Logo DBNL
Episodes uit Maerlant's Historie van Troyen (1873)

Episodes uit Maerlant's Historie van Troyen

(1873)–Jacob van Maerlant–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Naar het te Wissen gevonden handschrift


Vorige Volgende

Dits hoe dat her Hector ute der stat voer, die van Troyen te hulpen. (Bénoit 15161-16104).
(Blomm., Ovl. Ged., I. bl. 27).

 
+Och, wat seer ende wat rouwen
5630
Sal men hierna moghen scouwen!
 
Ende hoe swaer een ongheval
 
In weet, hoe ict ghesegghen sal.
 
My wondert dat die van der stat
 
Niet alle daerom en blyven mat,
5635
Om alsoe scadelicken sake.
 
Droeve sere ende tonghemake
 
Waren sy tallen tyden voert.
 
Noyt en was daerna in die port
 
Blyscap, want wies mochtet wesen?
5640
Nu hoert hoet quam te desen,
 
Ende hoe die wych daerna verghinc;
 
Nemmermeer en hoerdy dinc,
 
Soe droeflec, onder een ende ander.
 
Dat voersproken heeft Cassander,
5645
Moet ghescien in cortter tyt.
 
Men hielt den vrede sonder nyt.
 
De dertich daghe leden; bynnen desen
 
Die ridders die syn alle ghenesen;
 
Menech man hevet grote joye,
5650
Dat hy ten vreselicken tornoye
 
Des anders daghes wesen sal,
 
Daer ghesciede dat ongheval;
 
Ter quader tyt was hy bestaen,
 
Ende gheëndt ende oec voldaen.
5655
Andromata hiet her Hectors wyf,
 
Die scoenste een, die hadde lyf,
 
Soe edel was sy ende welgheboren,
 
Van hovescheiden veel te voren,
 
Haren man ghetrouwe ende dat was recht.
5660
Sy hadde vore 't grote ghevecht
 
Twee scoen kyndre by her Hectore:
 
Landoniaca ic deen noemen hore,
 
Te dien tyde waest out vyf jaer.
 
Darys segt averwaer,
5665
Dat edelyc was ghemaect,
 
Blont ende wit ende welgheraect,
 
Ende van andren kyndren bloeme.
 
Nu hoert hoe ic dat ander noeme,
 
Alsoe ict in boecken vant,
5670
Astionaca waest becant,
 
Het en was maer twee jaer out,
 
Doen hem die wyle wert onhout.
 
Hoert wat daer doen was gewracht,
 
Recht op den selven nacht,
5675
+Doen die vrede inde nam.
 
Dleet dat der vrouwen te voren quam,
 
Mochte haer des synnes doen verwerren;
 
Die Gode toendent haer van verren,
 
Beide by tekene ende by droeme,
5680
Dies nam sy herde goede goeme
 
Om hare scade, om haren rouwe.
 
Des nachts ghedoechde die vrouwe
 
Pyne, jammer ende verdriet.
 
Want dies en twyfelde haer niet:
5685
Vaert her Hector uyt ter battailien,
 
Hy blyft doot al sonder failien;
 
Ende hy die plaetse niet en rumet,
 
Eer hy doot van den orsse tumet.
 
Andromaca was seker das,
5690
Want hare te voren comen was,
 
Dies was sy uyttermaten seer
 
Bedroevet in't hert om haren heer.
 
Ende dat en dochte my gheen wonder,
 
Want sy seit hem al besonder:
5695
‘Here,’ sprac sy, ‘hoert herwaert:
 
Van ere dinc ben ic vervaert
 
Soe sere, daer ic ligghe by u,
 
Dat my te moede es al nu,
 
Alsof myn lyf soude vergaen;
5700
De hoechste Gode deden my verstaen
 
Dinc daer ic om ben onblyde,
 
Dats dat ghy niet en vaert ten stryde.
 
Syt seker dies ende ongheoent;
 
Die Gode hebbent mi vertoent:
5705
Eest dat ghi heden comt dare,
 
Men bringt u doot op ene bare.
 
Der Gode raet en wille dat niet,
 
Dat die dinc aldus gheschiet,
 
Ende ghi aldus verliest u leven,
5710
Selc teken hebben si mi ghegheven:
 
Eest dat ghi ute ten wighe rydt,
 
Dat ghi blivet doot in den stryt.
 
Na dien dat ic u segghe hier af,
 
En vaert niet sonder minen orlof,
5715
Ende laet u hieraf bevroeden:
 
Voer alle dinc seldi u hoeden
 
Te doene, gheloefdi mi
 
Dat jeghen der Gode wille si.’
 
Her Hector wert erre op hare,
5720
Want hare woerdt heeft hi onmare,
 
Ende dat si bringhet voert.
 
Heetelike hi haer antwoert:
 
‘Numeer soe wetic oec dat,
 
Ende ghevroet soe lanc soe bat,
5725
Dat ghi clene no groet en vroet.
 
Grote stoutheit eest dat ghi doet,
 
Mi te radene dese sake.
 
Waerdi van droeme t'onghemake,
 
Tellet mi al sonderlinghe.
5730
Droeme dat syn bedroghen dinghe,
 
Daer en houdic mi niet an;
 
Alsoe langhe als ic mach ende can,
 
Willic mi t' allen tiden weren
 
Jeghen die ghene, die mi willen deren,
5735
Ende doot hebben myn gheslachte,
 
Daer toe belegghen my met crachte.
 
Waert dat alsoe gheschiede,
 
Dat quame onder die felle liede,
 
Ocht onder die heren van der stede,
5740
Dier ons wel hondert dusent syn mede,
 
Dat ic ware aldus versaeght
 
Omme enen droem, vrouwe, dien ghi saeght, -
 
Beter waric doot te waren,
 
Dan ic niet uyt en dorste varen.
5745
Nemmermeer en moghet God ghehingen,
 
Dat ic vervaert sy van dien dinghen.
 
En sprekes my niet, dats dat ic mene;
 
In doets doer u groet no clene.’
 
Andromaca weende ende versuchte
5750
Om die sake, die sy vruchte,
 
Dat rode blie, dat haer stont wale,
 
Wert swert, bleec ende vale,1)
 
Welna wert sy uytten sinne;
 
Den coninc maecten sy des in inne,
5755
Dat hy her Hector bynnen houde,
 
Ocht hy hem levende hebben woude,
 
Ende hy boven alle dinc neme ware,
 
Dat hy ten stryde niet en vare.
 
Priam was hovesch ende goedertieren;
5760
Hieraf wert hy in vare sciere,
 
Hy troeste hem niemens dan Hectors,
 
Dats altemale syn surcoers.
 
Blyvet hy, dat weet hy te voren,
 
Sy nemens scade ende toren;
5765
Dus en der hy hem niet ontbieden,
 
Te varen uyt met andren lieden.
 
Hy kynt de vrouwe van sulcken rade,
 
Dat men best haren wille dade,
 
Want syt hem brachte doer doghet ane.
5770
Parys nam syne compane,
 
Ende Troylus ende Eneas,
 
Coninc Mennoen ende Pollidamas,
 
Ende van Lancolie Eufenus,
 
Coninc Serpedoen ende Glaucus,
5775
Cupesus die groete ende die starcke,
 
Jagheus heeten syne marcke,1)
 
Ende Remus ende Aschulus,
 
Epistrophus ende Adrasius,
 
Coninc Efeus Forcaus,2)
5780
Die here was vanden Philistine,
 
Hadde daer oec alle die syne.
 
Philemeus die scoene, die vroede
 
Ende andre vele coninghe goede,
 
Hevet Parys al ghescaert,
5785
Wel beset ende bewaert.
 
Die scaren waren lanc gherect,
 
Ende die orsse wel verdect,
 
+Die banieren wel beset,
 
Die speren staerc, d'yser wel ghewet;
5790
Van wapenen waren sy wel bewaert
 
Ende van hertten onvervaert.
 
Doe gheboet die coninc Prian,
 
Want hy was een welgheraect man,
 
Dat die heren ten selven tyden
5795
Degenlicke uyt souden ryden,
 
Want die Griecken mochtens hem beroemen,
 
Dat sy ten lytsen waren comen.
 
Tyerst dat her Hector wist, die milde
 
Dat syn vader niet en wilde,
5800
Dat hy voere ten tornoye,
 
Hy was in sulcken vernoye,
 
Dat hy die vrouwe Andromaca
 
Gheblauwen hadde herde na.
 
Hy swert, sy hadde syn hulde verloren,
5805
Dat syt hem brachte te voren.
 
Sere dreyghedyse uyttermaten;
 
Ende swert dat hyse altoes sal haten;
 
Hets wonder, dat hyse niet en sclaet.
 
Syne wapen eyste hy, daer hy staet,
5810
Die waren gheborghen aver syde;1)
 
Dies eyschens was die vrouwe onblyde,
 
Sy gaeft hem ende hy deedse ane.
 
Andromaca na mynen wane
 
Was in onmacht ter selver stede,
5815
Als hy die wapene aen dede;
 
Sy maecte groet hantghesclach,
 
Want sy ontsach den wreeden dach.
 
Sere bat sy hem, dat hy blyve,
 
Ende hy hem selven niet en ontlyve.
5820
Dicke bat sy hem op ghenade.
 
Als sy siet dat hys niet en dade
 
Noch doer roepen, noch doer bede,
 
Noch doer ghene sake mede,
 
Dat hy niet laten en woude die vaert,
5825
Omdat sy weent ende mesbaert,
 
Al sout haer al de werlt vromen,
 
Sy deed alle die vrouwen comen,
 
Ecuba ende syn suster mede,
 
Die alle drie weenden gherede;
5830
Alle drie hebben sy hem besworen,
 
Dat hy hare bede wilde horen,
 
Ende hy bynnen soude blyven.
 
Hets al om niet, dat sy bedryven;
 
Hy en acht screyens noch spel:
5835
‘Sone’ sprac die moeder, ‘wet dit wel,
 
Dat ghy my verget algader,
 
Ende den coninc uwen vader;
 
Wy maken groet onghedout,
 
Want wy syn u van hertten hout.
5840
Ay, hoe wildy ons dus begheven;
 
Hoe selen wy sonder u moghen leven?
 
Wat dode souden wy dan becoren,
 
Ochte wy u aldus verloren?
 
Hier en es vrouwe, die mocht ghedueren,
5845
Haer en soude haer hertte scueren;
 
Ay, lieve kynt! nu doet een blyf,
 
Ende mercket doch op dese wyf.’
 
Sy screyen alle groet ende clene;
 
Pollexima ende vrouwe Helene
5850
Woudene by den clede houden,
 
En diedde niet al dat sy scouden;
 
Wat sy baden, alle die vrouwen,
 
Dat was om niet, by mynre trouwen.
 
Hy en wiste van moede wat doen mere,
5855
Andromaca die dreyghdy sere.
 
Als sy siet dat niet en diet,
 
Slaet sy haer handen ende maect verdriet,
 
Groet gheween ende groet mesbaer;
 
Sy toech haer scone ghelu haer,
5860
Alsof sy ware des sinnes ane.
 
Metterhaest so liep sy dane.
 
In ene camere ghinc Andromaca,
 
Om haren sone Astionaca,
 
+Dien maecte sy met tranen warm;
5865
Sy nammen sciere op haren arm;
 
In die sale liep sy vermoyt,1)
 
Daer her Hector syn cousen scoyt;
 
Voer hem warpsy syn kynt ende seght:
 
‘Here, omt kynt dat vore u leght,
5870
Dat cleine es, ende ghy selve wont,
 
Soe biddic u, dat ghy my des ont,
 
Dat ghy myne woert bekynt.
 
Ontfarme u myns! dit es u kynt,
 
Ghy en sietet meer na desen tyt,
5875
Eest dat ghy vaert inden stryt;
 
Ghy stervet in deser rese,
 
Dat kynt blyft van u wese.
 
Verdoemt man, verwoet ries!
 
En ontfarmt u niet dies,
5880
Dat ghy soe sere haet u leven?
 
Waerom seldy soe saen begheven
 
Beide my ende uwer moeder,
 
Vader, kynder, suster, broeder?
 
Twy seldy ons laten verslaen?
5885
Hoe selen wy sonder u ontgaen?
 
O wy, o wy! deser aventueren!’
 
Mettien soe viel sy, ter selver uyeren,
 
In onmacht in die sale neder.
 
Helene hief se saen op weder,
5890
Die groten rouwe int herte doeghde
 
Om hare, als sy van buten toeghde.
 
Her Hector was dies niet en dede,
 
Noch om kynt, noch om bede,
 
Hy en es clene no groet vervaert.
5895
Mettien bracht men hem syn paert,
 
Hy wilt uyt ryden, hoe soet ga.
 
Mettien spranc op Andromaca;
 
Sy maecte soe groet gherochte,
 
Dat ment verre horen mochte;
5900
Int palays van Troyen bynnen,
 
Mocht elc hoeren ende bekynnen.
 
Sy deder weenen vele tranen.
 
‘O wy! o wy!’ sprac sy, ‘nu gaet ons ane
 
Die wyle, dat wy doot wouden wesen.’
5905
Andromaca ghinc wech met desen
 
Tot Pryamus den coninc rycke,
 
Slaende haer hande jammerlicke.
 
Cume mach sy ghespreken van moede,
 
Doe sprac sy als een onvroede:
5910
‘Seght my, dul man! du dunct my riesen,
 
Du saelt noch heden wel verliesen;
 
Vaert her Hector buten in den stryt,
 
Hy blyft er doot in cortter tyt.
 
Ic weet wel, dat alsoe moet gaen,
5915
Die Gode dadent my also verstaen,
 
Ic hebt vorsien in dier ghebare:
 
Comt hy onder die grote scare,
 
Sy slaene doot, wat doestu dan?
 
Ay, meer en sietstu mynen man!
5920
Gaet ende hout hem, lieve here myn!
 
Astionacta, myn kynt ende tsyn,
 
Leidic te synen voeten heden.
 
Syne moeder heves hem ghebeden,
 
Pollexima ende vrouwe Helene,
5925
Maer en diet groet no clene,
 
Hy en woude haers willen niet gheweten;
 
Recht nu was hy opgheseten,
 
Here! doe ic liep te dy.
 
Ganc henen ende houten my,
5930
Hy heeft my sere versproken weder.’
 
Mettien worden viel sy neder,
 
Doe rechtese op die here goet.
 
Priam was stout ende vroet,
 
Ende synen vyant herde wreet,
5935
Na dien dat men die waerheit weet,
 
Hy en was te licht niet in die tale,
 
Maer hovesch ende besceiden wale.
 
+Als hy van hare heeft ghehoert
 
Sulc mesbaer ende sulcke woert,
5940
Een coude ghinc hem ter hertten naer.
 
Hy hadde vrese ende groten vaer;
 
Swaer versuchten ginc hem ane;
 
Mettien begonsten hem uyt te gane
 
Die tranen uyt synen oghen bede,
5945
Die droeghde hy met synen clede.
 
Syn hertte dede hem dic messchien;
 
Op een paert sat hy mettien,
 
Uyt der salen es hy ghereden,
 
Peysende met serecheden.
5950
Her Hectore ontmoette hy in der straten,
 
Sere vererret uyttermaten.
 
Van moede hadden sy hem doen sweten,
 
Die hem baden omme beten.
 
Op die Griecken stont hem die moet;
5955
Onder synen stalinen hoet
 
Was syn anschyn roet als een vier:
 
Syn oghen waren hem soe fier,
 
Ende soe vreselyc ontsteken.
 
Nu hoert hier wonder af spreken:
5960
Ghelyc den brande waren sy roet;
 
Lyoen noch beesten, clene no groet,
 
En es te sien niet soe vreesam,
 
Vor waer gheseyt, als ict vernam.
 
Daer en was soe stout, by mynre trouwen,
5965
Die hem in die oghen dorste anescouwen,
 
Ja, die honde van der stede
 
Vloen, als sy hem saghen, mede.
 
Ghewapent sat hy op Galenteye,
 
Ane syne side syne espeye,
5970
Die wel helme snyden can.
 
By den breidele nam hem Prian,
 
Ende seide: ‘Ghy blyvet hier, twaren,
 
In late u heden buten varen;
 
Ic bid u, beraet u bet;
5975
By den Goden van onser wet
 
Manic u, dat ghy te deser tyt
 
Niet en vaert in den stryt.
 
Ic en wille oec niet dat ghesciede,
 
Dat ghy daedt, dat ic u verbiede.
5980
Hets recht dat ghy doet myn ghebot;
 
Ghy en vaert niet ute, alsoe hulpe my Got,
 
Hedenmeer. Nu hoert, wat wenen
 
Die vrouwen dryven alle ghemene!
 
Hoert hoe sere sy mesbaren.
5985
Hem allen ontfermt ws, te waren.
 
Lieve kynt, nu beet gherede!’
 
Her Hectore was te moede lede,
 
Synen vader en dar hy niet vergramen,
 
Noch hy en dar niet blyven van scamen,
5990
Onteert waent hy syn emmermere.
 
‘Ay here!’ sprac hy, ‘here! here!
 
Ghy en syt hierop niet wel bepeinst;
 
Om dat een dul hevet gheveinst
 
Ende vertellet haren droem,
5995
Ende ghy daerom nemet goem,
 
En varic niet ute! Wet aver waer,
 
Men saelt my lachteren verre ende naer,
 
Dat my een wyf hier blyven doet.
 
Met rechte sout u duncken goet,
6000
Dat ic den onsen stonde in staden,
 
Die noch heden werden verladen.’
 
Deser woerden en acht Priam niet;
 
Soe vele bat hy hem ende hiet,
 
Dat hy keerde, al dede hyt niet lichte.
6005
Maer soe vreselicke was syn ansichte,
 
Hy en es soe coene, die op hem siet;
 
Ontwapenen en wilt hy heme niet,
 
Sonder van den ventalien allene.
 
Priam sende groet ende clene
6010
Al dat hy uytsenden mochte;
 
+Wat manne dat te wapene dochte,
 
Trac al uyt op den velde,
 
Opten pleine met ghewelde.
 
Die Griecken hebben cleine ghelet,
6015
Sy en hebben hare scaren beset.
 
Scoen volc hadde Dyomedes,
 
Ende die stoute Acilles;
 
Ayax ende Thelamoen,
 
Menelaus ende Agamennoen;
6020
Ende Palamedes die wyse,
 
Hadde riddren van hoghen pryse.
 
Die banieren ende die helme claer,
 
Die in't heyr waren al daer,
 
Verlichten al dat plaine velt.
6025
Dyomedes met synre ghewelt,
 
Troylus ende die hem toehoren,
 
Die quamen ghepongiert voren.
 
Dese twee scaren vielen te samen,
 
Die een groet deel der plaetsen namen;
6030
Die orssen daden sy lopen voert,
 
Dat ment verre hadde ghehoert.
 
Derde luden onder die calcoene.
 
Daer sinckten men speren mitten ponioene;
 
Die scilde ende halsberghe scuerden,
6035
Die daer luttel yemant duerden.
 
Daer storte menich voer die vlucht;
 
Die spaenre vloghen in die lucht.
 
Want men daer wel joesteren sal,
 
Moet menich vallen swaren val,
6040
Die nemmermeer op en staet.
 
Wien dat daer den spere ontgaet,
 
Die moet trecken syn swert claer:
 
Daer was die wych groet ende swaer,
 
Doe Troylus riep lude syn teken,
6045
Dat hy waent, dat syn viande weken,
 
Doe sloech hire meneghen te dier stont;
 
Daer bleef soe meneghe doot ende ghewont,
 
Dat men dat velt sach bedect.
 
Dyomedes quam voert ghetrect,
6050
Droevich als hy syn volc sach sclaen,
 
Ende die Troyne aver hen gaen.
 
Op Troylus synen viant
 
Stac hy met enen spere te hant,
 
Daer ane die mouwe van singlatoene.
6055
Hy staeckene doer den lioene,
 
Die in synen scilde stoet,
 
Die halsberch scuerde, al was hy goet.
 
Mer Troylus, dies niet en ontsiet,
 
Mercte syns ende ghemeste niet.
6060
Den scilt stac hy hem al duere,
 
Ende inden halsberch ene scuere,
 
Soe datter troede bloet uyt liep.
 
Maer die wonde en was niet diep,
 
Soe dat tsweert ten lyve uyt ginc.
6065
Sy begaven sulcke dinc
 
Ende streden met beiden handen,
 
Met vreselicken branden;
 
Ic wane sy en sceiden niet,
 
Eer elc des anderen bloet daer siet.
6070
Nu quam Menelaus daer,
 
Wel driedusent in syne scaer,
 
Hy stac van Frigien Miteres,
 
Als een die verbolghen es.
 
Soe sere liepen die orssen te samen,
6075
Dat sy die scachten, daer sy quamen,
 
Doer die scilde daden varen.
 
Miteres die viel af, te waren;
 
Op hem versamende die stryt
 
Vanden Griecken te dier tyt,
6080
Soe datten niemant van sire syden
 
Bescudden en mochte in ghenen stryde.
 
Daer wert die coninc sciere ghevanghen;
 
Hy en ware niet ontganghen,
 
+En hadde ghedaen myn her Pollidamas,
6085
Die stout ende onvervaert was.
 
Hoe soe dat vergaet die sake,
 
Miteres comt sciere ter wrake
 
Ende ontset in dien ternoy.
 
Pollidamas riep: ‘Danoy, Danoy!
6090
Troylus, ic sie u verliesen:
 
Die Griecken delen ende kiesen,
 
Sy wanen ons dryven sonder keer.
 
Her Hector en comt hedenmeer,
 
Synen troest hebben wy verloren;
6095
Synt dat ic yerst wert gheboren,
 
En hoerdic nye tellen in saghen,
 
Dat ridder liet wapen te draghen
 
Doer drome die men versiert;
 
Hier wert sonder hem ghetorniert.’
6100
Troylus antwerde saen:
 
‘Den coninc van Frigie hebben sy ghevaen,
 
Siet waer hy met ghenen lieden vaert!
 
Wy hulpen hem best onghespaert.’
 
Mettien reden sy na hem erre;
6105
Sonder eneghe langher merre
 
Staken sy op die scilde sonder dueren;
 
Die halsberghe daden sy scueren.
 
Daer was die porsse van den stryde,
 
Men vacht daer met groten nyde.
6110
Wel hondert Griecken staken sy ave,
 
Daer dmeeste deel af moeste ten grave,
 
Soe dat sulck die der neder lach,
 
Syn ghedermte voer hem lach.
 
Menech was daer ten vernoy;
6115
Daer was die porsse vanden tornoy.
 
Pollidamas die quetster veel,
 
Met synre cracht in dien nytspeel.
 
Onder hen tween ontsetten sy dare.
 
Miteres was in groten vare,
6120
Want sy hadden hem afghedaen
 
Den helm ende souden hem thoet afsclaen
 
Want sy hem behouden niet en conden.
 
Mer Troylus quam ten selven stonden;
 
Den ghenen hy die hant afscloech,
6125
Hy quetster meer dan in't ghevoech.
 
Met synen sweerde, dat scarp was,
 
Wonde hy menghen, die niet en ghenas.
 
Doe quam Ayax Thelamons sone,
 
Drie dusent ridders hadde die gone,
6130
Wel ghewapent na hare manieren
 
Ende wel ghereden met banieren
 
Blau, roet, ghelu, menghertieren;
 
Hare covertueren waren diere.
 
Dit heer versachte menghen man,
6135
Dans gheen wonder diet mercken can,
 
Want het waren ridders goet,
 
Ende quamen met groten overmoet.
 
Oec hebben sy enen goeden here,
 
Men conden verbeteren nemmermere.
6140
Die Troyne waren niet tien tyde
 
Soe verscaven van den stryde
 
Om der yerster heren doen,
 
En daden Ayax ende Thelamoen,
 
Die op hem al versch quamen.
6145
Sy reden op hem te samen,
 
Daer ontfinghen groet verlies
 
Die vander stat, syt seker dies,
 
Want sy en mochten se niet verdryven.
 
Menech ridder moest er blyven,
6150
Die gherne danen hadde ghewest,
 
Ist als men in boecken lest.
 
Die meneghe was daer in groten noede,
 
Die erde was bedect metten doeden,
 
Die stryt was daer herde wreet;
6155
Som vloen sy wech ghereet,
 
Ende peinsden, dat syt hadden verloren.
 
Thelamon die deeds hem voren;
 
Pollidamas heeft hy ghesteken,
 
(Ic en weet niet wel, wiet sal wreken),
6160
Soe dat hy van den orsse vel;
 
+En hadde ghedaen Troylus ende niement el,
 
Hy ware ghevaen die tsweert verdroech,
 
Ende meneghen voer hem sloech.
 
Met vromicheden ende met groter eren
6165
Bescudde hy den groten here,
 
Syn volc ontfloe hem uytter porssen.
 
Troylus halp hem op den orsse;
 
Pollidamas sat op met desen,
 
Die groter vresen es ghenesen,
6170
Want wet wel, dat hy daer vel,
 
Daert hem te stuer was ende te fel.
 
Sy toghen achter hare verde,
 
Men stacker vele vanden perden,
 
Eer sy die Persiene vernamen,
6175
Die met haren boghen quamen,
 
Ende waren wel seven dusent ofte mere,
 
Die daden meneghen Griec wel sere.
 
Quarele scoten sy ende ghescichte,
 
Daer en was halsberch soe ghedichte,
6180
Sy en doerscotene in cortter stont.
 
Hem dusent hebben sy er ghewont,
 
Soe dat men sach wel, dat dat bloet
 
Al doer die starcke halsberch woet.
 
Daer was ghescoten menech peert.
6185
Parys was stout ende onvervaert,
 
Hy dede hem scade ende lachter,
 
Een deel toghen die Griecken achter,
 
Want sy soe vele volcs verloren,
 
Dat sys hadden groten toren.
6190
Sy peinsden; mochtic se noch belopen,
 
Die van Troyen soudent becopen.
 
Ten stryde quam myn her Achilles,
 
Die ghemercket hevet des,
 
Dat die Griecken al te samen
6195
Verlies ende grote scade namen.
 
Meer blefer oec dan yemant waent;
 
Den synen bidt hy oec ende vermaent
 
Te peinsen om die wereltere,
 
Want daer waest te doene sere.
6200
Mettien liet hy syn spere sincken,
 
Dat sat van bloede mach drincken,
 
Ende meneghen riddere vellen echt,
 
Eer sy weer op werden gherecht;
 
En es gheen man, die u cont dade
6205
Des vernoys ende der scade,
 
Die sy hadden, die van bynnen.
 
Sy weerden hem, wildyt bekynnen,
 
Mer soe vele wert er doerreden,
 
Datter meer vloen dan daer streden,
6210
Ende ruumden hem dat velt,
 
Ter stat weert met ghewelt.
 
Ende als her Achilles wert gheware,
 
Dat sy alle vloen van vare,
 
Scloech hy er vele metten swaerde,
6215
Want hy er niemant en spaerde.
 
Daer was herde swaer tferlies
 
Ende die scade die altoes wies.
 
Die Troyne lieten henen gaen,1)
 
Want sy en condens niet ontstaen.
6220
Die Griecken jaghense soe sere,
 
Ende pynden hem in lanc soe mere
 
Nauwe te maken den pas.
 
Daer weerden hem wel Pollidamas,
 
Ende Troylus in synre syden;
6225
Dicke keerden sy in den stryde.
 
Hets wonder, hoe syt gheheerden!
 
Sy bescudden metten sweerden
 
Menghen die daer neder lach.
 
Parys die scloech menghen sclach,
6230
Hy scloecher meer dan driewerf sesse;
 
Wel deedt des conincs soen van Daresse;
 
+Dese dadent even veel,
 
Sy hadden 't quaetste vanden speel,
 
Dese bescudden die bastarde,
6235
Die swoeren dat metten swaerde
 
Becopen selen die sy beryden;
 
Metten sweerde ginghen sy stryden.
 
Die Griecken ginghen sy doerbreken,
 
Menghen hebben sy doer ghesteken,
6240
Die daer doet bleef ofte mat.
 
Here Got! wat ridders waren dat
 
Beide in porssen ende in stryde,
 
Groet sclaghe te slane met nyde;
 
Hoe edelyc dat sy vochten!
6245
Want sy die Griecken vluchtich brochten
 
Met haren scarpen snydenden branden;
 
Sy cloevender vele daer toten tanden.
 
Ghevellet wert daer Thelamon,
 
Ghevaen hadden Margarion,
6250
Enen bastard, dien Achilles stac
 
Met enen spere, die ontwee brac,
 
Mer dyser bleef hem in den buyc,
 
Ende van den houte een groet stuc.
 
Dies wert menech Troyen gram;
6255
Eer hy van den orsse quam,
 
Hebben sy hem ontfangen ende ghedraghen.
 
Deus Got! hoe sere sy hem claghen,
 
Want hy was een ridder alsoe goet,
 
Soe scone, vromich ende vroet,
6260
Dat sys te rechte waren gram.
 
Mer eer men hem dat hout uyt nam,
 
Hebben sy hem ghedreghen in die port.
 
Ay my, wat rouwen was daer ghehoert!
 
Het weenden riddren ende vrouwen,
6265
Poerteren, cnapen ende joncfrouwen.
 
Het riep al: o wy, o wach!
 
Tyerst dat hem her Hector sach,
 
Wert hem dat hertte alsoe swaer,
 
Dat hy ter erden viel wel naer.
6270
Op ene bedde leiden sy den siecken,
 
Dies moghen sy dancken den Griecken.
 
Her Hector vraghede wie't hem dede;
 
Doen hy wiste die waerhede,
 
Wie't hem dede ende in wat twiste:
6275
‘Te waren’ sprac hy, doen hyt wiste,
 
‘Ic mach met rechte sere mesbaren,
 
Dat ic daer uyt niet en mach varen,
 
Hoe mochtic numeer ghebeiden?
 
Daeruyt moetic an der heiden,
6280
Ende desen wreken op dat ic mach.
 
Vindickene op desen dach,
 
Ic wane, hy sulcken pant sal laten,
 
Dat hem comen sal tonbaten.
 
Hoe verwonnic meer den lachter,
6285
Of ic ghinc des stryts achter?
 
Wien dat hulpen sal of letten,
 
Ic moet onse volc ontsetten.’
 
Her Hector hiet den spiet uyttien
 
Margarioen ende riep mettien:
6290
‘Haelt my myn ors, ic wreke desen,
 
Al soudics nemmermeer ghenesen!’
 
Doen hy opsat, syn vader quam,
 
Die't met pyne hem benam.
 
Recht buyten der stat, op die fosseiden
6295
Was dien tornoy an der heiden,
 
Want Eneas die was comen,
 
Die vele der plaetsen heeft ghenomen
 
Met seven dusent riddren wel,
 
Die ten orloghe waren snel,
6300
Al aver waer seggic u dat.
 
Sy holpen wel dien van der stat,
 
Mer dies waren sy vele te bloeder,
 
Ende oec stryden sy te noeder,
 
Dat her Hector wech was, haer gheselle.
6305
+Alst her Achilles wiste, die felle,
 
Gaf hy om hen allen te myn;
 
Hy sweert, hy sal se dryven in.
 
Agamemnon seide dit doe:
 
‘Here,’ sprac hy, ‘comt ghy er toe,
6310
Laet se ons vanghen ende sclaen,
 
Ons en mach er gheen ontgaen.
 
Her Hector en es oec niet daer,
 
Twy souden wy dan hebben vaer?
 
Hy en comt hedenmeer uytter stat;
6315
Sy syn allegader mat
 
Als sy sonder hem stryden.
 
Brinct u volc in cortten tyden,
 
Wy selen se alsoe bestaen.
 
Het selen sy dusent becopen saen.’
6320
Her Achilles voer voren, hy was ga,
 
Agamennon volghde hem na.
 
Nu wert daer sciere sere ghestreden,
 
Eer sy sceden van der steden.
 
Die hertoghe van Athenen quam voren,
6325
Met driedusent ridderen vercoren,
 
Op spaensche orssen al opgheseten.
 
Altehant oec, wildyt weten,
 
Ghinghen sy horten ende steken,
 
Ende die starcke scilde breken,
6330
Maer vele der harre bleven doot;
 
Die wych was starc ende groet,
 
Soe scadelicke was oec die dach,
 
Dat men der wonder af segghen mach.
 
Philemeus van Paflaganie,
6335
Die averstoutte ende die vrie,
 
Josteerde op die van Athenen.
 
Noyt en hoerde man van neghenen
 
Tellen, dat in soe cortter tyt
 
Soe menech bleef in eenen stryt.
6340
Starc waren die Paflagoene,
 
Ende achten cleine op die Griffoene;
 
Van bloetheiden en wisten sy niet;
 
Den Griecken daden sy groet verdriet,
 
Wel deedt daer selve Philemeus,
6345
Van meneghen soe haddys prys;
 
Hy joesteerde op den hertoghe,
 
Boven den scilde stac hine hoghe,
 
Dat hem drie tande wtvloghen,
 
Ende hi nederviel van hoghen.
6350
Hy en conste hem niet ghevaen,
 
Want van soe menghen was hy bestaen;
 
Alsoe die liede van haren here pleghen,
 
Die syne hebbene wech ghedreghen
 
Vanden velde ten tintten waert;
6355
Daer men sere om hem mesbaert.
 
Pollidamas heeftene ghemoet,
 
Die sere daeromme verwoet,
 
Ende sweert dat syt selen becopen,
 
Diet daden, opdat hy se mach belopen.
6360
Die scilde namen sy ende reden,
 
Die daer luttel yemants meden.
 
Noyt en hielden sy op den toghel,
 
Maer sy vloghen als een voghel,
 
Ende quamen daer men sere street.
6365
Sy daden den menghen groot leet;
 
Haer speren braken in die porsse,
 
Waest op scilde, waest op orsse;
 
Som op ridders, die bleven doot;
 
Die wych was daer starc ende groet,
6370
Ende daertoe menghertieren anoet,1)
 
Ende van perssen groet ghestoet.
 
Hier in desen fellen tornoy
 
Hadde die meneghe groet vernoy,
 
Dat ment ghescriven niet en conde;
6375
Sy en mochten in neghere stonde
 
Ghedueren daer, syt seker dies.
 
Al te swaer was haer verlies;
 
Doer die lytsen heeft men se ghedreven,
 
Daer moeste menech laten dleven,
6380
+Vele vielder daer in die fosseit:
 
Eer die leste in quamen ghereyt,
 
Verloren sy soe menghen man,
 
Dat men 't vertellen niet en can.
 
Die Griecken wonden an haren danc
6385
Die uytterste lytsen sonder wanc,
 
Sy dreven se bynnen den berbecane;
 
Parys die reet hem daer bat ane
 
Hy heeft hem daer afghescleghen
 
Menghen vromen coenen deghen.
6390
Troylus dede sulcke saken,
 
Dat hem nyemant en der ghenaken;
 
Hy wasser menghen te fel.
 
Daer toende hy syn stoutheit wel.
 
Pollidamas dede wonder groet,
6395
Hy hielt syn goede sweert al bloet,
 
Soe groet leet hy den Griecken doet,
 
Hy baedde syn sweert in haer bloet.
 
In synen keer was hy ghestade,
 
Diere vercoept hy hem die scade.
6400
Philemeus die scone ende die vrome,
 
Wasser die beste die ic noeme,
 
Telcken scloech hy enen doot
 
Met synen sweerde, dats jamer groet.
 
Al dadent dese wel, wattan?
6405
Want het hem niet ghehelpen en can,
 
Want liede die wel stryden connen,
 
Hebben tvelt op hem ghewonnen,
 
Sy en connen se niet in waren saken
 
Wederstaen noch vluchtich maken.
6410
Bynnen der poert, nu mercket dan,
 
Syn comen sulc tien dusent man,
 
Daer niemen af in langhen tyt
 
En gheert te keren in den stryt.
 
In die stat mocht men roepen horen,
6415
Dat sy tvelt hebben verloren;
 
Daer soe was sulc hantghesclach,
 
Dat nieman andren troesten en mach,
 
Sy en weten waer van vresen porren,
 
Som liepen sy op die torren,
6420
Alle wanen sy clene ende groet
 
Ghevaen syn ofte wesen doot.
 
Her Hector vernemt ende siet
 
Dat wonder dat daer ghesciet,
 
Ende die scade van die daer blyven,
6425
Die nieman en mochte volscryven.
 
Die stat sach hy in roere van vare,
 
Ende hy heeft oec vernomen die niemare,
 
Dat sy bynnen der porten vloghen;
 
Hem liep dat bloet onder die oghen,
6430
Ende thertte wies hem ende die moet;
 
Soe erre wert hy daer hy stoet,
 
Dat niemant hem en der ghenaken;
 
‘Seer miscomen my die saken,’
 
Sprac hy, ‘dat ic dit moet doghen.’
6435
Al verstormden hem die oghen
 
Van groter avermoedicheit.
 
Synen helm nam hy ghereit,
 
Dien bant hem der cnapen een;
 
Doen vernuwede daer dat gheween.
6440
Meneghe vrouwe in die sale
 
Wert cranc ende van rouwen vale;
 
Om her Hectore was hem wee,
 
Wet Got, sy en sien hem nemmermee,
 
Noch en werden blyde meer hier naer.
6445
O wy! wat scade gheviel daer,
 
Dat hy die wyle niet en mocht ontvlien,
 
Daer hem alsoe op soude messchien.
 
Bynnen der salen sat op syn peert
 
Her Hector ende gorde syn sweert.
6450
Den scilt nam hy ende reet uyt.
 
Andromaca screyde averluyt;
 
Jammerlicke sy haer misliet.
 
Priamus en was daer niet;
 
Hadde hy er gheweest, het ware bleven.
6455
+Maer hy die niet en ontsiet syn leven,
 
Reet die strate nederwaert;
 
Menech neech hem in die vaert.
 
Als 't ghemene volc vernam,
 
Waren sy blyde dat hy quam.
6460
Jeghen hem liep menich een,
 
Van jammere dreven sy groet gheween:
 
‘Here!’ seiden sy, ‘die Griexe scare
 
Es dies worden wel gheware
 
Heden tot desen tyde,
6465
Dat ghy niet en comt ten stryde.
 
Sy hebbens wel ghehat den kies.
 
Van den onsen es groet tverlies.
 
Sy hebbender heden vele belopen,
 
Maer nu selen syt doch becopen
6470
Ende ontghelden in cortten tyden.’
 
Her Hector comt al daer sy stryden,
 
Maer die persse was soe groet,
 
Van dien die weken doer den noet,
 
Dat hy cume uytcomen mochte.
6475
Tyerst dat hy uytquam, het becochte1)
 
Euripulus, dien scloech hy doot,
 
Die van Hyrcane was here groet.
 
Sidus was een coninc rycke,
 
Stout ende vromich sekerlicke,
6480
Enen sclach dat hem her Hector gaf,
 
Dat hem die kraghe voer af,
 
Dat hy bleef doot in ghenen speel.
 
Daer hoerde men tekene veel,
 
Daer mocht men teenre wylen hoeren
6485
Menech trompe, menech horen.
 
Die hoghe torren luudden weder,
 
Ende die dale op ende neder.
 
Her Hector wert so bekynt aldare,
 
Tyerst dat sys worden gheware,
6490
Traken die Griecken te samen
 
Op den velde danen sy quamen.
 
Pollidamas hebben sy ghevaen,
 
Philemeus hadden bestaen
 
Tontsettene; maer dat es bleven.
6495
Dies waren sy vroe, diene henen dreven,
 
Want hy hem menichwerf beriet
 
Grote scade ende verdriet;
 
Dies gaven sy hem menghen sclach
 
Op den helm, daer hy voer hem lach.
6500
Syn ontset es opghegheven,
 
Hy waender selve wel syn bleven.
 
Dicke was om her Hectore ghevracht,
 
Van hem die men daer henen jaeght,
 
Maer bekynt hebben sy hem by dien,
6505
Dat sy hem hebben van achter besien;
 
Int hertte was hem te bet.
 
Pollidamas die wert ontset.
 
Her Hector liet op hem lopen;
 
Sy moestent swaerlyc becopen,
6510
Dat sy hem soe dorperlicke leeden:
 
Dat gheselscap wert saen verscheden.
 
Hij scloecher metten sweerde doot
 
Menghen ridder stout ende groet;
 
Hy doerreet al hare here,
6515
Vele verloren sy aen die were;
 
Pollidamas moeten sy begheven,
 
Ochte alle by hem laten dleven.
 
Die Troyne syn vercoevert:
 
Daer die fosseyt was steyl gheoevert,
6520
Hebben sy die Griecken bestaen.
 
Daer was menech doot ende ghevaen,
 
Byder daet die her Hector dede:
 
Waerom soudic u letten hiermede?1)
 
Te velde dreven sy se verre
6525
Dies waren die Griecken droeve ende erre.
 
+Een ammirael Loecetes
 
Was neve na Dyomedes,
 
Rycke als ons die jeeste wyst;
 
Doer syne stoutheit was hy sere ghepryst;
6530
Dien heeft die coene her Hector doot;
 
In midden daer die stryt was groet,
 
Stac hy hem doot onder al dat here.
 
Op synen scilt, met enen spere,
 
Aldaer van goude stont een lupaert,
6535
Scoerde hy den scilt metter vaert,
 
Die halsberch faillierde saen,
 
Dat yser esser dore ghegaen,
 
Soe dat dat syden ponioen
 
Doerginc op dat achterste artsoen,
6540
Dat levere ende longhe uytvoeren beide.
 
Doot viel hy van den ghereide,
 
Ende tyerst dat her Hectors spere brac,
 
Metter vaert hy tsweert uyttrac,
 
Hy proefde hoe dat snyden conde;
6545
Daer maecten hy menghe diepe wonde.
 
Die Troyne dadent wel ten stryde,
 
Numeer syn sy vroe ende blyde,
 
Nu tyden sy den vyanden an;
 
Dat doet her Hector, die edel man.
6550
Als her Achilles sach dat wonder,
 
Dat her Hector doet alleen besonder,
 
Die syne princen dus verslaet,
 
Syn hertte segt hem ende synen raet:
 
Eest dat hy langhe te lyve blyvet,
6555
Al dat volc hy ontlyvet
 
Sonder enech wederkeer.
 
Maer hy souden ontlyven eer;
 
Waert dat hy hem conde beringhen,
 
Ende hyt dan conde volbringhen,
6560
Hy scloechene selve, waert dat hy mochte.
 
Daerane sette hy al syn ghedochte,
 
Anders niet hem int hertte ginc.
 
Hieromme laet hy alle dinc;
 
Altemale set hy daerin
6565
Syn ghedachte ende synen syn.
 
Nemmermeer en wert hy blyde,
 
Eer hy hem doot heeft in den stryde;
 
Hy sach tfolc jaghen al ghemene.
 
Soe vele heeft Hector cracht allene,
6570
Dat hyt al weert met synre ghewelt,
 
Ende hy hem rumen doet dat velt.
 
Die Troyne syn wel becomen,
 
Menghen hebben sy dlyf ghenomen;
 
Al tfolc trac uyt der stede.
6575
Synt dat God die werelt wesen dede,
 
En sach noyt man in ghenen tyt
 
Sulck ghevecht noch sulcken stryt.
 
By hondert, by dusent bleven sy doot,
 
In die stat was't ghehu soe groet,
6580
Tfolc liep al dat het mochte;
 
Die erde bevede, dat hem dochte
 
Ghelyc of sy scoren soude,
 
Menech doode lach op die moude.

Vorige Volgende