Maerlants werk. Juweeltjes van zijn hand

Paradijsbron

[Origineel]

Moyses sprect, die mester wijs,
Dat int artsce paradis
Ene fonteine sprinct, so groot
Dat iiii rivieren sonder ghenoot
Comen ute diere fonteinen allene.
Fison nometi die ene,
Mar auctore etense Ganges,
Die dor darde, sijd seker des,
Comt uten artscen paradise.
Ende in i wonderliker wise
Comtse van i berghe ywalt,
Van India neder, ende valt
Dat edel lant aldore ende duere.

[Prozavertaling]

verdrijft allerlei narigheden, zoals boze geesten en nog meer van die dingen. Het is daarentegen volstrekt af te raden hem om de hals te dragen, want dan trekt hij juist oorlog en strijd aan, en verhoogt hij de speekselvorming. Deze slechte eigenschappen verliest de onyx echter weer, als je een sardius bij hem in de buurt legt.

De wijze Mozes vertelt dat er in het aardse paradijs een bron ontspringt, die zo groot is dat alleen uit die bron al vier rivieren ontstaan die hun gelijke niet kennen. Hij noemt de eerste van deze rivieren de Fison, maar andere schrijvers noemen haar de Ganges, die ondergronds vanuit het aardse paradijs komt, wees daar zeker van. Zij welt op wonderbaarlijke wijze op uit een

[p. 343]

[Origineel]

Algader van hare nature
Vintmen in hare sant ymene
Fijn gout ende diere stene.
Gion, die oec Nilus heet,
Sprinct bi den berghe Atlas yreet.
Dar na eret es wel lanc
Doetse in derde weder hare ganc
Ende loept in die Rode Zee.
Dar na, dats te wonderne mee,
Niet verre van den overe dan,
Sprincsoe ende vort an
Comt soe snellike ylopen
Dor dat lant van Ethyopen
Ende maect met haren watre nat
Egypten, so dat men in dat
Coren wint, dus lermen dicken,
Ende delt hare in vii sticken
Ende loept in die zee yreet
Die men Mediterraneum eet.
Tygris ende Eufrates mede
Springhen bede ute i stede
In dat grote Armenien
Ute dien berch, oric lien,
Ende darna alteant
Lopet elke dor menech lant.
Nu segmen dese fonteine
So grot, so milde, so dore reine,

[Prozavertaling]

berg in India en stroomt dan dwars door dit mooie land. Op de bodem van deze rivier vindt men goud en kostbare edelstenen.

De Gion, ook wel Nijl geheten, ontspringt in de buurt van de berg Atlas; spoedig daarna stroomt deze rivier ondergronds verder om uit te monden in de Rode Zee. Hieruit ontspringt zij dan weer, stroomt dwars door Ethiopië en bevloeit Egypte, zodat er in dat land koren verbouwd kan worden, zoals ik al vaak heb horen vertellen. De Nijl deelt Egypte in zeven stukken en stroomt vervolgens in de Middellandse Zee.

De Tigris en ook de Euphraat ontspringen beide op dezelfde plek, op een berg ergens op de Armeense hoogvlakte en stromen daarna ieder apart door een aantal landen.

Er wordt wel gezegd dat deze grote, zuivere bron de gehele aarde bevloeit

[p. 344]

[Origineel]

Benetten ymenelike
Die plaetse van al arderike.
So willen someghe wise verstaen
Dat alle fontenen adren gaen
Ute dese moeder fonteine,
Hense ofte scone ofte onreine
Sijn worden bi der arden nature
Dar si comen ylopen dure;
Ende alle lopende watre keren
Ten ovede, dar se die macht ons Heren
Erst springhen dede moghenlike
Om te lopene ewelike.