die werelt eerst begonde, No hier no in gere stonde. 28. Haer hals witter dan die swane Of dan yvore of dan boucrane, Te lanc no te cort, mer te maten. 355[regelnummer] Al leide elc den sin daer ane, En seide nie man na minen wane, Ga naar margenoot+ Hoe wel hur hoor gegaren satenGa naar voetnoot2). Haer arme lanc na den welstane, Witte hande ende welgedane, 360[regelnummer] Altoes ondaen ter caritaten. Nu sijt gereet, Vrouwe, tontfane Den sondare, die sine trane Gerne laet om sine ommate Ende doet datten God niene hate. 29. 365[regelnummer] Mageden vantmen hier te voren Van scoenheden uutvercoren, Maer ongelijc waren si Mariën. Haer scoenhede dede die manne verdoren, Die hare minne node omboren 370[regelnummer] Ende begaerdense tere amiën; Maer noyt man en wart geboren, Sach hi Marien, datten becoren
[pagina 118]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Mochten enige dorperniën. Bi hare wart noyt man verloren, 375[regelnummer] Maer gebetert, als wijt horen; Alle die op haer liën, Hets recht dat sise benediën. 30. Ja, sint datsi droech den Here, Diese brochte te sulker ere, 380[regelnummer] Als moeder ende maget te sine, Wies haer scoenheit ye lanc so mere; Uut haren ogen sceen telken kere Een licht gelijc den sonnenscine, Dies menigen wonderde wel sere. 385[regelnummer] Hoe mocht hem gescien enige dere, Die sien mochte die scone fine! Ay God, gef mi dat ic begere, Ende dies ic harde node ombere, Dats dat ic na deser pine 390[regelnummer] Scouwen moet die moeder dine. 31. Al had ic alle die consten van sinne, Die die werelt oyt hadde inne Of hebben sal emmermere, Dies wordic harde wel an inne, 395[regelnummer] Sone condic u, coninginne, Volprisen in genen kere. Bi haer wart gemaect die minne Tonser joyen, tonsen gewinne, Tusscen den mensce ende onsen Here, 400[regelnummer] Die vor hare coemste was dinne. Want ic u so genadich kinne, Vrouwe, so bid ic u dor u ere, Dat gi mi quijt van allen sere. 32. Men leest in Janne DamasceneGa naar voetnoot1), 405[regelnummer] Dat Maria, die maget rene, Harde tilike was vercoren. Dingel boetscaptse allene Ga naar margenoot+ An vader, an moeder gemene Ene langeGa naar voetnoot2) wile te voren.
[pagina 119]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten 410[regelnummer] Geheilicht was si harde cleneGa naar voetnoot1), Eer si oyt quam int aertsce wene, Of van moeder wart geboren. So vol dogeden was noyt engene: Des sijn si harder dan stene, 415[regelnummer] Die node van hare spreken horen. En waer si, het waer al verloren! 33. Si was out van seven jarenGa naar voetnoot2), Doe si geoffert wart van den haren, Ende besloten ten tempel ons Heren 420[regelnummer] Seven jaer onder mageden scaren; Doe moestsi met Joseppe varen, Daer was si ses maende, dats geen sceren; Doe quam dingel metter maren Te Nazareth ende boetscapte tharenGa naar voetnoot3), 425[regelnummer] Daer hem die kerstine alle an keren. Te haren vijftiene jarenGa naar voetnoot4), Sonder smette ende mesbarenGa naar voetnoot5), Was si moeder met groter eren, Ende bleef maecht, dat mogedi leren. 34. 430[regelnummer] Drie ende dertich jaer met groter waerde Was die vrouwe hier op daerde In groter joyen met haren kinde. Wat wonder wast, dat si mesbaerde Daer sine crucen sach onwaerde? 435[regelnummer] Daer wart haer suur dat sine minde. Maer doe hi sijn verrisen verclaerde, Weetmen dat hi hem opembaerde Hare, want hise moeder kinde. Doe voer die rouwe al haerre vaerde, 440[regelnummer] Want dat si minde ende begaerde
[pagina 120]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Was hare dicwile gehinde, Want Jhesus at met sinen gesindeGa naar voetnoot1). 35. Wie mochte die lange ende die bredeGa naar voetnoot2), Die hoecheit ende die diephede 445[regelnummer] Van hare genadicheit gegronden? Nyemen, dat weet ic gerede, Bedi si versoende die vede Van onsen dorperliken sonden. Ten vruchteliken gescede, 450[regelnummer] Maria, sijt in onse gelede, Alset coemt ter lester stonden, Ende dect ons met uwen clede, So dat wi van allen lede Quijt ende vri ende al ontbonden 455[regelnummer] In den lesten werden vonden. 36. Die lancheit, Vrouwe, van uwer genaden Die staet elken man in staden Toten einde van sinen live; Ga naar margenoot+ Die breetheit heeft van den misdaden 460[regelnummer] Alle die werelt breet ontladen, Die quamen van den eersten wive; Die hoecheit heeft den hemel beraden Van den valle, die si daden Die nu sijn helsche keitiveGa naar voetnoot3); 465[regelnummer] Die diepheit heeft die helle dorwaden Ende verloest die om u baden Meer dan dusent jaer ende viveGa naar voetnoot4): Dus eest gescreven als ict scrive. 37. Na Jhesus opvaert levede die goedeGa naar voetnoot5) 470[regelnummer] Maria in Johannes hoede Drie ende twintich jaer ende mere, In reynicheiden en in oetmoede,
[pagina 121]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten In bedinge ende andre goede, ........Ga naar voetnoot1) 475[regelnummer] Wat wonder wast, al was si moede, Al begeret si met spoede Te sien haer kint ende haren here? Wilen sach sine onder die roede, Ende bespringet al met bloede; 480[regelnummer] Nu begeret si wel sere Te siene sine grote ere. 38. Van haren einde wistic wat scrivenGa naar voetnoot2); Want gelijc sondigen keitiven En mochte haer geen herte breken; 485[regelnummer] Al moestet vleesch ene wile bliven, Ende die siele ten Sone opcliven, Die doet mochter niet an wreken. Si is ende was spiegel van wiven. Al wildese God laten ontliven, 490[regelnummer] Daer en waren sweren no steken. Daer was van meer dan van vivenGa naar voetnoot3) Gehoert den ingel bliscap driven: Dat mogewi sonder valsche treken Geloven ende coenlike spreken. 39. 495[regelnummer] DertichGa naar voetnoot4) jaer ende twee oec mede Mogedi horen datse God dede Hier op aertrike leven. Josaphat dat was die stede, Daer mense groef na die lants sede: 500[regelnummer] Dus mogewijt lesen bescrevenGa naar voetnoot5). Daer en vintmen vleesch no lede, Mer al geheel in groter vrohede Voer si haren Sone benevenGa naar voetnoot6):
[pagina 122]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Dits onse gelove ende onse gedeGa naar voetnoot1). 505[regelnummer] An haer es al onse salichede Naest Gode allene, diet mach gevenGa naar voetnoot2): Die op haer liet, machGa naar voetnoot3) niet sneven. 40. Boven alle inglen scarenGa naar voetnoot4) Ende boven alle martelaren 510[regelnummer] So es dese Vrouwe verheven; Ga naar margenoot+ Naest Gode so is si gevaren Met siele ende met live twaren, Daer si ewelike sal leven. Tienvoude sonne mocht niet verclaren 515[regelnummer] Die grote scoenheit van harenGa naar voetnoot5), Die God haer hevet gegeven. Scoenst der hemelscher pylarenGa naar margenoot6), Daer God op ruste dor ons misvaren, Daer du Gode sijs beneven, 520[regelnummer] Bidde vor ons als dingle beven! 41. Gebenedijt van allen monden Sidi, Vrouwe, tallen stonden, Daer dese rime om begonden, Ende alle Heyligen dies mi onden, 525[regelnummer] Al ben ic besmet met sonden, Dat ic gedicht hebbe ende vonden Van der scoenre Vrouwen, der blonden, Fraye rime, ende dat ombonden Dattie boeke een deel orconden: 530[regelnummer] Niemen en mocht al gegronden. Nu quijt ons, Vrouwe, van den honden, Dat wi bliven onverslonden! 42. Jacob heeft gemaect van hare, Die so scone is ende so clare,
[pagina 123]
535[regelnummer] Datter werelt openbare Te seggen onverwinlic ware; Ende bidt dat sine beware Ter lester stont, die sere is sware, Dat hi te rusten vare 540[regelnummer] Met hemGa naar voetnoot1) toter blider scare, Ende sine quite van den vare Vor Hem, die de sonden heeft ommare, Dat Hine te sire genaden spare, Ende Hine dan bringe dare 545[regelnummer] Daer nemmermeer einden jare! Amen.	[tekstkritische noot]4. Hur. - 7. datsi. - 8. menghe. - 9. hore b. - 18. Mer. - 20. Duutscher. - 22. Horen - theren. - 25. Mer. margenoot+ C. 198 c. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]31. van den e. sp. - 45. huer maegheden. - 57. Tusghen. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot2) D.i. ‘eer er ooit een voor in de aarde kwam, uit de reine, maagdelijke aarde.’ Zie de breedere Aant., waar deze eenvoudige opvatting door andere plaatsen bevestigd wordt. margenoot+ C. 198 d. voetnoot3) Verg. vs. 348-49, en vs. 1822 vlgg. uit den Rijmb., aangehaald in de Aant. bij vs. 92. voetnoot4) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]93. hur o. - 94. huer. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]119. Jacob. - 123. Ende. - 134. dat. margenoot+ C. 199 a. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]147. Wan. - 152. Rech. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot2) Lees: brame. De ‘wonderlike doren’ was geen boom, maar een struik. Ware al het woord goed gekozen, dan nog zou de vorm onjuist zijn, en men boom moeten lezen. margenoot+ C. 199 b. voetnoot3) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]174. goedertiernhede. - 200. Goods. voetnoot1) Het is onnoodig hier met Dr. Van Vloten daer te lezen. Die is de 3de nv., die meermalen onverbogen voorkomt, in plaats van dien. Zie Dr. Cosijn in Taal- en Ltb. VI, 280. Dr. Franck, t.a. p. 402, meent, dat het Hs. in vs. 172 ontspringen heeft in plaats van uut springen, zooals er werkelijk staat, en dat evenzeer met den 3den nv. een goeden zin geeft. voetnoot2) Zie de Aant. hier achter. voetnoot3) Lees: bedingen, en zie de Aant. hier achter. voetnoot4) Zie de Aant. hier achter. voetnoot4) Zie de Aant. hier achter. margenoot+ C. 199 c. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot2) In deze twee verzen wordt gewezen op de vijf wonden, en juist ‘die edele sijtwonde reine’ ontbreekt, terwijl voete ende beine eene tautologie zijn. Waarschijnlijk zal men moeten lezen: Uwes kints hande ende beine, Entie side geverwet in greine. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]236, 264. hur. - 242. opt. - 252. Haelde. - 263. groten. - 269. waene. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. margenoot+ C. 199 d. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]280. licham. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. margenoot+ C. 200 a. voetnoot2) Obadja, in de Vulgaat Abdias; Aggeus, in vs. 309, is Haggai, Vulg. Aggaeus; Sophonie in den Statenbijbel Zephanja, Vulg. Sophonias; Aman is zeker bedorven voor Amos. [tekstkritische noot]316, 317, 323, 328. hur. - 320. horen. - 322, 336. huer. - 326. Huer - goudrade. - 329, 331. Hur. - 330. witte. voetnoot1) D.i. ‘De natuur had haar alleen de schoonheid geschonken, waarmede al wat mensch heet het gezamenlijk stellen moet’, m.a.w. zij vereenigde in zich de schoonheid van alle vrouwen te zamen. Zie verder Gloss. op Bedragen. voetnoot2) ‘Haar haar was schooner dan gouddraad, want de natuur had goedgevonden het haar alleen te geven’. Die redeneering houdt geen steek. De natuur schonk haar niet alleen schoon hoofdhaar, maar ook al het verdere. Dr. De Vr. wil dus lezen: Ende, want die nature vant in rade, Dat sijs haer gonste al ene, Haer vorhoeft enz. De zin is: ‘Haar haar was schooner dan gouddraad, en, omdat de natuur goedgevonden had haar alles gelijkelijk te geven, haar voorhoofd was enz.’ voetnoot3) Lees: spade, d.i. laat, bezwaarlijk, en verg. de Aant. hier achter en het Gloss. [tekstkritische noot]345, 352, 358. Hur. - 349. niet. - 355. elc man. - 356. nieman. - 367. Mer - Marie. - 368. Hur. - 369. hore. - 371. Mer. voetnoot1) Verg. vs. 50. margenoot+ C. 200 b. voetnoot2) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]375. Mer. - 376, 381. hur. - 382. horen o. - 399. Tusghen. - 409. wile ghemene (doch met stippeltjes onder ghemene). voetnoot1) Zie de Aant. hier achter. margenoot+ C. 200 c. voetnoot2) Lees: Onlange. [tekstkritische noot]415, 435. hur. - 420. maegheden. - 426. XV. - 432. horen. - 436. Mer. voetnoot1) Lees met Dr. De Vr.: ‘tharen lene’, d.i. tot hare bestemming. Zie verder de Aant. hier achter. voetnoot2) Zie Sp. I^o, 30. voetnoot3) Aldus het Hs. Doch tharen geeft geen zin, en men zal ongetwijfeld moeten lezen: tbaren, d.i. het kind, waarmede daer - an relatief verbonden is. Uit den bijzin blijkt voldoende, dat er een znw. moet voorafgaan. Zie ook Dr. Franck, t.a. p. 403. voetnoot4) Lees: ‘Te haren vijftiene, twaren’, daar in vs. 417 het rijmwoord jaren reeds voorkomt. voetnoot5) Boven mesbaren is mesvaren te verkiezen. [tekstkritische noot]441. hur. - 460. Die alle die (doch met stipjes onder Die). voetnoot1) Verg. Mart. III, 342-44. voetnoot2) Zie de Aant. hier achter. margenoot+ C. 200 d. voetnoot3) De zin is: ‘De hoogheid uwer genade heeft den hemel bezorgd (aan hen), die nu in de hel rampzalig zijn, van of uit den val dien zij deden’, d.i. heeft hun, die in de hel gevallen zijn, den weg tot den hemel ontsloten. voetnoot4) Lees: dusent jare vive, d.i. 5 × 1000 jaar. Zie de Aant. hier achter. voetnoot5) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]477, 484. hur. - 485. tvleesch. - 491. vive. - 503. horen. voetnoot1) Het hier ontbrekende vers laat zich niet gissen, doch verstoort gelukkig den zin niet. voetnoot2) Zie de Aant. hier achter. voetnoot3) Zoowel om het rijm als om de grammatica wordt viven vereischt, daar de telwoorden in den 3den nv. eene n aannemen. voetnoot4) Lees: Seventich, en zie de Aant. hier achter. voetnoot5) Verg. Lsp. II, 58, 131 vlgg. voetnoot6) Zie de Aant. hier achter. [tekstkritische noot]505, 507, 516. hur. - 526. ics. voetnoot1) Lees met Dr. De Vr.: gelede, en zie de Aant. hier achter. voetnoot2) Lees: ‘diet al mach geven.’ voetnoot3) Lees: ‘en mach.’ voetnoot4) Zie de Aant. hier achter. margenoot+ C. 201 a. voetnoot5) Lees: van naren, d.i. op verre na niet, en zie de Aant. hier achter. margenoot6) Verg. Lsp. II, 60, 101: Weet dat Maria ende Jan sijn Twee columpnen voor Cristus aenschijn. voetnoot1) Hem is kennelijk bedorven, doch men leze met Dr. De Vr. Jhesum, en wij krijgen een uitstekenden zin. Een slordig afschrijver vond in het Hs. ht'm, d.i. Jhesum, en las daarvoor hem. Met heeft hier niet de beteekenis van in gezelschap van, maar die van bij (zie Gloss.), en de zin is: ‘dat hij opvare om te rusten bij Jezus tot de schare der blijden, d.i. der gelukzaligen.’

Vorige Volgende

Strophische gedichten

Die clausule van der Bible.

Over dit hoofdstuk/artikel

titels