Episodes uit Maerlant's Historie van Troyen

Naar het te Wissen gevonden handschrift

[p. 232]

tekstkritische noten

Dits her Hectors doot. (Bénoît 16105-16204).
(Blommaert, Ovl. Ged., D.I, bl 38).

⁺Pollicetes een coninc uytvercoren,
Van aver Caucasus gheboren,
Dats ten lande weert van Endy,
Menghen riddere soe hadde hy;
Stout was hy ende wel bedacht,
Ende een man van groter macht,
Noyt en sach men ghenen man
Beter wapene hebben an;
Met dieren stenen ende met goude
Waren sy versiert menichfoude,
Dies pensic dat hy hem verhief.
Her Achilles haddene herde lief,
Bedy dat hy hem soude gheven
Synre suster, behielde hy dleven.
⁺Selve was hy een ridder vermaert,
Van synen vyant onvervaert;
Dies daghes scloech hy menghen Troyen;
Mer her Hector heeft belopen dien,
Dat hy hem niet en mochte ontgaen,
Daer moeste hy syn biecht ontfaen;
Ten tanden scloech hy hem aldare,
Ende doen hy sach dat rycke ghegare,
Soe scone, soe ryckelyc ende soe diere,
Wilde hyt aftrecken sciere.
Doen hy hem pynde hoe hyt aftrake,
Quam her Achilles, syn wedersake,
Op hem sclaende over die heide.
Daer ruumde menech syn ghereide.
Die wych versamende daer soe groet,
Dat daer menech man bleef doot.
Her Hector ende her Achilles quamen te samen,
Die grote sclaghe gaven ende namen;
Elc scloech anderen al dare
Op die helme, die ludden clare,
Soe dat alle die bande ontspronghen,

6585. Van over Cassitus was hi g. - 88. gheacht. - 6603. Daer (Hs.: dat) moeste hys biechte o. - 8. hyt hem p. - 10. op die heide. - 12. verswaerde. - 18. Hs.. vyande(!)

+ f⁰. 136v.

+ f⁰. 137r.

[p. 233]

 

Ende hem die hande wedersonghen.

6620

Maer her Hector heeft een sweert ghetrect,

 

Dat scarp was ende claer blect;

 

Met beiden handen hy oec sclaet

 

Op her Achilles, hoe soe't gaet.

 

Mer hy en consten niet ghevellen.

6625

Dat vechten lieten haer ghesellen,

 

Die ghene die waren daer ten stryde,

 

Ende maecten hem ene plaetse wyde.

 

Mer her Achilles sonder waen

 

En mochte voer hem niet ontstaen,

6630

Hy trac besyden wel sere ghewont,

 

Hy was erre, dat wert u wel cont.

 

Gheen man en mochte droever syn,

 

Dat dede hy herde wel in schyn;

 

Hy dede begaden syne wonde,

6635

Ende binden soe men best conde;

 

Synen helm hy verbinden doet;

 

Enen spriet nam hy starc ende goet;

 

Ten stryde keerden hy danen hy sciet,

 

Om syne wonde en laet hys niet.

6640

Op Hector voer hy te diere stont,

 

Hy wille sterven alsoe ghewont,

 

Sweert hy, ofte hy sal hem doden;

 

Dies en laet hy hem niet verbloden.

 

Scarp ende wreet soe was die stryt,

6645

Daer bleef menech in cortten tyt.

 

Onder die Griecken wert een ghehu,

 

Sie riepen: ‘Her Hector hevet nu

 

Enen coninc noch afghesclaghen,

 

Wy en moghen des niet verdraghen.’

6650

Hector hadde enen by der veintallien,

 

Ende tracken uyt der battallien,

 

Metten scilde al onghedect.

 

Her Achilles siet, dat hy er niet op en mect.

 

Syn ors scloech hy met sporen,

6655

In syn hertte soe hadde hy toren;

 

Op her Hectore hy hem wreken wilde.

 

Hy stackene beneden den scilde,

[p. 234]

 

Met enen spere, dat scarp was,

 

Dies hy nemmermeer en ghenas.

6660

Want hy hem van achter stac aldure,

 

Hem en halp halsberch no coverture.

 

Dat was rouwe ende jammer groet,

 

Daer bleef die goede her Hector doot!

 

Want syn levere ende longhe beide,

6665

Vielen voer hem int ghereide.

 

Ay, her Hector! bloeme van ertrike,

 

Noyt en vant men ws ghelike;

 

In allen saken waerdy volmaect,

 

In allen doeghden wel gheraect.

6670

⁺Hovesch waerdy ende goet,

 

Scone, milde ende vroet.

 

Gheen dinc en messat ane u.

 

Dat ghy hebdt verloren nu

 

U leven, dat sal syn meswende

6675

Dien van Troyen in haer ende.

 

Oec alle heren ende vrouwen

 

Diet lesen, sullen maken rouwe.

 

Ay, her Achilles! boese deghen,

 

Hoe fellike hebdy verscleghen

6680

Den stoutten ende den starcken her Hectore.

 

Dat dune van achter stakes dore!

 

Mordelicke naemdy hem dlyf.

 

Twaren, dies hadde ghesyn een blyf,

 

Hadstune in dansichte ghesien,

6685

Dat en hadde dy niet moghen ghescien.

 

Als ghy hem jaghet, ghy waert vervaert,

 

Want hy dicke met syn scarpe swaert

 

U menghe wonde in dyn lyf heft ghehouwen,

 

Daert saghen heren ende vrouwen.

6690

Onghelyc was dyne cracht.

 

Dune hads jeghen her Hector ghene macht;

 

Haddy ghevochten hant jeghen hant,

 

Dyn hoet waer bleven her Hectors pant.

 

Ay stat van Troyen, wes droeve sere,

6695

Du heves verloren raet ende here.

 

Ghy Troyne, vliet haestelicke!

 

Die bloeme es doot van uwen rycke.

+ f⁰. 137v.

[p. 235]

 

Ay! nu wert u stat tebroken,

 

Ende ghy selt blyven onghewroken.

6700

Die ghene, die u te wreken plach,

 

Es doet: nu maect groet hantghesclach.

 

Hadde her Hector tot nu moghen leven,

 

Troyen ware te wynnen bleven.

 

O wy, hoe droeve een aventuer!

6705

Hoe swaer, hoe bitter ende hoe suer!

 

Hoe was sy op die stat vererret,

 

Dat sy hem Hector heft ontfert.

 

Ay, Hector! bloeme ende heer groot,

 

Al bistu hier dus bleven doot,

6710

Nochtant sal men dy lof ende eer

 

Hierna spreken ommermeer.

 

Die vander stat werden versaecht,

 

Daer en was niet langhe ghetaecht,¹⁾

 

Sy en ghingen vlien haer ende daer.

6715

Niemant en nam syns levens waer,

 

Het waer hem lief, waren sy doot bleven.

 

Luttel gaven sy om haer leven,

 

Sy worpen wech scacht ende sweert.

 

Hectors doot heft se verveert,

6720

Verwonnen ende ghemaect soe blode,

 

Ende ghebracht te sulcken node,

 

Dat menech man op dien dach

 

Achter velde in onmacht lach;

 

Aldaar scloeghen doot dat griexe heer

6725

Menghen man al sonder weer.

 

Van den velde hebn sy se gheiaecht;

 

Ter stat wert liepen sy versaecht,

 

Sy maecten hem wech al aver voet,

 

Menech swert wert ghenet in't bloet,

6730

Ende menech bleef daer ter stont

 

Doot, ghevaen ende ghewont.

 

Haren wille daden sy ende niet el;

 

Nu syn sy te boven wel.

 

Diet lyf ontdroeghen mit ghewelde,

6735

Liepen ter stat wert vanden velde.

1) Men leze ghedaegt, van daghen = rusten, talmen. Vgl. de noot op vs. 2931. Ghetaecht is den half-duitschen afschrijver waarschijnlijk uit de pen gevloeid ten gevolge van het D. zagen.

6621. ende sere blect. - 24. M. hine en consten n.g. - 29. En m. jeghen hem n. ghestaen. - 30. Hi trac op oer. - 34. vermaken s.w. - 35. E. verbinden soe hi best conden. - 36. S.h. hi oec binden doet. - 40. Her H. waecht hi t' alre stont. - 42. Ofte hi wilten doden. - 48. Enen c. ons afghevaen. - 49. Wi en connen jeghen hem niet ghestaen. - 50. Enen anderen hielt hi bi d.v. Hs.: Hector hadden b.d.v.

6659. Dies her Hector n.e.g. - 75. Hs. en fr.: die van T. - 77. Die 't horen lesen, hem mach wel rouwen. - 82. Moedelike. - 83. Trouwe, d.h.g.e. blyf. Hs.: een gheblyf. - 86. Dune saeghsten nie, dune (l. du) en waers vervaert. - 87. Di heeft dicke syn s.s. - 88. Meneghe w.i.d. lyf ghehouwen.