Episodes uit Maerlant's Historie van Troyen

(1873)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus

Naar het te Wissen gevonden handschrift



[pagina 270]
Ga naar tekstkritische notentekstkritische noten Pyrrhus en Pentesileia. (Bénoît 23283-24402). (Blommaert, Ovl. Ged. II, bl. 93). Ga naar margenoot+Ten selven tyde doe men sat 8025[regelnummer] Te Troyen voer die goede stat Quam aldaer Penthiseleye Van Amasonia in enen meye. Vromich was sy ende scoen; Vanden maegden droech sy croen. 8030[regelnummer] Sy was ghepryst herde wale; Van haer ghinc herde wyde tale. Om den goeden Hector te siene, Ende om prys haer te ghesciene Quam sy daer mit groter weer. 8035[regelnummer] Sy leiden mit haer een groet heer, Dat fier was ende herde stout, Coene ende van groter ghewout: Dusent joffrouwen, dapper ende snel Ende ghewapent herde wel, 8040[regelnummer] Des had die stad wel noot een deel. Wel twee maende al gheheel Laghen die Griecken voer.....Ga naar voetnoot1) Dat niemant en voer daer uyt meyen. Pryan deedt, so wien et was leet, 8045[regelnummer] Datter niemant uyt en reet. Tierst dat in die stat quam die maer, Quam tfolc uyt al teghen haer, Pryan selven mit groter joyen Ende alle, die waren bynnen Troyen. 8050[regelnummer] Penthesileye misbaerde seer, Als Priamus seid haer, die heer, Syn verlies dat seer was groot, Ende hoe syn kynder waren doot. ‘Heer,’ sprac die coninghynne
[pagina 271]
8055[regelnummer] ‘Hier 's groet mesfal nadat ic kynne; Dat ic Hectore vinde verscleghen, Sal my harde langhe weghen, Vor syn lyf ne myndic niet. Hier is groet misval aan hem ghesciet, 8060[regelnummer] Daer ne helpt omme negheen misbaren; Doet ghereiden uwe scaren, Wy sullen die Griecken varen spreken, Ic maect hem cont in derre weken, Wat magheden dat met my ryden 8065[regelnummer] Ende of sy yet connen stryden.’ Wat soudic versten dese saken? Prian dede saen cont maken Synen lieden te porne sciere. Daer was ontbonden menghe baniere. 8070[regelnummer] Al tfolc wapende hem mettervaert; Daer was verdect menech paert; Ghescaert hebben sy tfolc ghereet Up ene plaetse wyt ende breet. Pentiseleia dede aen 8075[regelnummer] Een witten halsberch na mynen waen. Nie was man in ghere stat, Dat weet wel, ghewapent bat. Twee joncfrouwe, telt die brief, Die de vrouwe hadde lief, 8080[regelnummer] Hebben haren helm ghebonden. Menne vant so gueden in dien stonden. Up een ors, dat beter was Dan nie enich, daric of las, Is die vrouwe sciere gheseten. 8085[regelnummer] Vererret was sy, wildyt weten; Hare covertuer, nu merct dat Was witter dan ye lelien blat; Daer hinghen an hondert bellen Van fynen goude, dus horict tellen, 8090[regelnummer] Die ludden uyttermaten wale. Een swert nam sy van fynen stale. Metter haest vor al die liede Sat up al hare maisniede. Dusent magede mocht men daer scouwen,
[pagina 272]
8095[regelnummer] Wel ghewapent metter vrouwen, Helm opt hovet van fynen stale, Halsberch ghebruniert wale, Colsen gescoiet, dat hem wale stoet, Elc hadde eens lewen moet; 8100[regelnummer] Scilt omme hals ende onverveert Reden sy ter porten waert. Synt die werelt yerst began, Noch al dat sy gheduren can Ne siet men volc van diere maniere. 8105[regelnummer] Elc hadde een glavie diere Ende daer toe een scarpen spiet, Het bit te Gode al dat se siet; Alle die vrouwen van den lande Hieven upwaert hare hande, 8110[regelnummer] Dat sy moesten in dien daghe Beschermt wesen van doetslaghe. Prian hadde kynder meer Dan Bonoyt nomde eer, Dat was Esacus, die verdranc, 8115[regelnummer] Alse Parys den droeven ganc Voer in Griecken om Helenen, Die synt al Troyen dede wenen. Canon was daer ende Pollites Ende Ansimacus, nu merct des, 8120[regelnummer] Dit waren al Prians edel kynder. Doe Pollites sach comen ginder Pentesileye, die coninghynne, Wart hy ghevaen in den synne; (Hy was out mer vyftien jaer) 8125[regelnummer] Synen vader bat hy daer, Dat hy Pentesileyen bade, Dat sy en ghinder ridder dade. Hy wilde des daghes, dor hare mynne, Haer ridder syn in den beghynne; 8130[regelnummer] Gherne dede dat Pentesileie. Hectors guede ors[...] lenteie Gaf men hem ende syn swert, Daer Pollites ridder wert.
[pagina 273]
Oec droech hy Hectors teiken mede, 8135[regelnummer] Dies dreef syn hertte grote vrohede. Mettien voer uyt Filimenys, Die dicke hadde beiaghet prys, Ende met hem die Paflagoene, Die stout waren ende coene. 8140[regelnummer] Sy daden ondoen Dardanides. Groet is 't geruchte, dat daer es. Al die Griecken, wildyt weten, Syn up hare orse gheseten, Met wapenen harde wel bewaert. 8145[regelnummer] Daer was verdect menich paert; Daer sy ter porten uyt quamen Vielen die twee heren te samen. Ic waen wel datter die helt Van den orsse daer wart ghevelt; 8150[regelnummer] Ne hadden scutters ghedaen Die boven upten muren staen, Hem ware ghesciet groet misprys. Sere wel deedt Filimenys. Hy bescudde die hy mochte; 8155[regelnummer] Ic waen hy synt doden vercochte. Men en mocht u niet te deser stede Ghesegghen hoe wel hyt dede, Noch ghetellen in enen daghe; Menich creet na syne sclaghe, 8160[regelnummer] Sulcke dertich scloech hy doet, Die prys te voren hadden groet. Omme te helpene der yerster scaren, Quamen dusent ridders uyt ghevaren, Scilt omme hals ende helm opt hovet, 8165[regelnummer] Met scarpen speren, dies ghelovet; Haren vianden wouden sy scaden, Filimenyse wilden sy ontladen. Pollidamas was hare here, Syn teiken riep hy lude ende sere. 8170[regelnummer] Een coninc reet hy ter doet, Dat hy viel in die porsse groet. Soe wel dede hyt in 't beghyn, Ga naar margenoot+Wel dusent becochtent ende niet myn
[pagina 274]
Van den besten die waren daer. 8175[regelnummer] Maer syn verlies was soe swaer, Dat hy vergheten sal te spade Der Troyenen grote overdade: Doch dat die van bynnen quamen Met ere scare al te samen, 8180[regelnummer] Tien dusent warense ende myn niet. Die ghene die dese scare siet, Mach segghen, dat hy in synre tyt Nie ne sach so groten stryt, Noch nemmermeer doet hier naer. 8185[regelnummer] Daer hadde menich groten vaer, Want men daer helme wel clovede, Dat bloet ran hem uytten hovede, Ende uyt al den lyve alsoe wale. Dus wart daer menich bleec ende vale, 8190[regelnummer] Die vanden orsse viel neder saen. Dese stryt hevet langhe ghestaen, So dat daer quam Dyomedes, Menesteus ende Ulixes, Ouelius Aiax ende Thelamoen 8195[regelnummer] Entie wyse Agamennoen. Dese daden den andren vaer; Dat seggic u al overwaer, Dat sy ghekert hadden, die van bynnen, Hadden sys weten hoe beghynnen. 8200[regelnummer] Maer die porte brocht se in node, Die was al bestopt met doden; Eist mit scanden of mit eren, Sy moeten ummer wederkeren; So daden sy, want sy ne wilden sterven. 8205[regelnummer] Daer mocht men menghen sien bederven, Want al die beste vanden scaren Nu in groten vernoy waren; Groet is die scade an beiden delen; Want mit scichten ende mit quarelen, 8210[regelnummer] Die sy scieten vander mure, Maecten sy menghen den stryt te sure. Dat dede den Griecken trecken ave, Vyfhondert lieten sy er in den grave.
[pagina 275]
Van der stat, dat seggic u, 8215[regelnummer] Gaf men up hem een hu, Want die Troyene syn becomen, Ende hebben hem vele volx ghenomen. Pentesileie die quam uyt, Als daer was so groet gheluyt 8220[regelnummer] Van den speren die daer braken, Ende van den volcke dat sy afstaken. Sy songhen doe sy reden uyt, Nie en hoerden man so sueten gheluyt; Herpen, vedelen of simfonien, 8225[regelnummer] Of alrehanden armonien, Dat en is mer wynt teghen haren sanc. Op scilde die niet en waren cranc Staken sy die Griecken sonder ghyle, Ende velden der veel in cortter wyle. 8230[regelnummer] Die vrouwe joesteerden op Thelamoen, Ende stac hem ave als die coen. Syn ors wan sy, daer hy lach; Soe deet sy menich op dien dach. Sy ende Dyomedes joesteerden, 8235[regelnummer] Want sys beide seer gheerden. Oec stac sy hem ave den scilt, Dien hy teghen den steke hilt. Tors deed se sitten op die hamen,Ga naar voetnoot1) Bynae was hy af te samen. 8240[regelnummer] Daer proefden hy wel ter stede Haer cracht ende haer vromichede. Sy wert ontsien op dien dach; Daer sy die meeste parse sach, Dorreetsy se mit haren perde. 8245[regelnummer] Sy velder menghen op die erde. Die megden holpen haer wel; Sy waren menghen te fel. Ga naar margenoot+Achterwert dreven sy se mit ghewelt; Rumen daden sy hem dat velt. 8250[regelnummer] Tsant was ghetempert mit bloede. Thelamoen was wee te moede,
[pagina 276]
Dat hy die scaren sach doerbreken. Pentesileye voer hy steken, Eer syt wist ofte sach, 8255[regelnummer] Dat sy ter eerden nederlach. Syn sweert trac hy uyt in trouwen Ende ghinc slaen onder die joffrouwen, Drie sloechter doot die grote heer, Mer hy moest becopen seer: 8260[regelnummer] Sy velden hem in cortter stont, Ende hebben hem so seer ghewont, Dat hem tbloet doer die maelgen liep. Ic waen daer menich hulp riep. Fylimenys die stoutte man 8265[regelnummer] Halp hem dat se hem vinghen dan; Byna was hy hem ghebleven, Mer mit crachte quam toeghedreven Dyomedes, dien hem nam; Des waren sy toernich ende gram. 8270[regelnummer] Mittien quam uyt Pollites, Die waerheit seg ic u des, Dat hy Hector wel gheleec. Ic waen dat daer menech Griec doe weec, Als sy Hectors wapen saghen. 8275[regelnummer] Sy vruchten of hy van slaghen Den broeder alsoe ghelyc waer, Als hy was inden ghebaer. Sy saghen hem sitten op Galenteye. Ghevelt was Pentesileye, 8280[regelnummer] Ende Dyomedes hadse bestaen Omdat hy se waende vaen, Mer sy weerden haer als die lupaert, Die van den honden is vervaert. Haer ors lach opten velde doot. 8285[regelnummer] Pollites hads rouwe groot, Dat hy die vrouwe in noden sach, Want hy pensden op dien dach Te dienen so der coninghynnen, Dat hy haer hulde soude wynnen. 8290[regelnummer] Dyomedes heft hy vercoren, Dat seg ic u, dat daer te voren Plate noch halsberch en stoet, Hy en deed syn speer goet
[pagina 277]
Int lyf al doer die wapen gaen. 8295[regelnummer] Had hy niet ghevallen saen, Nummermeer en waer hys ghenesen. Tors, dat Troylus had ghewesen, Wan hy, dat was herde goet. Al daer Pentesileye stoet 8300[regelnummer] Bracht hyt haer, ende seid: ‘Vrouwe, My is leet, dat ic u te voet scouwe, Neemt hier, dit is myn yerste ghewin, Doer u heb ic ghedaen beghyn, Dit ors wert in Troyen ghevoet, 8305[regelnummer] Ic waert u dapper ende wel ghemoet.’Ga naar voetnoot1) Die vrouwe nam dat goede pert. Pollites die trac syn swert; Ic waen hy daer menghen tleven nam. Pentesileye die bequam; 8310[regelnummer] Sy riep haer teyken, dat sy draghet. Mit herde mengher stoutter maghet Deed sy weder enen stoet. Die wych wert daer starc ende groet Ende men vacht daer alden dach. 8315[regelnummer] Mer also als ic bescreven sach, By der cracht van der joffrouwen, Ende by der doecht van haren vrouwen, Waren die Griecken so mismaect, Ende so teblouwen ende so gheraect, 8320[regelnummer] Dat sy verloren menghen man. Hoe na dat syt hem leiden dan, Sy moesten hem rumen die stat, Ga naar margenoot+Ende weder varen alsoe mat Ten tentten daer sy laghen eer. 8325[regelnummer] Had die dach gheduert yet meer, Het had hem te wers ghestaen; Een oghe en waer hem niet ontgaen. Die stoutte coninghynne, die goede, Tonet hem mit fellen moede, 8330[regelnummer] Dat haer Hectors doot was seer. Noch sullen syt oec becopen meer. Die Griecken waren al ontdaen,
[pagina 278]
Ende in haer tentten na ghevaen, Mer dat hem die nacht benam; 8335[regelnummer] Seer toernich ende gram Sciet sy van hem ende liet se mat, Ende keerden weder in die stat. Te Troyen mocht men blyscap scouwen. Men presenteerden seer der vrouwen; 8340[regelnummer] Die eer was al ongheacht, Die men haer deed op dien nacht. Hoe mach vrouwe syn weerdich bet? Pryan waent syn al ontset, Want sy hem te hulpe is comen. 8345[regelnummer] In synen arm heft hy se ghenomen; Hy dancten haer der eren saen, Die sy hem had ghedaen. Mit beiden oghen weenden seer Van jamerheden die grote heer, 8350[regelnummer] Want hy syn kynder had verloren. Sy, dies van wysheiden had te voren, Troesten hem na hare macht. Die Troyene waren in blytscap dien nacht, Mer die Griecken waren in vaer; 8355[regelnummer] Sy en wisten waer vlien, hier noch daer. Sy waren des smorghens sonder waen Alle te sterven of syn ghevaen. Sy mercten alle waer sy souden Hem alrebest moghen onthouden, 8360[regelnummer] Ende men se handelinghe niet en name, Eer Menelaus weder quame, Die Pierus soud bringhen. Dat was die troest van haren dinghen. Des nachts was daer menech verveert, 8365[regelnummer] Ende tierst dat die dach verbaert, Daden alle die hoghe man Van Troyen haer wapen an. Die coninghynne van maegden Ende haer joffrouwen, ic waen sy jaghden 8370[regelnummer] Des daghes menghen stoutten Griec, Dien sy van wonden maecten siec. Sy doerreden se menichwerven, Ende deden menghen bederven. Noyt en hadden, syt seker dies,
[pagina 279]
8375[regelnummer] Die Griecken so swaren verlies. Dat verlies ende sulcke plaghe Gheduerden hem also drie daghe, Dat men die scade soe groet daer nam Totter tyt dat Menelaus quam. 8380[regelnummer] So veer voer hy ende keerde, Also als my die ieeste leerde, Dat hy Pierus mit hem brachte, Die synt den vader wrac onsachte. Syn oudervader Lycomedes 8385[regelnummer] Had groten rouwe des, Van Cyros die coninc rycke. Hy weenden daerom jamerlicke, Als hem wech vuerden Menelaus. Hy had ghereet in syn huys 8390[regelnummer] Die scone Deidamia mede Dier omme dreef groet serichede. Menelaus hadde maenden drie Ga naar margenoot+Ghemerret, dus seghet men mie; Pierus was wel ontfaen 8395[regelnummer] Van al den lieden sonder waen. Die wapine, die waren Achilles, Gaf hem weder Ulixes, Daer Aiax hem omme hadde vermort, Als men u tellede ende ghy hort. 8400[regelnummer] Te draghene waren sy hem te swaer, Bedy gaf hy se hem aldaer, Daer mede was hy ridder ghedaen. Syn swaert gorden hem ginder saen Al wenende Thelamoen, syn neve, 8405[regelnummer] Ende hy bid hem, of hy leve, Dat hy pense omme syns vader doet: Hyne durs hem bidden clene noch groet. Den tyt hebben sy ghehouden Mit sacrificien ende mit vrouden; 8410[regelnummer] Haren Goden hebben sy ghebeden Vor Pieruse, eer sy streden. Nu duncket hem dat sy syn ghenesen; Sy syn altoes ghereet na desen Jeghen die Troyene te houdene stryt, 8415[regelnummer] Vorwartmeer alst dunct hem tyt.
[pagina 280]
Des nachts waren die Griecken rasch, Ende laghen in haer harnasch, Dat sy te daghe waren ghereet. Daer nes niemant, hy en weet 8420[regelnummer] Dat hy moet sterven of syn ghevaen, Of syne viande wederstaen. Niemant en is, die seer roect, Dat men daer ten tentten soect. Sy wilden se opten velde ghemoeten 8425[regelnummer] Ende vor hare lytse groeten; So daden sy oec, dats waer. Tyerst dat die dagheraet wert claer, Syn sy uytten tentten ghevaren. Hare volc besetten sy twaren, 8430[regelnummer] So sy best mochten ende niet bat; Doe reden sy al toter stat. Hare viande waensy voerryden, Maer ghemackelicke in dien tyden Saghen sy se comen uytter stede, 8435[regelnummer] Wel ghescaert na haren sede, Ende wyslicke mit haren scaren; Pentesileye die vrouwe twaren Spraker vele toe ende hiet; Alle die saken, die sy riet 8440[regelnummer] Dede men gherne ende wale, Twy soudics maken langhe tale? Eer nog yet priemden van den daghe, Waren daer ghesclegen vele sclaghe Also groet ende also suer, 8445[regelnummer] Dat die scilden van lasuer Scurden, die waren vast ghenoech, Ende hoe men die helme dorscloech! Daerne was halsberch aen die vaert So starc, hy en scurde vor tswaert. 8450[regelnummer] Men sclouch daer ontwee ricgen ende syden; Nie sach man so sere stryden. Gheen man mocht vulbringhen, Al wilde hy, tellen van dien dinghen, Hoe fellicke sy hem besochten,
[pagina 281]
8455[regelnummer] Ende hoe vreselicke sy vochten; Hoe elc op andren ghinghen jaghen, Wat die orsse conden ghedraghen. Dat ghecrac van ghenen speren, Ende dat jaghen ende dat weren, 8460[regelnummer] Dat daer was ter selver uyre, Horde men die stat aldure Ende in die palaise mede. Ic waent mengher vrouwen dede Laten menghen heten traen; 8465[regelnummer] Sy waren mit rouwen bevaen, Want haer scade wast alle tyt. Pierus, die scone, quam in den stryt Ga naar margenoot+Ghepongiert upter campaenge; Hy sat up een ors van Spaenge, 8470[regelnummer] Een dat beste, na dat ict weten can, Dat nie conincs kynt ghewan. Hy was, weet wel, wreet vyant Troyen ende allet Frygienlant: Ridder docht hy oec wesen wale. 8475[regelnummer] Een ponioen oec van sindale Had hy aen syn spere, die coene, Ende daerin ghesprinct lioene. Een stic vor al syne ghesellen, Als ons die geesten tellen, 8480[regelnummer] Josteerde hy up Pollidamase; Syn scilt scuerden als een blase. So dede syn halsberch vor die borst. Daerne was gheen langher vorst; Ne hadde syn spere niet tebroken, 8485[regelnummer] Pollidamas ne hadde nemmer ghesproken. Dits dyerste joeste, die Pierus dede; Pollidamas gheraectene mede, So dat tspere up hem brac. Nochtan dattene Pierus afstac 8490[regelnummer] Ende yerst ter erde quam. Dies waren die van bynnen gram. Byder ventailge nam hy en saen; Het ware oec mit hem ghedaen, Ne hadde ghedaen Filimenys.
[pagina 282]
8495[regelnummer] Upten scilt van felre wys Stac hy, dat hy moeste breken; Hadde die halsberch oec gheweken, Hy hadde hem tyser ende hout Dor tlyf ghereden mit ghewout. 8500[regelnummer] Maer die halsberch was so goet, Dat hy den steke wederstoet. Pierus dede hem tghereide rumen Enter erde nedertumen. Paflagoene worden verwoet, 8505[regelnummer] Dat hare here stont te voet, Ende hy tors hadde verloren. Sy scloeghen, dat hem quam te voren, Al te sticken ende doet, Daer was nyt starc ende groet. 8510[regelnummer] Pierus pynden hem harde sere, Te behoudene haren here, Ende syne liede nu syn ontset, Maer was hem wars of bet, Men ontfoerdene hem altemale, 8515[regelnummer] Ende dat seggic u sonder hale, Dat sy daeromme dreven groet seer. Sevenwaerf ofte meer Hadden sy en brocht uytter noet; Maer dan so quam die perse so groet, 8520[regelnummer] Dat syt vulbringhen niet ne mochten, Dat sy en up syn ors ghebrochten. Sy lieten hem dor haren here Maertelien uyttermaten sere; Sy scloeghen daer menghen omme doet. 8525[regelnummer] Doe hy bynae was uytter noet Quam Telamoen gereden an, Ende met hem dertich man. Up hem reden sy, wetic wel, Datter menich avevel, 8530[regelnummer] Daer moesten sy keren den rig; Ghyne hordet nie segghen noch ic, Van volcke, dat hem werde so seer. Sy hadden oec verloren meer, Ne hadde ghedaen Pentiseleye
[pagina 283]
8535[regelnummer] Die quam ghereden in die melleye Ende hare magede met hare, Die songhen lude ende clare, Maer ic wane, ghy dinc daer voren Altoes ghene ne sout willen horen, 8540[regelnummer] Hen dochten ghene wyf twaren, Maer recht der engele scaren, Die setten hem ter hant ter weer, Ga naar margenoot+Ende ghemoeten al dat heer. Daer wart menich scilt ghescaert, 8545[regelnummer] Ende ghetoghen oec menich swaert; Dar was gheluyt van ghescreye. Telamoen ende Pentiseleye Quamen te samen in der porsen, Daer vielen sy beide van den orsen 8550[regelnummer] Ter erden, waest hem leet of lief. Ic wane die stryt so groet daer hief, Dat hondert ridders becochten, Die dat orloghe besochten. Die joncfrouwen werden hem seer, 8555[regelnummer] Ende staken of menghen heer; Haer vrouwe daden sy upsitten weder, Die ghevallen lach daer neder. Mettien quamen die Paflagoene Gheconfiert van die Mirmidoene, 8560[regelnummer] Sy claghen, dat men mit ghewelt Haren here hem nam upt velt, Ende men hem dede groet misprys. ‘Is dat,’ seyd sy, ‘Filimenys, Wies lant dat by den mynen gaet, 8565[regelnummer] U vrient?’ seit sy. - ‘Vrouwe, jaet’. - ‘Joncfer’ seit sy, ‘volghet my bet, Siet dat hy emmer sy ontset, Ende men den overmoedighen diede Van hare pyne gheve miede!’ 8570[regelnummer] Mettien lieten sy alle lopen, Dat moeste menich man becopen, Menghen halsberch staken sy dure. Hier wart die stryt starc ende sure, Dat enich man synt of daer te voren
[pagina 284]
8575[regelnummer] So menghen halsberch en sach tescoren. Mirmidoene waren goet, Den mageden hilden sy ghemoet; Hare volgheden die Paflagoene, Die sere haten die Griffoene. 8580[regelnummer] Ic wane sy menghen vervaerden, Want sy altoes niet ne spaerden. Pentesileye scloech aerm ende dien Den Griecken af, si was ontsien. Menich ruumde ghenen wyve, 8585[regelnummer] Die goet ende stout was van lyve. Wat wondere eist dat sy syn vervart? Starc is haer spere, scarp haer swart. Omme tontsettene Filimenyse Vacht men daer in sulcker wyse, 8590[regelnummer] Dat ridders ontgolden ghenoech, Die men daer te sticken scloech. Achilles sone siet den stryt; Hy hort die sclaghe ende dat ghecryt. Den ghevanghen heft hy ghelaten 8595[regelnummer] Ende wart verbolghen uyttermaten. Den scilt nam hy ende die speer; Ic wane hy sal doen grote weer Ende sulcken quetsen, dies niet ne waent. Den synen bid hy ende vermaent: 8600[regelnummer] ‘Keert omme,’ seyd hy, ‘edele heren, Ghy laet u al te sere onteren, Het syn wyf, hebbic verstaen, Die hier onse liede sclaen, Onse gheselle ende onse vrient; 8605[regelnummer] Qualicke hebwy hem ghedient, Dat sy vor ons hueden tvelt.’ Pentiseleye hort, wat hy vertelt, Luttel ontsach sy syne wort: ‘Her wassael,’ seyd sy, ‘nu hort: 8610[regelnummer] Houdy my van alsulcken lyve, Als dese andre crancke wyve Die men lichte van voeren vint? Dans ons doen niet een twint. Joncfrouwen syn wy van sulcken sede,
[pagina 285]
8615[regelnummer] Wyne roecken ghene onsuverhede; Myn lant, dat my myn moeder liet Houdic so, dat niemant ontsiet; Ga naar margenoot+Hens verorloghet in ghere wys. Wapine te draghene om prys 8620[regelnummer] Quamen wy, ende tontsettene dese stat, Noch ne syn wy niet alle mat. Sonder hulpe en is hy niet entrouwen, Die my hevet ende myne joncfrouwen. Ghy sullet weten in cortten tyde 8625[regelnummer] Wat wy commen doen in stryde; Ic wane ghys u so niet en gehoet. Ist dat ghy my ghemoet, Ghy geldet ende dat deed u vader, Die Prians kynder scloech alle gader, 8630[regelnummer] Ende Hectore scloech ter doet, Die nie ne hadde ghenoet Van al den volcke van ertrycke, Noch nimmer en doet sekerlike; Dies so heb ic groten rouwe: 8635[regelnummer] Ics ontsegghe dy vrede ende trouwe.’ Daer ne was gheen langher tale: Een spere nam sy, wetic wale, Dat liet die vrouwe op hem sincken; Pierus ne wilde hare niet ontwincken, 8640[regelnummer] Maer hy ontfincse mit groten nyde. Den scilt hebben sy voer die syden, Ende elc liet up andren jaghen, Wat dat orsse conden ghedraghen. Die scilde scorden ende braken. 8645[regelnummer] Ic wane sy die halsberghe dorstaken So dat sy hadden wonden groet. Dat velt maecten sy al roet Van den bloede, dat van hem ran, Ende van menghen andren man. 8650[regelnummer] Die ponioene wit ende goet Worden ghevarwet in dat bloet. Een yeghelyc dede andren wee;
[pagina 286]
Pierus scacht die brac ontwee Up hare, die hy niet ne mynde. 8655[regelnummer] Die trenchoene vloghen ten wynde. Pentiseleye gheraectene wel, Dat hy van den orsse vel, Dies hem menich Griec vervaert. Pierus spranc up ende toech syn swaert, 8660[regelnummer] Want hyne hadde ghene noet. Drie sclaghe gaf hy hare so groet, Maer hy en ware hare niet ontgaen, Ne hadde die grote porse ghedaen. Om die joeste was up dien dach 8665[regelnummer] Ghescleghen daer so menich sclach. Mirmidonose daden upsitten Pieruse den jonghelinc, den witten, Haren here in den stryde. Sy waren uyttermaten blyde, 8670[regelnummer] Dat hy so stout is ende so goet, Ende hyt also wale doet Met wapinen vor al dat heer. Hier wart tebroken menich speer, Ende menich ridder ghesteken doet; 8675[regelnummer] Die weghe worden van bloede roet. Agamennoen quam daer, die milde, Ende mit hem vyftien dusent scilde, Dyomedes quam daer yan Calidone, Die een here can leiden scone; 8680[regelnummer] Der Griecken here al te male, Hare coninc, hare amirale Versaemden daer teenre scare. Inne weet hoe langhe dat se daer waren, Mer die vrouwe Pentiseleye 8685[regelnummer] Dorreet al die melleye. Verloest hevet sy Filimenise, Des is haer danc in mengher wyse, Want sy hadde hem ghegheven Dat hy verloren hadde, syn leven. 8690[regelnummer] Ga naar margenoot+Syn volc beringdem ommetrent, Ic wane die wych daer niet en ent; Daer is comen Pollidamas,
[pagina 287]
Die langhe in groten stryde was Jeghen Aiax broedre, Telamoene. 8695[regelnummer] Een groet deel waren daer baroene, Remus was daer van Cisonie, Mettien volke van Lanconie. Oec quam daer selver Prian, Pollices ende menich man, 8700[regelnummer] Ende daertoe mede Eneas Die sint here in Lacien was, Die wel in stryde wesen can; Synt dat die werelt yerst began, Ne sach nie man wych so groet, 8705[regelnummer] Of daer so menich man bleef doet; So menich lager daer ghevelt, Dat sy bedecten al dat velt. Achilles sone deets hem te voren; Met synen swarde dede hy scoren 8710[regelnummer] Menghe scare al tene gader, Diere wrac hy synen vader. So menghen stortten hy dat bloet, Dat hy dat velt bedauwen doet. Ic wane hy menghen halsberch scorde. 8715[regelnummer] Alse langhe als die dach ghedurde, Ne mochten sy daer niet versceiden, Dat dede die nyt van hem beiden. Pentiseleye entie hare Senden den Griecken quade mare, 8720[regelnummer] Sy dorreden se mit haren scachten; Op haer selven sy niet en achte. Pollices deids hem te voren Omme hare, die hy hadde verloren, Pieruse stac hy vor al theer, 8725[regelnummer] Ende droech hem of mit synen speer Synen scilt aldaer syt sach, Die gheen die in synre hertten lach. Oec seid hy al openbaer: ‘Dit verdriet hebdy doer haer, 8730[regelnummer] Dier ghy so seer te scaden begheert, Ende noch meer sult, eer ghy ontfaert.’ Pierus trac uyt syn sweert;
[pagina 288]
Hy seid: ‘Al rydy Hectors peert, Ghy en hebt synre hertten niet; 8735[regelnummer] Die doot, die hy mynen vader behiet, Moste hy selven tierst smaken; Soe suldy, can ic u gheraken, Oec drincken, dat ghy my beheet.’ Mittien woerden hy na hem sleet, 8740[regelnummer] Ende Pollites op hem weder. Die orssen mosten knielen neder, Soe groete sclaghe scloeghen sy. Pentesileye waster by, Die des int hertte wel was vro, 8745[regelnummer] Dat hem Pollites weerden also. Hy deed Pierus mit wapen omGa naar voetnoot1), Mer daer af seg ic u die som: Sy diet sach ende daerby helt, Gaf hem die cracht ende dat ghewelt, 8750[regelnummer] Anders en weer hys niet ontgaen. Het waer mit Pierus oec ghedaen, Mer dat die Mirmidoene quamen, Dien hem mit crachten namen. Pierus was, dat hy en wist wat doen. 8755[regelnummer] Een ridder was daer, heet Calcoen,Ga naar voetnoot2) Daer en was gheen snelre noch vroeder. Pollidamas was syn broeder, Dat was alleen van svaders syde. Pierus stac en doot in den stryde. 8760[regelnummer] Om hem te wreken quamen dusent Troyene, Stoutte ridder ende siene Ende also menghe maghet wel. Ic waen, daer menich nedervel, Die aeverecht opten sande lach, 8765[regelnummer] Ende niet en verleefden den dach. Ga naar margenoot+Pentheseleye die vrouwe doet Ontgelden haren toernenmoet. Sy en spaerden Achilles soen niet; Eer sy uytten stride schiet,
[pagina 289]
8770[regelnummer] Had sy en na gheslaghen doot; Sy maecten hem dat hoeft al root. Oec had sy en by der ventaelgen, Mer op her quam al die battaelge, So dat hy haer ontreden was. 8775[regelnummer] Vererret was Pollidamas Om syns liefs broeders doot. Hy most dor die grote noot Wenen, wast hem lief of leet; Ic waen, hy der also veel versleet 8780[regelnummer] Der Griecken mit synen sweerde, Dat hy bedecten veel der eerde, Die gheclaven was van heye.Ga naar voetnoot1) Soeveel deed Pentesileye, Als ons die jeeste vertelt, 8785[regelnummer] Dat sy op hem wan dat velt. Sy sloech ontwe in der porsen Scilde, ridders, perde ende orssen. Alsoe dreef sy se, aldaer sy vochten, Dat haer niet gherumen en mochten.Ga naar voetnoot2) 8790[regelnummer] Die Griecken verloren seer, Ende noch souden veel meer, En deed die soen Achilles, Thelamon ende Dyomedes. Dese weerden veel der jacht 8795[regelnummer] Ende hielden tfelt mit groter cracht. Dit orloech, nadat men waent, Gheduerden aldus een maent.
[pagina 290]
Die Griecken verloren altoes meest, Also als ic hebbe ghevreest. 8800[regelnummer] Tien dusent bleefter in den stryde; Sy verloren aen elcke syde Veel, ende men sprac om den vrede; Ic waens die vrouwe veel dede, Men leest dat sy berghe ende dale 8805[regelnummer] Mit doden bedecten altemale. Oec liet sy daer van haren magheden Sulcke, die haer wel behagheden. Daer vacht elc opten andren veel, Al op dat velt in den nytspeel. 8810[regelnummer] Dicwil daden sy ghemoet Beide te orsse ende te voet; Soe dat gheviel op enen dach, Daer menich syn eynde op lach, Dat die van bynnen al te samen 8815[regelnummer] Op den velt te stryde quamen. Men seid, dat daer Pollites dede Best van allen dien van der stede. Pentesileye ter quader uyre Die stac Pierus scilt al duere, 8820[regelnummer] Ende Pierus bracter synen scacht Op haren scilt mit groter macht. Mer der coninghynnen spiet Dat en brac so scier niet; Sy stac hem ter selver stonde 8825[regelnummer] Doer den halsberch een wonde, Dat hem int lyf bleef tponioen; Doch hielt hy hem aent aertsoen: Dat speer brac al ontwe. Teen stuc en coemt uyt nummermee, 8830[regelnummer] Sal hy hem wreken ende hy mach, Of hy en verleeft niet dien dach. Die Griecken streden teghen haere Mit menghe grote scare. Doch was haer weer so groet, 8835[regelnummer] Dat sy der menghen sloech ter doot. Daer waer sy ommer ghevaen, En had Pollites ghedaen, Ga naar margenoot+Die haer gherne in staden stoet, Want sy was vast in synen moet.
[pagina 291]
8840[regelnummer] Wat sal hy doen, arme katyve! Als hy se siet van haren lyve Roven ende in stucken snyden, Dat sal syn in cortten tyden. Pierus, die was seer ghewont, 8845[regelnummer] Quam daer ghereden ter stont, Al daer Penteseleye street. Ende talre yerst dat syt weet, Waent sy den yersten slach hem gheven; Mer haer wille is achterbleven. 8850[regelnummer] Hoert hier een swaer aventuer: Haer helm was ghehouwen duer Ende van haren hoefde ghesleghen, Dies waster cleen weer teghen. Pierus verhief enen slach, 8855[regelnummer] Al daert Pollites wel sach, Ende sloech haer af, dat was ontfarm, Den scilt ende den luchteren arm. Hy en conde haer niet ghestaen in staden, Soe seer was hy mit volc verladen. 8860[regelnummer] Daer velden hy se van den perde. Pierus quam toe mit synen sweerde Ende beeten teghen haer te voet. Daer weerden haer die vrouwe goet Sonder helm mit eenre hant, 8865[regelnummer] Ghelyc oft weer een gygant. Mer Pierus sloech haer thoeft ontwee; Dat was Pollites herde wee, Dat hy dat mit oghen aensach, Dat sy doot voer hem lach, 8870[regelnummer] Ende dat se Pierus in stucken sloech. Ic en weet hoet syn hert verdroech: Had hy der te tyde moghen comen, Ic waen hyt wel had benomen. Noyt en hoerden man sulck misbaer. 8875[regelnummer] Pierus scloech hy sonder vaer, Eer ment hem ghenemen conde, Dat hem tbloet voer uytten monde, Ende hy in onmacht nedervel. Daer was gheclaecht, dat weet ic wel, 8880[regelnummer] Ende misbaer ghedreven groot;
[pagina 292]
Sy waenden, dat hy weer doot. Ten tentten droeghen sy hem mit rouwen. Wat sal ic segghen vanden joffrouwen? Sy saghen haer vrouwe doot, 8885[regelnummer] Sy en spaerden cleen noch groot. Mer sy willent al ontlyven, Of by haer verslaghen blyven. Veel bleefter doot aldaer. Doe wert die stryt alsoe swaer, 8890[regelnummer] Van magheden op die Mirmidoen, Van Troyene op die Griffoen, Dat gheen man conste vulscriven. Alle wilden sy daer doot bliven. Pollites sloecher vele, 8895[regelnummer] Maer het ghinc hem uytten spele, So vele liet hire in cortter tyt. Al den dach stont die stryt, Dat die Griecken op die van bynnen Dat velt niet ne mochten ghewynnen. 8900[regelnummer] Mer doch, alst was te ghesciene, Verloren so vele die Troyene, Dat sy begherden die stede, Ende omme die coninghynne mede Die sy jamerlicke verloren, 8905[regelnummer] Weken sy den Griecken voren; Ter stat wert vloen sy, wies wondert. Wel vierdusent ende vyfhondert Lieten sy der op dat velt verslaghen; Ga naar margenoot+Nemmermeer ne hort man gewaghen 8910[regelnummer] Dat ye was soe scadelyc stryt. Die porten ne syn niet so wyt, Syne syn hem engher dan in't ghevoech, Want haer syn ter stat wert droech. Ic wane sy cuelden haren moet, 8915[regelnummer] Men mocht daer baden in dat bloet;
[pagina 293]
Ne ware Pollites ende Eneas, Filimenys ende Pollidamas, Die so sere ter were staen, Een ne ware niet ontgaen. 8920[regelnummer] Inne constu niet vertellen 'tverlies Entie scade, syt seker dies, Dat sy hadden, die van bynnen; Verwonnen syn sy, wildyt kynnen. Nemmermeer ne comen sy buten mueren, 8925[regelnummer] Omme te proevene aventueren. Dat volc datter tlyf behelt, Sloten die porten mit ghewelt; Alle waren sy tonghemake. Dus ende by derre sake 8930[regelnummer] Besaten die Griecken die stat, Wyne lesen niewer dat, Dat sy meer uyt vechten quamen, Maer bynnen bleven sy al te samen. Bonoit, die dit dichte wale 8935[regelnummer] Uytten latine in walsce tale, Die dicht al die grote mort, Dat verloren wart die port Bi Atenore ende Pollidamase, Ansise ende Enease, 8940[regelnummer] Ende al die ghene die daer ontghingen, Ende seghet dat hy van desen dinghen In Ysis boec die waerheit vant. Hier jeghen seg ic al te hant: Rome ende die senatore, 8945[regelnummer] Entie keisere van rechter ore, Die syn van Enease comen. Soude God te synre vromen Een verrader doen die ere, Dat hyne alsoe groet een here 8950[regelnummer] Maken soud te sulcken mort? Dat ware een sake onghehort. Perconopeus die favelare, Seghet dat al openbare, Van Ancise een dinc,
[pagina 294]
8955[regelnummer] Dat hy was een vondelinc, Dats valsch, Capys was syn vader, Dat scrivet ons Virgilis algader; Syn oudervader Assaracus; Van hem lesen wy aldus, 8960[regelnummer] Dat hy te voren crone droech: Deser talen hebn wy ghenoech; Mer uytten Walscen ende van Ysise, Van Darese ende van Virgilise Ende uyt andren boecken mede 8965[regelnummer] Sullen wy nemen die waerhede, Ende in duitscher tale ontbinden So wy se best moghen vinden. Een rycke ridder ende een geheert Was Ysis ende wel gheleert; 8970[regelnummer] Hy was buyten ende Dares bynnen, Aldus doet ons Bonoyt bekynnen, Die dinc die buten onder die liede Ghevel, screef hy also sy ghesciede, Oec doet hy ons verstaen, 8975[regelnummer] Hoet den Griecken is vergaen Nadien dat sy wonnen die stat; Hoe sy van guede waren sat, Hoe sy verdroncken ende bedorven, Na die ere die sy verworven. 8980[regelnummer] Dat sal ic dichten overwaer: Die tweten wil, hy hoer daer naer. In die stat, syt seker dies, Ga naar margenoot+Was groet rouwe ende verlies. Sy en weten wat doen noch waer vlien, 8985[regelnummer] Want sy en connen niet ghesien, Hoe sy verdryven die vyande. Die vrouwe van der maghede lande Was beweent van alder stede, Ende van haren joncvrouwen mede. 8990[regelnummer] Die Griecken besaghen se daer sy lach, Sy seiden oec op ghenen dach,
[pagina 295]
Dat sy nie in ghenen daghen Scoenre lyf mit oghen saghen. Men vraegde wat mer best toe dade; 8995[regelnummer] Doe seiden sy, dat sy grote scade Haren volcke hadde ghedaen Synt sy daer quam, sonder waen, Ende dat sy by hare cracht Scade namen al ongheacht. 9000[regelnummer] Hare overdaet ende hare hone Willen sy, dat men hare wederlone, Ende men se danne grave niet, Mer Pierus dat wederriet. Hy seid, dat docht hem goet nu ende echt, 9005[regelnummer] Dat men se groeve na haer recht, Ende het ware lachter ende scade, Wart dat men haer anders dade. Dyomedes ontriet dit al, Hy seid dat men se gheven sal 9010[regelnummer] Te verterne den honden Of den wulven in cortter stonden, Of dat men se werpe in een ryviere Ende laet se hene dryven sciere. Dus worpen sy se, telt men myGa naar voetnoot1) 9015[regelnummer] In een ryvier, heet Sancty, Daer was Santen na ghenant. Des moeten sy alle syn ghescant! Sy daden ghelyc dorpren honden. Doe Pierus ghenas van den wonden, 9020[regelnummer] Behagets al den Griecken wel, Numeer maecten sy groet spel. Der porten een deel twaren Besetten sy mit haren scaren. Ic waen sy der nemmeer Troyen 9025[regelnummer] Uyt ten stryde comen sien. Drie daghe was hem so onsochte, Dat niemen andren spreken mochte.
[pagina 296]
Ancises ende Eneas, Antenor ende Pollidamas 9030[regelnummer] Hebben ghenomen enen raet, Wien soet goet dunct of quaet, Sy willen Helenen wedergeven; So waensy best onthouden tleven. Doer hare willen sy niet ontfaen 9035[regelnummer] Enighe scade, sonder waen. Sy ghinghen ten coninc Prian, Int hof was menghe hoghe man. Sy seiden: ‘Here, nu verstaet, Nemet hier op uwen raet, 9040[regelnummer] Hoe men van derre aventuer, Die ons fel es ende suer, Wat ende men daer of wille maken. Die Gode syn ons wedersaken. Wy moghen alle mercken wel, 9045[regelnummer] Dat sy ons syn van hertten fel, Wy en weten, waer by het mach syn. Dit behiet ons Apolyn, Helenus ende Cassandre Pantus ende oec veel der andre.’Ga naar voetnoot1) 9050[regelnummer] Prian, die cleen syns levens roect, Sulc aventuer ende hy vloect.Ga naar voetnoot2)
[pagina 297]
Hem selven schilt hy seer verwaten, Omdat hem alle die Gode haten. Hy seecht, dat hy hem sal beraden.	[tekstkritische noot]8031. Hs.: herde wie tale. - 42. Hs.: voer mu͡be'ien. (?) margenoot+ f⁰. 204v. voetnoot1) Bén. 23304: Deus meis et plus treztoz entiers, Avoient Griu sis as portax, Que n'en esteit issuz vassax. Het woord dat het fr. portax moet uitdrukken, heb ik niet uit het Hs. kunnen opmaken. [tekstkritische noot]8055. groet verlies. - 59. H.i.g. scade gesciet. - 69. D.w. ghebonden. Men leze ontwonden. - 75. Een halsberch wit als een swane. - 78. I joncfr. - 92. Met haest. - 8094 en 95 volgen in de fr. in omgekeerde orde. [tekstkritische noot]8096. van brunen stale. - 8098 en 99 ontbr. in het Hs. - 8100. S.o. hals al omwaert. - 3. Of al dat s.g.c. - 5. een ponioen diere. - Vs. 8110 en 11 ontbr. in het Hs. - 15. Al Parys d.d.g. - 18. Caon w.d.c. Pollices (zoo ook vs. 21 en 33). - 23. in dien sinne. - 24. Hy w. out XV iaer. - 31. pert Galenie. - 32. ende een suaert. [tekstkritische noot]8140. Daermides. - 41. Hs.: gevecht. - 45. bedect. - 53. S. vrome was F. - 55. Ic wane hi sinen d.v. - 56. Maer mochtu niet t'ere s. - 58. Gescriven. - 66. voren si s. - 70. Stac hi daer doet. - 73 Hondert b. margenoot+ f⁰. 205r. [tekstkritische noot]8177. Hs.: Der T. was die meeste scade - 86. W. men daer die h. clovede. - 91. Dese wych. - 94. Onelius, Aiax ende T. - 8200. Maer die porten, dat b.s. n. - 1. Waren al b.m.d.. Hs.: mitten doden. - 2. Met scaden of met onneren. - 4. Si daden si. Hs. en fr.: sy wilden sterven. [tekstkritische noot]8214. Die van der s. - Vs. 8220-8390 ontbreken bij Blommaert. - 15. Up hem gaven s.e.h. - 30.: vrouwen. - 31. Hs.: staken. - 44. Hs.: Doorreet se. voetnoot1) Bén. 23563. Sovent lor fait muer estax Et guerpir seles et chevax. margenoot+ f⁰. 206r. [tekstkritische noot]8266. Hs.: sy. - 67. Hs.: crachten. - 88. Hs.: coninghynne. - 89. Hs.: wynne. [tekstkritische noot]8313. Hs.: wyc. - 21. Hs.: leden. voetnoot1) Men zal wel moeten lezen: Ic waent u, d.i. ic wan het. Het fransch is niet te vergelijken omdat van de heldendaden van Pollites niets in Bénoît voorkomt. margenoot+ f⁰. 206v. [tekstkritische noot]8336. Hs.: sceit. - 42. Hs.: moech. - 43. Hs.: sy. [tekstkritische noot]8380. Hs.: So veer voer ende k. - 86. Hs.: den coninc. - 91. Hs.: Daer omme sy d.g.s. Fragm.: Dreef daeromme g.s. - 8403. S.s. gorde men hem saen. - 15. V. in alre tyt. margenoot+ f⁰. 207r. [tekstkritische noot]8418. Doe si des daghes w.g. - 22. Niemen is daer dies r. - 23. Dat menne meer t.t.s. - 29. H.v. setten si in scaren. - 31. al ontbr. - 32. verriden. - 35. Wel gewapent. - 42. Eer het prime was v.d.d. - 45. leysure (: sure). - 46. starc genouch. [tekstkritische noot]8466. W. hare s. waert talre tyt. - 70. Dat beste. Hs.: een beste. - 71. Keisers kynt. - 73. al F. - 77. gesprenget 1. - 90. Ende hem thovet eerso ter erde nederquam. margenoot+ f⁰. 207v. [tekstkritische noot]8497. oec niet geweken. - 8501. Dat hi hem tleven hevet behoet. - 4. Hs.: onvroet. - 9. Daer was die stryt s.e.g. - 12. E.s.l. oec onset. - 26. gereden daer an. - 27. tien dusent. - 31. horet. [tekstkritische noot]3535. dor die m. Hs.: in den reye. - 39. sout horen. - 45. ghetrect. - 46. Dat w.g. - 51. die stryt groet d.h. - 59. G. hadden si de M. - 69. Hs.: gheen miede. margenoot+ f⁰. 208r. [tekstkritische noot]8575. sach scoren. Hs. en fr.: en ontbr. - 82. Si slouch hem of been, aerm, hant ende dien. - 83. Haer swart was so sere onsien. - 87. starc haer sw. - 91. D. men met wapinen t.s.s. - 8609. Vassael. - 14. J.s. van sulcke sede. Hs.: dan van sede. [tekstkritische noot]8616. myn moet. - 18. veraergert. - 21. niet so mat. - 25. sy commen. - 26. Ic wane wel u niet sone hoet. - 27. Gine sullet kennen minen overmoet. - 28. Omme Achilles dyns vader. - 29. Prian kynder. - 33. Ne sach nie man syn gelike. - 36. I.o.d. vrede, ontrouwe! - 39. Hs.: ontwyken. - 40. ontfinsi. - 41. Den scilt hadsi an d.s. - 46. So dat sys h. wonder g. - 47. Die erde m.s.a. roe. - 52. Iegelyc d.a.w. margenoot+ f⁰. 208v. [tekstkritische noot]8653. P. brac den scacht o. - 59. trac s.s. Hs.: toech syn peert. - 66. Mirmidoene. 68. Hs. uytten stryde. - 75. D.w. worden daer al r. - 83. hoe langhe dat gheware. - 87. Dies hare dancte in m.w. - 90. beringdere. margenoot+ f⁰. 209r. [tekstkritische noot]Vs. 8694-98 ontbr. in het Hs. - Vs. 8700 en 1 staan in de fr. vóór vs. 8698 en 99. - 8708. deits. - 13. bedouwen. Hs. behauwen. - 21. Hare daet mach men niet vulachten. - 22. P. deis hem wel te v. - 25. stac hem of. - Vs. 8726-8889 ontbr. bij Blommaert. voetnoot1) De bedoeling moet zijn: ‘Hij dreef Pyrrhus op de vlucht,’ maar de woorden zijn meer dan waarschijnlijk bedorven. voetnoot2) Bén. 24121. Glaucus esteit buens chevaliers; dat deze bedoeld is, blijkt uit 24150. Polidamas fu si desvez De son frère, qui est ocis. margenoot+ f⁰. 209v. voetnoot1) d.i. de aarde, die door de zomerhitte gespleten, gebersten was. Gheclaven d.i. gekloven. Over heye zie men het uitvoerige artikel van Dr. de Vries in De Jager's Archief, IV, 237-243. Deze beteekenis van hei (dat ook in het Ohd. als subst. voorkomt: hei = ϰαῦμα) straalt nog duidelijk door in de afleidingen heyen, heyden of heyderen = weerlichten; heyder = schitterend, lichtend; heydinghe = weerlicht. Zie Kiliaen; Schuermans, Vl. Idiot; Oudemans, Bijdr. Ook meen ik het woord terug te vinden in het spreekwoord ‘heyweer en es gheen schreyweer,’ (Meijer, Oude Nederl. spreekw., bl. 82). De verklaring hooiweer zal wel de ware niet zijn. Vgl. noot 2 op blz. 242 van Archief IV. voetnoot2) Deze regel zegt het tegendeel van hetgeen hij moet uitdrukken, maar is door het invoegen of uitlaten eene ontkenning niet te herstellen. Penthesileia dreef de Grieken zoo zeer op de vlucht, dat niets voor haar kon stand houden, of, dat alles voor haar moest wijken. Waarschijnlijk is gherumen, dat geene andere bet. heeft dan wijken, uitwijken (Hilgb. 39, 34; Nyhoff. II, 38) bedorven. De fr. tekst heeft (24162 vgg.) Que plus de M arpenz et mès, Les chacièrent à tel desrei, Que nus n'i prent regart de sei. [tekstkritische noot]8817. Hs.: alle die. margenoot+ f⁰. 210r. [tekstkritische noot]8843. Hs.: dat syn. - 44. Hs.: P. dus seer was g. - 47. Hs.: sy. - 76. Hs.: men. - 78. Hs.: onmach. [tekstkritische noot]8888. Vele blever. - 89. Daer wart een stryt al swaer. - In plaats van vs. 8890 en 1 heeft het fr. van Blomm.: Van den magen die daer vochten, Dat die Mirmidoene becochten. Die Troiene up die Giffoene, Dat bestarf menich ridder coene. 8900. als't quam te gesciene. - 5. die Grieken. - 6. Hs. en fr.: dies wondert. - 8. Hs.: o.d.v. doot. - 9. Hs.: N.n.h.m. sulcke noot. - 10. scadelyc rien. - 12. S.s.h. nouwer ende in't g. - 13. Daer sloegere de Griecken der hare genoech. - 15. waden. margenoot+ f⁰. 210v. [tekstkritische noot]8918. Hs. en fr.: Dat si so sere. - 36. Hs.: Die liet al d.g.m. Fr.: grote ontbr. - 44. senature. Hs.: die centauroen(!) - 45. ure. Hs.: van rechten doen. - 50. Maken ende so grote m. [tekstkritische noot]8955. Ende dat. - 56. Hs.: die valsch C.w.s.v. - 60. te Troyen. - 62. van Ancise. - Na vs. 8967 heeft het fr. van Blomm. nog: Sal ic u secgen die waerheit vort, So ic verstaen hebbe ende gehort. 72. buten ende die 1. - 73. Ghevel ontbr. Hs.: also sy geviele. - 77. Dat si v.g.w. sat. Hs.: mat. - 79. dat si v. - 81. Nu doet guet horen daer naer. - 90. besagen si. margenoot+ f⁰. 211r. [tekstkritische noot]8994. Doe vraget men wat men b.t.d. - 9002. men si. - 3. M.P. diet ontriet. - 4. Hi seide het dochte hem nu ende echt. - 5. Redene wesen ende guet recht. - 11. den vulnen. - 14. Aldus tel men mi waer men se. - 15. een water, h. Sancli. - 16. Hs.: D.w. sint Sason na g. - 24. Ic wane si oec nemmermeer wt T. - 25. Ten stride jegen hem comen s. Hs.: Meer uyt. voetnoot1) Zie over vs. 9014 en 15 mijn Tekstcritiek, bl. 99. [tekstkritische noot]9033. behouden. - 34. Door haren wille niet o. - 35. Noch genen s., s.w. - 46. Wine weten niet w.h.m.s. voetnoot1) Bén. 24383: Mès venu sont al rei Priant Veiant sa cort, qu'il ot molt grant, Li dient tuit que desore creie, Prenge conseil et si porveie Coment des males aventures... Traira à chief, qu'en voldra faire, Car tuit li Deu li sont contraire... Mostrée li ont bien la fin, Et la promesse d'Appolin Et tot lo prophetizement Et lo parfont devinement. voetnoot2) Bén. 24397: Prianz plain d'ire et de manace, En sospirant maldit fortune; Chaitis se claime et dolerox, Et à toz les Dex haïnox, Dit lor que s'en conseillera, Et enprès lor en respondra. Wanneer men den regel Sulc aventuer ende hi vloect, vergelijkt met vs. 9040-42, ziet men, dat ende hier hoogstwaarschijnlijk het subst. = eind is, en dat er dus geen woord behoeft ingevuld te worden. Hoewel op de zuiverheid der uitdrukking wel iets is aan te merken, zal Maerlant wel geschreven hebben: Sulc aventueren ende hi vloect. d.i. zulk een einde van den oorlog verwenscht hij. [tekstkritische noot]9064. Hs.: Of die s.d.G.t.d. - 66. Hs.: al die mochte. - 68. Hs.: es is.

Vorige Volgende

Pyrrhus en Pentesileia. (Bénoît 23283-24402). (Blommaert, Ovl. Ged. II, bl. 93).

Pyrrhus en Pentesileia. (Bénoît 23283-24402).
(Blommaert, Ovl. Ged. II, bl. 93).