Der naturen bloeme

(1998)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus


Zeemonsters Monstrum seit dat latijn 8370[regelnummer] mach wel .i. wonder sijn om datment toget ende siet wonder. ende dies hetement wonder. wonder vintmen in de ze een groot deel ende vele mee 8375[regelnummer] dan de werelt can geuisieren wonder vintmen in riuieren ende in varschen watre mede bouen alre ghelouelicede some wondre sijn bescreuen 8380[regelnummer] ende dats mi es in boeken bleuen willic vort bringhen in ditsce wort ende om te curtene de wort ne segic vp elc geen bispel jnne quaems niet ten ende wel 8385[regelnummer] de redene soude sijn te lanc nu beginnic minen sanc ande a. ende vort mee
[Folio 77v]
volghende na den a b c. hier ent de tale int ghemene 8390[regelnummer] hord vor van elken allene Abides doet ons verstaen aristotiles sonder waen dats int water i wonder want het tersten albesonder 8395[regelnummer] sijn waesdoem neempt ende hout jn dat water dar het hout dar na verkeret sinen name ende sine nature der ane so dat up derde al buten is 8400[regelnummer] ende dan etet astois ende dits wonder dat af ende ane dus doet tuirande ghedane nv up twater nu up tlant ende sine nature alte hant 8405[regelnummer] van den naten int droghe kerd dit es selsane ende ongheleerd Achime sprect aristotiles dat .i. zewonder es ende es dat gulste dat men vint 8410[regelnummer] ende dat men in water kint bi proien leuet ende dat het wert al smere ende vet bj proien eist dat hem ghenerd ende wat dat in spisen vertert 8415[regelnummer] dat wert al vetheit ende smare dus wast hem die buuc so sware dat na de groteit van den diere sijn buus es al tonghiere weltijd dat dit dier verstaet 8420[regelnummer] dat hem eneghe vrese an gaet cremptet sijn houet sine lede .j. deel na des eghels sede so dat gheen dier mach verraden mar somwile comtet hem te scaden 8425[regelnummer] want alst vernemt die felle gaste jn die laghen bliuen die vaste so trectet thouet vord nemme mar alsem die ongher doet we verteret sijns selues smare 8430[regelnummer] het euet lieuer hoe soet vare hem te uerterne .i. deel dan verloren tesine al gheel dit dier bediet al openbare den ongheualleghen sondare 8435[regelnummer] die wel beuroet ende besiet dat hem naket lanc verdriet van den viant diene belaghet eist dat hine in sijn nette jaghet ende niet ne kieset vor sine sonden 8440[regelnummer] penitencie in curter stonden vor die ewelike doet beter warem dor die noet te magherne sijn vleesch .i. deel dan te verliesene al gheel 8445[regelnummer] siele ende lijf bede te samen elc merke wel hi mach hem scamen a gaet vte ende b. comt in jn vanter of me no min
[Folio 78r]
Belna heten in latijn 8450[regelnummer] diere die groot ende wonderlic sijn ende van vreseliker maniere mar properst so sint zeusche diere plinius sprect die mester fijn dat indie ze van india sijn 8455[regelnummer] beelwen van liue so groot dat si der ze doen sulken stoet dat si doen risen sulke baren als oftet groot see storm ware ende vlieghen metten baren mede 8460[regelnummer] vpward met groter moghentede so dat hi seit dat alexander wonderliker es dan .i. ander der jeghen voer met sinen sciphere ende vachter ieghen met groter were 8465[regelnummer] Barchora alse aristotiles seghet es .i. dier dat tene pleghet clene visscelkine talrestont so art benech es hem die mont dattet den steen bit ontwee 8470[regelnummer] somwile gatet vter zee ende vertert dat gras vp tfelt dan moet te watre met ghewelt ende onder duken also wel als oft ware thart sijn vel 8475[regelnummer] sone magt niet bughen dan int gaen ende dan so werdet also gheuaen oec vaent visschers met clenen visschen want het hem niet ne can ontwisschen so gaensi tenen nouwen gate dan 8480[regelnummer] dat uolghet dit dier also an also dart die visschers bestaen dart niet ne mach ontgaen nemme ne vandic dan dese tue zeewondre in .b. 8485[regelnummer] Cocodrillus es i dier jacob ende solijn segghen hier dattet machtel es ende fel vp tlant ende int water euen wel daghes eist meest vp tlant 8490[regelnummer] so stille es die viant dat elc man hout ouer doet sine kinden sine scalcheit grot ende leit ende gaept talre stont ende vaet vlieghen in den mont 8495[regelnummer] nachts eist gerne in die riuiere eier leghet na gans maniere die leget vp den lande dan dar gheen water comen can alst tijd es comen sire broeden toe 8500[regelnummer] bj wilen die hie ende die soe jacob van vitri seit dus het wast tote xx. cubitus ende es hem so ard dat fel men caent dorslaen niet wel 8505[regelnummer] sonder tonghe eist alsict hore den mont ghesplet van ore te ore
[Folio 78v]
dupperste cake roeret allene sine tande sijn vreselic ghemene sine clawen scarp ende groet 8510[regelnummer] te wintre en etet wel na niet dor noet ets wreet in allen manieren bede den visschen ende den dieren nochtan experimentator die segt at den mensche te beweene plegt 8515[regelnummer] alsettene doet heuet ghebeten van hem wilmen die wareit weten dat die sarasine verteren sijn vleesch ent hem niet mach deren van haren drecke maken oude wiue 8520[regelnummer] onghenompt tharen liue dar hare romple mede tegaen ende hare huud doet dinnen staen ende si scone scinen ende clar mar onlanghe ydurtet dats war 8525[regelnummer] want alsi sweten gaet al huut ende onder blijct hare ghelue huud jn nilus die dor egypten vliet eist datter te sine pliet oec vintmen cocodrillen manieren 8530[regelnummer] jn surien vt .i. riuieren dar jacop of segt van vitri oe dat dier dar comen sij twe edele broedre waren int lant die dat lant aden in hare hant 8535[regelnummer] so dat deen benide sere dat dander was also sulc here ende dede cocodrullus ionc bringhen om dat hi met sulken dinghen den broeder wilde ontliuen schiere 8540[regelnummer] metten beesten vt diere riuieren die beesten wiesen ende die tijd ghijnc die nideghe broeder die van derre dinc alte male adde vergheten es up die riuiere yseten 8545[regelnummer] ende dat dier quam onuersien vten watre gaende up dien ende heuetne tehant ghescuert dus heuetj de doet besurt dar mede waende ontliuen 8550[regelnummer] sinen broeder al moest bliuen ende aldus in derre maniere vintmense noch in die riuiere plinius sprect dat dier plegt dat ghelijc of doet ware legt 8555[regelnummer] ende heuet den mont ondaen so compt dat clene knekerkin saen ende souct an sine tonghen vlieghen dan swelchtijd in sonder lieghen wat sal also groten diere 8560[regelnummer] proie van so sulker manieren het dinct mi wel manieren leren na de quade valsce heren als arme dorpars an hem comen om hiet baten om hiet vromen 8565[regelnummer] so varsj of si sliepen dan ende latense hem comen bet an want si hem dinken toghen manieren als ofsi waren goedertiere mar alsi comen binden tanden 8570[regelnummer] versuelghen sise te handen ende nemen of thare al bloet weder et sj clene of groet men vint .i. volc van manieren neuen nilus der riuieren 8575[regelnummer] stout ende coene in .i. eilant die centiren sijn ghenant
[Folio 79r]
[clene liede van stouter maniere ende haten sere dese diere si durren allene in nilus swemmen 8580[regelnummer] up des diers ric si clemmen ende rider up alst ware een part alse dat dier gapet upwart werpsi hem in curter stont ene iserine colue in den mont 8585[regelnummer] ende ridense also upt lant ende dwinghense al tehant met roepene up hem verbolghen te spuwene dat si hebben verswolghen Ceruus marinus dats min no mee 8590[regelnummer] dan die hert van der ze kiramidarium boec die seghet dat sine horne te stekene pleghet die hi an sijn houet heuet groot bouen de zebaren al bloot 8595[regelnummer] omme die vogle die sijn moede ende vlieghen ouer die zevloede up sine telghen sullen rusten om dats hem mach van moetheden lusten ende alsi sitten wanen met vreden 8600[regelnummer] laet hi hem sinken dar ter steden ende laet die vogle int water vallen dus vertert hise met allen Caab dats een vremde dier aristotiles seghet hier 8605[regelnummer] dat het enen voet heuet die hem nature gheuet dart mede doet in der ghebare recht oft ene hant ware want het met seluen der mede spiset 8610[regelnummer] also als hem nature wiset sinen adem halet in die lucht mar int water wast sine vrucht Cricos spreket aristotiles dat een wonder in die ze es 8615[regelnummer] ende heuet voete twee ende clawen drie an elken voet dus scriuet hie clene heuet den rechtren voet mar den luchtren starc ende goet so dat hem seluen der up draghet 8620[regelnummer] weltijt so de wint jaghet de zebaren gaet al in een hem houden an enen steen dat gheen wint can der of ghesteken ende alse die storme dan ghebreken 8625[regelnummer] so wandelet ende gaet omme die dinc die hem bestaet Celethi es een wonderlic dier als ons tellet aristotiles hier dat gadert roch in der ghebare 8630[regelnummer] in hem als oft eier waren alsi ripe sijn werdsi open so comer worme ute ghecropen ende werden int curt ghenachte ghescepen na hare gheslachte 8635[regelnummer] Chilon es een wonder mede spreket aristotiles hier ter stede dat neghene spise ontfaet dan die van hem seluen gaet ute hem seluen gaet ene vethede 8640[regelnummer] ende die ontfatet weder mede ende anders in ghere wise sone ontfatet sine spise Canis marinus dat es mede van der ze ene wonderlichede 8645[regelnummer] die wi heten den zehont plinius maket ons cont dat si meneghen visch verdwasen ende ouer har bassen si blasen ontsienlic sijn si ende onthoghen 8650[regelnummer] al dat leuet ende si vermoghen gheuoet sijn si vorwart mar alse een visch ghestart breet ghesnauelt enten mont wijt ende tande scarp in allen strijt 8655[regelnummer] sijn vel dat es ru ghehart andre honde sere veruart vissche jaghen si in der ze als jachonde min no mee beesten jaghen in dat wout 8660[regelnummer] ende verslindense menechfout al eist dat mense mach begaen niet lichte mach mense verslaen Ceruleus als ons scriuet solijn es een dier dat men heet sijn 8665[regelnummer] int water dat men ganges nomet dat uten paradise comet ja hets van varewen gheleu blau een deel ghedaen na twater grau ende heuet voren twee arme stranc 8670[regelnummer] dar elc af es drie voete lanc alse starke diere comen gripetse dar in curter stont ende trecse in der riuieren gront dus etet die beeste dan 8675[regelnummer] c gaet ute d comt an Draco die men vint in de ze es tonsiene min no mee dan die drake es upt lant ende also groot es die viant 8680[regelnummer] alse die drake die upt lant leuet mar dat hi ghene vlerken heuet sijn houet es clene sijn start lanc mar sine tande sijn so stranc ende sere wijt es hem die mont 8685[regelnummer] sine scellen hart talre stont allen visschen van der ze es hi vreselic emmermee want al dat hi wont ende bijt dat es doot in curter tijt 8690[regelnummer] eist man eist visch eist ander dier]
[Folio 80r]
fel es hi ende onghier plinius dinket menen puluer van sinen benen dat die tantswere doet ghenesen 8695[regelnummer] doch es eneghe dogt in desen Delfin sprect iacob ende solijn dat wonder van merswine sijn negheen dier dat wanemen wel en es indie zee so snel 8700[regelnummer] .x. maende draghensi hare dracht ne waer datse die moeder wacht ende deckese met luste groot die vader beetse alle doet die moeder mintse alsi sijn jonc 8705[regelnummer] maer alsi comen up haren spronc wilse die moeder oec verteren sine moghen ontulien of hem verweren si wassen tote x. jaren ende si noten oec te waren 8710[regelnummer] alsj x. maent ebben of bet ende werden bj naturen vet te somere draghensj ende winnen te wintre wilsis niet beghinnen si soghe na der soghe maniere 8715[regelnummer] hare mont staet niet als andren lieden mar anden buc staet hem die mont scarpe vinnen risen hem talre stont alsem die moet sittet neder alsi gram sijn riset weder 8720[regelnummer] nrande luud ebsj ghewent recht als die mensche die steent halen in allene met gaten ende horen sere nouwe vtermaten vp twater slapen ebsj vercoren 8725[regelnummer] ende rusten dar als wijd oren .C. ende xl. jaer es bescreuen dat gheprouet es dat sj leuen si horen gherne blasen ende sanc ende uolghen nar met scaren lanc 8730[regelnummer] bj wilen .i. arpre was hiet arion alsict las ende was in .i. scip met lieden diene te dodene uerrieden doe beiaghedi ene ruste 8735[regelnummer] so dat hem arpens luste alsi dat dede .i. wilekin cam dar menech groot delfijn ende men warpene in de zee en groot delfijn namene sonder wee 8740[regelnummer] ende voerdene up tlant onghescaet dits .i. wonderlike daet delfijn en euet ghene galle die ionghe clene delfine alle <die> uele te gadre in groten scaren 8745[regelnummer] <die> grote bj hem diese bewaren steruet .i. delfijn dandre comen ende ebbent vp hare rig ghenomen ende draghent tote dat risen die vlaghen ent die storme te lande draghen 8750[regelnummer] hars doden ne latensj niet vergheten sine latent ghenen visschen eten want elc euet andren lief
[Folio 80v]
dies scriuet plinius in sinen brief dat .i. coninc adde gheuaen 8755[regelnummer] .j. delfin ende dedene binden saen jn ene auene met .i. line mettien quamen dar delfine die suchten sere ende mesbare alsofsi ghenade garden 8760[regelnummer] so dat den coninc verdochte ende hiet dat met ontknochte experimentator die seghet die delfine tetene pleghet comti int water eist wijf est man 8765[regelnummer] si scorne ende etene dan ende eist dat hire noit of en adt si rieken bj naturen dat ende vp hare draghen snauele dan te lande wart est wijf eist wijf of man 8770[regelnummer] ende latene ghenen visch eten hoe sijd gherieken men caent gheweten hen sij of si den seden ebben van der naturen heimelichede jn des keisers augustus daghen 8775[regelnummer] was .i. kint ore wi ghewaghen jnt lant van caeps dat .i. delfin ghewent adde ten anden sijn met broedekine dat hi hem gaf so dat delfin al leuede der af 8780[regelnummer] dar na doe de knecht wart groot vercoendi hem ende ghinc al bloet vp dier ridende inde ze dit wonderde den lieden me die siden worden ghewone 8785[regelnummer] dar na so uerstarf de gone ende delfin cam ten houre dicke als die om den knecht dochte micken ende alsetene niet conde ghescouwen so bleef dat dier doet van rouwen 8790[regelnummer] macenatus ende fabiaen ende solijn doen ons verstaen tote ponien in afrike was i delfin des ghelike dat die liede adden vp gheouden 8795[regelnummer] het liet hem tasten alsi wouden der percen istorie heuet in dat .i. delfin sinen sin bi babilonien als men vint hadde gheset an .i. kint 8800[regelnummer] ende plagher dicken spelens ieghen eens ne wilts dat kint niet pleghen ende telfin uolgedem upt lant ende bleef doot also thant oec was dar .i. kint alsment weet 8805[regelnummer] dat dat delfin dicken reet so dat af stac .i. storem groot ende dat kint bleef aldus doot dat delfin brochte tkint vpt lant ende bleef doot al daer thant 8810[regelnummer] van delfine ene maniere es vp nilus die riuiere die ebben scarpe vinnen bouen
[Folio 81r]
dar si mede scoren ende cloeuen hare buke de cocodrillen 8815[regelnummer] jnt water alsi swemmen willen hier gaen hute namen in .d. hort de namen uort in .E. Equus maris dans min no me jn dietsch dant part vander ze 8820[regelnummer] dit wonder es starc ende groot ende bitet meneghen visch doot aristotiles doet ghewach dat buten watre niet ne mach teerst dattet comet vpt lant 8825[regelnummer] bliuet doot te hant. een deel iliket den parde voren. mar achter wart als wijt horen esset naden uisch ghestart ende gheene uoete hachterwart 8830[regelnummer] vissche uerteren dats sijn recht vreeselic esset int gheuecht jeghen den man striti gherne niet want hettene alre meest ontsiet Equinolus scriuet michael 8835[regelnummer] es .i. wonder starc ende fel ghebeent gehouet geclauwet mede so vreselic ets wonderlichede hen ghert niet voer des menschen bloet comet hem .i. scip int ghemoet 8840[regelnummer] het scoret met sinen voeten so dat si alle verdrinken moeten ofte het werptse omme te sinen spele van desen wondre vintmen vele menne caent geuaen no gheletten 8845[regelnummer] sonder met iserinen netten met starken ketenen geweuen te damas makemense es bescreuen menne caent el niet alst es geuaen dan met hameren verslaen 8850[regelnummer] ene alue elne seggemen wel datmen dicke vindet sijn vel Equus fluuius es ene maniere van water parden huter riuiere het seghet aristotiles 8855[regelnummer] dat in endi een wonder es euen wel es hem bewant beede int water ende vpt lant spletuoetech eist ende als .i. part so eist min no meer gehart 8860[regelnummer] het nihet lude ende openbare ghelijc offet .i. part ware ghestart esset alse .i. swijn ende also groot alse esele sijn Exposita dats .i. wonder. 8865[regelnummer] sonderlanghe seere besonder. hier af vintmen somege partie. jn dat mere van surie jeghen iafat de vaste port
[Folio 81v]
plinius scrijft dese word 8870[regelnummer] dat scurrus die vele wonders besochte dit wonder wilen te rome brochte ende was .v. ellen dicke yspect sine tande waren alsi sprect langher ende mere mede 8875[regelnummer] dan draghet ghelouelichede dit saghen te wondre an die rike urecke romsce man Oleus alsic besach es dat men zeecalf eten mach 8880[regelnummer] ru es sijn start sijn uel es ard ende ghespekelt wit ende suart men segt wonder van desen diere sijn vel yuleghen es sine maniere als die storm de ze vernuet 8885[regelnummer] dat sijn vel upward ruet ende weltijd so die ze es slecht leghet sijn aer neder echt hare dracht werpet no min no mee als vp tlant doet ander vee 8890[regelnummer] ende ofte tue darto ende soghese als die coe sij moeten sijn van xij daghen eer sise in de zee draghen sij sijn te doet slane quaet 8895[regelnummer] en sj dat mense up thouet slaet sij brieschen als i calf dats waer hare slaep es uast ende suaer hier om ebben die rechter vinnen macht doen te slapene als wijd kinnen 8900[regelnummer] men legse onder sijn ouet dan die niet wel slapen can .f. die uolghet na die .e. dar of nes war namen twe Foca dats die stier van der zee 8905[regelnummer] experimentator segt mee dat starc es ende bliuet garne jn ieghenoden dart plie te varne .j. stout dier eist ende onsachte ende al dat mach up sijn gheslachte 8910[regelnummer] want aristotiles die seghet dat ewelike vechtens pleghet vp sine soe vp sijn ghenoet tote dien dattet bliuet doet ene andre neemti dar ter stede 8915[regelnummer] ende doet hare dat selue mede dit doet hi van dat hi beghint tote dattene die soe uerwint dit dier hem int water ghenerd ende proiet al dat het verterd
[Folio 82r]
8920[regelnummer] Fastaleon es i dier jnt water en es vreselic no fier want het bi garse leuens pleghet also als die meester seghet en proiet altoes nemmermere 8925[regelnummer] nochtan est groet ende starc sere het leuet vp tlant ende up die zee ende es goedertiere emmermee f gaet vte nu hord mee van wondre die sijn in de .g. 8930[regelnummer] Galasca segt aristotiles dat .i. see wonder es van sonderlangher wonderlicheden want het es van sulker seden alst sine dracht euet beseuen 8935[regelnummer] binnen in sinen buke leuen trectese vt ende en nonbijd altoes niet der wlre tijd ende dits wonderlijc dinc van diere dat het euet dese maniere 8940[regelnummer] sietetse starc het laetse buten ende sijnsj cranc et canse sluten jn sinen buc na sijn gheuouch ontier ende si sijn starc ynouch van desen diere men oec seghet 8945[regelnummer] dat sine dracht te minne pleghet Gananes es .i. water dier aristotiles seghet hier dat ment in varschen watre vint die soe ghenaket niet entuint 8950[regelnummer] haren jonghen mar die vader draghet die sorghe algader soe vard spelen ende hie wacht tote dat sj ebben hare cracht ende eer ne begheuet hijs niet 8955[regelnummer] recht eist dats elc vader pliet den kindren hare bedurste te winne ontier ende sj hem bekinnen Gladius maris dats ze sward .j. wonder dat meneghen veruard 8960[regelnummer] als ysidorus seghet ende plinius diet te segghene pleghet .j. visch est ende hem es die bec voren nar tsuert yscepen als wijd oren so scarp dat die scepe dorbord 8965[regelnummer] ende also die liede versmort hier gaet vte van der g. van .i. uolghet ene ende nemmee
[Folio 82v]
Ipostamus oric visiren erande wonder van riuieren 8970[regelnummer] jn egipten in endj segmen datter uele sj vp tlant werpensi hare dracht mar euen grot es hare macht bede up twater ende up tlant 8975[regelnummer] also groot sijnsi als dolifant ende hem gaet die snauel vpward crum ywonden es hem die start spletuoetech ende die tande mede raghende na des euers sede 8980[regelnummer] gherigghet esset na dat pard ende mede also gheard nachts doet int coren scade ende also sulc est van rade dattet achterwart caen gaen 8985[regelnummer] dat men te wers sal verstaen welcsijns dat mach wesen alst es te uet caent hem ynesen het gaet dar riet es ysneden ofte dorene ende dar ter stede 8990[regelnummer] wentelet so dicke achter een dat gheraket .i. adre ant been dar hem bloet bj onsinket neder ende aldus werdet magher weder nerenst sere eist in desen 8995[regelnummer] hoe dat de wonde mach ynesen men caent vp den rig sonder waen no dor steken no dor slaen mar alst es nat so moetment wachten dat ment dan dorsteket met scachten 9000[regelnummer] plinius seit dat ic hier scriue dat dit ende cocodrillen viue scurrus bj wilen te rome brochten om dat ment dar bescouwen mochte nv suldi oren vort hier na 9005[regelnummer] wondre die men vint in .k Koli sprect aristotiles dat .i. wonder in die zee es ende up tlant est menech warf ende dar slaeptet als hem bedarf 9010[regelnummer] oec werpensi hare ionghe dar .j. of .ii. of .iii. dats waer ten xii daghe ende nemmee volghensj der moeder in de zee ende dats dicke in den dach 9015[regelnummer] om dat men se aldus wennen mach si soghen als die coe pleghet menne canse ghedoden als men seghet niet lichte menne slase doet met ameren swaer ende groot 9020[regelnummer] recht ghebarsj als die stier vir uoete ebben dese dier Kilion segt aristotiles dat .i. vremde zeewonder es
[Folio 83r]
want nature dinct in desen 9025[regelnummer] .j. groot deel in dole wesen ende dat ne doet hare niet wesen echt want nature gheuet elken sine recht mar doch est gheleuert mede jeghen alle creaturen sede 9030[regelnummer] ter luchter side es hem gheleghen de leuere an dander side der ieghen die milte ende dit weetmen wel dat es uerkert naturen spel Karabo als aristotiles seghet 9035[regelnummer] es .i. wonder dat men sien pleghet dicke in die grote zee elc doet andren met vechtene wee ende gadren ere an beden siden als die onderlanghe striden 9040[regelnummer] [dit siet men te meneghen tiden viere saken doen creaturen striden] derste es fiereit die hare vereft jn al dat leuet ende beseft dander es der lijfneren ghewijn 9045[regelnummer] dar wat dat leuen staet sijn sin terde dar of comt die scade dat es elc om sijn ghegade de vierde om hare vrucht berechten dus siet men hennen om kiekine uechten 9050[regelnummer] karabo neemt an modre sinen ard ende euet .i. breeden start Kuligo spreect adelijn mach wel .i. zee wonder sijn jn desen dinct wel ter cure 9055[regelnummer] dat soe can spelen die nature want soe hem te deelne pleghet dat soe allen visschen onseghet die euet scelpen ende vinnen ende dorgaet zee gront binnen 9060[regelnummer] ende alsem vernoit de pine jnt zeewater te sine so comet bouen ende heuet vlogle ende vliegt onder andre vogle mar waitet moede so moet weder 9065[regelnummer] vallen in dat water neder k nemt orlof .m. comt an ort wat icker of segghen can Monocheros na onsen orne es .i. visch met .i. horne 9070[regelnummer] also alsons liber rerum seghet die de scepe te scorne pleghet metten orne scarp ende lanc dies so ebbe onse here danc dit wonder es te scuwene goet 9075[regelnummer] dar ment siet in die zee vloet
[Folio 83v]
die horen staet hem uoren int houet dar hi die scepe mede clouet Monachos maris es in die zee j. monc dits wonder me 9080[regelnummer] jn die barschsce zee vindmen dese ort wat wondre icker of lese bouen es hi sonder waen vele na den mensce ydaen .j. brede crune des ghelouet 9085[regelnummer] .j. rinc van hare vp sijn houet also als die monc pliet dupperste leppe men hem roeren siet tande ende nese es hem al een beneden eueti ghene been 9090[regelnummer] dar es hi als .i. visch ghemaect als dien diere .i. man ynaect het dan springhet ende speelt ontier ende et dien raet gheteelt dat hetten mach int water slepen 9095[regelnummer] ende alsettene also euet ygrepen etet den man om dat minnet menschen vleesch vor al dat kinnet .m. gaet vte ende nu vort suldi in .N. oren die wort 9100[regelnummer] Nereides sijn wel bekint ouer wonder die men in die ze vint die die eidine bekinnen ouer hare zee godinnen plinius seit al ouer waer 9105[regelnummer] dat si sijn al ru ghehar ende int anschijn sonder waen een deel na den mensce ydaen weltijt datter .j. steruen sal so ormenre droeue ghescal 9110[regelnummer] van alden andren clene ende groet want si bewenen hare doot die swar es ende niet ne mach ontgaen die leuen onder den dach Nauthilus als plinius seghet 9115[regelnummer] Es .i. wonder dat in de ze leghet .ij. langhe armen heuet voren tusschen dien ij. als wijd oren es i uel dinne ende breet so effet hi oghe up yreet 9120[regelnummer] sine arme voren metten velle so seilti enen als die snelle metten uoeten roertet onder metten starte stiertet dats wonder comt hem vaer in sinen sin 9125[regelnummer] so sueptet vele waters in
[Folio 84r]
so dattet te gronde sinct metten watre dattet drinct .n. gaet vte ende hier comt .o. darre ij. of sijn also 9130[regelnummer] Onos etet die esel van der zee viij. voete lanc ofte mee als kamidarium bouc seghet wanemen dat hi te sine pleghet pulcus eti in somech lant 9135[regelnummer] sijn visch te puluere ghebrant ende gheminct met sinen bloede maket frenesie in soeten moede bademense ende bestrijct der mede die van den stene dragt siechede 9140[regelnummer] drijnctijt hi sal sonder pine den steen pissen met orine Orca segt plinius es .i. wonder dat aldus nature makede dat sine ghedane 9145[regelnummer] niemen mach doen te verstane niet dant fel es ende groet dese jaghen ende slaen doet die waluissche in die grote zee sine moghen ontgaen nemmermee 9150[regelnummer] van o segghic v nemmee nv ort vort namen in .p Perna seit ons adelijn es .i. van den wondren die sijn si ligghen in scelpen als woestren plien 9155[regelnummer] si sijn wonderlic int upsien jn scelpen ligghensj in .i. ulies te wondre eist sijd seker dies dar men of maket cledre diere na vrouwen ende na mans maniere 9160[regelnummer] [ende houetcledre ende kueuerkieue die men vercoept vrouwen up lieue] Pister es .i. wonder onder hem allen ghesien indie zee van gallen alse plinius hier te verstane doet 9165[regelnummer] dat hem eft vp die zee uloet als oft ware .i. roetse vast ogher dan seil ofte mast ende werpt water in sinen monde als oft .i louie maken conden 9170[regelnummer] so dat al die scepe veruart diet versien in haren vard
[Folio 84v]
Plantauista seit plinius hier es in endi .i. water dier jn ganges lesemen dat si sijn 9175[regelnummer] ghesnauelt als dat delfijn hare start es xxx voete lanc dese sijn so dore stranc dat si verbiten delpendiere alsi gaen drinken ter riuiere 9180[regelnummer] Polipus als plinius seghet es .i. visch die te sine pleghet bi ueneien in dat mere sijn houet dat es groot ter were ende sijn start in .ij. ghesplete 9185[regelnummer] .ij. arme heuet als wijd weten daret met met sire cracht .j. man die hem niet ne wacht mede alet vter bord ende etene ende versmord 9190[regelnummer] want hi uleesch uercoren euet so vaste hi an die roetsen cleuet men caenter of ytrecken niet het gaet vp tlant als tghebied diet van den rotsen wil bringhen 9195[regelnummer] noept met eneghen stinkenden dinghen so vallet of want het aet stanc ende alset noet so es sijn ganc so dat manlic andren ymoet sittende hi sine eier broet 9200[regelnummer] bouen jare leefter gheen segghen die meesters ouer een hier gaen vte namen van der .p. nu ort van .s. vort me Serra als ysidorus segt 9205[regelnummer] es .i. wonder dat in de zee legt groot ende euet als wijd kinnen grote vlogle ende starke vinnen dit dier alst i scip seilen siet sijn vlogle et vp teffene pliet 9210[regelnummer] ende wille seilen na sceps maniere dit doet .v. milen ofte .iiij. ende alsem niet ne died sijn poghen sone caent die pine niet ghedoghen ende uallen sine ulogle neder 9215[regelnummer] dan moetet keren weder ende sinken ten gronde wart dar sine nature es sijn aerd Serra dit wonder bediet wel meneghen ries die feeste ende spel 9220[regelnummer] ende swaren cost wille antieren ende uolghen ogher liede maniere
[Folio 85r]
bede in coste ende in cleden ende eer hijd mach alf wlleden so wertj der feesten moede 9225[regelnummer] want het failgiert em anden goede so moeti uallen in den pat dar sijn ouder uader sat jn ander wonder men oec weet dat oec mede sarra heet 9230[regelnummer] als plinius ende ysidorus ghewaghen sijn rig es scarp ghelijc der saghe dit dier plegt int water slupen ende onder die scepe crupen ende snijt ontue ende verdrinct dan 9235[regelnummer] jn die scepe al die man dat doetet allene omdat dat mans uleesch wille wesen sat Sirena es die merminne fisiogolus euet inne 9240[regelnummer] dat si draghen wijfs ghelike toter nauelen sekerlike groet sijnsi ende wiuelic ydaen met langhen hare sonder waen ende dat groot ende grof mede 9245[regelnummer] met haren kindren es hare sede dat sise in aren arme draghen euemen ysien in someghen daghen want si soeghen als vrouwen plien scipliede alsise sien 9250[regelnummer] werpensi hem .i. idel vat die wile dat sj andelen dat vliensi danne van der merminnen adelinus doet ons bekinnen dat sj gheclawet als arne sijn mede 9255[regelnummer] ende oec na andre uissche sede sijnsi ghescellet ende ystart dar si hem stieren ter vart den luud ebbensj so soete alse scipliede met goeder moete 9260[regelnummer] ghent oren so nes gheen man die des slaeps ontuechten can dan uerdrincsjse ende scueren men vintse te menegher huere jn zewen ende somwile in riuiere 9265[regelnummer] some die kinnen are maniere alsj vorbi sullen liden stoppensj hare oren tien tiden so dat si den sanc niet oren ende ne consise niet verdoren 9270[regelnummer] vlixus waent die meneghe mede dat eerst vant bendichede Silla es .i. wonder mede dat men vint tere stede segt warlike ons adelijn 9275[regelnummer] dar .ij. lande versceden sijn tlant van yle ende van cecile dar vint men dese sonder ghile
[Folio 85v]
vp al uolc sijnsj uerwoed want si vleesch minnen ende bloed 9280[regelnummer] burst ghescepen ende houet na maniere des ylouet maer den mont groot ende wijd ende tande ureselic talre tijd ghelijc dat andre diere sijn 9285[regelnummer] ghestart eist na dat delfin starc int water cranc up tlant oec singhen sj soete alsict vant Sinocus spreect ysidorus es in die riuiere nilus 9290[regelnummer] dats in egypten sonder waen ende es na cocodrilluse ghedaen mar minder uele ende niet so lanc sijn vleesch gheminct in .i. dranc doet uergaen al venijn 9295[regelnummer] men segt dat si uroet sijn ende dat si storme uorsien ende si in hare ole vlien ende stoppent tgat ten winden ward ende maken anders vt hare vard 9300[regelnummer] van .s. nebic nemme nu comen hier namen in .t. Testudo dats slecke in latijn die in india so groot sijn dat plinius ende andre tellen 9305[regelnummer] dat liede wonen in hare scellen ende si van eilande te eilande varen jn die grote zee dar mede tewaren wonderlike vaet men dese somwile also alsict lese 9310[regelnummer] die slecken uloten vp die vloet ende als die lucht es scone ende goet ende warem dat sonne schijn dinct hem dat so seker sijn so dat sj uten scellen crupen 9315[regelnummer] ende eer si moghen weder in ghecrupen werdsj bedroghen vander sonnen so dat si niet weder in conen commen aldus werdensi up ynomen aldus conensi niet onder twater comen 9320[regelnummer] oec vancmens anders wildijt verstaen nachts alsi ter weiden gaen ende si sat ter zeward comen wert sulke slapende van hem somen so werpmen omme dat up dat neder 9325[regelnummer] so nes gheen vp comen weder so scieten sj vte ende connen yleren ende hem seluen omme keren so dat mense met linen strect ende mense dan te lande ward trect 9330[regelnummer] met vele lieden diese slepen dus so werden sj begrepen ghene tande eft soe in den mont doch es hi besloten ende ront als ende no min no mee 9335[regelnummer] den steen breketi ontuee
[Folio 86r]
si riden ende noten inder maniere als coie doen ende stiere si legghen eier als ganse te waren C. te samen tere scare 9340[regelnummer] vp tlant leghensise dart es sachte ende broedense danne bj nachte si uoeden hare ionc .i. iaer sulke segghen ouer war dat sj met siene hare eier broeden 9345[regelnummer] mar die gone die wel ghevroeden ende die dit wonder dicke saghen sine willens ouer war niet ywaghen Tignus als solinus segt es .i. wonder dat in die zee legt 9350[regelnummer] sijn start es breet wel .v. uoet vp tlant gaet eten dor songhers boete jn nordwinden et meest plegt plinius van desen segt dat den scepen volghens plien 9355[regelnummer] om dat em lust zeilens sien so nerenst sijsi in desen doene dat mense sciet met arpioene so uet werdensj weet vor waer dat si ne leuen maer .iij. jaer 9360[regelnummer] Timius es .i. visch mede van arde groter wonderlichede met sire longren met sinen oghen so machmen groot wonder toghen men smeltet in i glasin vat 9365[regelnummer] met zewatre ende al dat dat mer scriuet mede ouer waer scijnt nachts als vier claer Tortuta es der tortuen name die vintmen groot ende onbequame 9370[regelnummer] jn die zee xvi. uoete lanc die groet sijn starc ende stranc langhen been clawen so groet dat men ne vint niet hars ynoet stout es soe sonder waen 9375[regelnummer] so dar wel iij man bestaen werpmense omme metter macht sone euetsoe ghene cracht want hare schilt es so breet so ne mach niet vp ghereet 9380[regelnummer] dar so in besloten leghet die drie oucte es als men seghet
[Folio 86v]
van t. latewi bliuen nu hier compt allene ene .in .v. Vacca marina es die zee coe 9385[regelnummer] aristotiles segt hier toe dat starc es ende groot ende wreet alst hem comt ter nood dit dier draghet nu .i. nu .ij. als die coe min no mee 9390[regelnummer] .x. maende draghen si hare dracht sere nouwe sijn si ywacht ende minnense sere dits waer si leuen wel c. ende xxx. jaer ende dit es gheproeuet gnouch 9395[regelnummer] als men hem den start af slouch van v. vandic nemme tesamen van .z. comen hier iiij namen Zedrosus seit plinius sijn grote vissche ende eeten dus 9400[regelnummer] hare been sijn so grot alsmen ywaghet dat mere planken aue saghet dat men af maket weghe ende dueren ende so lanc na der scrifturen dat mense te balken in salen legt 9405[regelnummer] xxx uoete lanc als plinius segt dese diere lese wi sijn in de zee van arabj Zidrac alse liber rerum segt es .i. dinc die in die see legt 9410[regelnummer] wonderlic ende vreselic mede mar nachtes est van soeter sede want en euet ghenen fellen ard ende houet euet als .i. pard na den drake els nederward 9415[regelnummer] lanc ende crom es hem die start menegher tiere es hem dat vel ende suemmet als .i. ander visch wel Zifiron dats wonder mee want ets die ruddre van der zee 9420[regelnummer] liber rerum hier of segt dat hi uoren te sine plegt den ruddre ghelijc des ghelouet ende recht als .i. elm vp thouet van enen arde ruen velle 9425[regelnummer] oft ware van ledre of van swelle .j. scilt vp die .j. side lanc ende ol ende wide dar hem dit dier mede decken mach jeghen steke ende slach 9430[regelnummer] met starken senewen es hi best de scilt in sinen liue geuest
[Folio 87r]
drie hoekede es hi horen wi spreken so starc menne caent gebreken tue splettech heuet hi den start 9435[regelnummer] dar hi mede slaet ter vart so dat cume man mach wesen die des slages mochte ghenesen dus es hi te vane quaet ende uaetmenne ende men up hem slaet 9440[regelnummer] desen vintmen in dingelsce ze niet lichte ne doet men hem wee Zjfius dats .i. wonder bouen alle dandre besonder basilius de grote in sijn doen 9445[regelnummer] spreket in sinen boeke exameron dat dit wonder heuet hane vele bouen des menscen wane so uele dat elc man segghen soude datter nature in spelen woude 9450[regelnummer] het ne gheliket bouen no onder no uisch no dier gheen besonder no uoghel gheen groot no cleene maer sonderlanghe alleene gaet alre dinc die leuet bouen 9455[regelnummer] so datmer wel met rechte in louen gode mach diet al gheboot sijn houet te siene es wonder groot sijn mont te siene als .i. af gront ghelijc alse der ellen mont 9460[regelnummer] sine hoghen alse dat elsce vier elc es andren so onghier dat elc mach segghen dat hine sach sulc wonder up ne gheenen dach hier endet de boec inne vints nemmee 9465[regelnummer] van den wondre vander ze men sal hier in vinden sticken .Li. dat seggicke hort vort der visschen maniere die die ze voedet entie riuiere 9470[regelnummer] mar int ghemeene hort en deel ende dan uan elken al geheel

Vorige Volgende

Der naturen bloeme

Zeemonsters

Over het gehele werk

titels