Logo DBNL
Torec (1875)

Torec

(1875)–Jacob van Maerlant–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende

XIII. Hoe Torec josterde jegen sinen oem ende jegen al die vander tavelronden.

 
Nu gewaget daventure
3010
Dat Torec reet ter selver ure
 
Also vord al dien dach,
 
Savons te eens ridders lach,
 
Daer hi wel was ontfaen.
 
Doe die weerd hadde verstaen,
3015
Dat hi doet hadde vanden gewade
 
Den fellen riddere sonder genade,
 
Dies was hi utermatene blide;
 
Want hi was sijn viant te dien tide.
 
Om dit ontfinc hine wel aldaer,
3020
Ende dedene III dage bliven daernaer
 
Om te genese sine wonden.
 
Ende daerna reet ten selven stonden
 
Die riddere ende wijsde Torec saen
 
Ware die casteel ware gestaen,
3025
Daer die cyrkel binnen was.
 
Doe nam Torec orlof na das
 
Ende dancte den riddere sere der vard,
 
Ende reet vaste daerward,
 
In gepense van groter minnen.
3030
Doe sach hi comen hierenbinnen
 
Ene die alre scoenste maget,
 
Die hem soe overwel behaget:
 
Si quam op een teldende pard,
 
Met groter sierheit wel beward.
3035
Vor hare sach hi knapen comen,
 
Die ene tente brachten somen,
 
Ende some brachten si gode spise,
 
Wel gereet na harre wise.
 
Torec heeft die joncfrouwe gemoet,
3040
Ende heefse minlike oec gegroet.
 
Doe seitsi: ‘Here, God lone u!
 
Siet, dit paulioen sentmen u nu
 
Al hier te slane tuwen dele,
 
Daer in te drivene uwe rivele;
3045
Ende dat gijt hier doet slaen ter stede;
 
Ende eten ende drinken sint si u mede’.
 
Doe sloechmen gene tente metter spoet:
 
En sach nie man gene so goet.
 
Men dede Torec te gemake daer
3050
Van etene, van drinke, ende daernaer
 
Ginc hi hem verwandelen saen;
 
Ende die joncfrouwe es met hem gegaen.
 
Doen besach hi den casteel,
 
Daer sijn herte in was een deel.
3055
Doe vernam hi saen daer mettien
 
Ten cantele udewaerd sien
 
Die scone, die smale, dies geloeft,
 
Ende metten cyrkele op haer hoeft.
 
Ende doenre Torec werd geware,
3060
Bleef hi altenen siende op hare.
 
Ende doe die joncfrouwe die tente sach
 
Ende wist si niet watter ane gelach,
 
Ende ginc vaste neder te dale,
 
Ende riep haer ridders in die zale
3065
Ende dede hen verstaen aldaer
 
Vander tenten al oppenbaer,
 
Ende vanden riddere die daer stoet:
 
- ‘In weet oft es om onse goet;
 
Gaet ende vernemet ons nu saen,
3070
Wat si willen anegaen’.
 
Dus sijn II ridders gegaen daernare
 
Ende vrachden Torec wi hi ware,
 
Ende wat hi sochte daer ter stede.
 
Torec antwerde hem gerede:
3075
‘Ic hete Torec, wet dat scire,
 
Ende Ydor vander Baserrivire
 
Es min vader, ende ic soeke mede
 
Die joncfrouwe ende den cyrkel bede’.
 
- ‘Dats dulheit’, seiden die ander, ‘groet.
3080
U staet eer te blivene doet
 
Eer u dit gesciet; Godweit,
 
Gi staet bat af derre sotheit’
 
Torec seide: ‘Dit moet wesen,
 
Wire om sterft oft sal genesen’.
3085
Dus sijn si gesceden van daer,
 
Ende seident haerre joncfrouwen daernaer,
 
Dat hi omden cyrkel comen ware,
 
Ende hi oec die scoenste ware,
 
Die nie man met ogen sach.
3090
Doe si des horde gewach,
 
Wassi welna gevallen in onmacht,
 
Want si minde dach ende nacht,
 
Ende hadde gedaen wel III jaer;
 
Maer si decket sere, vorwaer.
3095
Deus, dat Torec nine wiste
 
Dat haer herte dus was in twiste!
 
So soudijs wesen herde vroe.
 
Die joncfrouwe seide: ‘Raet mi hier toe,
 
Wat mi best es gedaen!’
3100
Een vroet riddere es opgestaen
 
Ende seide: ‘Joncfrouwe, wi hebben vernomen,
 
Dat dese riddere es een der blomen
 
Van allen ridderen van ertrike,
 
Ende wel geboren dire gelike;
3105
Ende gi hebt enen eet gedaen,
 
Dat gi nembermer ne selt ontfaen
 
Man te nemene, hi ne si
 
So starc, so vrome, so dat hi
 
Alle die van der tavelronden
3110
Af moge steken op ere stonden.
 
Men lecge hem dit te voren saen:
 
Wilt hi dit dor hare anegaen,
 
Ende conde hise alle gesteken ave,
 
Ic riede wel dat menne u gave,
3115
Wilde hi dan nemen daernaer’.
 
Die joncfrouwe seide doe oppenbaer:
 
‘Raetdi mi dit alle gadere nu?
 
Ic set al minen raet ane u’.
 
Doe seiden si alle, het docht hen goet.
3120
Doen sendemen weder metter spoet
 
Die selve II, hen waest geladen,
 
Die irstwaerf die boetscap daden.
 
Ende Torec was bider joncfrouwen geseten
 
In die tente, ende soude gerne weten
3125
Hoe si hiete, ende wi si ware,
 
Ende wanen si also quam dare.
 
Si seide: ‘Gi selet noch wel weten’.
 
Doe quamen die ridders daer vermeten
 
Ende seide Torec die boetscap saen,
3130
Ende vrachden oft hijt wilde anegaen.
 
Torec seide: ‘Ja ic, bi mire trouwen,
 
Dit willic angaen dor mire joncfrouwen;
 
Ende eest dat mi haerre een doet tumen,
 
So willic dan haer lant rumen;
3135
Ende magicse afgesteken daerna,
 
Willic dat si te minen wille sta.
 
Nu segt mi, waer men joesteren sal’.
 
- ‘Vor dese zale, in dit dal,
 
Salmen Arturs ridders ontbieden’.
3140
Mettien die ridders henen scieden
 
Ende seide der joncfrouwen dese dinc,
 
Die vaste sinde tot Arture den coninc,
 
Ende bat dat hi hare te deser stonde
 
XL ridders sende vander tafelronde,
3145
Die vroemste alle, utvercoren,
 
Die te sinen hove behoren,
 
Om te josterne om prijs, om ere.
 
Ende hirenbinnen aysierdem sere
 
Torec met gerre sconre joncfrouwen.
3150
Hi vergat doe alles rouwen.
 
Ende op enen tijt saen daernaren
 
Es si heme hemelike ontvaren.
 
Ende does Torec geware werd,
 
Sat hi heimelike op sijn pert
3155
Ende es hare na gevolget nu,
 
Tot enen gewade, dat secgic u,
 
Daer hi enen riddere vant,
 
Die sinen breidel nam bider hant
 
Ende hilten daer ende seide: ‘Twaren,
3160
Gi moet dese joncfrouwe laten varen’.
 
Torec seide: ‘Laet mi riden!’
 
- ‘Gine riet nigeren te desen tiden’,
 
Sprac die ander daer ter stat,
 
‘Gi oft ic en sijn eer mat’.
3165
Mettesen worden elc anderen rumet
 
Op aventure wire tumet.
 
Si reden te gadere ende staken,
 
Dat haer speren beide braken.
 
Doe trac Torec daer sijn swaerd:
3170
Doe sprac die ander metter vaerd:
 
‘Torec, laet u swaerd ongetrect;
 
U werd min doen alhier ontect.
 
Ic ben die gene, wildijt horen,
 
Die driewaerven hier te voren
3175
Jegen u josteerde, somwile roet,
 
(Daer elc gaf anderen enen stoet)
 
Ende somwile sward, somwile wit.
 
U mach wel gedinken dit.
 
Oec leitdic u te perlemente
3180
In die camere van jugemente:
 
Ic ben oem van uwer moder;
 
Oec benic der gerre broder
 
Die dat paulioen u gaf,
 
Daer gi wel sijt werdech af;
3185
In u es doget ende milthede,
 
Ende gi sult oec winnen gerede
 
Den cyrkel ende die joncfrouwe waerd’.
 
Doe warp Torec wech sijn swaerd
 
Ende namene in sine arme saen.
3190
Daer liet hem sijn oem verstaen
 
Vander cyrkele al die waerhede,
 
Alst hier vore gescide mede.
 
Oec bedietdi hem al die dinc,
 
Die doe om den cyrkel ginc;
3195
Van alden stenen, diere in sijn,
 
Daeraf seidi hem den fijn;
 
Ende oec so seidi hem na des
 
Dat hi in alfs gelike es.
 
Doe nam hi orlof daer ter stont
3200
An Torecke ende hiten varen gesont;
 
Ende Torec kerde ter tentenwaerd,
 
Daer hi wel was achterwaerd,
 
Want daer waren knapen gnoech,
 
Die hem daden sijn gevoech;
3205
Ende si seiden: ‘Here, wet wel dat,
 
Alse lange als gi sijt hier ter stat,
 
Soe seldi van ons gedient sijn,
 
Ende gnoech hebben broet ende wijn’.
 
Des was Torec vroe ende blide.
3210
Ende binnen desen selven tide
 
So sijn die boden te Kardoel comen,
 
Die de boetscap hadden genomen.
 
So quamen vor den coninc saen
 
Ende hebben haer boetscap daer gedaen.
3215
Si seiden dat bade die scone maget,
 
Die den diren cyrkel draget,
 
Dat hi daer XL ridders wilde sinden,
 
Die beste diemen int hof kinden,
 
Daer si woent, te Blancemont;
3220
‘Daer es een riddere, dat si u cont,
 
Diese alle af steken moet,
 
Sal hi den cyrkel winnen goet;
 
Want min joncfrouwe hevet gesworen’.
 
Die coninc sprac: ‘Nu vard voren
3225
Ende segt hare, dat ict gaerne doe’.
 
Doe voren die boden wech alsoe.
 
Binnen dien hem Torec bedinct,
 
Want hi hadde perkement ende inct,
 
Ende wilde haer scriven een saluut,
3230
Der scoenre metter witter huut.
 
‘Miraude, scone volmaecte name,
 
Torec, die gerne tot u quame,
 
Want hi u mint so utermaten,
 
Dat hi ne weet wat doen oft laten;
3235
Die pine, die hem therte brect,
 
Ende die minne, diere in stect,
 
Ende oec mede die lange quale,
 
Die ic gedragen hebbe, cuesce smale,
 
Ende dipe versuchten, ende swaer verhalen
3240
Ende met swaerre herten dat betalen,
 
Ende altenen wachten ende haken,
 
Joncfrouwe, dit doet mi nu maken
 
Desen brief ende dit saluut,
 
Daer ic u in sende al uut ende uut
3245
Al min herte ende minen sin.
 
Ende in can u niet gesinden min,
 
Want si sijn u eygen al;
 
Ende daerombe so salic groet ende smal
 
Mi aventuren al hier ter stonden
3250
Jegen die vander tavelronden,
 
Om u te gewinne, soete lijf’.
 
Aldus so stoet daer inden brief.
 
Desen sindi hare heimelike,
 
Ende si ontfincgene blidelike:
3255
Ende alsine al hadde gelesen,
 
Werd si sere verdroeft van desen,
 
Dat hi jostiren moeste allene
 
Jegen die vander tavelronden algemene.
 
Si dochte dat hem mochte mesfallen
3260
Jegen enegen van hen allen.
 
Doe sinde si hem een vingerlijn,
 
Dat verbetert niet mochte sijn,
 
Ende beval den..... dat hijt drage
 
An sinen vinger alle dage,
3265
‘En hi mins gedinke bi dien
 
Alse dicke als hijt sal ansien’.
 
Die knape heft orlof genomen
 
Ende es te sinen here comen,
 
Ende groettene sonderlinge van hare;
3270
Ende doe gaf hi hem daernare
 
Dat vingerlijn metten pantere:
 
Het was waerd eens conincs here,
 
Want die steen es zegevri:
 
Hi mach coenlijc vechten daerbi.
3275
Nu heeft Artur utegelesen
 
Die ridders, die hi wilt van desen,
 
Die joesteren selen varen;
 
Walewein was een vander scaren:
 
Hets recht, hi was der bester een.
3280
Elc hadde enen goeden wreen;
 
Ende rede so lange, dat si quamen
 
Datsi Mirauden casteel vernamen,
 
Daer si wel in waren ontfaen.
 
Die joncfrouwe groette Waleweine saen,
3285
Daerna die andere altemale.
 
Doen riep Walewein in die zale
 
Sine gesellen tenen rade
 
Ende seide: ‘Gi heren, het ware scade
 
Soude Torec verlisen sine vrindinne.
3290
Hi es die beste die ic kinne;
 
Maer te josterne jegen ons allen
 
Daer mocht hem wel ane mesfallen;
 
Maer laet onse daregerden ontwee sniden,
 
So mach hi ons lichte afriden’.
3295
Doe seide Keye, die daer stoet:
 
‘Ondanc heb hi wie dat doet,
 
Sonder gi, Walewein, allene.
 
Wat soude dat volc secgen gemene
 
Dat en riddere ons allen afstake’.
3300
Keye ginc wech metteser sprake,
 
Ende si .XX. uter sale,
 
Dies Keyen volgeden altemale;
 
Ende die ander .XX. vor waer
 
Geloefden Waleweine dit daer naer,
3305
Dat si haer daregerden tien tiden
 
Hemelijc souden ontwee doen sniden.
 
Des avons waren si wel ontfaen:
 
Daerna gincmen slapen saen.
 
Des ander dages soude men josteren.
3310
Doe stonden tilijc op die heren.
 
Keye quam onder hen daer binnen
 
Ende seide: ‘Wie sal hier beginnen
 
Die irste joeste? Het es tijt’.
 
Walewein seide: ‘Gi, die sijt
3315
Alre gereets, ende daerna ter stede
 
Algader uwe gesellen mede’.
 
Doe seide Keye: ‘Ic doe, entrouwen;
 
Maer ic waent hem sal berouwen’.
 
Keye ende sine gesellen mede
3320
Gingen hen wapinen daer ter stede
 
Ende quamen vor die tente gevaren.
 
Ende Torec was oec gewapent, twaren,
 
Ende Keye quam jegen hem gereden
 
Ende seide: ‘Vasseel, nu moetti heden
3325
U beromelike worde becopen’.
 
Mettien liet hi dors lopen
 
Ende brac op Torec sinen spere.
 
Maer Torec en hads gene dere
 
Ende heeft Keyen afgesteken,
3330
Dat hem dochte die rucge breken,
 
Ende hadde oec ene grote wonde.
 
Doe seide Torec daer ter stonde:
 
‘Al hietti mi nu vasseel,
 
Ic ben van u versekert een deel’.
3335
Des balch hem Grevoen, sijn sone, sere
 
Ende wilt Keyen wreken, sinen here:
 
Hi seide: ‘Gi selet becopen, secgic u,
 
Dat gi minen vader staect nu,
 
Ende dat gine vellet met onwerden’.
3340
Torec seide: ‘Valt oec ter eerden
 
Ende hout hem geselscap mede,
 
Dat donct mi dbeste nu ter stede’.
 
Des balch hem harde sere Grevoen,
 
Ende liet sijn ors lopen doen,
3345
Ende op Torecke daer do stac,
 
Dat sijn spere te stucken brac;
 
Ende Torec stakene sere weder
 
Ende veldene metten gereide neder,
 
So dat hi hem quetste sere.
3350
Doe quam Sagremort die here
 
Utermatene sere verert:
 
Hi waende te lange hebben gemert.
 
Hi stac op Torec daer ter stont;
 
Ende Torec heeften daer gewont,
3355
Ende stakene so dat dors vel.
 
In VII weken, dat wetic wel,
 
Sone sal desen josterens lusten.
 
Hi mach wel gaen licgen rusten.
 
Het ware alte lange sprake,
3360
Soudic van elken scriven die sake;
 
Ic sal u die andere nomen bi namen,
 
Die hi alle afstac te samen:
 
Quarloens die coninc, sijt gewes,
 
Ende Claverdus ende Meliandeles,
3365
Amagons, Eslijs ende Conain,
 
Gogogoes ende die blonde Ywain,
 
Daerna Grifles ende Gravains,
 
Die scone Coaers, die scone Bravains,
 
Ende Gorreman ende Cocores,
3370
Talans, Brians ende Gariës,
 
Ende Glandelijs mede ter stont:
 
Vele van desen waser gewont.
 
Dus sijn si alle ter zalen gevaren.
 
Des ander dages, sonder sparen,
3375
Quamen die ander .XX. daer,
 
Ende men ginc josteren daernaer.
 
Ende Walewein was dierste man,
 
Die de joeste daar began;
 
Ende Torec staken af ter steden,
3380
Maer sijn daregarde was ontwe gesneden,
 
Ende al der andere, die quamen daer,
 
Dies stac hise lichte af daernaer,
 
Lancelote ende Bohorde mede,
 
Mansijs en Lyliobe bede,
3385
Ende Ywaine, conincs Uriens sone,
 
Ywaine metten libaerde na tgone,
 
Carados ende oec Caras,
 
Ende Hestor, die sint coninc was,
 
Ende Dones ende Cador ende Loös,
3390
Boringalies ende Grazion ende Bedios,
 
Daerna Tristous ende Ydeus thant,
 
Ende den grave van Humberlant:
 
Dese stac hi alle af, sonder waen;
 
Maer soe hemelijc was dit gedaen,
3395
Dats nieman wiste no werd geware,
 
Dat ontwe waren die daremgare.
 
Doe dese dinc dus was gedaen,
 
Vragede die joncfrouwe Waleweine saen
 
Wat hi haer riede. Hi seide danne:
3400
‘Mogedine hebben nu te manne,
 
Soe sidi ene grote vrowe ter stonde;
 
Ic wane men sine gelike niet vonde’.
 
Dit loveden si alle diere waren in,
 
Ende si noch meer in haren sin.
3405
Dus drogense overeen daer saen,
 
Dat si te Torecs tente souden gaen,
 
Alsi oec daden, metter joncfrouwen.
 
Walewein sprac dword met trouwen,
 
Hi seide: ‘Torec, u welt te manne
3410
Miraude hebben nu vordanne’.
 
Doe sprac mede dat scone wijf:
 
‘Hebt mine minne ende mijn lijf:
 
Al settict vord in u gebot
 
Gode hansichte’. ‘Here Got’,
3415
Sprac Torec, ‘ic geve u herte ende sin’.
 
Si sprac: ‘in wille meer no min,
 
Sint onse herten versament sijn.
 
Om te maken vast ende fijn.
 
Soe nemt een cussen, het es recht:
3420
Dus eest meer gesekert echt’.
 
Doe dede hen Walewein beloven saen
 
Dat si die wet selen begaen.
 
Doe seide Keye: ‘Joncfrouwe, Godweet,
 
Gi selet breken uwen eet;
3425
Daer sijn noch ridders ins conincs hof,
 
Die noch niet sijn gesteken of:
 
Daerbi bleefdi versworen nu’.
 
Doe seide Torec: ‘Ic verseker u,
 
Dat ic dan daerwaerd varen sal
3430
Ende afsteken die, hebbic geval’.
 
Walewein seide: ‘Wi selen alle varen daer,
 
Ende men sal oec houden, vorwaer,
 
Die brullocht indes conincs hof’.
 
Dus was daer gedaen thelof.
3435
Torec dede sine tente vellen.
 
Doe namen orlof sine gesellen,
 
Die daer waren met hem aldaer.
 
Men torste ende loet ende vor daernaer
 
Te Kardolewaerd met blider namen.
3440
Ende si in II milen na quamen,
 
Dede Torec sine tente voren doen
 
Sine knapen vor Carlioen,
 
Ende dat mense voren thof soude slaen.
 
Doe quamense op ene heide saen,
3445
Ende Torec wildem resten daer.
 
Ende Walewein voer vore, wet vorwaer,
 
Sinen oem te secgene, in trouwen,
 
Dat Torec comt met sire joncfrouwen,
 
Ende die .XX. die met hem waren;
3450
Ende Keye ende die .XX. daernaren
 
Liet hi met Torec bliven daer.
 
Torecke vaecte ende lach daernaer
 
Vrindelike in Mirauden scoet,
 
Die sijns en twint niet verdroet.
3455
Doen hi dus sliep, sat op gerede
 
Keye ende dede die andere mede
 
Alle opsitten ende wech varen
 
Heimelijc. Hier salic twaren
 
Van Mirauden secgen u,
3460
Ende laten Keyen varen nu.

Vorige Volgende