Der naturen bloeme

(1998)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus


Viervoetige dieren: Onager- Zubo Onager es i dier ende es .i. wilt esel fier groet vintmense in afrike 3650[regelnummer] ende onghetemmet sekerlike jnt wout lidende are enthare van sinen soen elc are scare ende alsi danne jonc vort bringhen poeghet die vader in allen dinghen 3655[regelnummer] dat hi die hien wille wren mar die moeder na hare naturen dect die jonc jeghen den vader want die soen sijn allegader luxurieus sere vtermaten 3660[regelnummer] ende dats darsj die hien omme aten onager es wijs van naturen alsene niewer laten gheduren die honde werpti sinen drec vt die soeter riect dan menech crud 3665[regelnummer] dar gaen die honde rieken an ende al die wile ongati dan bouen allen dieren die wi bedieden atj de wandelinghe van lieden clar water minnen si sere 3670[regelnummer] men machne temmen nemmermere vitalis scriuet dat in polanen wilde esele sijn van fire gedanen sijn si groet ende sere wreet ende ebben orne groot ende breet 3675[regelnummer] ende langhe barde onder den kin jaghense honde sulc es hare sin so scepsi water in nese gate ende makent sere eet vtermaten ende bescouder mede die honde 3680[regelnummer] als oft ouer tfier wallende stonde jn Jndia es die esel wreet diemen onager dar eet die euet int voroft voren enen sonderlanghen oren 3685[regelnummer] scarp ende starc ende sere stranc dese sijn groot ende lanc ende scrauen van den steenroetsen stene meneghen no bore clene Enocentaurus scriuet adelin
[Folio 38v]
3690[regelnummer] ende ysidorus die meester fijn es bet .i. wonder dan ene beeste eens esels hoeft gheuet hem de jeeste ende aldander na menscen lede adelin spreket wonderlichede 3695[regelnummer] hi seit dat comen es nochtan van den esel ende van den man ander redenen die gaenre jeghen die andre meesters te segghene pleghen dat dat dier pard es beneden 3700[regelnummer] ende bouen na des menscen lede hoeft ende ansichte van hare ghelijc als oft burstelen ware ende arme ende ande na den man alst wil spreken dan 3705[regelnummer] roeren si leppe als die sprect mar der tale hem ghebrect sinte Jeronimus scriuet dat dat sinte anthonis in .j. stat dar hi dat dier sach in .i. foreest 3710[regelnummer] mar hem tuifelt alre meest weder dat nature vant soet selue makede de viant mar men sprect in orient dus daen dier es wel bekent 3715[regelnummer] ende menech andre besonder dat nature makede dor wonder als hier te toghene mede ons heren almachtichede Crix es .i. dier min no mee 3720[regelnummer] recht ghemaket na de ree den bucke gheliket vele het euet .i. bart onder de kele jn wostinen wandelet alsic mecke ende darso vaetment met strecke 3725[regelnummer] sijn har staetem jegen maniere van al meest alrande diere hets vorward ytekint vremdelike dit dier vintmen in afrike Jnt lant dat gentulia heet 3730[regelnummer] dats lant darmen gheen water weet ende om datter water es in burste steruet van eweliken durste die dieue die om rouen pinen ende ligghen in die wostinen 3735[regelnummer] die vonden bi deser beesten eene remedie alre meeste om dat dar es waters berste jeghen die pine van den derste want twater es van derre maniere 3740[regelnummer] dat es in de blase van desen diere so wies nut .i. clene traen dat hem de durst niet mach verslaen niet lichtelike bj naturen necan dit dier jeghen cout yduren 3745[regelnummer] wat bediet ons te verstane bi desen finen edelen trane het diet die rike armoede die die edele Jhesus die goede ons in dese werelt toghede 3750[regelnummer] ende die van hitten noit verdroghede water etic arme bjdi om datter arme dranc sj rike etict want al dat leuet
[Folio 39r]
waters emmer gnouch heuet 3755[regelnummer] dus eist arem rike ende vrj wies die ter werelt so here sj of hi ihesus armoede altoes hout in sinen moede sine onwarde ende sine smarte 3760[regelnummer] hem ne sijn in sijn harte al die ghiereghe durst vergaen die ten ertschen gode mach staen Orabus es i. dier dat van varewen es so fier 3765[regelnummer] dat ghene beeste sekerlike van sinen are es so rike vp die vortste voete voren eist so oghe alswijd oren dat xl. voete vp wart slaet 3770[regelnummer] metten houede dar et staet achter so neist ogher niet dan die ert ouer den stiet naden erte voete ende start ende gheouet na dat part 3775[regelnummer] lanc vpward den als yrecht sijn vel so misselic oec echt ende so meneghe varwe der an dat hem om niet elc man pijnt te scriuene des ghelike 3780[regelnummer] dit dier verheft em sekerlike [alsene die liede sien ane het toghet hem al sine ghedane] ende kert em om desen ende om dien om dattet wil sijn besien 3785[regelnummer] de soutaen van babilone sende dese beeste scone wilen stoise vrederike jnt lant ne cam noit die ghelike Ouis dats i. scaep bj namen 3790[regelnummer] onder ander dier te samen so eist dat sochtste dat men vint ende es an hem niet entuint dat onutte es of quaet selfs die drec die van hem gaet 3795[regelnummer] ja dat slim dart in leghet van den lamme men oec seghet dat terst dat compt ter werelt vt kennet der moeder luud ende so kennet bj hare roke 3800[regelnummer] ambrosius seit in sire sproke die erde verlieset sine conde an die scaep ter menegher stonde mar die moeder ne wisselt niet hare lam riekesoet ofte siet 3805[regelnummer] ysidorus segt dat die ram .j. worem euet diene maect gram ende die leit hem int voroft voren alsine port wast hem sijn toren ende dan hortj sijn ghenoet 3810[regelnummer] sijn vleesch euet artheit groet ende smelt noch also sware als oft van .i. scape ware vp ene side leiti alf tiaer
[Folio 39v]
vp dandre dander elt der nar 3815[regelnummer] lamsulesch ebic uerstaen versmelt in die maghe saen nochtan gatet node dore dus comter of quade vmore best sijnsj van haren jare 3820[regelnummer] siet lam den wulf et wert in vare ende vliet als hem nature ghebiet siet stier of pard en scut niet lammere die bj wintre comen sin best ypriist vor hem somen 3825[regelnummer] den wreden ram salmen dor boeren sine orne bi sinen oren so salhi werden goedertiere jn italien es die maniere ende sopotania segmen ware 3830[regelnummer] dat scaep lammet ii warf te jare et es van swarten scapen die melc ende meest oec so ghefter elc jn droghen weiden leuensj lanxt gasi in naten dats .i. anxt 3835[regelnummer] eten si nameie in douwe so staet hem van den liue nouwe verbitensi bome ofte rise sine dien niet in ghere wise van der .o. sprekic nemme 3840[regelnummer] nu hort vort namen in .p. Pardus sprect Jacob van vitrj dat misselic gheuarwet sj dese noten metter lewinnen dar si onedele lewe an winnen 3845[regelnummer] sprect solinus dats waters breke jn afrike es sekerleke dus comt somwile tere riuieren messelike maniere van diren dat lewinnen vrucht ontfaen 3850[regelnummer] van dieren die hem niet bestaen dar si pardus ende luparde winnen ende lione bastarde pardus sprinct ende loept niet dar et sine proie siet 3855[regelnummer] so dat van moede groet somwile hem seluen springhet doet ende hets vtermaten fel jn afrike so sijn so wel pardus die hem in aghen decken 3860[regelnummer] ende siensi iet vor hem trecken eist dier of voghel of oec man dien springhensi met crachte an Pantera als scriuet solijn es tsconste dier dat mach sijn 3865[regelnummer] [s]pekelde als ronde appelkine ende van varwen so fine blau roet swart ghelu ende wit dat hem so vterscone sit dit dier nes niet wreet 3870[regelnummer] allene die drake heue leet fisiogosus die seghet dat het sat te hetene pleghet van spisen arde meneghertiere
[Folio 40r]
jn sijn ol gaet dats sine maniere 3875[regelnummer] ende slaept iij daghe dan werpet vt .j. sonderlanghen luud alle beesten uolghen hem nar die sinen luud oren vor war dor sine soete lucht 3880[regelnummer] maer sinen houede ebsj vrucht om dat so eiselic sj van achter uolghensj hem bj die drake allene es veruard ende vliet te ole ward 3885[regelnummer] alse pantera dat uersiet dat men sinen houede uliet steket sijn hoeft in der aghen ende latet ander vte raghen om dat so scone si 3890[regelnummer] ende dandre diere die hem sijn bj worden bi der lucht bedroghen ende bi den up siene van den oghen want het scietet inden oep ende nempt sine proie sonder loep 3895[regelnummer] vp sine scoudren draghet mede .j. spotte tere stede die nade mane in elke maent altoes wasset ende waent dit dier ne draghen mar ene waruen 3900[regelnummer] want sine jonc die verdaruen ende scoren hare moeder binnen so dat soe nemmerme mach winnen Pirander sprect solijn es gheuoet als .i. zwijn 3905[regelnummer] gheouet ende gheornet mede vele na des erts sede ru gheard alst ware .i. bare van hem scriueti openbare dat sijn aer varwe ontfaet 3910[regelnummer] sulc als die stede dart staet eist cruud boem arde of gras het ontfaet des ylouet das hierbj est goet te verstane dat quaet es te vane 3915[regelnummer] dit dier slacht den smekers wel siensj aren here fel si stokene ter felleit mede siensj hem doen onsuuerhede si bughen oec te sulken dinghen 3920[regelnummer] es hi vroe si willen singhen wat soe hi doet si uolghen mede ende dits der heren onsalichede dat sj dat niet verstaen dese machmen qualike vaen 3925[regelnummer] met eneghen angiene met enegher aert ende dese sijn te oue waert die hare har aldus verkeren om te bedrieghene hare heren Pagasus sprect solinus jeeste 3930[regelnummer] es .i. eiselike beeste jn dat lant van ethyopen groot als parde die hier lopen ende gheuloghelt als i aren mar arde uele mere te waren
[Folio 40v]
3935[regelnummer] dan sarens vlogle des ghelouet grote orne draghet hi int houet ende so eiselic dat es veruard wat so comt them ward vedren ende bene mede 3940[regelnummer] es hi so snel dats wonderlichede dar si lopen sj ghebaren als oft wintvlaghen waren vele spisen bedarf hem wel allen dieren sijnsi fel 3945[regelnummer] enten mensce te voren vor alle diere die ut vercoren Pilosus es .i. wilt man ende om dat niemene tuifel der an so sprect die heleghe ysaie 3950[regelnummer] dar of in sine prophesie die glose sprect vp twordekin dan dattet bouen si .i. man ende beneden .i. ander dier broeder aelbrecht sprect hier 3955[regelnummer] dat in sinen tiden sekerlike den coninc van vrankerike .j. dier quam in ene stont van der groter dat es i hont sijn houet was arde nar 3960[regelnummer] ghelijc des honts ouede dats war alte male sine andre lede gheleken der menschelichede bloet ande arme ende been ende den als oec ouereen 3965[regelnummer] vp den rig adt aer gherne dranket wijn dats metter and naemt sine spise sedelic gnouch na menscen wise vp wart stont na mensce maniere 3970[regelnummer] joncvrouen waset goedertiere oec onderkinnet sonder blijf elken man uor elc wijf sijn scacht van ongheuoeger manieren na de grote van dien diere 3975[regelnummer] alsmen makede dat dier gram langhe waest ert bequam mar alset was goedertiere so waest van gheuougher manieren Papilio seghet die jeeste 3980[regelnummer] jn capadotia die meeste vindmen sulkerande diere si dulen na des wulfs maniere mere es i. dan die vos es en dulet voren si pleghen des 3985[regelnummer] dandre volghen alle naer ru es al hare uel ghear dar si iemen weten versleghen versamen sj alle alsi pleghen met dulne ende eten der aue 3990[regelnummer] si gaen inde doede graue onghert hem ende etense mede alsemen sijn bi der stede dar si roepen so sisi danen werre buten des menscen wane
[Folio 41r]
3995[regelnummer] Pathio es i. creature het scint als ofse makede nature te siene om wonder groet sijn uel es al bloet roet ende scinet vor die so clar 4000[regelnummer] men caent gheprisen niet vor waer ende hier es wonder of ghescreuen al es dit scone in sijn leuen talreest dat es doet verlieset sine sconeit groet 4005[regelnummer] mar emmer bliuets hem .i. deel mar niewer na die el gheel arde starc sijn sine bene starker senewen vint men ghene sulke eidine vaen dese diere 4010[regelnummer] ende houdense in goeder maniren ende anebedense ende etense mede ende oudense in groter werdichede ende wachten arde nouwe te waren dat si vten lande niet varen 4015[regelnummer] diese ontuord ofte rouet hi wert ontliuet oft ontouet alse groet makemen ons cont dat si sijn als .i. hont Putorius euet .i. name 4020[regelnummer] van stanke so eist onbequame dat es alset es gram dit es die vissau alsict vernam .j. bousinc etet in someghe stat jn die huse maket .i. gat 4025[regelnummer] dart in gaet ende onre steelt ende maghet het gheteelt dat se biden houede grijpt dat crijscht no pijpt men priset an dit dier niet el 4030[regelnummer] dan namelike sijn vel Pirolus es i dier dat wi teencoren eeten hier roet vp den rig wit onder de buke jn bussche wandelt vp die struke 4035[regelnummer] ende broed in olen bomen tes somers caent hem so begomen dat heuet te winter spise alle boem urucht van soeter wise dar staet hem die wille toe 4040[regelnummer] altoes eist ongheroe alst wille in .i. ander wout varen om sijn onthout ende et comt tere riuiere nemet .i. spaen dats sine maniere 4045[regelnummer] ende sitter up alst .i. scip ware metten starte ende seilt ouer dare. hier gaet vte van der p. hort van der r. een ende nemme
[Folio 41v]
Rangium es i dier niet cleine 4050[regelnummer] van erte comende of van deine dat men in nordweghen vint starc ende snel als die wint dit euet .iij. par orne of .vi. van wonderliker ghescepenessen 4055[regelnummer] .ij. orne dar si den ert staen mar langher vele sonder vaen x. voete lanc sijn die ij. dar an xx telghe of me twe andre orne als wijd oren 4060[regelnummer] die staen hem int voroft voren niet so lanc breet ende vlac ende dar an menech clene tac noch met ij ornen gheladen die gheliken den scouderbladen 4065[regelnummer] aldus es ghewapint dit dier jeghen sine viande fier ende elken mensche diet siet an te groten wondre nochtan dat dit nature maken dar 4070[regelnummer] hier uolghet ene s. na .r. Symia mach in latijn jn onse vlaemsch .i. siminkel sijn ru van hare ende van leden vele na de menschelichede 4075[regelnummer] ande barst drachso dat kint dat soe bouen dandre mint dander sit vp aren als hier om gheuallet als ende als als men dat jacht latso dat lieue 4080[regelnummer] neder vallen onder die dieue ende moet tletste bouden dan want soes ghelosen niet ne can ende dan moet dander sijn vercoren om dat liefste es verloren 4085[regelnummer] ij jonghe drachsoe tere vard deen aetsoe dander heuetsoe ward j. deel sijnsi van sinne vroet dat si sien dat men vor hem doet dat wilsi also bestaen 4090[regelnummer] ende hier omme werdensi gheuaen want jaghers pleghen ende gomen dar tsiminkel sit vp bome of up berghe dat si scoen ghemaket ebben diesi an doen 4095[regelnummer] ende bindense an hare been dar die simme al in een mach besien wat doet die man dan latensi die scoen dar dan ende gaet dar mense niet mach sien 4100[regelnummer] so comt die beeste ende wille des plien ende bind die scoen so vaste an dat soere ylosen niet can plinius toghet andre maniere hoe dat men oec vaet die diere 4105[regelnummer] hi seghet dat si dies plien lijm te nemene ende gaen mettien dart siminkele sien moghen so ghebarensi of si hare oghen
[Folio 42r]
recht met ghenen lime bestreken 4110[regelnummer] ende dit doensi in losen treken vor die beesten alopenbare si gaen wech ende laten tlijm dare so comt dat dier ende wil mede ende verlimet al dar ter stede 4115[regelnummer] sijn oghen ende wert gheuaen siminkel mach niet stille staen bet smaken si dan dier dat leuet mar ghenen stard het ne heuet alsijnsj van beten fel 4120[regelnummer] nochtan sijnsi getimmet si spelen gherne met kinden appele noten dar sise vinden etensi gherne en ware bjdi dat die scurtsen bitter sj 4125[regelnummer] ende dats dulleit want scument sure ende de bittre auonture so eist onrecht salmen moeten veroghet wesen van den soeten langhe leit hem inden moet 4130[regelnummer] dat men hem eneghe scalcheit doet den siminkele volgti an niet den mensce die felle man die vergheuen niet ne mach als hem sijn vrient gheuet .i. slach 4135[regelnummer] die bit sonder bate dat men hem sine sonden verlaten siminkele vintmen some ghestart somo scone die sijn ghebard met breden starte ghelikende clene 4140[regelnummer] na die andre ghemene siminkel als sijn anschin toghet sijn ghetant ghemont gheoghet ende ghewinbrawet na den man ghearmet ende gheand nochtan 4145[regelnummer] ende ghemammet na den wiue mar binnen est van sinen liue den mensce eist niet ghelijc entuint ja min dan enich dier datmen vint jn india vintmense wit 4150[regelnummer] ende elc mensce merke dit siminkele en euet nauele neghene naden mensce alle ghemene hier nes van der .s. nemme mar ord hier compt van der .T. 4155[regelnummer] Tygrus als solinus seghet es tsnelste dier dat lopens pleghet blont van hare ghespekelt ront wreet eist talre stont ghene dinc nes so verre 4160[regelnummer] enne veruolghet werdet erre dit wetensj wel sonder vraghen die hem hare jonc ontdraghen sine ebben water ofte zee sine ontfaren nemmermee 4165[regelnummer] mar ons seghet plinius dat ment bedrieghet aldus alse die jonghe euet de man ende de moeder vint den dan jdel volgheso den roure nar 4170[regelnummer] alsise bi ort eueti vaer dan werpti .i. der jonc int gras die moeder wert gheware das ende draghet weder in den dan ende volghet weder na den man
[Folio 42v]
4175[regelnummer] hortise hem dan volghen weder werpti noch .i. ionc neder dat leg soe weder inden nest ende volghe weder so soe mach best dit doet die roure so dicke dan 4180[regelnummer] dat hi scip ghewinnen can ende pijnt also tontfarmen ghinder want die tigre heuet uele kinder Ambrosius telt ene andre maniere hoemen vaet dese diere 4185[regelnummer] rouers hebben glasine balle die binnen sijn bescreuen alle alse offer tigris ionc in waren die draghen si alsi int wout varen ende roeuen der tigren dan 4190[regelnummer] alsene die beesten uolghen an werpen si inden weghe ghint die moeder soe waent sien hare kint so bliuen si dar beede staende vpt glas terdende ende slaende 4195[regelnummer] ende vinden niet alst es ontwee ende uolghen na verwoet noch mee so vinden noch een in den pat ende alse te broken es dat volghen si al dat si moghen 4200[regelnummer] so dicken werden si bedroghen dat si kinder ende wrake verliesen al om dese sake entie rouere die ontfart weder te sinen beoude wart 4205[regelnummer] nade snelleit van desen diere es geheten ene riuiere die comet uten paradise want soe es van snelre wise die snel es na minen wane 4210[regelnummer] derre beesten sijn vele in ircane Taurus dats in vlaems .i. stier ende es voeren .i. starc dier een uerrinc heetet ende .i. uerre een wreet dier esset alset es erre 4215[regelnummer] allen dieren willi deeren die hem met proien gheneren al hare meeste macht es voeren jnt uorouet ende inden horen met bitene ne doen si niemen quaet 4220[regelnummer] mar in die orne es hare daet ende si sijn goet des menschen gheuoech beede in waghene ende in ploech vp dat si ghewent waren ende alsi out sijn van iaren 4225[regelnummer] wilmense dan vet maken so sijnsi morwer inder smaken twe ossen die in .i. ploech te samene trecken dar si gnoech alse deen den andren niet ne siet 4230[regelnummer] dat hire omme te loiene pliet so lief ebben si hare ghebure ende dits houescher beesten nature om dat si alre starkests sijn uoren draghen si dat ioc upten horen 4235[regelnummer] jn menech lant in menegher stede trecken si metten alse mede ossen ulesch pleghet droger te sine dan vanden buc ofte vanden swine ende dar comet af swaer bloet 4240[regelnummer] doch gheuet cracht ende wel uoet mar ets te verduwene pine
[Folio 43r]
het ne si met loeke iof met aisine basilius spreket al bloet stiers bloet gedronken dats de doot 4245[regelnummer] sijn bloet warem ouer een es goet dar te broken es .i. been jn india so vintmen stiere spreket plinius van bruunre manire dien eiselic die burstelen staen 4250[regelnummer] van orne te orne de mont ondaen al wederkert so staet hem thaer ende seere dapper dats waer wilsi si legghen orne neder ende alsi willen rechten sise up weder 4255[regelnummer] si langense si curtense in alre tijt alsi willen in haren strijt alsmense iaghet werpen si har smelt verre van hem met ghewelt dar si iagers ende honde 4260[regelnummer] letten mede langhe stonde so hart sin sin dat men der dure comen mach met ghere auenture sijn moet es so starc ende so groot werdet hi gheuaen hi bliuet doot 4265[regelnummer] oec sijn dar sulke die enen horen alleene ebben in thouet voren ende sulke diere ebben drie alst part gheuoet ront so sin sie Tranet es .i. dierkin 4270[regelnummer] vander grooter dat es tconijn als plinius doet te verstane ende al eist cleene in sire gedane ets nochtan van moede groot starc ende stout in alre noot 4275[regelnummer] hoec heuet gegeuen nature enen elm deser creature die hem thouet bescermen mach jeghen bete ende ieghen slach dies machmen merken wel in dien 4280[regelnummer] dat die sceppre heuet vorsien elker creaturen thare alst herlic ende nuttelic ware dit dier es van varewen root ende scone onder sijn ghenoot 4285[regelnummer] jn dat lant van orient. seghet plinius eist bekent Traielafus es gheset .i. dier in die oude wet. ende was verboden tetene 4290[regelnummer] ysidorus doet ons te wetene dat naden ert es ghedaen mar alse .i. buc ru sonder waen ende met ornen ghetelget lanc starc ende snel in sinen ganc 4295[regelnummer] ende stout in sire were jeghen der viande deere men vintse omtrent faisidia ende elnieweren uerre no na Tragodice dat sijn diere 4300[regelnummer] van sere uremder maniere. van .iiii. uoeten so nes niet dat also hetet als dit pliet want ouer rugghe hals ende als
[Folio 43v]
werpen si haren langhen als 4305[regelnummer] ende heten also dat gras warbi dat comet merket das si hebben horne seere langhe die hem neuen der lier wanghe toter herden neder slaen 4310[regelnummer] dus ne connen si niet ontfaen hare spise alse dandre beesten eten nature die niet wil uergheten gaf hem den langhen als der bi om hem te ghenerne also enter bi 4315[regelnummer] Talpa dats in ulamsch de mol die onder darde maket sijn ol ende es ene blende beeste vander herden comende nader geeste bedi eist dat hi derde mint 4320[regelnummer] ende leuet bi wormen die hire in vint lant lieden doet hi dicken toren ende hetet den wortel onder dat coren sumwile comet hi hute wel dicke es sijn haer pecswart sijn vel 4325[regelnummer] een mol te puluere verbrant ende met witten van eien ghemanc ende tanschin der mede ghewreuen heuet laserscap dicken verdreuen sijn bloet seit hi doet wassen aer 4330[regelnummer] vp .i. caleu houet dats waer aristotiles die seghet wat diere dat te notene pleghet sonder de mol. heuet hoghen mar hi wille dar toe toghen 4335[regelnummer] die wel kennen segghen sonder waen dar sine oghen souden staen dat hire ghescepene oghen vint al es hi van naturen blint ende hier in machmen merken mede 4340[regelnummer] van onsen sceppere sine houeschede die elker creaturen gheuet dat soe metten rechte heuet die mol neuet gheen sijns noot plinius die seit al blood 4345[regelnummer] dat niet so nauwe ne hort als de mol alshi es in sijn demster ol ende dats wonder geopenbard want alluud die slaet vp wart nemme ne vandic in .t. 4350[regelnummer] vander .v. so hort uort mee Vnicornus ludet .i. horen espentijn heetement als wijt horen rinocheros heetet in dietscher wort om dat het heuet als men hort 4355[regelnummer] den horen staende te sire baten tusschen sine twee nasegaten na sire cracht so esset cleene na sire groten heuet curte beene dus scriuet isidorus die here 4360[regelnummer] snel ende wreet eist arde sere nemmermeer oec sonder waen ne caent iagre gheuaen gheleu so esset gehaer viere uoete dat wetet ouer waer
[Folio 44r]
4365[regelnummer] es hem die horen starc alse been dien wettet an enen steen sone mach hem die olifant niet gheweren uoer dien viant gheen spiet sone maghet ueruaren 4370[regelnummer] vp hoghe berghen wandelet te waren ende in der wostinen nochtan die onghewandelt sijn den man ons scriuet iacob van vitri ende sente isidorus de meester vri 4375[regelnummer] hoement vaet ende niet ne iaghet men nemet ene ombesmette maghet ende setse alleene in gheen woud daer hem dunicornus houd dar comet dat dier ende siet hane 4380[regelnummer] dat reine ulesch de soete ghedane ende werpet dar wech ende af doet allen fellen houermoet ende anebedet die suuerede sijn houet met groter goedertierede 4385[regelnummer] ende leghet in der ioncurouwen scoet ende slapet daer met gnoechten groot so coment die jaghers mettien ende vanghent al onuersien si slaent doot na hare gheuoech 4390[regelnummer] ofte si bindent vaste ghenoech ende bringhent in palaisen dan hoghen heren te scouwene an dit wreede dier dit espentijn dinket mi .i. bedieden sijn 4395[regelnummer] vanden godes sone die sonder beghin es ende was indes vader sin ende dar onse ulesch an nam want heri andie maget quam was hi in emelrike wreet 4400[regelnummer] ende uerstac die inglen leet huten emele onder derde om hare dorpere houarde [in arderike balch hi mede om sine ouerhorechede] 4405[regelnummer] vp onsen hersten vader adame ende hi toghedem sine grame den quaden sodomiten mede om hare groote onsuuerhede ende om hare gulseit also wel 4410[regelnummer] den kindren van israel dit vnicoren dese eneghe sone ne leuede inde werelt de gone diene enechsijns adde belaghet sonder maria de soete maghet 4415[regelnummer] die alleene alst es an scine sat inder werelt wostine alleene was soe want hare ghelike ghebreket in dat arderike hare hoemoede hare suuerhede 4420[regelnummer] daden den sone der ewelicheden vergheeten sine wreeteit groot ende beete neder in haren scoet dats in haren lachame reine dar hi sonder mans ghemeine 4425[regelnummer] den menschelic roc ane dede tonser alre salichede jn desen roc sonder waen hebbene de iagers gheuaen alse inder reinre maghet scoet 4430[regelnummer] dat sijn de ioden diene doot sloeghen al sine daer vonden die dar naer in curten stonden
[Folio 44v]
van doode te liue up was ghewect ende inden hoghen palaise ghetrect 4435[regelnummer] met sinen eweliken vader dar die heleghen sijn algader Ursus dats .i. ureselic dier eiselic ende onghier een beere hetet in dietscher tale 4440[regelnummer] trecket sijn uel af alte male so es hi naden mensche ghedaen sine cracht leit sonder waen jn armen ende in lendinen ghemanc jn thouet wreet ende cranc 4445[regelnummer] men seghet ons alse de berinne de ionghe werpet die so heuet inne dat si danne sijn dore cleene lettel mere danne muse ghemeene ende alse .i. sticke ulesch oec mede 4450[regelnummer] sijnsi ghescepen sonder lede sonder clawe so nesser an let datmen bekennen can mar die moeder sceppet de ionghe leckende met hare tonghe 4455[regelnummer] si nooten alse plinius seghet recht alse die mensce pleghet solinus seit dat die hien hare soen te herene plien alsoe draghet merket des 4460[regelnummer] ende niet so selsiene en es alse hiemene comet ten spronghe daer die berinne werpet har ionghe merket vp dese beeste danne onsalech wijf ende manne 4465[regelnummer] hebsi gheen of si maken danne neste verdecket in haren danne jn steden dar si ebben uernomen darmen qualike toe mach comen die soen sijn starker dan die hien 4470[regelnummer] also alse die luparde plien die bere hetet horic ghewaghen vrucht die bome ende herde draghen ende ulesch ende dar so pleghen segmen ons in noreweghen 4475[regelnummer] darmen de witte baren kint ende inden lande dar om trint datsi thijs breken ontwe ende gaen onder die ze ende uaen die uissce ende eten die 4480[regelnummer] oec segghen someghe boeke mie alsi siec sijn van manieren heten si caruetsen ende raisieren lettel bloets ebben si ghemeene sonder omtrent die herte alleene 4485[regelnummer] sijn adem es quaet alset scijnt ongans ende gheuenijnt herte heuere wilde stiere vaet hi dat es sine maniere die stiere can hi wel bescriden 4490[regelnummer] ende gaet hem upten rugghe riden ende werptene metten ornen neder ende bitene doot her hi rust weder
[Folio 45r]
wilhi hiemene gaen te gemoete so gaet hi dan up dachterste voete 4495[regelnummer] ende uechtet metten armen voren met seghet dat si niet ne scoren ne gheenen man no bestaen sine hebben smerte van hem ontfaen alle slaghe sonder dort fel 4500[regelnummer] sughen huten poten wel alse de bere den buffel bestaet so besiet hi emmer den raet dat hi ghewinne te sire bate den horen oftie nesegate 4505[regelnummer] om dat hine dar best verwinnen mach lettel beesten onder den dach sterket aluoert in hare leuen sonder de bare dits bescreuen ende bedi vindemense groot ende lanc 4510[regelnummer] swart vindemense in de werelt gemanc so groot dat wonder te segghene ware nochtan est meneghen wel mare en bouc van ouder wijseden scriuet van den bere nuttelichede 4515[regelnummer] hi sprect dat elke lede sine es des menschen medicine die clawen van sire rechter ant verdriuet den rede alsic vant van hem diese met hem draghet 4520[regelnummer] die luchtre clawe veriaghet quade gheeste ende also wel entie vloen die vlien sijn vel Uesun also scriuet solijn es .i. dier dat dinket sijn 4525[regelnummer] na den wilden stier ghedaen els dan hem in den als staen burstelen ende manen mede recht na des pards sede snel eist sere te sire vlucht 4530[regelnummer] van groter were van groter vrucht men maghet vaen met someghen dinghen mar nemmermer machment bedwinghen jn foreeste groot vintmense wele vesone hetemense in dutscher tale. 4535[regelnummer] Vrin spreket ende solijn mach bi na sulke beeste sijn alse .i. ueson ende men vindet dese jn ghermania alsicket lese dats lantscap van houer rijn 4540[regelnummer] jn beihem segmen datter oec sijn so groot heuet sulc den horen datmenne bringhet heren te voeren ende men vp tafelen der hute drinket om dat den lieden wonder dinket 4545[regelnummer] so starc vindemense horic ghewaghen dat si vp hare horne draghen enen ghewapijnden ruddre wel dit wilde dier dat es so snel Wlpes hetet de uos in latijn 4550[regelnummer] scalker beeste mach niet sijn alse die vos uliet uor die honde slati danne dor hare monde
[Folio 45v]
sinen ruen bepisten start ende ontuliet te woude wart 4555[regelnummer] ambrosius spreket alse die uos siet dat hem naket der doot verdriet siet hi dat hi den pijmbom gewinnet ende dat sap datter hute rinnet dat nut hi ende gheneset al daer 4560[regelnummer] ende leuet dar na menech iaer experimentator seghet dat die das te makene pleghet hole dar hi rusten sal dan comet die uos ende ontsuueret al 4565[regelnummer] aldus bepijnt menech goet dat .i. ander al uerdoet want de vos hi smelter in ende dan ne wils meer no min die das ende uliet sire varde 4570[regelnummer] aldus so bliuet dat ol reinarde met vos smare bestrijc dine hoghen men maghet sonder smerte toghen dats ene sake darmen mede betert der hoghen demsterede 4575[regelnummer] men seghet oec de vos es wijs want sal hi gaen ouer .i. hijs dat hi thore den ise leit bi om te horne oft dicke si ende eist dat hijs hem ontsiet 4580[regelnummer] hine comet vpt hijs niet alsem gaet de onger an can hi hem doot maken dan ende steket sine tonghe uten monde so wanen uogle dar ter stonde 4585[regelnummer] dattet ene croenge si ende vallen hem so bi war bi dat hire .i. begaet dar hi den onger bi uerslaet alse uosse noten ofte riden 4590[regelnummer] vallen si houer hare siden ende uersamenen also elc anderen elsendo also vro des uos galle gheuet raet hem die dat horen heuet quaet 4595[regelnummer] ende ets den horen goet sijn smare mede wel horen doet jeghen podagre elptet wel ten seluen euele es goet sijn vel vp datmer mede bewinde den voet 4600[regelnummer] ende men de ulesch side in wart doet braet sine leure ende drinxe in wine dats goet ieghen des cankers pine leuere ende herte beede es goet mede te stelpene der nesen bloet 4605[regelnummer] men gheue sine hersinen dicken eten kinderen men wil dat weten dat si ewelike sullen wesen van epelenchien ghenesen beede sijn smere ende sijn roet 4610[regelnummer] es allen sieken leden goet sine longre ghedronken ombint lede diemen vercrompen vint Uarius es .i. dier 0seere scone ende niet fier
[Folio 46r]
4615[regelnummer] ander wammen esset wit ende anden rig esset grau dit van encornen eist ene maniere jn bome wandelen dese diere jnden woude met haren ghesellen 4620[regelnummer] van desen dieren de vellen pleghen manne ende vrouwen mede te driuene hare houardechede ende willen hem uerheffen der in alne bestaets hem meer no min 4625[regelnummer] nochtan nachtes dat dier niet dat hem seluen so scone siet scamet iv arme nakede worme ghi decket ive scamelike vorme met vremden huden met vremder wllen 4630[regelnummer] die hem uerheffen dat sijn de dulle .v. gaet hute ende vort mee horet vanden namen in .z. Zubro dats .i. selsane dier ende es erande vreeselic stier 4635[regelnummer] ende es wel .xxx. uoete lanc sijn ar es bruun nat swarte gemanc .vi. uoete lanc sijn sine horne ende seere snel in sinen torne alse menne iaget ten seluen stonden 4640[regelnummer] werpet hi sinen drec na die onde ende maxe blent ter seluer stont mach hi ghecrighen man ofte hont vp sine horne werpet hine vpwart ende uatene weder metter vart 4645[regelnummer] so dicken ende oec so uele dat hine doot met sulker spele met ere dinc vatene de vroede men iaghene met onden moede so gaet dan die iagre staen 4650[regelnummer] onder enen boem saen met sinen spiete so willijt dier dorlopen dart es so fier dan vaet tusschen sine horne beede ghenen boem al omme ghereede 4655[regelnummer] alse die upten iagre mecket die hem metten bome decket dan uellet hi metten spiete tier sijn ende wiseit doet hier dat cracht niet ne doet bi hem 4660[regelnummer] de meeste vindemen in behem ende oec vindemense in westuale minder ende snelre ic wane Zubo es van felre maniere beede den mensce enten diere 4665[regelnummer] vander grooter dat die wlf es ghemaket als .i. part sijt ghewes na menschen lude hort hi ghebaren dar mede honet hi liede te waren die wanen dat hi si .i. man.
[Folio 46v]
4670[regelnummer] dat ende menech quaet hi can hoec gati inder dooder graue ende wriuet sijn uel dar aue want hi minnet ulesch vanden man honde bedrieget hi nochtan 4675[regelnummer] met sinen lude ende scortse mede van jena heuet hi uele de sede ende scinet vanden geslachte wesen nader manieren als wijt lesen hier gaen hute de wort vanden beesten 4680[regelnummer] also alse bescriuen de ieesten vondix meer in sendets meere theren minen lieuen here ghedicht ebicker .C. ende .viij. vieruoeter diere in hare geslachte 4685[regelnummer] nu comet hier vanden uoglen vort menech sonderlange wort dar bispel an es ende dachcurtinghe medicine ende leringhe ghebiedijt here ghi sullet lesen 4690[regelnummer] die wile dat ghi ledech sout wesen mar eric spreke van elken alleene hort voren spreken int ghemeene

Vorige Volgende

Der naturen bloeme

Viervoetige dieren: Onager- Zubo

Over het gehele werk

titels