Der naturen bloeme

(1998)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus


Vogels: Galina- Porfirio Galina dats name der hennen agustinus doet bekinnen dat soe hare kiekine bewart naturlike ende niet ne spart 6705[regelnummer] hare lijf ieghen hanen ende wuwen om dat si die kiekine uerduwen someghe kiekine ombehoet willen node sijn ghebroet ende wandelen buten haren ulerken 6710[regelnummer] ende alse dit die uoghelen merken so moeten si ter proien gaen hier bi machmen sin verstaen plinius die mester ombint datmen erande netelen vint 6715[regelnummer] dar die kiekine af bliuen doot heten sire af cleene iof groot die henne kinnet wel dit cruud ende dar soese uint so trectse vt werpmen den kiekine spise ter noot 6720[regelnummer] ende het danne es te groot die moeder breket hem te sticken dit sietmen an goede meesters dicken alse arem clerken comet te voeren groote worde die si horen 6725[regelnummer] so doensem die meesters uerstaen waer die worde enen gaen heier scarp ten mintsten ende screef de gone diet wel kende bringhen anen als wijt kennen 6730[regelnummer] entie plonke bringen hennen
[Folio 64v]
die scarpe sijn van bester smake jn egipten es ene sake dar broeden si inden sande ghereet kiekine dar gheene henne af weet 6735[regelnummer] plinius spreket sonder zaghe dat die henne inden daghe dat soe .i. hey uerbringen mach dat hare van iaspise die slach dat .i. serpent es vanden quaden 6740[regelnummer] altoes niet ne mach gescaden ja hare ulesch es medicine jeghen dies serpents uenine dus radic elken man dar toe: dat hi elkes daghes hiet goets doe. 6745[regelnummer] dattene moghe inden daghe lossen uandes viants slaghe de besten hennen des ghelouet sijn die root sijn om thouet ens eis dodre in die volle mane 6750[regelnummer] heuet dit in doemen te verstane vp dat .i. deel uerwarmet si den uiere gheleghen bi dattet alle smette af dwaet die .i. wollin cleet ontfaet 6755[regelnummer] Gallinacius dats die capoen ende es .i. onnutte hoen sonder kiekinen alleene hi hetet met hennen ghemeene mar hine uoetse nochne uecht 6760[regelnummer] altoes niet om hare recht met uederslaghen no met sanghe verscedet hi niet die wilen langhe men leset dat sijn ulesch wel uoet ende het maket utermaten goet bloet 6765[regelnummer] wie bediedet dan die capoen bet dander kerceren doen sine winnen noch ne uoeden niemen ghestelic noch ne hoeden vergaue die here vander sonnen 6770[regelnummer] dat si ghene kinder wonnen noch sine segghen hare ghetiden te rechte niet alse die wilen liden mar mattinen ende uort toter noene segghen si te samen teenen doene 6775[regelnummer] die beste sijnt dar wi af couten want dandre hare ghetiden souten dese ne doghen groot ne cleene sonder tes dieuels cokene alleene want sine bringhen urucht no urome 6780[regelnummer] jn die werelt hoe soet come lapidarius ende iacob seghet datmen den hane te wrne pleghet na dat hi es .iii. iar hout ende menne danne .v. iar hout 6785[regelnummer] jofte .vi. ende uort an wast hem ande leure dan een steen heetet allectorius na dien dat hine ontfaet aldus ne drinket hi nemmermeer dar nar 6790[regelnummer] dus weetmen oft hine heeft uor war [in der steene boec hier nar hort sine cracht openbar] Gallus siluester dat fasaen es .i. wilt hane sonder waen. 6795[regelnummer] scone gheplumet ende mengertire ende .i. deel van stouter manire jn sconen wedre esset bliue
[Folio 65r]
jn andren heuetet droeue getide ende decket hem dan inder haghen 6800[regelnummer] des smorghins alset gaet daghen ende des auonts spade mede gaet ter weiden na sire sede sijn ulesch es lichts ghemeene sonder ionghe partricen alleene 6805[regelnummer] Garrulus es eens uogels name die in busschen ende in bramen voer alle uoghele die leuen meest luuds meests criscens ut can gheuen dies es hi garrulus ghenamt 6810[regelnummer] een gai hetet int duutsce lant van bome te boeme ulieget ende springet ende crischet ende garrelt mer dant singet noch ghedurt in ghere stede. wat so bi hem lidet oec mede 6815[regelnummer] eist man of uogel of enech dier bespot dit uogelkin onghier ende conterfait alrande luud vanden uoglen dar vt somwile eist so sot 6820[regelnummer] dathet maket so uele sijn spot dattet hem seluen niet ne hoet so nemet die spareware in den voet gheplumet est van meneger gedane experimentator doet te uerstane 6825[regelnummer] dattet dicken verwoedens pliet ende ment hem seluen verhanghen siet garrilus dinke mi wele bedieden someghe menistrele die altoes sijn ongestade 6830[regelnummer] ende callen uro ende spade vele borden uele loghen ende conterfaiten die si moghen beede rudderen ende papen porters vrouwen ende cnapen 6835[regelnummer] dar si scone omme sijn gheplumet mar dicken gheualt dat sulc tumet alsi sijns selues niet nemet ware metten elschen spareware diene metten clawen lauwet 6840[regelnummer] alsi pipet blaset ende mauwet want selden ebmer eneghen uernomen die te goeden hende sijn comen alse menech helech na minen wane alsmen vindet swarter swanen 6845[regelnummer] Graculus dats die roec als ons toghet broeder albrechts boec want altoes so roepet hi gra der craien so es hi ghemaket na ende broedet up bomen inden tsoppe 6850[regelnummer] so grote menege tenen troppe ouer een draghen si wel hare ne gheen nes andren fel alse elc soeket sijn ghenoet soe es hare roepen so groot 6855[regelnummer] die hie aset ende voet sine soe weltijt dat soe broet die die ionghe tetene pleghen segghen si sijn best gheuleghen g. gaet hute vort suldi 6860[regelnummer] voghele namen horen in .j. Ibis alse solinus seghet es .i. uoghel die te wandelne pleghet neuen den hoeuere dats sine maniere
[Folio 65v]
van niluse der grooter riuiere 6865[regelnummer] serpenten eier can hi vinden ende die draghet hi sine kinden want sine lief ebben seere ende hine cessert nemmermere te verterne dat quade saet 6870[regelnummer] enewarf int iar dat uerstaet versamen hem uliegende serpente jn arabien tenen couente alse omme te uliegene uten lande alder werelt ter scande 6875[regelnummer] ende alsi huten lande uaren comen die hiben met haren scaren ende ghemoetense indie lucht niet enen van alder ulucht die de werelt willen plaghen 6880[regelnummer] sone laten si dat lijf ontdraghen tfenijn van desen uliegenden dieren dat es van so felre manieren dat .i. man es des liues quite heri beseft dat menne bite 6885[regelnummer] nochtan ne sterueter af ibis niet jsidorus te segghene pliet alsi ghesmelten niet ne can dat hi in sinen becke dan water nemet na sire sede 6890[regelnummer] ende purgert hem der mede neuen marasche oft bider ze ofte bi riuieren es hi emmerme om cronien ofte om uissce doot die hi hetet te sire noot 6895[regelnummer] waer so si sijn; sijn si al wit sonder te pelenchen wi lesen dit sijn si swart dats openbare sulc waent dat es die oudeuare mar dan es niet en ware dan 6900[regelnummer] also alsmen imerken can dat ware van oudeuars manieren diemen niet ne can uisieren datse noit mensce in europen sach plinius die doet ghewach 6905[regelnummer] dat ibis es crum ghebect hier bi merket ende mecket want dodeuare heuetene recht josefus bescriuet ons echt dat groot ere van ethyopen 6910[regelnummer] jn egipten quam geloepen doe moises was .i. ionghelinc ende hi der iben uele vint ende stieretse uoer sijn ere dar hi was marscalc inder were 6915[regelnummer] ende uoer mits dor die wostine die was wl wormen van uenine die worme atense ende verdreuen so dat die lieden onghescadet bleuen ende quamen al onuersien 6920[regelnummer] jn ethiopen ende mettien wan moyses lant ende stede. die saba heetet ende dar toe mede. wan hi al dat was der inne ende nam des lants coninghinne 6925[regelnummer] Ibos es .i. uogel bekent jnt lantscap van orient een starc uogel ende stout die vp part ewelike nijt out gras heti als de gans doet
[Folio 66r]
6930[regelnummer] sijn luud es alsi ware verwoet ende an te horne seere wreet dat part heuetene seere leet om dat es vanden lude veruart ende ibos heuetene weder onwart 6935[regelnummer] want hettene hute lande uerdriuet ende dits nijt die niet achter bliuet Incendula dats bekent een uoghel van orient ende es van des rauens gheslachte 6940[regelnummer] beede bi daghe ende bi nachte es tusschen hem enten hule strijt want incendula daghes tijt omme dat hem dert sijn luud sine eier te supene hut 6945[regelnummer] entie hule ne latets niet mar weder hi te roeuene pliet want nachtes alse die hule siet best so roeuet hi des anders nest dus gheldet elc andren quaet met quade 6950[regelnummer] ende bliuen beede inder scade Irundo dats der swalewen name swart van plumen sere bequame menech kinnet hare ghedane alse die dagheraet comet ane 6955[regelnummer] groetsoene met soeten sanghe ende ne latet den slapre niet rusten langhe mar soe uermaent hem dat hi waket ende gode danket diet al maket onder den rechtren ulogel bloet 6960[regelnummer] nem vander swalewen dats goet den oghen die sijn tonghemake solinus seit ene sake dat hare nature doet weten al ofte .i. huus saen vallen sal 6965[regelnummer] want dar in maken si gheen nest bouen allen voghelen pijnsi best om hare ionc te broedere ende oec te behoedene oec so vinde men meneghe ene 6970[regelnummer] die in die leure draghen steene diemen celidonius nomet daer hier na tale af comet te wat dinghen si sijn goet ende hoe dat mense bekinnen moet 6975[regelnummer] jn ouden philosofen boeken machmen vinden wilment soeken dien dat heleghe vier ontsteken hetet hi die swalewe dar af breket epelencie vergaet der mede 6980[regelnummer] ysidorus scriuet wonderlicede datse gheen uoghel hoe soet gaet jn proien nemmermeer ne uaet hare comen har uaren es wel ghewacht. si varen wech uoer des winters cracht 6985[regelnummer] jn warmen lande dar bi naturen
[Folio 66v]
ne gheen winter can gheduren al dar vintmense plumeloes hare compsts bodescapt altoes den inganc vanden lentine. 6990[regelnummer] selden roefmen hare ionxkine ende men doet hem scade noode die priuilegie ebben si van gode aristotiles ende adelijn twe arde groote meesters sijn 6995[regelnummer] segghen entit es wel bekent wie dat hare ionc blent dat hem die oghen weder comen met enen crude horwi nomen ende het hetet celidonia 7000[regelnummer] ende dits wonder hoe soet ga Isida na dat icket weet es diemen isuoghel heet van plumen van sconre maniere groene gheleu root menghertire 7005[regelnummer] sietmen dar vp die sonne bliken si dinken den safire gheliken vanden voeten neuet nemme dan crumme clawen alleene twe sijn beckelkin es curt ende recht 7010[regelnummer] an uisscelkine ineret hem echt dies eist gherne den watre bi jn derde so broeden si dar si hole metten becken maken entie arde hute trecken 7015[regelnummer] van desen uoghele segghen liede dat ic uoer waer niet bediede ende inne weet oft es gheloghen es hem sijn uel af getoghen ende an enen wech isleghen 7020[regelnummer] dattet alle iare sal pleghen te vermutene inder ghebare recht oft uoghelijn leuende ware Isopis es .i. uoghel mede die oec gherne sine stede 7025[regelnummer] nemet bi lopenden waterkinen om te vane uisscelkine een deel swart vpten start dat dicken up ende neder vart met sinen starte so slaet dart siet 7030[regelnummer] al pipende so vart dit ende meent de ghene wel die in dese werelt fel die onghestade es als de beke hem gheneren sondeleke 7035[regelnummer] ende veruart sijn in haren sin want si niet ter werelt in winnen dat ghedurech si dies beuen si dicken bedi nochtan darme lijfnere 7040[regelnummer] dar si an legghen hare ghere doen se minnen de lopende beke dar si in leuen sorgheleke j. gaet hute hort hier naer voghele namen die sijn in .k. 7045[regelnummer] Kyliodomos lesen wi es een uoghel in endi tert dat hi ter werelt bart vlieghet hi ter sonnen wart jn toestene dar soe vp vart 7050[regelnummer] ende alsoe kert ten westenen wart so kert hi hem mede al daer sijn leuen dat nes mar .i. iaer binnen den iare heri steruet wint hi .ij. ionc dus ne uerderuet 7055[regelnummer] sijn gheslachte niet al dan sijn ulesch es ghesont elken man ets goet ieghen tgroot euel geheten
[Folio 67r]
want et uerdriuet als wijt weten ende ieghen menech euel groot 7060[regelnummer] so est arde goet ter noot Kym spreket aristotiles dat .i. groot starc uogel is entie ghene felleit heuet els dan hi bi proien leuet 7065[regelnummer] ghedoghech es hi oric spreken den uoghelen die up hem steken narenst es hi ende goet om te uoedene sijn broet ende andre uoghelen ionc mede 7070[regelnummer] want enen aren vintmen van quader zede die tilike als men spreket sine ionc vte sinen neste steket want si hem vernoien te voedene te bewarne ente behoedene 7075[regelnummer] kimme ontfarmets alsise siet cranc ende voetse al sonder danc ay ghi edele riddren ghi heren an desen vogel soudi leeren ghi leuet bider proien mede 7080[regelnummer] dats bider armer liede lede ne sijt niet onnouesch inder proie ne uerlieset niet die langhe ioie vander werelt ere cranc verdraghet dit arem uolc imanc 7085[regelnummer] alse kim doet dar wi af spreken den uoghelen die up hem steken voedet oec na des uogels sede verdreuene arens ionghe mede dat sijn elpelose edelinghe 7090[regelnummer] elpet datmense dar toe bringhe dat si niet ne comen te valle dat sijn doghede dar gi alle bi soudet regneren emmermeere. voer gode ende in der werelt ere 7095[regelnummer] Karolus es bekent een uoghel van orient scalc alse aristotiles seghet die gherne der ledecheiden pleghet ende gherne ne winnet hi ionghe niet 7100[regelnummer] doch omme dat nature ghebiedet so notet hi te somegher stont ende alse die zoe danne vort comt dat soe met eieren es beuest leghet soese in wilder duuen nest 7105[regelnummer] dus moet die duue uoeden daer. dat hare niet bestaet .i. haer. Komor spreket aristotiles. dat in arabia .i. uoghel es. ende es .i. bosuoghel die mest winnet 7110[regelnummer] val allen uoghelen diemen kinnet want .v. waruen iofte .vi. int iaer wint hi ionghe dat es waer ende dit ne doet gheen ander el ende dits te wonderne also wel 7115[regelnummer] dat hi ghene vrucht ne winnet heri in den hemel kinnet sterren risen die die macht hebben van te gheuene dracht ende alsi die sterren siet risen
[Folio 67v]
7120[regelnummer] so noet hi na sire wise Kyces spreket aristotiles dat oec mede .i. uogel es die menegherande soen gheuet vt want elkes daghes verwandelt sijn luud 7125[regelnummer] van hare van wllen es sijn nest ende up hoghe bome gheuest ende dar ontoudet hi sijn broet alse die ekelen sijn ripe ende goet so gadert hi spise gnoech 7130[regelnummer] tetene na sin gheuoech alse sine ionghe vp sijn comen so dat si doghen ter uromen houdensise ledech ende uoeden vader moeder ende broeden 7135[regelnummer] die hem seluen dan van ouden voeden ne connen no ouden dorper mensche merc hier up wel hier gaet hute .k. ende gaet in .l. Larus alse de glose seghet. 7140[regelnummer] die up moyses boeke leghet. es verboden in doude wet. tetene van em es gheset dat hi proihet in sire ulucht beede int water ende in die lucht 7145[regelnummer] ende bediedet den duuel wel die emmer hem allen es fel die willen leeden elech leuen dar si met gode omme sijn verheuen alse uogele in die lucht ulieghen 7150[regelnummer] ofte weder si hem laten bedrieghen jn dit wandel ertsce goet dat bediedet es bider uloet vp hem allen groot ende cleene sethi sine proie ghemeene 7155[regelnummer] die ertsche larus als diet al bringhen wille in sinen val Lucidius seghet solijn es .i. uogel die name sijn hi es ghemaket vanden lechte 7160[regelnummer] sine vederen scinen rechte jn donkeren nachten ghelijc den viere bedines esset der gangers maniere die bi nachte willen pinen te lidene dor donkere wostinen 7165[regelnummer] dat si des uogels uederen draghen ende den nacht der mede veriaghen plinius spreket in de boekin sine dat germania die wostine dat elemaenien hetet 7170[regelnummer] sulke uoghele toghet ghereet Lucina als ons doet verstaen sente ambrosius van melan es .i. uoghelkin dat broet sine eier nachts ende behoet 7175[regelnummer] ende singhet dien nacht al dure enture sonder slapen dats sine nature oec scinet ofte sente ambrosius sprake dattet singhet om die sake om dat met sinen soeten sanghe 7180[regelnummer] sijn broet leuen der af ontfanghe endit te wonderne seere ende niet te twifelne min no mere want menech mester ende sente agustijn seghet houer waer fijn
[Folio 68r]
7185[regelnummer] dit selue mede vanden lione dit wille die nature doen Lunacos spreket aristotilus es .i. uogel sijt ghewes die seere scarp es in sijn sien 7190[regelnummer] derre manieren vogele plien er hare ionc plumen beghinnen dat si die clareit vander sonnen keren omme te siene der in ende wel hare die meer ofte min 7195[regelnummer] sine hoghen tranen clene of groot hi moeter omme coren de doot dandre uoeti so hi mach best bider ze so es sijn nest. want hi hem bider ze ghenert 7200[regelnummer] dar hi uisscelkine vertert ende alsi bouen anget in de lucht die uoghele onder ebben vrucht risen si dat mense vanghe ende duken int water so langhe 7205[regelnummer] dat si verdrinken ende bouen driuen die heti dan dus horent wijt scriuen dit scinet een deel openbare oft erande haren waren Lagepus mach int latijn 7210[regelnummer] in onse dietsch haseuoet sijn want dar si in de plumen staen sijn si alse aseuoeten gedaen des uogels uoete sekerlike dits de scuwt properlike 7215[regelnummer] beede in haghen ende in holen leeti sijn droeue lijf uerstolen ende hetet sine proie alleene men vintse wel na alleghemeene bi na alse groot alse die haren 7220[regelnummer] ende met plumen seere verladen si sijn oec geornet mede want sijn vp sien es wonderlichede sijn oghen root alst ware .i. brant ende hi es alre uoglen viant 7225[regelnummer] want si na hem stekens plien omme dat sine dages selden sien hier gaen ute namen in .l. van .m. uerstaet die namen wel Miluus alse wi wanen wale 7230[regelnummer] es ene wwe in onse tale crumbeckede ende crum van uoeten mare niet scalxs dar si ghemoeten hennen kiekine ende vogelkine dar na doen si hare pine 7235[regelnummer] dinc die niet mach comen te baten diemen hute werpet vpter straten dar af maken si hare spise plinius scriuet die wise dat hare leure draghet medicine 7240[regelnummer] die wwe pleget bout te sine jeghen vogelkine cleene ende bloode iegen dandre ghemeene so uliet den cleenen spareware ende dits wonder van hare 7245[regelnummer] aristotiles die seghet
[Folio 68v]
dat erande wouwe pleghet jn die ioghet van hare ioien dat soe uaet uogelkine in proien darna croenien dar na vlieghen 7250[regelnummer] jnt hende steruet soe sonder lieghen van ongre die hare gaet an om dat soe hare niet ineren can Magnales spreket aristotilus dat erande uogel es 7255[regelnummer] groot alse de ghier oftie haren ende die hem gheneren te waren metten visschen in der riuieren ende si sijn van roeder manieren jn hare plumen als wijt merken 7260[regelnummer] swart van uoeten ende van ulerken Melancorfus als ons seget plinius dart ware in leghet es .i. uogelkin niet groot dat seere wasset in sijn ghenoet 7265[regelnummer] want bouen .xx. winnen si al ende emmer onneffene int ghetal so nerenst so nes voghelijn omme te voedene die kinder sijn dat machmen an die meneghe sien 7270[regelnummer] want alsi te ulieghene plien ende si uolghen huten neste der moeder sijn si uort ten besten ende volghen na hare wise vader ende moeder om hare spise 7275[regelnummer] met ere arde groter scare alse oft ene scole uoglen ware dese sijn in proien gegeuen starken uoglen diere bi leuen Morpex es .i. swart uoghel 7280[regelnummer] an plumen an becke ende an ulogel van clawen scarp ende van becke een bastart haren eist als icket mecke hi ghenert hem in riuieren an visschen na sire manieren 7285[regelnummer] al ghenert hi hem int water best vp bomen nochtan maket hi sijn nest ende uoedet met visschen sinen ionghe ende alsi comen ten heersten spronghe om te vlieghene sijn si verladen 7290[regelnummer] so ontsiensi hare scaden dat si vt werpen hare spise om te ulieghene in lichter wise dies niet ne doen bliuen so swaer datmense dicken vaet al daer 7295[regelnummer] sulke vindemen alsment weet van naturen alse heet dat si in couder wintertijt ondoen hare uloglen wijt ende vercoelen hem in den wint 7300[regelnummer] hare drec es so heet alsemen vint datter groene bome af verdroghen dit machmen merken ende goemen Menedides als ict beuant sijn uoglen in egipten lant 7305[regelnummer] alse isidorus doet verstaen die die name ebben ontfaen van menoene den here groot
[Folio 69r]
die wilen bleef uoer troien doot want si comen gheuaren 7310[regelnummer] hute egipten met groter scaren dar troien stont als men noch seghet dar menon begrauen leghet ten vichten iare dits ghene saghe ende ulieghen danne .ij. daghe 7315[regelnummer] omtrent sijn graf ende upten darden gaet hare spel al buten varden want elc gaet daer den andren scoren ende striden dan sonder gheduren so datter uele bliuen doot 7320[regelnummer] ende dits van uoglen wonder groot Mauca dats der mewen name een uoghel esset ombequame al es soe gheplumet wel na hare macht so es soe fel 7325[regelnummer] bi uisschen leuet soe inder ze maer ne gheene dinc begert soe me tetene dan van enen uerdronkenen man so ontgont soene andie oghen dan alse .i. storem naken sal 7330[regelnummer] so roepen si ende maken ghescal ende dat comet hem al van ioien ende dat comet hem al van ioien Merelus es des smerels name. en uogelkin scone ende bequame. 7335[regelnummer] dapper stout ende seere snel ende cleinen uogelkinen fel het dar mere dinc bestaen dan sine macht mach begaen ende verwinnet met snelleden 7340[regelnummer] ende met sire uromeliceden dicken ongelike dinc marc hier up edel ionghelinc stati tharte ter dogheden wart wes ter doghet coene ende onueruart 7345[regelnummer] wel scalc si den riken vrecken die vpten dieren tijt mecken dats der armer tempeest dan wanen si emmer winnen meest dan so maken si hare ioie 7350[regelnummer] doch werden si noch der viande proie got mach di wel van oghen saken met sire macht uerwinre maken Mvscicapa dats .i. uoghel ende heuet plumen ende ulogel 7355[regelnummer] naden laenre arde naer mar minder es hi wetet voer waer mere dandie duue oec es gheuoet ghebecket sijt seker des also alsmen die swalewe siet 7360[regelnummer] ende oec uele mere niet traghe es hi in sire uloghe ende sijn ulieghen dat nes niet hoghe al heuet hem dit nature ontouden anders heuet soe hem gehouden 7365[regelnummer] ende te sire lijfnere ghegheuen want onder alle voglen die leuen so nes der scrifturen cont dat enech heuet so widen mont na dien te siene dat hi es groot
[Folio 69v]
7370[regelnummer] enties heuet hi ulieghen noot want hi al bi ulieghen leuet ende gapet wide dar hise heuet so datter hem in die kele dicken te samene ulieghen uele 7375[regelnummer] ende dies heetmenne muscicapa dats uliegheuangre in dietsch wel na Merops alse plinius seghet es .i. uoghel die des pleghet jn derde te broedene ende in holen 7380[regelnummer] sesse uoete diep so dat hi verstolen sine ionc der onder uoedt tote dat si sijn te uliegene goet van plumen es hi en deel grau ende vpten rug kerende int blau 7385[regelnummer] ende uoer die barst een deel root wit ande wamme ende niet wel groot Merula dats der merlen name. die soete singhet ende bequame. alse die lentijn comen wille. 7390[regelnummer] vanden wintre swighet soe stille experimentator die seghet dat die merle diemen pleghet jn gaiolen te oudene stille dat soe ieghen naturen wille 7395[regelnummer] vlesch sullen heten ente bet singhen ende dit selue sietmen wlbringhen der lewerken enter calandren ende oec someghen uoglen andren al es soe swart gherne soe badet 7400[regelnummer] hare plumen streectsoe ende begadet alse ofte soe wilde wesen wit maer om niet so doet soe dit want sonder hare sanc alleene soe es in hare gnoechte cleene 7405[regelnummer] jn ircania es soe wit vonden dat die moreie es nu bi stonden die merle ne can niet muten sonder anden becke buten pleget soe telken iare dit 7410[regelnummer] dat hi werdet van ghelewen wit Monedula es der cauwen name van swarten plumen bequame seluer mint soe gelt ende goud ende dits bider naturen ghewoud 7415[regelnummer] nochtan ne weet soe wat hare sal sonder dat soet decket al jn steden dart verholen blijft wel soe den urecken man bescrijft die swart es van wlen sonden 7420[regelnummer] ende sine rikeit tallen stonden so decket dat hi uerliest der mede sijn ghemac sine salichede der werelt ere de minne ons heren men mach die cauwe spreken leeren 7425[regelnummer] wilment pinen ionc bestaen soe wachtet nauwe der zonnen vpgaen ende groetse met hare sprake experimentator seit vremde sake dat couwen ulesch niet nes goet 7430[regelnummer] want het thouet crouwen doet Mergus es de uogel godeweet diemen met ons dukerre heet jn marassche in riuieren
[Folio 70r]
wandelt hi na sire manieren 7435[regelnummer] omme dat hi die vissche vaet langhe hi onder dat water gaet doch moethi weder in die lucht ende weder nemen sijn ademtucht hare ionc sijn so gedaen 7440[regelnummer] terst datsi uten doppe gaen al uerliesen si vader ende moeder dat si hem sonder behoeder bedraghen connen ende gheneren ambrosius scriuet sonder sceren 7445[regelnummer] dat alse die dukere te lande vliet ende hi roepende huter ze tiet dat sie uoerweten ende uoersien tempeest die dan sal gheschien te wintre alsi stille leghet. 7450[regelnummer] eist dat hi uets te wesene pleghet. om dat hi minst danne ulieghet. het ne si oec iofte die nature lieghet elc uoghel ulieghet meer int clare dan in die lucht dicke ende sware 7455[regelnummer] voghele namen gaen hute in .m van .n. comen dandre na hem. Nisus dats die spareware onder dedele voghele .i. uogel mare. want hi met proien hem ghenert 7460[regelnummer] hine pleghet no begart [ghenen gheselle an sine side sulke wanen dat es van nide ende sulke dat hem doet houerde want hi den seghe alleene begherde] 7465[regelnummer] ende ets te gheloeuene dat ic telle want hi ne wil gheenen gheselle ebben dan sines selues beiach gheselscap vliet hi nacht ende dach nochtan es dit uoer waer gheset 7470[regelnummer] dat die spareware vaet sijn musschet ende dit spreket aristotiles dat ieghen die nature es van allen uoghelen ghemeene die hem met proien groot of cleene 7475[regelnummer] gheneren dat hi vaet gheslachte dat hem bestaet mar die spareware es van desen onsculdech deser edeleden want hi proien up sijn ghenoot 7480[regelnummer] scamedi mensce van scanden groot dat elc uoghel ende elc dier esset wreet ende onghier al eist dat bi proien leuet dattet den sinen urede gheuet 7485[regelnummer] mar du entie spareware hebbet dese edeleit ommare die wilde sparewe pleghet an wintertijt als men seghet dat hi nauonts dat uoghelkin vaet 7490[regelnummer] ende onder hem oudet dar hi staet om te vermane sine voete des morghens met goeder moete latijt quite varen ende vri een scone exemple dinket dit mi 7495[regelnummer] ende houesch ende seere goet ende elc danke datmen hem doet ende elc sinen wert verdraghe die edele spareware broet in der haghe die dorpre die lettel doech 7500[regelnummer] hi broedet up die bome hoech mar elc mensche wese des vroet so edelre baren so mere hoemoet Nocticorax mach in latijn jn dietsch .i. nachtrauen sijn
[Folio 70v]
7505[regelnummer] ende es ene maniere van hulen diemen hort bi nachte dulen ende dinke mi an mijn verstaen dat mach sijn .i. hoerhaen een bosch uogel al hut ende huut 7510[regelnummer] ende es gheuedert naden scuwt nachts ulieght hi in uelden in husen ende leuet bi proien van musen dar toe mint hi des menschen drec crum heuet hi clawen ende bec 7515[regelnummer] daghes sietmenne selden iof niet want hi die clare sonne vliet Nepa dinct mi die sneppe wesen die so clar hord als wijd lesen alst in scripturen es gheset 7520[regelnummer] dat soe hare oren ande erde trect ende hort arde wel der bi of enech worm in derde sj dan steket sinen bec dies lanc jn derde ende aeltse vte an haren danc 7525[regelnummer] daghes eist in die aghe bedect mar ieghen auont het vte trect ende in die morghenstont al vro hier bi werden si gheuanghen soe vlesch vander sneppen es ghesont 7530[regelnummer] want het werdet uerduwet in curter stont vander .N. hendic die wort ende vander .o. scriuic v vort Onocrotallus es bekent een uogel van orient 7535[regelnummer] ende es verboden in doude wet so dattene gheen iode ne het enen starken bec heueti ende langhen dar hi mede can vissce vanghen ende roepet lude naden butore 7540[regelnummer] also datmen verre hore enen crop heuet hi alse .i. sac dar mede doet hi sijn ghemac want dar in gadert hi te sire noot van visscen sinen crop so groot 7545[regelnummer] nochtan dat hem die buec es wl ende dan nes hi niet so dul alsem de buec idel es die vissce des sijt gewes hute sinen croppe. hine werptse vt dan. 7550[regelnummer] ende wllet sinen buec deran. om dese onsuuerheit wanemen te bet dattene verboet doude wet Osma es .i. uogel wit groot alse de swane die gherne sit 7555[regelnummer] bi watre dar vissce sijn vele neffenst den alse an sine kele hanghet hem .i. sac wijt ende groot die hem nature gheuet ter noot om vele vissche derin tontfane 7560[regelnummer] ende sine nature derbi te ghestane want hem vele hetens bedarf ende menne vintse nieweren menechwarf dan in groten waterlande want clene water ebben si thanden 7565[regelnummer] van visschen ghemaket al bloet den buc hebben si lanc ende groot Oriolus es een uogel ghenoemt. van den sanghe die van hem comet. ende es van plumen openbare
[Folio 71r]
7570[regelnummer] scone ofti goudijn ware jn bomen broedet hi ende singhet also alse sine wlbringhet jc wanet menet die wedewale al es oriolus iplumet wale 7575[regelnummer] sijn drec heuet so sware lucht dat hijt selue so seere urucht dat hi seere scuwet sijn smelt want begatene die ghewelt vanden stanke hi es so groot 7580[regelnummer] hi maghere lichte af bliuen doot verheft v niet steruelike keitiue. vp die sconeit van ven liue. wildt v seluen wel bekinnen ghi vindet in huer erten binnen 7585[regelnummer] ghenoech des ghi v moget scamen alle sijn wi arde te samen jn .o. ne vandicker nemme nu hort vort vander .p. Pellicanus spreket agustijn 7590[regelnummer] ende isidorus de meester fijn dat .i. grau uoghel sij jn egipten wandelti vp nilus die grote riuiere pellicanus euet .i. maniere 7595[regelnummer] dat hi sine ionghe minnet mar alsise so pijnlic kinnet want si ghier sijn an hare aes so dootse die arem duaes drie daghe beweent hise onblide 7600[regelnummer] dan ontdoeti sijn selues side ende met sinen bloede roet so verwectise van der doet oec es mede van hem bekent als enich gheuenijnt serpent 7605[regelnummer] sinen ionghen nemen tleuen dat hijd hem mach wedergheuen want tusschen hem ende dat serpent es altoes onurede bekent ende dats om dat pellicane 7610[regelnummer] serpente hem pinen te uerslane expumentator die scriuet dat die pellicaen cranc bliue na dat bloeden dat hi bloet vp sijn dus vercorne broet 7615[regelnummer] so dat hi in ghere wise vlieghen mach om sine spise so moeten sine jonghe dan dor die noot die hem gaet an soeken hare tweier beiach 7620[regelnummer] sulc es traghe vpten dach dat van quader herten bliuet jn dat nest doot ende ontliuet sulc ulieghet hute ende uoet hem seluen ende beueelt sine oude den eluen 7625[regelnummer] ende sulke sijn oec houes ende vroet ende ghedinken om dat goet dat hem moeder ende vader dede ende hem ende hemseluen mede alse dan die moeder oftie vader 7630[regelnummer] werden des gheware algader ende vander cranceit sijn ghenesen die hem houesch ebben ghewesen
[Folio 71v]
die houti ende uoetse warde ende dandre iaghet hi sire uarde 7635[regelnummer] twerande sijn pellicane deene sijn in foreeste ic wane dats die serpente vertert ende dierem bi ghenert ende dits gheen recht pellicaen 7640[regelnummer] want hem .i. darem es gegaen vanden gheswelghe toten huteganghe dus ne mach hem gheene spise langhe jn sinen lachame gheduren ende bliuet magher bi naturen 7645[regelnummer] Der ouder filosofen boec die van wondre doet ondersoec seghet dat in licia gheschiet wonder datmen bescreuen siet elxs iars comen daer tere stede 7650[regelnummer] bitende uogle ende andre mede jn ene maent vp ene riuiere dar uechten si in felre maniere dat dar menech werdet ghewont ende ontplumet ter seluer stont 7655[regelnummer] vanden plumen makemen dar na bedden dan in licia ende men seghe dat de pellicane pleghen desen strijt te bestane elc mensce pinem te verstane 7660[regelnummer] de nature vanden pellicane die sine ionghe slaet to doot om hare dorper gulseit groot ende dan verwecket met sinen bloede dit can wel doen got de goede 7665[regelnummer] adaem onse vader die langhe doet adde ghesijn ende inde grote noet ontier ende dats dien here verdochte die ons met sinen bloede cochte ende ons lijf dede derbj ontfaen 7670[regelnummer] dit was die vraye pellicaen wi sijn die nu ontfarmen jhesus lede ende carmen jn arderike van armoeden jn sine lede machmen voeden 7675[regelnummer] gode als enen uercrancten man dien dor ons sijn bloet ontran nv vintmen traghe dorpers kinder die hem seluen mer no minder voeden ne conen noch gode mede 7680[regelnummer] ne danken van sire oueschede dese bedaruen in de neste dit sijn de Joden die int leste om dat si traghelike ghelouen jn die elle sullen bliuen bescrouen 7685[regelnummer] oec sijn dar ionc dier up vlieghen ende vader ende moeder bedrieghen ende hem seluen allene asen dat sijn de ghene die verduasen ende gode laten ende anebeden 7690[regelnummer] afgode met groter dulheden mar die goede kinderkine bepensen die dogt ende die pine die ihesus xpristus om ons ydogde dar hi andie cruce droghede 7695[regelnummer] ende ons met sinen bloede ynas ende danken sinen leden das den armen van emelrike
[Folio 72r]
die si uoeden hoemoedelike wel hem dies sijn bedacht 7700[regelnummer] want alsi comet in sine macht hi saels hem danken inden trone ende uoeden met eweliken lone enten dorpre metten traghe sal hi in der hellen iaghen 7705[regelnummer] Porfirio alse die lettre seghet heuet des gheen uoghel pleghet want enen voet euet hi als de haren den anderen als de gans te waren desen hete wi den buc haren 7710[regelnummer] hi can oghe in de lucht varen ende merket nouwe in sijn clemen waer de uissche int water swemmen dan sciet hi neder met uluchte groot ende grijpt den visch in sinen poet 7715[regelnummer] die ghemaket es na sarens voet metten andren hi dat doet also dathi mach vp risen ende ulieget wech met sire spise men vintse groot enten maten cleene 7720[regelnummer] vele inde werelt ghemeene.

Vorige Volgende

Der naturen bloeme

Vogels: Galina- Porfirio

Over het gehele werk

titels