Der naturen bloeme

(1998)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus


Menselijke levensstadia en fabelachtige mensenrassen Omme dat de mensce nader scrifturen 160[regelnummer] coninc es der creaturen es dus van hem mijn beghin. alst kint comet ter werelt in so eist bouen allen dieren cranc want het neuet crupen no ganc 165[regelnummer] ende aristotiles die seghet dat hem te wassene pleghet ter seuender maent hare tande ende meest es hare soch sulkerande dat der vrouwen melc si heet 170[regelnummer] dat kindekin ne doet noch weet altoes negheen quaet voer dat sprekens bestaet dits deerste etaet vanden kinde also als icket bescreuen vinde 175[regelnummer] Dandre etaet die gaet in alst kint doet sprekens beghin ende men seghet die spade gaen dat si erst sprekens bestaen lettel vindemerre die wel sproken 180[regelnummer] her hem die moude werdet beloken jn .v. iaren als aristotiles telt heuet kint sire langhen delt dese kintsce etaet strecket te waren alsemen seghet te .xv. iaren 185[regelnummer] ende heuet ene name van suuerheden jn latijn; maer al nu heden es die quateit so verheuen datter lettel suuer leuen tote dat si tharen daghen comen 190[regelnummer] hier bi heuet menscheit af ghenomen Ioghet hetet de derde etaet die te .xv. iaren bestaet ende strecket tote xxv. iaren dan wint die mensche uort te waren 195[regelnummer] mar lase de menscelichede vloiet so nu in die onsuuerhede
[Folio 9v]
dat de mensce hem seluen vertert met te doene dat hi beghert dat hi cume mach heten man 200[regelnummer] gans ende salech raet wart dan datmen huwelic wilde sparen tote .xxii. iaren dan sijn die senewen entie been beede wlcomen ouer een 205[regelnummer] ende die waesdoem es al wlcomen plaghemens het soude nu vromen Manneit es die vierde etaet die te xxxv. jaren ane gaet dan es die mensce wlcomen 210[regelnummer] ende nature heuet ghenomen hare groue ende hare linghe entie luxurie ende hare dinghe beghinnen inden man te gaen dan willi starke dinc bestaen 215[regelnummer] dese etaet van deser tijd maket orloghe ende strijd ende nijd ende ouerde riset die dicke te stride wiset dese etaet loept te waren 220[regelnummer] vpward tote .L. jaren Ten .L. iaren comt die oude die noit niemen ebben woude nochtan wilt al lange leuen aristotilus heuet bescreuen 225[regelnummer] dat die houde comen moet alse den mensce ontgaet sijn bloet al houden saen man ende wijf die lettel bloets ebben int lijf dese etaet vallet in een strec 230[regelnummer] want so ghierech wert ende vrec ende dit es de redene twi die mensce merket wel dat hi te dale gaet. ende wille sparen hem die na hem comen te waren 235[regelnummer] te ebne hare lijfnere ende oec om sijn selues there alse die curtelike dernaer niet ne wint ende es swaer jnde oude mindert inden man 240[regelnummer] alle smette die hem ghinc an maer vrechede ende gierechede beghinnen eerst dan wassen mede ja; al plachire niet te voren nv heeftise vaste vercoren 245[regelnummer] dese etaet strecket te waren nv bi tide tote lxx. jaren Vort meer alse die mensce lijd van lxx. jaren die tijd so gaet hi tsuffen ende rasen 250[regelnummer] hem dinket al die werelt duasen al dat hi siet dinket hem quaet hi lachtert al dat wale staet mar hi priset al datter was datter nv es dinket hem gheduas 255[regelnummer] sine crachte die te breken jn allen dinghen sonder in spreken dat andre liede bringhen vort dinken hem [wesen] dulle word
[Folio 10r]
ende tsine dinket hem wesen groot 260[regelnummer] dese etaet die loept ter doot want al dat lijf heuet ontfaen moet ter doet ten hende gaen maer dar na comt dat langhe lijf dies nemmermeer ne wert gheblijf 265[regelnummer] Iof du sies dat enech man ter gadoet spoet so nem dan een mes ende mac int hore .i. gat ende jof tu heues tijd ende stat doe hem laten die mediane 270[regelnummer] want bloet doet hem na minen wane nv hord van wonderliken lieden dar ons die wise of bedieden maer eer wi spreken van elken allene horter of teersten int ghemeene 275[regelnummer] Om dat dese eerste boec bedied dat wonder dat men ter werelt siet so vraghemen of dat volc te samen van adame onsen vader quamen ende wi segghen neensi niet 280[regelnummer] het ne sij also ghesciet als ons scriuet adelijn die seghet dat centauroene sijn ghewassen ter werelt an van den beesten ende van den man 285[regelnummer] die wise segghen ieghen dat al eist ghesciet te menegher stat dat sulke dier onlanghe leuen sente Jeronimus heuet bescreuen jn sente pauwels vite 290[regelnummer] die was die eerste heremite datten sente anthonis sochte jn die woude dar hi mochte hem quam een wonder te ghemoete een man staende up gheets uoete 295[regelnummer] ende vor sijn vorhoft horne twe alse buxhorne min no me ende seide aldus spreke die scripture jc bem eene steruelike creature ende van minen ghesellen bode 300[regelnummer] ende wi bidden v dat ghi bid gode ouer mi ende ouer de mine die hier wonen in de wostine want wi bekennen dat hi es comen den mensce te salicheden ende te vromen 305[regelnummer] an scijnt na die vraie word die men van Jeronimuse hord als of dese creature adde jn menscelike redene ende sin maer wine segghen altoes niet 310[regelnummer] dat dus beestelic een ghediet van adame moghen sijn comen ende al vindemen an hem somen menscelike lede .i. deel onse geloue es dat geheel 315[regelnummer] dat si die siele niet hebben ontfaen die nemmermeer machte gaen ende het nes te wonderne niet dat dus beestelic een ghediet een deel van meeren sinne si 320[regelnummer] want bi auonturen bedj
[Folio 10v]
dat si in vterliken leden gheliken der menscelicheden si sijn een deel van binnen machlichte van subtilen sinne 325[regelnummer] dan andre bestelike diere dit machmen dit merken schiere nu es hier ghesproken int ghemene vort hort van elken wondre allene Jacob van vitri die seghet 330[regelnummer] dat in orienten leghet lande van wonderliken lieden jn sinen boeken ormen bedieden ende in andren boeken mede dat daer es in ere stede 335[regelnummer] volc van vremder manieren een lant belopen met riuieren dat amasonia es ghenant el niet dan vrouwen wonen int lant sonder gheselscap van manne 340[regelnummer] entar sijnre meer nochtanne danne .cc. dusent vrouwen weltijt datse manne scouwen dat si van .i. wighe keeren dar si zeghe ebben met eren 345[regelnummer] so nighen si hem alle daer nemmeer dan ene warf int iaer ne willen si te manne gaen ende alsi kint ebben ontfaen eist cnapelin si oudent .vii. iaer 350[regelnummer] ende sendent den vader dar naer eist maghedekin si oudent dan dus ouden si har lant sonder man de manne wonen van hem verscheden dar nes gheen geselscap van em beeden 355[regelnummer] ghelijc recht datmen mach merken dat die uoghelen met crommen becken die femelen starker sijn dan die merlen alst es anschijn also machmen dar bescouwen 360[regelnummer] starker bouen mannen vrouwen oec neist ieghen redene niet diemen bi naturen siet want somen sere wederstaet der onsuueren luxurien raet 365[regelnummer] darmen bi uele machts verdriuet somen met rechte starker bliuet Hoe dat beghin van desen vrouwen erst quam machmen bescreuen scouwen si quamen huten lande van sweden 370[regelnummer] ende waren hem met moghenteden hare manne af ghesleghen van volke was dar bi gheleghen dar quamen si met ghemenen rade vp hem die hem daden die scade 375[regelnummer] ende sloghent alte male doot ende wraken hare scade groot ende voeren wonen in dat lant dat amasonia es ghenant ende nemmermer vort sine wouden 380[regelnummer] dat manne hare heren wesen souden dese wijf sijn den kerstinen houd ende ebben gheuochten met ghewoud
[Folio 11r]
met ons up die sarrasine dus es hare gheloue an scine 385[regelnummer] Andre lieden heten nakede vroede wonen daer in hare hoede homoedech naket ende arem mede die onwert ebben die hoechede van arderike alte male 390[regelnummer] jn holen wonen si sonder zale hare wijf ende hare kinder wonen metten beesten ghinder sine vechten none striden wilen quam in ouden tiden 395[regelnummer] alexander in hare lant ende alsise wijs ende arem vant heuet hi homoedelike gheseit bidt dats ghi wilt ets iv ghereit doe seiden si doe onse bede 400[regelnummer] wi bidden di dan ontsteruelicede alexander antworde hem jc die selue steruelic bem welker wijs mochtic v gheuen dat ghi soudet ewelike leuen 405[regelnummer] doe seiden si seghet dat dijn raet datti emmer te steruene staet twi iaghestu achterlande dan te scendene so meneghen man Daer sijn lieden van andre maniere 410[regelnummer] ouer ganges die riuiere dien de lettre hetet bracmanne van sonderlanghen liue nochtanne want dats wonderlike dinc her de gots sone lijf ontfinc 415[regelnummer] screuen wiselike de gone vanden vader ende vanden sone ende van hare euengheweldechede an alexandre dor sine bede ende scinen hare wort openbare 420[regelnummer] joft kerstinlic gheloue ware Andre lieden wonen dar neuen die om te comene in dat leuen dat na dat steruen comet hier hem verbernen in .i. vier 425[regelnummer] ander uolc es daer onuroeder die haren uader ende hare moeder alsi van ouden sijn uersleten te doot slaen ente samen heten ende dit ouden si ouer weldaet 430[regelnummer] dies niet ne dade hi hiete quaet
[Folio 11v]
Oec vindemen dar in somech lant menghen grooten gygant [die .xii. cubitus sijn lanc] ende uolxkin so clene so cranc 435[regelnummer] cume so groot wi lesent dus alse .iii. uoeten iofte .ii. cubitus ar sijn urouwen horic iwagen die als enewarf kinder draghen entie werden grau geboren 440[regelnummer] ende alsi out sijn als wijt horen so werdet hem al grau dat aer ander wijf wonen dar naer diere viue bringhen tere drachte mar sine leuen der iare mar achte 445[regelnummer] Oec es dar .i. uolc geseten die die rowe visscen heten ende drinken die soute ze ander uolc so wont dar me die de hande ebben verkert 450[regelnummer] ende andie voete als men ons lert ebben si theen twewarf viere volc esserre van vremder manire dien de uoeten stan verkert ende als ons sente ieronimus leert 455[regelnummer] so esser erande volc vonden. die sijn gehoeft ghelijc den onden met crummen clawen ende met langhen ende met beesten uellen behanghen ende ouer hare spreken bassen. 460[regelnummer] ander uolc es dar ghewassen so cleenen mont ebben die liede. dat si met enen cleenen riede. jn sughen moeten dar si bi leuen Ander uolc es dar beneuen 465[regelnummer] die menschen heten als ict ore dese uolghen lieden bi spore bider roke dats hare maniere. tote dat si comen tere riuiere. ende dar nemen si den lieden dat lijf. 470[regelnummer] weder het si man of wijf Ander lieden die wonen daer bi die heeten arismaspi ofte ciclopen in latijn die maer met enen oge sien 475[regelnummer] ende staet hem int vorouet voren. ander volc es daer gheboren die loepen vtermaten seere met enen uoete ende met nemmere nochtan es die voet so bret
[Folio 12r]
480[regelnummer] dat si hem ieghen die sonne heet hem bescermen dar mede. war dat si rusten teregherstede ander lieden dies gheloeuet vindemen dar al sonder houet 485[regelnummer] hare oghen in hare scouderen staende jn hare barste .ij. gate hute gaende houer nese ende houer mont. eisemlic sijn si als .i. hont Ander lieden sijn dar beneuen 490[regelnummer] die bi enes appels roke leuen sonder andre spise tontfane eist dat hem uerre staet te gane si draghene uoer hem ter noot. want ander sijns so bleuen si doot 495[regelnummer] quame hem eneghe quade lucht an. oec wonen daer wilde man met .vi. vingheren an elke hant. oec so wonen dar int lant wijfs van sere scoonre maniere 500[regelnummer] die ouden hem in ene riuiere ende want sine ebben iser neghen wapen si hem al in een met wapinen van selure al hoec wonen dar in somech dal 505[regelnummer] van india wijf gebart toten mammen nederwart entie cleder van uden draghen entie hem al gheneren int iaghen. entie cleder van huden draghen. si ebben luparde ende lioene 510[regelnummer] ende tigren tharen doene ghetammet dar si iaghen mede noch es dar te somegher stede volc beede man ende wijf die gheen cleet draghen ant lijf 515[regelnummer] ende ru gehart anden lachame wart dat hem enech man to quame so doken si int water dan. want die wijf entie man leuen wel na hare lieder maniere 520[regelnummer] bede upt lant ende in de riuiere oec vindemen dar wilde liede. groot starc ende onghiere die ru als .i. suijn sijn van hare ende brieschen alse oft een stier ware.
[Folio 12v]
525[regelnummer] jn ene riuiere wonen dar wijf die hutscone ebben dat lijf sonder dat si inden mont sijn ghetant ioft ware .i. ont Oec wonen daer die pigmeene. 530[regelnummer] liedekine arde cleene inde montanien van endi. ten derden iare pleghen si dat si winnen ende draghen kinder menne vindet gheen uolxkin minder 535[regelnummer] ende si ouden te achtenden iare ene orloghe arde sware jegen de cranen die met gewelt willen hem al winnen de vrucht upt uelt oec hebbemen in ouden stonden 540[regelnummer] erande uolc met starten vonden men vindet in orienten mede. wilde lieden in wilder stede. alsemense int wout vangen mochte ende mense onder lieden brochte 545[regelnummer] mochten si dan niet ontgaen gheen eten ne wilden si ontfaen ende dooden hem met ongre dan. men uindet in india oec man. die doghen nachts ebben so claer. 550[regelnummer] als ioft ene kerse ware dats waer Oec wonen daer scone lieden mede. vp de ze in ere stede. die niet neten dan vlesch al ro. ende sughen honech oec also 555[regelnummer] jn ene riuiere heit brixant lopet tote endi int lant sijn lieden hutermaten lanc die de hut ebben sere blanc ende tanschin ghedelet in tween 560[regelnummer] dit wonder ende menech een. dat hier bouen staet bescreuen alse ons die vraie boeke gheuen. vintment int lantscap van endi. Doch hort wonder meer van mi 565[regelnummer] jacob van vitri die zeghet dat in europa en lant leghet dar als de kinder werden gheboren alreerst comet ene padde voren ware oec geboren teregher stede 570[regelnummer] een kint ende ghene padde mede men soude der moeder tien an
[Folio 13r]
dat soet an enen andren man ghewonnen hadde entese onwarde. segmen wesen onder die lumbarde. 575[regelnummer] jn borgoenien int een hende. den berghe van moniou ghehende sijn lieden vtermaten vele met enen croppe onder de kele alse groot alst ene coworde ware. 580[regelnummer] jnt vrankerike eist worden mare datmen lieden heuet ghesien. die hadden tusschen hare dien vorme van wiue ende van manne jn cicilien nochtanne 585[regelnummer] es .i. wout den berghe na die bernet ende etet etna dar sijn lieden met .i. oghe bouen allen bomen hoge thoghe alse groot als .i. scilt. 590[regelnummer] die sijn ureselic ende wilt. ende leuen bi uleesche ende bi bloede. jnt westhende als ict beurode. van europen so was vonden een wijf uersleghen tere stonden 595[regelnummer] met ere wonden als wijt horen die stont hare int uorouet uoeren. ende quam ghedreghen metten ze baren menne wiste wanen te waren met purpre was soe ghecledet. 600[regelnummer] hare langhe was alsemen weet die istorie bescriuet ons dus. ghemeten .l. cubitus. die groote nochtan van ercules dar ons niet af bleuen es 605[regelnummer] wondert der wonder ghemeinlike sine wapine sonder ghelike die so groot sijn dar mense siet wondert al der werelt diet die na dien dat hi uerwan 610[regelnummer] menech lant ende meneghen man sette tekine ende pale van sinen zeghe scone ende wale jnt westende van spaenien lant colummen vpter ze cant 615[regelnummer] ten lijctekine dat hi uerwonnen
[Folio 13v]
hadde vanden risene vander sonnen al de lande tote daer dar naer quam hem .i. euel swaer dat hem swaer was ende onghier 620[regelnummer] ende warp hem seluen in .i. vier dar hi te puluere es uersleten dus es langhe sijns vergheten Also alsmen lijtteken vint sone twifelmens twijnt 625[regelnummer] henne was menech starc gigant wilen eer in duutscer lant so datter een was hiet teuca dar dutscelant of heuet ontfaet sine name ende out noch eden 630[regelnummer] sijn graf es noch tere steden bider dunauwen sekerlike. bider weinden in ostrike twe milen al dar beneuene jn .i. dorp het sente steuene 635[regelnummer] dat .xc. cubitus es lanc die dar toe doet sinen ganc hi vint dar beenre vp desen dach meere danne men gheloeuen mach 5tersinbeckin leghet daer 640[regelnummer] broeder albrecht seit vorwar name .i. man diet prouen begerde tusschen appel ende hilte .ij. swerde dat .i. vp entander neder hi mochtse keren uort ende weder 645[regelnummer] namelike int ersinbeckin binnen sine tande segghen diet kinnen die sijn meer dan twe palmen breet dat ic van wondre vant ende weet. alse van menscheliker figuren. 650[regelnummer] jn gheloueliker scrifturen ebbic gheseit in desen boec gheloeue die wille minne roec mar seker bem ic sonder waen dat ic dat ware doe verstaen 655[regelnummer] na dien dat icket bescreuen kende die herste boec nemet hier hende nu hort na dat ict can gheleesten den boec vanden gaenden beesten

Vorige Volgende

Der naturen bloeme

Menselijke levensstadia en fabelachtige mensenrassen

Over het gehele werk

titels