Der naturen bloeme

(1998)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus


Viervoetige dieren: Ibex- Neomen 2675[regelnummer] Ibex es i. dierkin clene vp roetsen wandelende ende stene als ons sente gregorijs seget dat dar sine joghet pleghet dar no serpent no man 2680[regelnummer] no ander dier ynaken can plinius seit dat es so snel ende gheornet sere wel vernemensi yet vresen met allen si laten hem van der roetsen uallen 2685[regelnummer] ende behouden hem iegen den ual vp hare orne onghequets al sulke bouke wanen des dat dit van herte comen es Ibida es i. dier 2690[regelnummer] ghemanc ende sere onghier van enen euere dies wilt ende van der sueghe die men thuus hilt al eist dat si selsame sijn nochtan sin beter die huus swijn 2695[regelnummer] [oft die wilt swijn in den woude want sine vetten niet also houde] no hare uleesch es niet gesont dits naturlike cont Istrix als seit solijn 2700[regelnummer] es i. dier dat heet porkespijn dit dier wandelt bi der zee ende jn ole van berghe mee alst nieweren eentuint bj der zee te luscene vint 2705[regelnummer] te somere comtet selden vort mar alset den winter hort van couden maken groot ydinghe dan es hare wandelinghe vpt lant ende jnt water mede 2710[regelnummer] houtet sine legherstede met burstelen swart ende wit so eist beanghen dit die scarp sijn grof ende stide dart hem mede wert ten stride 2715[regelnummer] ghenaket hem man of hont het scuddet hem ende in curter stont so scietet dure .ij. of eene die jn vlieghen in toten beene ende hier mede eist altoes bewart 2720[regelnummer] sowar et enen gaet ofte vart van desen burstelen es ysciet dat mere echte van messen of siet
[Folio 30v]
Iena es i beeste jn doede graue es hare feeste 2725[regelnummer] dar dode gedoluen sijn plinius scriuet ende solijn dat hem twe dinghe behoren toe want ets bede hie ende soe bede als ende alsbeen 2730[regelnummer] sijn hem euen stijt ouer een so dat niet omme ysien can en kerem altemale dan dar erden sijn in die wostinen gatet nachtes stillekine 2735[regelnummer] ende verstaet nouwe ende hort hoe van hare name es dat wort ende lert haren name nomen dan eist dicken bj nachte comen roepen ter erden keten 2740[regelnummer] nomende hoe si heten ende alsetse vte brochte doedese of et mochte dicken dat dier ybaren leert als een die wee heuet ende hem keerd 2745[regelnummer] dat hi euet in sine maghe ende als hi vant in sine claghe weder dat man was ofte ont dien verbeet al dar ter stont jachonde comensi dar et gaet 2750[regelnummer] ende het sine scade beslaet so ebsi are bassen verloren alle die dolen in are sporen eist datetse mach begaen danne verbitetse saen 2755[regelnummer] ende dits wandel in sine maniere dits wonder van desen diere dese beeste draghet .j. steen sijns gelike es negheen voren int houet ofte int oghe 2760[regelnummer] hier na alsic van stenen toghe salic v gewaghen des van des wulues grote so es ende es ymanc na parde ghelike vele vintmere in afrike 2765[regelnummer] van der .j. gaet vte dat spel nv hort vort van der .l. Leo segt solinus jeeste es coninc van iiij. voeten beeste leo es hi oec ghenant 2770[regelnummer] ende liebard es hi in dietsch becant men vindet oric visiren van liebarden iij. manieren curte vintmen als ende als ru gheard kersp inden als 2775[regelnummer] mar die ne sijn no starc no snel andre vintmen also wel dat perdus winnete dat wreede dier die ne sijn no wreet no fier noch oec inden als oec gemaent 2780[regelnummer] mar edele lione als men waent sijn lanc ende smal ende slecht yard
[Folio 31r]
snel ende starc ende onueruard sine weten ghene scalchede no negheen bedrieghen mede 2785[regelnummer] simpel es die sien van desen ende also wilsi besien wesen hare uoroft ende start doet verstaen hoe hi es ghemoet jn barste ende in uoete uoren 2790[regelnummer] ligghen are crachte als wijt oren so et si si alsi riden hare ghenoete willen tallen tiden die liewinne brinct eerst .v. jonghe dan iiij. ten andren spronghe 2795[regelnummer] dan iii. dan .ii. dan .j. dar na nemmermee negheen twe spenen euet ende die clene middel an haren buuc allene augustinus die seget 2800[regelnummer] alse die lewinne hare jonc leget dat sj in .iij. draghen ne waken dan comt die vader claghe maken ende grongieren ende mesbaren dan onwaecsoe te waren 2805[regelnummer] ende dese slaep ghelijct der doet dits van beesten wonder groet solinus seit in sijn gedichte men quetsene hine belcht niet lichte mar maecmenne erre so es uerloren 2810[regelnummer] al dat hem qomt te uoren nochtan sparti dats heren doen twi draghen si in den scilt .i. lioen ende sine int herte niet draghen vindsi were si laten em jaghen 2815[regelnummer] mar den armen ende den verwonnen dies dien sparen niet connen vint dat lion oec sonder waen enen man die was gheuaen dien ne comti altoes niet an 2820[regelnummer] no uerbitet oec den man het ne dadem ongher alte groet onder oec hi den man doet dan twijf dats grote edelhede ende ouder doeti urouwen mede 2825[regelnummer] dan magheden onbesmet alsi slaept sine oghe let ne wert yloken nemmermee gati in sande of in snee hi dect met sinen starte dan 2830[regelnummer] sijn spor om dattene die man nie ne vinde also ghereet jn hare yselscap sijnsi niet wreet mar elc andren vrede draget solinus seit alsmen jaget 2835[regelnummer] ende hem die jagre volget an onwerdelike ulieti dan ende stapt stille .i. stic dar nar als een die ne heuet ghenen vaer dit doeti dor dat uelt es bloet 2840[regelnummer] alse die euet scamenesse groet dat hi iemen wiken soude mar alsi comt inden wouden ende hi merct dat niemen siet dat hi uor die onde uliet 2845[regelnummer] dan vlietj met sire macht vorden iaghere ende uor die jacht hi sprinct alsi sine proie vaet ende alsi uor die onde ontgaet so ne can hi springhen niet
[Folio 31v]
2850[regelnummer] ende als hi gaet dart art es iet so trectj sine clauwen jn om dat si plonken sullen te min ende des selues pliet die cat ende alsi lopt teregher stat 2855[regelnummer] so lopti vorder dan hi acht dat doet sine grote cracht alsem onghert den liebard so trecti vp derde sinen bart ende maect .i. wijt parc dermede 2860[regelnummer] so dati in grote vreselichede met grongierne onghier ende dan es gheen so stout dier dat dar liden ouer den trec dus sijn die diere in sijn strec 2865[regelnummer] dit scriuet ambrosius ouer wonder want dat menech dier besonder ontgaen mochte met snelheden dat dar bliuen moet ter stede ende dar als oft ware ybonden 2870[regelnummer] die leewe ne wille te ghenen stonden met andren dieren wille ghemingen mar als .i. coninc van allen dinghen sone wilhi hem ysellen niet met ghemenen die hi siet 2875[regelnummer] alsem bliuet oude spise dier willi niet in ghere wise al viruoete onsien den lioen nochtan ontsieti dat scorpion ende war hijt siet hi uliet tehant 2880[regelnummer] sinen venijnden uiant als de lewe em yuanghen siet es hi ueruart om den spiet vier ontsietj alre meest van waghen lude es hi beureest 2885[regelnummer] ende hi onsiet .j. witten ane ende alsmen hem met beduanghen ane so blumen vor hem .i. hont so waenti te derre stont dattene de man also sal duinghen 2890[regelnummer] alse den hont dien hi ort singhen die lewe wert nemmermeer vet te uastene heueti hem yset atj dan oec hiet te uele hi troct hem weder vter kele 2895[regelnummer] ende alsem siechede gaet an heti de simme hi geneset dan ofti drinct des onts bloet hi es selden goet gemoet ende dan leit hem de stert stille 2900[regelnummer] ende dan alsi belghen wille slatj hem metten starte dan nouwe ende wel kenti den man die hem gaue .i. wonde ende sietine dan thergher stonden 2905[regelnummer] onder i. grote scare bestaen soudine te waren ende adde .i. vte i. roten te mintsten na hem gescoten dien soudi ter neder lopen 2910[regelnummer] anders dadijs hem niet copen
[Folio 32r]
sijn vleesch es vte uercoren sine erte als wijd horen bedj gheuemense jn spise die sijn van sere couder wise 2915[regelnummer] sijn been es art dat merre ymene vier vte slaet als ute .j. stene lettel ofte march neghene sonder in die rebbe bene sijn smout es goet jeghen venijn 2920[regelnummer] die sijn smout neemt ende wijn ende hem dermede besmard alle beesten hi ueruard sijn smout es van eterre manieren dan van eneghen vieruoten besten dieren 2925[regelnummer] sijn smout met olien van rosen dat gheneset alle nosen des menscen anscijn ende maket clar ende ghesont weet vor waer sijn als es van enen bene 2930[regelnummer] dar omme kerti hem groot no clene ghetant es hi na des onts maniere also alse betaemt den diere Leopardus dinke mj dat in dutsch .j. lupard sj 2935[regelnummer] die leewen ende parduse mede winnen met hare ghemancheden die soen sijn starker dan die hien plinius segt van dien die dit dier wil bestaen 2940[regelnummer] wriue tusschen sinen anden saen loec te sticken hi wiket dan want hi die lucht ghedraghen ne can swart spotte eist valu ende roet mar niet alse die liebard groot 2945[regelnummer] so fel eist tallen stonden nochtan euemense tam vonden so dat mere beesten mede vinc mar fel eist bouen alle dinc ende alsment ombint metter jacht 2950[regelnummer] machet niet met sire cracht ten .v. spronghe begaen sijn dier dan sittet erre ende fier ende gheuet hem die iaghere niet .j. dier alsoet erre siet 2955[regelnummer] dart an mach coelen sinen tant het wert up sinen meester theant want hem ne sochte anders sijn moet etne sij allene int bloet des so moeten si hem versien 2960[regelnummer] diere jaghens mede plien Lamia es j. groet dier vreselic ende onghier vte bossche comet bj nachte jn der liede oue met crachte 2965[regelnummer] met armen diere heuet twe ende breect der liede bome ontwe comt hiemen dar toe van den lieden die hem dat wille verbieden ende bijtse metten tanden dan 2970[regelnummer] ende groet wonder leiter an want aristotiles doet ons weten die van lamia es ghebeten hine gheneest in ghere manieren hine ore dat dier grongieren
[Folio 32v]
2975[regelnummer] Lausanj als solinus weet es i dier so dore wreet dat alle beesten sijn van hare versaghet ende in groten vare ja die leeu moeten vlien 2980[regelnummer] dien nochtan alle diere ontsien allen dieren eist onsachte sonder van sinen yslachte het euet sinen nijd uereuen vp beesten die met proien leuen 2985[regelnummer] doch leuet in sijn gheloue ende leuet bj proien ende roue noch pleghets menech oge baroen die de rouers wille verdoen om tlant te suuerne van vresen 2990[regelnummer] selue wilsj rouers wesen lausanj die aten nochtan bouen alle dinghe den man ende dats recht want bj naturen soudi bouen andren creaturen 2995[regelnummer] die sochtst sijn bj naturen nv es hi felst bouen allen dieren Linx seit plinius es .i. dier jacob van vitri volghets hier ende lapidarius ouer waer 3000[regelnummer] dat dit dier siet so clar dattet dorsiet i. maisire dit dier draghet in ghere manieren mar .j. dracht alsment bekent dat es ghetonghet als .j. serpent 3005[regelnummer] diet ute strect also lanc sijn als doet meneghen ommeganc van clawen eist scarp ende fel die dit dier bekennen wel segghen dat van sire orine 3010[regelnummer] wert .j. ghimme diere ende fine lugurius hetj dats war dar ic of spreken hir nar jn india uintmen dese diere ende andre van menegher maniere 3015[regelnummer] Licaon es bekent .j. dier comen vte orient van wulfs gheslachte alswijd wanen ets beanghen met langhen manen ende so messelic yard alsmen sprect 3020[regelnummer] dat hem ghene varewen ghebrect langher dan die wulf ghemeene mar curter an die beene van spronghe eist sere snel bj proien leuet ende bj niet el 3025[regelnummer] den mensce eist so goedertiere ende dese beeste euet .j. maniere lelic est ende sere ru jn den winter segic jv
[Folio 33r]
ende jn den somer scone ende slecht 3030[regelnummer] dit es sire naturen recht Lupus es in dietscher tale j wulf men weet de wareit wale es .i. dier scalc ende wreet guls ende te rouene ghereet 3035[regelnummer] sulke bouke maken ons cont dat es .i. verwilt hont si dulen mar sinen belen niet dies die hont bj naturen pliet alse menne met j. scape jaghet 3040[regelnummer] so sochtijt metter wullen draghet om dat het stille ligghen sal anders verlorj die ulucht al ambrosius seit die den wulf siet dat hi te verliesene pliet 3045[regelnummer] sinen luud sietine int anscijn dat doet sine quade venijn mar sietene de man eerst voren so euet de wulf den moet verloren wort die wulf gheware das 3050[regelnummer] dat die mensce so heesch es dat hi gheropen niet ne can so willine bestaen dan sente ambrosius raet ende heet dat die man werpe of sijn cleet 3055[regelnummer] neme .i. steen in elke ant den wulf sal twifelen tehant want hi ter were siet den man siestu dat hi di uolghet an so mac .i. tekin tusscen .v. tueen 3060[regelnummer] of legghet neder .j. steen want hi met wruchte sal och gaen ende sal werden ueruard saen experimentator sprect die wise dat die wulf neemt wulgherise 3065[regelnummer] ghelouert in sinen mont ende decter em mede ter somegher stont dat hi die ghete wil verraden want sj gherne eten die blade ende als die wulf vp loure tart 3070[regelnummer] ende sj .i. deel sijn art vruchtj dat sj sullen craken so can hi sinen poet nat maken met sire tonghen dits groot sin om dat sj sullen craken te min 3075[regelnummer] want hi vrucht der onde laghe bet sietj bj nachte dan bi daghe xij daghe rijdsj in den jare dan gater uele there scare dan duelt .i. uoren ende andre nar 3080[regelnummer] dan eist bj hem wesen swaer van ongre eti de erde wel ende oec es dan sine nature fel alsj .i. osse of .i. pard bestaen wille dat hi begard 3085[regelnummer] so eti teersten erde dar om dat hi sal wesen swaer ende bitet dar dart heuet die cracht ende werpet neder met sire macht dan doetijd ende werpt vte die erde
[Folio 33v]
3090[regelnummer] ende etet vleesch dat hi begherde plinius seit ets sijn gheloue dat dat elc deel andren van sinen roue jn des wulues blase leghet cicites .i. steen die men seghet 3095[regelnummer] dar men somen lieden mede mach doen grote pijnlichede altoes es hi van magre wise want hine maelt niet sine spise man atech wordsi te someghen stonden 3100[regelnummer] dar sj .i. doden man vonden ende sijn vleesch dan ane beten die ne mochtsi niet vergheten die soeteit van den vlesche groet dar omme ontsieti niet die doet 3105[regelnummer] verdriuemense van eneger stede si draghen hare jonc mede dar si maken hare niewe ganghe die wulf mach leuen arde langhe sijd met clawen sijd me anden 3110[regelnummer] sijn bete es yuenijnt te handen die wulf doet eneghen dieren dan doet merre toe dese manieren dar men mede yneest de wonden die comen van verwoeden onden 3115[regelnummer] die wulue die curtst sijn van leden sijn van meester stouteden men machne temmen alden hont mar emmer salhi talre stont bj naturen iaghers vlien 3120[regelnummer] mar machi clene beesten sien lammere oekine dats omme niet hi uerbijdse dat wats ysciet sulke segghen dat die wulf gaet scape stelen alsi verstaet 3125[regelnummer] dat sijn voet i. rijs doet craken hi bitene om sulke saken dat hi sal leren terden stille hi deluet proien die hi niet wille ende dar hi onde oec begaet 3130[regelnummer] gheuallet dat hise vaet hi bijdse doet ende deluet die proie comt die wulf in des scaeps coye hi bitet al die scap te doet eer hire et clene of groot 3135[regelnummer] wulfs herte te puluer ybrant ende ghedronken altehant doet genesen men waent des die in epelenchien es vp dat hi hem wacht .j. sake 3140[regelnummer] dati nemmermee vrouwen ynake oec segt ons .i. quenicum lichte et mach wesen som snijd .j. rieme vte wulfs fel ende dar mede gurt di wel 3145[regelnummer] het sal di quite wesen doen van lanceuele ende torsion niet ne segic dat sj war mar dat pro es niet swar die wlfs herte droghe hout 3150[regelnummer] gheuen roke menichfout Lintiscus es i dier sere fel ende onghier van den hont ende vander wulfinnen
[Folio 34r]
nochtan ne was noint pais no minne 3155[regelnummer] tusschen har gheslachte in ghere stede ne maer luxurie maket den vrede. dit dier heuet beide gader vander moeder ende vanden vader beede maniere ende haer. 3160[regelnummer] ende mach bedieden ouer war naden hont den prochhipape die emmer wacht vanden wlf de scape want die pape moet met crachte sijn volc uoerden duuel wachten 3165[regelnummer] ende naden wlf die leuet bi rome so proiet hi alsicket gheloue datmen sulken pape kinnet die sijns uolkes siele niet ne minnet den lieder goet ende hare wijf 3170[regelnummer] roeuet die onsaleghe keitijf dat ghesciede wetet uoer waer des nes niet leden menech iaer dat sente pieter hem uerbarde enen priester goliarde 3175[regelnummer] ende seide du heues uersleghen de zielen die niet steruens pleghen weltijt saltuse weder bringhen die bi di ter ellen ghinghen van scanden sprac hi niet .i. wort 3180[regelnummer] want hi kende wel die mort ende heuet ghebetert sijn leuen entie werelt oec begheuen ende so ghebetert dat hem mesquam dat hi goeden hende nam 3185[regelnummer] ende te hemele der bi clam Lentroca es .i beeste dar plinius of spreect in sine ieeste die met snelleden verwinnet alle beesten die men kinnet 3190[regelnummer] na den ert eist ystiet ghebuket yrugt als men esele siet gheburst alst lioen gheouet na des kemels doen ghemant van hore te ore 3195[regelnummer] spletuoetech eist alsict ore sonder tande mar i. been scarp ende vast mar elnegheen gate dar tande souden staen naden man roepet sonder waen 3200[regelnummer] Leotofona segt solijn es .i. clene beestkin dat men tusschen te berne pleghet ende die asschen men leghet jn de pade die dar liebarde 3205[regelnummer] sullen maken are varde want die lewe bliuen doet comsire an clene of groet dar die lewe dat dier oec vint hine sparets niet eentwint 3210[regelnummer] want hijd doet dan moetj mede selue steruen dar ter stede oc dodet met sire orine den liebard sonder ander pine ontsiet die clene gi grote heren
[Folio 34v]
3215[regelnummer] hets misselic war die saken keren Lacta als die glose seghet die up moyses bouke leghet es i dier bore groet ende dat wilen de wet verboet 3220[regelnummer] dar doede ligghen gaet ten graue ende vor alrande haue es sine gnouchte oric bedieden dat vleesch van den doden lieden Lepus es des asen name 3225[regelnummer] sijn vleesch es uele lieden bequame sere bloet est enter vlucht daghes etj selden dor die vrucht die wesele gaen met hem spelen mar alsi em comen ter kele 3230[regelnummer] biten sise mordadelike doot elkes jars dits wonder groot verwandeltj segt die scripture sine beestelike nature snee etensj dor die noet 3235[regelnummer] ambrosius segt die heren groot dat sulc lant es nu merct dit dar si sijn te wintre wit ende als dat coude valt dan neder comt hem ander aer dan weder 3240[regelnummer] des asen longre alsmen segt es vp doghen goet ghelecht jeghen menegherande sake die anden voet es tonghemake wriue die longre ontue 3245[regelnummer] so ghenest al sijn wee libbe dat men vint in sine maghe stelpt den lachame van sire plaghe et mach oec langhe yduren hem die sijn van nature 3250[regelnummer] es sijn vleesch goet ende ysont snelre es hi uor den hont clemmende dan nederward want hem benemen sine vard oren sien curte been 3255[regelnummer] hi entie libard ghemene slapen met oghen wide ondaen sente baselis doet ons verstaen dar si dien ende hem ynere niet lichte machmense danen weren 3260[regelnummer] want sj dien ende winnen mer dan mensce machmen bekinnen dit doet hem nature gheleesten want hi es proie meest dan andre beesten .j. par jonghe werptj nv 3265[regelnummer] so euetj jn .i. ander ru ende ander al sonder aer ende in sade .i. ander par esculapius die seget dat des asen herte leghet 3270[regelnummer] versch an des menschen als yanghen doet den virden rede verganghen ende plecht den gonen die uallen noch sprecmen van sire gallen [dat soe maket donker oghen claer] 3275[regelnummer] sijn herte droghe dats war ende puluert ouer een sijn goet jeghen der blasen steen
[Folio 35r]
so es oec met warmen borne sijn bloet sine matrice gedroghet dats goet 3280[regelnummer] het want so knapeline ontfanghen doet ghepuluert ende yminct te hant dus eist yscreuen dar ict vant Luter also ict weet es .j. dier datmen otter heet 3285[regelnummer] .j. dier van valscer manieren bj brouke wonet ende bj riuieren sijn vel es bruun scone ende diere ol makensj dats hare maniere dar sj in broeden hare jonghe 3290[regelnummer] vp vissce sijn si yreet ten spronghen ende dar doensj grote scade langhe ende met goeder stade so machi onder twater gaen doch moetj die lucht ontfaen 3295[regelnummer] of hi ne mach anders leuen niet dar bj es somwile ysciet alsi vissche vindet yuaen jn corue dat hise etet saen ne can hire niet vte gheraken 3300[regelnummer] die doet moetire om smaken alsj die lucht niet euet ets tghierechste dier dat leuet want het leit in sinen olen vele vissce tere scolen 3305[regelnummer] so dat alle lucht wert quaet van den stanke dier vte gaet diese vanghen worden suare dicke deser lucht gheware visscers pleghen .j. sake 3310[regelnummer] dat sj den otter tem maken ende leren om dat sj te bet vissche jaghen in hare net Locusta segt Jacob van vitrj dat .i. vieruoetech dier sj 3315[regelnummer] ende euet thouet vet ende groet ende es goet tetene ter noet also alst agustinus wiste so haet dit dier Jan baptiste andre segghen dat hine dede 3320[regelnummer] ende seghen dat .i. cruud es mede etet locusta dat hi ad mar lieuer uolghic deser stat der glosen ende sente agustine vieruoetech sijn dese dirkine 3325[regelnummer] als groot alst conijn te waren ende wandren te samen bj scaren aristotiles die telt dat .i. wijf .i. locusta elt om dat jonc was ende clene 3330[regelnummer] dar na om lanc allene wordet draghende sonder ynoet ende dit was i wonder groot van der .l. ebdj gheord nv hort van der m. vord
[Folio 35v]
3335[regelnummer] Mulus es .i. dier wilmen kinnen dat desel ende de merie winnen ende es te pinen alrde goed als desel es hi yuoet als desel hi in sine stem ruust 3340[regelnummer] gheoret ende dar toe ghecrust magher es na den vader anders als i. pard algader nemmerme in haren daghen moghen sj winnen no draghen 3345[regelnummer] jn romscen bouken vintmen gnouch dat mulinne wilen drouch ende dat was wonder groot ende stranc ende niet der naturen ganc si draghen sochte ende wel 3350[regelnummer] ende haren pas ende niet el dat pard ende die eselinne alsi versamen in hare minne dar erande mul of comt dit latijn burdus nomt 3355[regelnummer] mar van den mule es die vader die esel dit segt die scripture algader Monocheros verstaet mi wale ludet enoren in dutsche tale plinius segt ende solijn 3360[regelnummer] dat cume vreseliker dier mach sijn sijn luud elken man veruart ghescepen est als i pard gheuoet na thelpen diere gheouet na des erts maniere 3365[regelnummer] na swijn ghestart als wijd oren midden in den ouede voren raghet hem .i. horen so clar iiij voete lanc es hi dats war so scarp dar mach niet jeghen staen 3370[regelnummer] men macht bi ghenen angiene vaen maer niet ghetemmen hoe soet sj ons seghet jacop van vitri dat gheen leuende man vaet want eist so datment belacht 3375[regelnummer] ende hoet hem siet in smans hoede het bliuet doet van ouermoede dit nes deenoren niet dat verstaet dat die reine maget vaet Molocius scriuet adelinus hier 3380[regelnummer] es .i. vreselic onsienlic dier men vintse in menech wilt lant dits alre viande viant ende scinet wesen .i. sake ghescepen ter werelt wrake 3385[regelnummer] sine tande sijn scarp ende lanc sine bete groet ende stranc wat soet gemoet stridet an ende sere uechtet vp den man ende doet hem grote vrese mede 3390[regelnummer] mar der kindre onnoselede onsieti dans gheene saghe ende scuwet sere hare slaghe dus merkement in derre maniere dat die wreteit van dien diere 3395[regelnummer] god maket dor sulke sake dat et doen soude ghene wrake niet om scade no om lette der ghere die sijn sonder smette
[Folio 36r]
Maricomorion es bekent 3400[regelnummer] ene beeste van orient nades lewen grote sijd ghewes als scriuet aristotiles sere wreet van hare rote drie par tande scarp ende grote 3405[regelnummer] oren oghen ende anscijn recht oft .i. mensce mochte sijn mar doghen sijn van donkeren doene de start alse van den scorpione gheclawet na den liebard nochtan 3410[regelnummer] sijn luud es als oft sprake .i. man sijn briescen als .i. bosine des herts snelleit ende de sine die es arde euel snel ende es allen menschen fel 3415[regelnummer] ende war soetene mach vaen verbitetse ende etse saen Mantichora mach wel .i. wonder sijn als plinius scriuet ende solijn gheansict als die man 3420[regelnummer] mar oghen ghelu euet nochtan roet van hare ghelijc den lioen esi ghemaect bj na in al sijn doen so starc dat wonder es soeten luud heuet des sijd ghewes 3425[regelnummer] datte scijnt die wareit das al oftet conste al pipe gheblas vor des menscen vleesch allene sone minnet groot no clene so snel eist in sire vlucht 3430[regelnummer] alse de voghel in der lucht drie rekede staen hem int houet sine tande des ylouet Musquelibet es bekent j. beeste van orient 3435[regelnummer] als platearius seghet es also groot als dier te sine pleghet .j. suere wast hem an sinen scacht also rijp es dat dier wacht dat etse an .i. boem breket 3440[regelnummer] ende alse platearius spreket dat etter art al dar et staet ende dit es fijn mussceliaet sijn vleesch sin drec dat van hem gaet es alte gader mussceliaet 3445[regelnummer] mar best es dat die suere vte gheuet alst muscheliaet verloren euet sine cracht men hout in groten stanc et wert starc al waset cranc hets goet jeghen cranke erte 3450[regelnummer] ende jeghen sincopine smerte
[Folio 36v]
cranke ersenen leuere ende maghe eist goet ende menegher plaghe Mamonetus es .i. beeste sprect liber rerum in sine geeste 3455[regelnummer] na die simme wel na ydaen mar minder .i. deel sonder waen ru ende lanc es em sijn start sijn als so grof ten ouede ward datment qualic als ende als 3460[regelnummer] binden mach om sinen als het ne slupet ouer thouet lichte dit dier euet sijn ansichte sere ghelijc naden man al esser mer suarteden an 3465[regelnummer] nese mont en versamen niet alsment an tsiminkel siet mar dar es .j. lippe tusschen jn wostinen ende in bussche dar si wonen talre tijd 3470[regelnummer] es altoes .i. staende strijd tusscen siminkel ende mamonet al mach dat siminkel van crachte bet met stouthede ende met scalchede verwint dit dier ter menegher stede 3475[regelnummer] dese beeste hout in den moet langhe dat men dor hare doet Migale als die glose seghet die up moises bouke leghet es .i. quaet dier al eist jonc 3480[regelnummer] .j. deel starc an sinen spronc ende emmer toe nacht ende dach nemtet af van sinen cracht so houder so verscubder mede altoes wast sine onsalichede 3485[regelnummer] jn dende om sine bedoruenede wert beduonghen dat hi vrede buten toghet int ghelaet nochtan es sine nature so quat comt yemen an sinen cant 3490[regelnummer] het venijntene theant mule parde euet leed ende alst .i. merie weed om hare scade eist dat et wacht nochtan euet clene cracht 3495[regelnummer] van buten maket scone ylaet ende eist dattet wert ystaet so toghet met groter smerte dat venijn van sire erte dit dier slacht den nighen best 3500[regelnummer] wat dat die nideghe int herte vest die eselt van daghe te daghe ende alsi sine valsce laghe ongheord es talre stede so venstj sine goedertierede 3505[regelnummer] sietj nochtan sinen slach die sins euet te doene hem wach
[Folio 37r]
Musio es i cat jacob van vitri seit dat dat so bj nachte in olen 3510[regelnummer] vint muse die hare sijn uerstolen nachts sietmen hare oghen clare als oft .j. carbonkel ware onreine muse ende ratten dat sijn alle proien der catten 3515[regelnummer] alsise vaen spelsire mede ende na meneghe onsalichede die sj hem ebben ydaen moetsj int ende ter cokenen gaen oec uechtensj oric ghewaghen 3520[regelnummer] met padden die venijn draghen mar drinken sj niet thant der nar hi steruet van durste daer den serpente doensj pine onghescaet van sinen venine 3525[regelnummer] als die catten willen riden werden si wilt ende willen tiden verre danen om hare ghenoet hare vechten onderlinghe es groet dats bedj dat wane men wale 3530[regelnummer] dat elc wil houden sinen pale dar hi in musen sal als mense strict vereffensj al jn waremen steden musi wel ende dicke verbernet hem hare vel 3535[regelnummer] curtmen hare ghernen an haren bard si werden bloede ende veruard den ghenen die te verre gaen men curtem die oren sal saen si sullen hem te bet temmen laten 3540[regelnummer] want si ontsien vtermaten dat hem in doren reinen sal dats dat si ontsien vor al Mustela es die mushont .j. dier dat es ons wel cont 3545[regelnummer] het leuet bj proien van diere ende es van scalker manieren want het draghet van steden te steden sine jonc om dat hem onvreden onsiet dat mense vinden sal 3550[regelnummer] jn olen es har wonen al serpente muse pleghet te vane ende alst serpente pijnt te bestane so draghet voren wilde rute dar mede driuet venijn vte 3555[regelnummer] oec est vroets van naturen anscine vroet bouen alle medicine vindet sijn jonc doet men segt dat crud te vindene plegt dard sine jonc mede verwect 3560[regelnummer] die musont plegt ende mect om serpente ende muse te vane jn prosen lande doetmen te verstane es .i. eilant dar gheen in leuet solinus die bescreuen euet 3565[regelnummer] dattet baselicus verbijd ende sterueter na in curter tijd dat met siene doet den man ende elc dier metten andren nochtan mar dernar steruen sj gerne alle 3570[regelnummer] men segt van den musont die galle
[Folio 37v]
es goet jeghen aspis venine echt esser an dese medicine kiramidarium bouc seghet dar doude filosophie in leghet 3575[regelnummer] dat men den musont sal ontliuen ende siedene in olie van oliuen so dati vertert si al de olie men duen sal dor .i. cleet dits salue rike 3580[regelnummer] jeghen die suare artitike ende es den senewen goet ende gheneset den seren uoet Mus dats de muus .i. dier niet grot dat arde gherne etet broet 3585[regelnummer] hare roke scuwet telpen dier om hare spise sinsj onghier drincsj water si bleuen doet segt aristotiles die meester groet ja die muse van libia 3590[regelnummer] als solinus selue volghet hir na niet alre muse maniere basilius segt die meester diere te teben dat in alexandrien rein staet als .i. warem somer gaet 3595[regelnummer] alte hant werdet lant wl muse waren .c. case in .i. huse den besten nemen merket dit jn somech lant sijn muse wit some roet mar de ghemene 3600[regelnummer] sijn swart valu groet ende clene van musen es .j. andre maniere si eten ratten mar die diere sijn so quaet alsj onsteken met luxurien ore wi spreken 3605[regelnummer] valt hare orine vp iemens hud al dat vleesch moet roten vd som wile segmen dat sj dien arte saen in groten partien ende saen verderuensi ghemene 3610[regelnummer] nochtan ne vintmen grot no clene war die doede enen varen jn west uorne te waren ne mach ghene ratte leuen dat seitj diet euet bescreuen 3615[regelnummer] de muse sijn in orient also groot alse de vos bekent die de beesten biten te doet ende den lieden doen pine groet jn arabien als wijd oren 3620[regelnummer] sijn grote muse hare uoete voren sijn wel .j. palmen breet dachterste smal alsmen weet .m. gaet vte ende .n. gaet in des nes war een no me no min 3625[regelnummer] Neomen es i. dier als sente ysodorus scriuet hier dat best weet na sire wise dat besceet van sire spise weder dat soe draghet venijn 3630[regelnummer] [oft gans den mensce moghe sijn]
[Folio 38r]
gheburstelt eist ouer aer nades swijns maniere dats waer dit dier eue serpente leed ende jaghetse dar etse weed 3635[regelnummer] ende vecht vp aspise dat serpent om dat sere yuenijnt kent aspis leghet alsinen ard hoetem wachten mach vorden start ende alster hem ieghen wacht 3640[regelnummer] neomon comt met sire cracht ende met sire scalkeit groet bedrieghet ende slaet te doet dit dier ware elken menscen goet die hem uor uenijnt uerhoet 3645[regelnummer] .n. gaet vte ende vort willic dat ghi van o hort

Vorige Volgende

Der naturen bloeme

Viervoetige dieren: Ibex- Neomen

Over het gehele werk

titels