Der naturen bloeme

(1998)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus


Viervoetige dieren: Capreola- Guesseles 1665[regelnummer] Capreola dats die ree den aren pijnlic emmermee nochtan ieghen andre diere sere sochte ende goedertiere als die ree int lant 1670[regelnummer] scoten wert soecsoe te hant polion om dat si uerdriuen dat yserscote in hare liue ree bucke uechten om die reen arde sere wel nar in een 1675[regelnummer] ende dats alsi riden dan ende als men hem gaet met honden an ontuliensi want si sijn snel maer aldus uaenghemense wel want si altehant dan ulien 1680[regelnummer] dar si dogheste berghe sien dar uolghet die jaghere naer ende alsi wert yware daer datse die jaghere wacht dar nedre ende soe ne mach no uort no wedre 1685[regelnummer] soe siet den iaghere ende den spiet soe screie soe ets omme niet want hine soeket elniet dan hare hi doese neder uallen sware ja somwile clemt die jagere nar 1690[regelnummer] dat hi mede moet uallen dar die up montaingen oghe ende laet uerre gaen hare oghe ende siet soe liede uan verren gaen altehant heuet soet uerstaen 1695[regelnummer] oft jaghers sien dat soe siet an dit doet nature diet al can Cacus es i dier .i. wonder jn die moreie besonder dat es yburstelt als .i. zwiin 1700[regelnummer] ende als ons scriuet adeliin alst gram es ende onghier so werpet ute sinen buke uier dit houten uerstolen jn aghedochten ende in olen 1705[regelnummer] ende es wreet ende fel .j. osse ynoucht hem niet wel maer het neemter .iii. of .iiii.
[Folio 22r]
vaste bi den starte sciere met crachte trecthise achterwart 1710[regelnummer] jn sinen ole metter uaert ende dat mense uinde niet wel ende al eist den beesten fel nochtan dit den mensce ontsiet nochtan latet sijn laghen niet 1715[regelnummer] het ne wacht uroe ende spade altoes om des menschen scade Cefusa es .i. wonderlike beeste dar of seghet solinus ieeste dat mense wilen te rome brochte 1720[regelnummer] om dat mense te wonder sien mochte hare achterste uoete ende been ende des menscen scinen een ende hare uortste uoete tuee als menschen ande min no me 1725[regelnummer] Seruus es hert weetmen wel .i. beeste arde snel gheornet met telghen langhe alsi ii jaer euet omganghe beghinnen die orne ute gaen 1730[regelnummer] ende elx jaers uort sonder waen achter een tote vi iaren wast hem .i. telg uort te waren nemmer telghe wassen hem dan newaer si meeren uort ward an 1735[regelnummer] aristolus die seghet dat gheen els te wassene pleget sine horne uan jare te jare alsi siecheit beseffen sware of als hem doude gaet an 1740[regelnummer] soeken si serpente dan ende gaen te fonteinen drinken dus doensi hare euel sinken ende sinsi suaer sente augustijn scriuet ouer waer 1745[regelnummer] alsi ter betre weiden tiden ende alsi twater sullen liden die starcste suemmet uoren dan ende alle dandre uolghen hem an elc houet ligghende up anders stiet 1750[regelnummer] dus elpt elc andren inden uliet hier bi si elc mensche beraden dat elc andren staen in staden als die erte willen riden verwoedensi wel na tien tiden 1755[regelnummer] alsoe sere sinsi uerhit ende na oest ysciet hem dit solinus seit dat sire ii draghen die siin in rise ende in aghen ende deckense arde nerenstelike 1760[regelnummer] ende leerense ligghen eimeleike ende alsi starc sijn leerensise mede lopen springhen dapperede erts calf die in de modre sterft siin uleesch uerduet ende uerderft 1765[regelnummer] venijn ende ets tallen stonden
[Folio 22v]
goet ieghen serpents wonden blasen pipen bassen uan honden horen si node tallen stonden ende men seit dat si best oren 1770[regelnummer] alsi staen met ystrecten horen ambrosius doet te uerstane dat sijd dat heet diptane erst den mensche makede cont want als die hert was ywont 1775[regelnummer] met enen yuenijnden strale athi dat cruud ende ynas wale herts uliesch dicke gheten verdriuet den curts wille men weten der persen ystorie seghet 1780[regelnummer] dat die ert te leuene pleghet. .c. jaer ende dar toe mere venijn scuweti altoes sere alsi sine orne heuet niet gaet hi dar menne niet ne siet 1785[regelnummer] ende hetet in donker nacht dan scuweti der wulue cracht alse die selue weet te uoren dat sine wapinen sijn uerloren ende alse hare orne niewe sin 1790[regelnummer] soukensi dat sonnescijn om dat sire droghen sullen ende stiden ende dat sire up moghen tiden dan gaensi ieghen de bome slaen ende proeuen of si uaste staen 1795[regelnummer] haren rechtren horen deckensi werde sijd in watre sijd in derde ende dat sciint van nide wesen hi es sere goet als wi lesen want sine roke die uerdriuet 1800[regelnummer] die serpente alsmen ons scriuet als hi int uier es yleghet platearius die seghet vte sire herten machmen halen .j. been dat machmen te sticken malen 1805[regelnummer] dat puluer gheuet ueruanc jeghen dien starken ertuanc esculapius die seghet datmen den horen te berne pleghet ende puluert dat thanden 1810[regelnummer] dat es goet onuasten tanden vp datmense der mede wriuet met wine ghedronken dit alsi scriuet es ieghen tgroot euel goet ende het stoppet der urouwen bloet 1815[regelnummer] ende stoppet des lachamen onurede platluse doedemerre mede die hem bewint in eens erts vel serpente ne sijn hem niet fel jnde matrise vanden inden 1820[regelnummer] machmen enen steen vinden die vrouwen kint draghen doet march vanden erte es goet dathet driuet huten leden de noot van menegher siecheden 1825[regelnummer] ende iagers segghen onder hem somen mach die ert te watre comen dat hi sire moeteit wert los die hert ontsiet tluud vanden vos die herte uechten onder hem seere 1830[regelnummer] ende wie datdaer boudet de ere dandre alle ouden hem vrede met arde grooter wardichede herts ulesch es te uerduwene swar de caluer dar af weet uoer waer 1835[regelnummer] sijn ghesonder ende warder dan
[Folio 23r]
ende sijn alrebest den man Chimera es .i. vanden dieren diemen van meneger manieren want mense int woeste babilonien vint 1840[regelnummer] selsienre es cume hiet en twint voeren hoghe ende neder bachten jacob seit dat deidine wachten nauwe te vane dese beeste ende maker omme grote feeste 1845[regelnummer] weltijt dat sise ebben gheuaen met dieren cleeden ane ghedaen prosentersise haren here om hem te doene sonderlange ere chymera mach de ziele bedieden 1850[regelnummer] de nerenst vanden eidinen lieden dats der viande endyen die vtermaten nauwe spien hoe sise bringen tenen prosente haren here ten tormente 1855[regelnummer] dar si hem mede dienen lieue elc wachtem van desen diede Cyrogrillus es .i. dier borgroot dat moyses in de wet verboot ende al eist cranc ende cleene 1860[regelnummer] nochtan eist quaet al ghemene ende vreeselic allen dieren. so fel esset van manieren. Cuniculus es dat cunijn dier uele in menegen lande sijn 1865[regelnummer] jn derde wonen si in olen nachts comen si ut uerstolen ende doen scade ende toren beide in wijngarde ende in coren dan keeren si ter morgenstont 1870[regelnummer] ende stoppen weder des gaets mont datmense sdages niet vinde daer waer dat conijn woent .i. iaer dar dien si seere in corten tiden. want si uele dragen ende riden. 1875[regelnummer] mescomet hem hiet in ere stede si loepen wech ende dandre mede die van hare kennessen sijn lange ridet dat cunijn Ccrisetus es .i. clene dierkin 1880[regelnummer] dier uele int lant van poelien sijn alse groot als .i. encoren es dit sijn houet es swart ende wit. sijn aer segmen dat so uaste sit. vpten ric root anden buuc wit 1885[regelnummer] men moetem her scoren die huut hermense mach bringen vt dit bediedet wel den vrecken bedi menne can getrecken altoes niet hoe dat vare 1890[regelnummer] hem ne dinket dat sijn uel ware so uaste outi datti heuet dese beeste alsoe leuet
[Folio 23v]
wonet in darde alst conijn niet lichte machmense verdreuen sijn 1895[regelnummer] huten holen dar soe in gheet menne ghieter in water scout heet aldus heuet de vrecke rike gheset hier in arderike also uaste sine sine 1900[regelnummer] dat hi doot bliuet derinne Corocrotes es ene beeste als ons seghet solinus ieste ende iacob van uitri nochtan die heuet den luud als .i. man 1905[regelnummer] sine oghen ondaen talre stont ende negheen tantulesch inden mont enen tant heuet starc ende groot van crachte nes ghen sijn genoet so ureselic es hi sonder waen 1910[regelnummer] want uorden tant ne mach niet staen dit dier es comen es bescreuen vanden wolf ende vander teuen Cathapleba es .i. dier vreeselic seere ende onghier 1915[regelnummer] ende es vp nilus de riuiere vander vreseliker maniere traghe eist ne bore groot den last heuet swar ter noot van sinen houede dat hem verweget 1920[regelnummer] vandeser beesten es datmen seget comet hiemen up hem onuersien ende tusscen den oghen siet metdien hi es dan quite vanden liue dit dier slachtet een deel den wiue 1925[regelnummer] die thouet draghet geornet so seere dathet stinket uoer onsen here ende scinet offet hare uerwoeghe so comet .i. ries die tongeuoeghe vp hare siet ende werdet gheuaen 1930[regelnummer] ende van herten so ondaen dat hi siele ende lijf verlieset entie doot der omme kieset vander c. dat nemet hier hende nu hort wat ic vander .d. vende 1935[regelnummer] Damma dats .i. dier dat also heetet. ende es ghescepen nadie gheet ende starc na sire grote voren het heuet sere starc den horen nauwe rieket ende es snel. 1940[regelnummer] ende can sijn leuen hoeden wel sine horne sijn .ij. uoete lanc vpwart heuet sinen ganc ende ghescepen dar si staen alse ens menschen ande ondaen 1945[regelnummer] Dammula ouer dat ict hiet es in dietsch .i. damwilt ende es bloede ende cranc dar .i. poete dus af sanc die heuer wert hem metten tanden 1950[regelnummer] die hert met ornen sine viande
[Folio 24r]
mare dat damwilt nes niet el danne proie den beesten fel dese beesten wel bedieden. de ghemente vanden lieden. 1955[regelnummer] die proie sijn der ogher heren warwart datsi hem bekeeren alle die heren uphem gapen beede rudders ende cnapen Duran spreket aristotiles 1960[regelnummer] dat .i. uresam dier es vtermaten starc ende snel alsen de iagers sijn te fel ende sijt moede ebben ghemaket so dat hem sijns liues wanaget 1965[regelnummer] penset dus tontgane dat strec ende werpet dan ute sinen drec jeghen donde die hem uolghen ende het makese so uerbolghen met sire onreinre lucht 1970[regelnummer] dat het ontgaet metter ulucht Daxus wanic dats die das die selden meere ysien was dan die uos ende curte been ende alle uiere niet ouer een 1975[regelnummer] want curtst sijnsi ter luchter side ende dar omme soeketi ulucht ter lide emmer in die waghenslaghen welkentijt dat hi hem hort jaghen hi set die rechtre been int dal 1980[regelnummer] ende die luchtre bouen al dat uel eueti dicke yard ende yuarwet ten grauuen ward sijn smer wast ende waent metter mane in elke maent 1985[regelnummer] ja slamene alse die mane es niet dat mere gheen smere inne siet men maect salue uan sinen smare jeghen quetsinghe die goet es ende mare ende dit es dat te wonderne scijnt 1990[regelnummer] want sine bete es yuenijnt ende sijn smare so gans mede jeghen misselike siechede maer die redene dier men toe segt dats dat hi bi wormen leeft 1995[regelnummer] die gheuenint sijn ende bi slanghen dar of moeti sine spise ontuanghen esculapius die uroet was hi scriuet dus uanden das bestrijc den ghenen hare leden 2000[regelnummer] metten smare die ebben den rede em wert te bet in hare node sine ersenen in olie ysoden die doet al euel ghenesen dat ans menscen scamenesse mach wesen 2005[regelnummer] sijn bloet ende sout der mede ghestreken an des menscen lede bescermet iii daghe den man dat hem ghene plaghe comt an dar toe mede sine oden 2010[regelnummer] jn oneghe wel ysoden ende nuchterne gheten dan
[Folio 24v]
gheuen macht den uercouden man dat hi iij daghe der na wel pleghen mach der vrouwen spel 2015[regelnummer] van der .d. segic nemmee nu hord uort uan der .e. Eleuas es die olifant jn dutsch est elpen ghenant een dier groot ende stranc 2020[regelnummer] ter mule anct hem .i. snauel lanc die groot es ende dar hi mede doet al sine beeshede entie snauels heueti noet want die beeste es hoech ende groet 2025[regelnummer] ende mach hem niet ter erden boghen anders ne mochti niet ydoghen hem gheuoeden in ghere wise hi neemter mede dranc ende spise ende doeter mede in sinen mont 2030[regelnummer] jacob uan uitri maect ons cont dat sire mede in wighe slaen hare uiande ende uaen want si goet sijn in wighe ende stout ende si sijn hare partien hout 2035[regelnummer] toghemen hem roed wiin of bloet dar mede wast hare moet die persine ende die uan inden siin die hem uechtens onderwinden met beesten ende doenre up dan 2040[regelnummer] jn enen casteel wel .l. man ende dorbreker mede die scaren dar mach niet wederstaen te waren hare luud es so swaer dat hi elken man gheeft uar 2045[regelnummer] langhe tande heuet delpen dier vte raghende lesewi hier crom bouen alle ij cubitus van desen tanden makemen dus medicine goet ende diere 2050[regelnummer] te puluere bernemense in viere dat puluer stopt der nasen bloet menison stopet metter spoet menstrua ende emoroide ne stoppen niewer mede me 2055[regelnummer] dat moetmen drinken ende yreeden met sape uan weghebreeden dese tant es yuor fijn dat dandre alle niet sijn no so grot no so diere 2060[regelnummer] der hien tande dats hare maniere siin crom bouen ende der soe recht die cromme siin die wertste echt ende men leest in houden bouken dat mense dus can uanghen ende soeken 2065[regelnummer] twe maghede gaen in die wostine naket dat si pleghen te sine deene draghet .i. vat ande uart ende dandre i scarp suard soete singhende gaensi uort 2070[regelnummer] als dit die olifant uerhord comti toe ghelopen dan
[Folio 25r]
ende alsi siet die maghede an naturlike minti suuerhede so lecti die reine lede 2075[regelnummer] hare burste ende hare liif bloet so heeftire in gnoechte so groet dat hi dar slaept metter uart dene joncurouwe neemt dat swart ende wonten dar metter spoet 2080[regelnummer] dandre joncurouwe ontuaet tbloet ende dus bliuet dat edel dier doet men uarwet mettien bloede roet purpere die coninghe draghen dus horic inden boeke ywaghen 2085[regelnummer] dit bloet bediet dat soete bloet dat ute jhesus side woet die .ij. ioncurouwen bedieden .ij. wette ii manieren uan lieden dats doude ente niewe wet 2090[regelnummer] dar jueden ende kerstine in sijn yset synagoga der iueden ioncurouwe die bose was ende onghetroue dat es die ihesus side ondoet ecclesia ontfaet dat bloet 2095[regelnummer] jnden keelct up den outare dat soete uleesch dat purper clare want ihesus waser yuerwet mede met ute nemender sierede dies singt die brud in haren sanc 2100[regelnummer] mijn lief es wit ende roet ende roet ymanc van .m. vte uercoren vort suldi die materie horen hoe men tempt dat elpen dier dat uindewi bescreuen hier 2105[regelnummer] also alst die glose seghet die up die fraie bible leghet alse dolifant es yuaen met angiene dier toe staen so blumen enen hont ende slaet 2110[regelnummer] die in wies beduanghe staet ende dan comter toe .i. ander saen ende dan wil dat dier sijn onderdaen ende men uersteectene uan den diere soes die beeste so goedertiere 2115[regelnummer] dat soe den ghenen doet grote here diese quiten uan den sere dat soe hem bliuet onderdaen dit soude elc mensce uerstaen ende gode danken diene ontbant 2120[regelnummer] van den eweliken uiant tuschen telpen dien enten drake soes uan nide ene sake die nemmermee staet in ureden die drake es starc ende groet van leden 2125[regelnummer] ende jagt de diere te waren dar si te gadre gaen in scaren ende cnoept hem om die uoete den start ende het ontknopet ter uart met sinen snauele die olifant 2130[regelnummer] so uart hem die drake te hant jn oghen ende in nese gate want dar ne macht ghene bate hem seluen metten snauele doen so sughet ute die dragoen 2135[regelnummer] van dien elpen diere dat bloet plinius seit als die was uroet dat die drake es so groot .i. dier dat dat bloet uan den elpen dier lettel gnouch es teere thueghe
[Folio 25v]
2140[regelnummer] die drake wert des bloets in hueghe ende wert dronken an die dranc ende die olifant wert cranc ende moet uallen dor die noet somwile ualti den drake doet 2145[regelnummer] nv hort met welkerande sake dolifant belacht den drake si merken arde nouwe de stede dar die drake slapen mede eist onder roetse of onder boem 2150[regelnummer] ende dan nemsi nauwen goem dat si up hem uellen den last de strijt es ewelike uast darsi de serpente begaen si uerterense ende uerslaen 2155[regelnummer] aristotiles scriuet te waren alse die soen sijn uan .x. jaren ende van .v. jaren die hien dat sij dan notens plien ii jar notensi achter een 2160[regelnummer] ende elkes jars in daghe tween ende oec nemmeer int iaer scamenesse ebbensi daer ende noten eimelike te waren noc ne keren niet tharen scaren 2165[regelnummer] heer si ghedueghen na hare maniere siin in lopende riuieren sine striden niet om hare soen want si gheen ouerspel ne doen mensche nu merc houesce maniere 2170[regelnummer] na desen stommen dullen dieren alsi noten deen rijd den andren ende die moeder die moet wandren ij. jaer omme metter dracht eer hare der of wert ysacht 2175[regelnummer] ende dan gaet soe in brouken hare urucht te werpene souken want uiel soe up die erde sonder waen nemmermeer ne mocht soe up staen ende some doensi altehanden 2180[regelnummer] hare caluer up heilanden ende dat es om die sake dat si ontsien dien drake ende emmer alsoe caluen sal so es die hie bi hare dan al 2185[regelnummer] solinus die meester ywaghet dad dolifant mar eens ne draghet mar ets war vonden dat ic scriue hi draghet iii.warf ofte .v. siet hi de muus hi es uersaghet 2190[regelnummer] hi uliet of hi ware ueriaghet ende dit es te wonderne sere wonderlic bestu god here jn alle dinen werke ghemene weder si sijn groot of clene 2195[regelnummer] den olifant onsiet dat pard ende hi es uan der muus ueruard si leuen .ccc. iaer coude dat es em te swar tam olifant nighet den coninc 2200[regelnummer] ende dat es wonderlike dinc alse delpen dier rusten sal
[Folio 26r]
sittet up sinen ende al die uortste uoete staende recht ende an enen boem lenende echt 2205[regelnummer] ende alsi breket si uallen neder ende dan esser gheen upstaen weder ende somwile nemen iaghers goem die ontwe saghen den boem dan brieschet sere ende mesbard 2210[regelnummer] dan comen dandre darwart ende mesbaren ende onthueghen alsi hem niet ghelpen mueghen somwile elpen hem die clene met snauele ende met liue ghemeene 2215[regelnummer] so dat up comt ende uliet ende alsem dat niet ne ghesciet so bliueti van den man gheuaen sine .iiii. uoete staen alse poste sonder cnien 2220[regelnummer] bedi maghetem niet gescien valti dati niet up comen mach die wint es em .i. swar slach ende alle elpen diere die sijn drinken alle gerne wijn 2225[regelnummer] si wassen tote xl jaren riuieren minnen si te waren Equus es in latijn dat pard ende es ene beeste wart dat men in menich lantscep kint 2230[regelnummer] mar die beste diemen vint die sijn in capidotia ende int lant van sitia die thouet dieps in water steken sijn de beste oric spreken 2235[regelnummer] die wilde parde wilde tamen men snidem of die manen om dat hem die luxurie ontuart dat hem thar uerhouart dit selue vintmen an die wijf 2240[regelnummer] die em uerheffen an dat lijf om hare har groot ende lanc jnt lant van siten ende oec ghemanc jn capadotia sonder waen segmen dat die merien ontfaen 2245[regelnummer] vanden winde mar ouer war so ne leuensi mar iij. iar alst part es out iij. jar of .ij. dan notet maer nemmerme ne diet dat si tinlike winnen 2250[regelnummer] tote xx iaren wilmen kinnen es hare noten wel inden tijd dat pard notet ende rijd altote sinen xxx. jaren ende die merie tote xl. te waren 2255[regelnummer] xxxv. jaer es parts lijf ende xl iar so leuet hare wijf mar men segt dat in cecile .j. pard leuede lxx. jaer wile noch segmen dat die parde dar 2260[regelnummer] leuen noch also menech jar vp dat tpard uan danen si dat selue segmen van persi die spainsche parde ende van gallen leuen onlanghe met allen 2265[regelnummer] jn parde meest bouen alle diere machmen merken hare maniere oegedane wijs dat si sijn ysinet ande horen eist dat mense kinnet hoet hem uan moede mach staen
[Folio 26v]
2270[regelnummer] sijnsi uermoiet si latense gaen sijnsi gram si legense ant houet sijnsi ueruart des gelouet so recsise uortward weder ende sijnsi siec si legghense neder 2275[regelnummer] ysodorus seget dat dat pard .iiij. pointe moet ebben sael siin wart sceppenesse doghet ende sconede ende varewe van den are mede dits sine sceppenesse nu marct 2280[regelnummer] dat sijn lijf sij ard ende starc wel ysonke sine side oech yricht rechte int riden ront ende gheclouet ouer dien stiet ende euet an die uoete niet 2285[regelnummer] hol ende uast ende droghe die houen ouer al sijn lijf sal hi bouen dat ront sal scinen sijn uel sine doghet ort also wel dat stout si ende snel ende niet ne sneue 2290[regelnummer] ende het metten leden beue dits i tiekin van crachte ende alst stille staet ende sachte dattet sij te porne goet ende alsem uerhit sijn moet 2295[regelnummer] dat et goet te oudene sij ende saen gesit sijn moet derbj die sconeit prisemen int ghemene dat het thouet heuet clene droghe dat fel an die bene 2300[regelnummer] doren curt scarp ende clene grote ogen nase gate wijt den als upward talre tijt dicke manen ende start die uoete ten rontsten ward 2305[regelnummer] sine varewe vanden hare suart segmen dat best ware roet appelgrau ende wit andre varwe dan dit en es niet uander bester warde 2310[regelnummer] men vint drierande parde .j. dat es torloghen goet .j. ander dat men riden moet elkes daghes na geuouch .j. darde dat nutte es der plouch 2315[regelnummer] men vant parde in ouden tiden die hem niet lieten riden dan hem die terst hare here wart also dede julius cesaris pard ende des coninx pard van citen 2320[regelnummer] men vint in alexanders viten dat was busifal sijn pard doet starf addit so ward dat hijt herelike grauen dede ende makede in sine here .i. stede 2325[regelnummer] oec ware sulke parde hir uoren alsi haren here uerloren dat si nemmermeer ne aten ende oec weenden utermaten heuemen geweten dat pard 2330[regelnummer] dar sijn here uerslaghen wart ysodorus segt ende meent dat sonder die mensce niet ne weent oec sin parde dar liede an sien wat in wighe sal yscien 2335[regelnummer] sijnsi droeue ofte vroe dat derna die dinc comt soe dit uintmen an someghe parde
[Folio 27r]
merien ebben sulke warde deene up dandre sterueter ene 2340[regelnummer] jn hare scare ghemeene dar dandre up houden hare uole so ghelieue es hare scole Equiceruus es .i. dier uan orienten solinus sprect hier 2345[regelnummer] dat maket es als dat part onder den kin enen bart die hie euet orne die soe neghene spletuoetech sijnsi ymeene ende siin na den hert ghemaect 2350[regelnummer] ende ebben uleesch dat sere wel smaect Cale dats ene beeste ghelijc den parde segt de jeeste als dolifant eist ghestart ende hets pecsuart yhart 2355[regelnummer] ghekinbacht als .i. euerswijn ende euet orne die langher sijn dan ij uoete dart mede doet menech vreselic ymoet dit spreket solinus ende jacob segt 2360[regelnummer] alst wille dattet achter legt deen enen horen ende orebard den andren te stride ward ende als die plonc es moede rechtet den andren up met spoede 2365[regelnummer] ende laet dit ligghen na sire maniere dit dier es gherne bi riuiere Intures es .i. dier bekent in dat lant uan orient dat den stiere ghelijc es 2370[regelnummer] als ons seghet aristotiles mar den manen als dat part curter ende sachter nederward anghende bi den scouderen dar bruun roet heuet dat har 2375[regelnummer] sijn ander aer na wulle maniere ende sijn luud es ghelijc den stiere sine orne crom alomme gheanghen enten stride wel ganghe sijn uorhoft ru sin har ysceden 2380[regelnummer] bouen sinen oghen beede gheuoet ende ghestard der toe recht ghetant als die coe
[Folio 27v]
maer curter es hi ende sijn uel mach uele slaghe ydoghen wel 2385[regelnummer] so dore sba uleesch et draecht dat ment der omme slaet ende jaecht ende alsement jacht ouer sinen wille bliuet somwile staende stille ende rust em ende uecht 2390[regelnummer] ende werpt ute sinen drec echt .j. roede verre ofte mee ende als hem van calue werdet wee so comen die diere elkerlijc ende maken uan drecken .i. dic 2395[regelnummer] omtrent dat dier om die saken dat men hem niet mach ynaken Entira es i dierkin diere uele in almaingen sijn hi ende soe doen als die wise 2400[regelnummer] ende vergadren hare spise mar die hie es uan vrecker wise ende die soe ghierech om hare spise onder derde om die somer tijt om tetene als die somer lijd 2405[regelnummer] so dat hi cume hem seluen gheuet dar hi nouwelike bi leuet alsi uernempt dat sine soe gulselike gaet der spisen toe soe uerstopti are dat gat 2410[regelnummer] ende alse die soe merket dat dat besloten es die spise so doet soe na des scalkes wise so maecse i ander eimelic gat ter spisen wart ende gaet in dat 2415[regelnummer] ende hetet der spise al hare gheuouch ende laet den vrecken wachten ynoech alse somer comt geuallet wel dat die soe euet i. scone uel ende so ront ende so uet 2420[regelnummer] die hie die hem ter vreckeit set heuet i veronghert lijf de man die wille wachte sijn wijf Crinatius dats i dier ende men waent de wareit hier 2425[regelnummer] dat cytogrillus dermede heet dat genoemt hier uoren steet .j. egel etet in dutsce tale jn vlaenderen .i. herts wetic wale na .i. swijnkin eist gedaen 2430[regelnummer] ende es al van dornen beuaen sonder anden buuc allene beseffet anden vrese grot of clene windet hem te gader als .i. bal ende dect em in sine wapine al 2435[regelnummer] hets te siene ende te tastene quaet doch doemer toe desen raet alsment in waremen watre doet eist te siene ende te tastene goet
[Folio 28r]
ambrosius ons te verstane doet 2440[regelnummer] dat es bi naturen vroet het maket te sinen ole ii. vte ghanghe ende uorsiet te uoren langhe welkes sints de wint sal gaen gaetj nort hi stoppet saen 2445[regelnummer] dat gat dat int norden staet ende weltijt dat die wint suut gaet stoppet suden ende ontdoet norden dit sijn sente ambrosius worde sijn vleesch droghe ende binnen tlijf 2450[regelnummer] dat es der maghe confortatijf het doet wel orine maken nuttelic eist tharen saken die yset sijn lasers te sine die inden point gheeten sijn elefantine 2455[regelnummer] die gans es ende moet vet sijn gheuleghen eist ydaen alse i. swijn dit dier ende anders nemmee heuet beneden gate twee dar der uogle eyer ligghen dats waer 2460[regelnummer] ligghen hare hoeden dat ligghen dar ysodorus segt dat clemt ter vart in erfste up den wijngard ende velt de druue neder ende leese up weder 2465[regelnummer] ende wonter up ende draghetse soe sinen jonghen des sijnsi vroe herts vleesch te puluere gebrant met pecke yminghet te hant doet in lijxemen wassen aer 2470[regelnummer] dit segt plinius vor waer aristotiles seit al bloet alse deen jeghen dander noet dat si staende em geuoughen nature mach elken genoughen 2475[regelnummer] die elken creature geuet dar het sine gnouchte bj euet Erminius es .i. ermelijn .j. vte scone dierkin ende es van wesels yslachte 2480[regelnummer] oec segghen meer dan si viij. dat alleens es dat ende dit te wintertide eist snee wit sonder anden start ant ende als des somers hitte em comt ghehende 2485[regelnummer] [so eist upten ric bruun root muse bitet gherne doot want bi haren vleesche leuet alse men sijn vel snee wit heuet] so eist wart ende diere 2490[regelnummer] anders ne doghet in ghere maniere van der .e. ebdi ghehord nv uerstaet van der .f. uord Soflenena es i dier vreselic ende onghier 2495[regelnummer] verre in arden woesten lande ende es ghemaect tes menscen scande om te mattene sine ouerde want met so groter onwerde bestaet den fieren man
[Folio 28v]
2500[regelnummer] ende uerwintene mede dan ende scortene in uele sticken ende oec eist geuallen dicken dattet ghemoete van der vlucht enen man met groter urucht 2505[regelnummer] ende alstene omoedich uerstoet sone det hem no quaet no goet Furunculus es dat furet ende sijn na oeghelen wel na yset meere dan de wesel .i. deel 2510[regelnummer] ghemaket naer fissou gheel stouter ende wreet nochtan dan sine macht wlleesten can si sijn also gheset ter scole dat sij gaen inder conine ole 2515[regelnummer] ende bitense alle doet of si moeten steruen dor noet allene ne adtsi niet dese beeste mar alle die leuen mintst ende meeste bestaen si moghensise uerwinnen 2520[regelnummer] niet dat si dat uleesch so minnen want si nutten elniet dan bloet ter quateden so staet hem hare moet vele jonghe heuet furet seuene ofte viij. es yset 2525[regelnummer] ligghende segmen dat si riden ende als die soe wille notens tiden heuet soe niet dan hare genoet soe te drent ende bliuet doet xl daghe draghesi omtrent 2530[regelnummer] ende xl daghe sin si blent ende dar ouer xl daghe beghinnen sj biten ende jaghen Furionus segt aristotiles dat .i. luxurieus dier es 2535[regelnummer] ende guls van etene nochtan ende dicke moetet vanghen an sware auonture om sijn eten niet langhe leuet wilmen weten warbj dat dit es mede 2540[regelnummer] dats bj sire onsuuerhede want als hem die wille wee doet ghebartet alset ware uerwoet sijn wille es mere dan die macht ende om dat der naturen cracht 2545[regelnummer] allen creaturen onseghet luxurie die es ongheweghet bouen der naturen ganc so ne mach hare lijf niet wesen lanc die so node rustet stille 2550[regelnummer] die so node vleesch anders wille furionet notet mede recht na des menschen sede want soe leegt onder ende hi bouen ende in desen machmen louen 2555[regelnummer] dit dier dat sere es ongheleerd dat sine nature niet ne verkeert dies quade menschen plien ende plaghen dies jc lase niet ne dar gewaghen
[Folio 29r]
Fenes es i dier dar aldus 2560[regelnummer] of scriuet ons plinius van quateit groot van liue clene dese diere wonen in derde ymene si decken haren decken aren drec in derde of enech dier ghinghe sire verde 2565[regelnummer] dat sijn drec niet openbarde dat feles dar ware alst dan die diere siet want et ne mach oec lopen niet gatet suarlike ende stille 2570[regelnummer] ende alster i siet te sinen wille mordadelic varter up thanden bede met clauwen ende met tanden so gaet scoren ende biten dit dier yslacht den ypocriten 2575[regelnummer] die maken eimeliken dec ouer hare sonden dats hare drec met biechten die sij spreken ende al om hare lose treken om dat mense sal eten goet 2580[regelnummer] mar comt hem eneghe int ghemoet die scoren si ende menen thare hoe soet emmer vort gheuare Finges dat siet men lopen jnt lantscep van etyopen 2585[regelnummer] ende .i. deel bruun van are plinius segt openbare dat die soe ande burst uoren .ij. spenen draghet als wijd horen ende pleghens lettel diere dan dit 2590[regelnummer] jnt lant dart in wont ende sit so eist sochte ende niet wreet mar doetem hiemene enich leet dat ne cant niet lichte uerdraghen die sinen pais wille beiaghen 2595[regelnummer] met desen diere in hare stede si dat si hem houden vrede hier compt die lettre inde .g. van der .f. wetics nemmee Glis es .i. dier no bore groet 2600[regelnummer] some wit some swart ende roet jn vlaendren etent slaepmuse bj namen want den winter althe samen slapen sonder spise ende dranc ende als die sonne haren ganc 2605[regelnummer] verheft ende somer ynaect bi naturen dat dier uerwaect minder dan die ratte est van desen diere est dat men leest jn plinis bouke dat sijn smare 2610[regelnummer] gesoden ieghen sere nuttelic ware hem die hem onsaghe der scaden
[Folio 29v]
dat hijt water soude laden bestrakire mede sine lede vp derde ende up bome mede 2615[regelnummer] lopet euen wel als wijd oren appele euet vercoren ende doeter in alset vint stade dicke uernoi ende scade Galis segt aristotiles 2620[regelnummer] dat .i. sere stout dier es want het out ter menegher tijt jegen die serpente strijt ende alsetse euet uerbeten so gaetse tehant eten 2625[regelnummer] ende stappants etet rute also jaghet tfeniin vte dartoe es .i. redene groot twi dat bijt de serpente doot want gali bi musen leuet 2630[regelnummer] ende omme dattet verstaen heuet dat si de muse verteren dar omme willet hem deren om dat si minderen hare beiach hier bj eist datmen segghen mach 2635[regelnummer] onder stompers was oit nijt want elc man om sijn winnen tijt Geneta es i beeste mere dan die uos die meeste valu roet alse bont 2640[regelnummer] swarte sciuekine ront .j. beeste goedertire gnouch men dadare ongeuouch so nes fier no clemt oghe mar gemate ende gedoghe 2645[regelnummer] ende bi riuieren es hare ganc ende souken spise na hare belanc Guesseles es i dier no wreet no fel no onghier bj watre eist alle stont 2650[regelnummer] mere eist dan die muushont ende minder eist dan theencoren roet valu als wijt oren maer die wamme es wit onder derde wonet dit 2655[regelnummer] sijn drec rieket als muscheliaet ende menech die hem diet uerstaet heuet ouer muscheliaet yacht mar et ne euet niet die cracht ende dits wonder des et pleget 2660[regelnummer] dattet int openbare leghet sinen drec als offet woude dat men al dar vinden soude allen lieden te baten nochtan vliet vtermaten 2665[regelnummer] war soet mach wijf ende man dar ment niet ysien can
[Folio 30r]
jn desen doene leert ons hier dit ongheleerde wilde dier dat elc wel doe in elker wijs 2670[regelnummer] ende nemmermeer ne soeke prijs ter werelt hoe soet gaet der of der werelt prijs en es maer stof hier nemet of vander .g. vander .j. ort uort mee

Vorige Volgende

Der naturen bloeme

Viervoetige dieren: Capreola- Guesseles

Over het gehele werk

titels