Verstooteling

[p. 89]

XII.

Jan zou voorloopig thuis blijven.

Hij was van dienst teruggekomen met het vaste plan dadelijk weer naar Pruisen te gaan. Hij wou met den heelen boel niks meer te maken hebben, niks. Ze zouën 'm niet gauw weer terugzien.

Maar een zusters-orde had het dorp uitgekozen als een geschikt terrein voor het bouwen van een nieuw groot klooster, waaraan een pensionaat zou verbonden worden voor jongedames uit de hoogste standen. Een paar minuten van het dorp af lag een mooi plekje natuur: veel weelderigvrij opgeschoten houtgewas aan den oever van een klein riviertje. In 't midden een heuvel met zware eikenboomen en daaromheen half-dichtgegroeide grachten. Vroeger had daar een kasteel gestaan. Na den Franschen tijd was het onbewoond gebleven en spoedig vervallen. Eindelijk kwam het in eigendom van de gemeente.

Er was niets meer van de gebouwen over dan een paar stukken muren, zwarte steenblokken van onregelmatigen bouw. Dikke keien, hardsteen en roode baksteenen waren tot een kolos-geheel samengemetseld met kalk, die onverweerbaar scheen. De regen striemde tevergeefs die laatste overblijfsels van een stuk leed-leven uit vroegere eeuwen. De zon kon met haar brandendste stralen dat gewrocht van zwaren menschen-arbeid niet verbrokkelen.

Voor de bevolking bleef dat altijd ‘het kasteel’. Er waren er nog, die daar 's avonds niet voorbij konden gaan, zonder dat een gevoel van angst hun lichaam doorhuiverde. Het was er dan zoo donker, zoo heel zwart. 't Leek wel, of door het gesuis van de boomen heen een aanhoudend pijngekreun opklaagde. Er werden dan ook maar leelijke dingen van verteld. Van menschen, die in diepe kelders gesmeten waren. En van groote heeren en roovers, die daar geleefd hadden als goddeloozen, net als beesten. Sommige lui noemden dat wel maar-fabels, omdat ze de geschiedenis

[p. 90]

hadden gelezen. Maar het papier is geduldig. Grootvader zaliger had dikwijls verteld, dat zijn grootvader zaliger zelf wat gehoord en gezien had...

Het was er niet pluis, dat was zeker. En 't was maar goed ook, dat daar een klooster kwam. Er kon dan van aan zijn wat wilde, maar het gebed van de zusters zou zeker niet schaden. Neen, dat was goed, dat was heel goed. Ze konden ook wel blij zijn, dat ze eens een klooster kregen, zooals op andere plaatsen. Dat was dan toch heel anders voor het dorp. En het zou een deftig worden, wel van meer dan honderdduizend gulden. Het zou iets schoons zijn, zooals er nog niet veel waren. Ja, die zusters hadden geld, met hoopen. Die bouwden maar.

En wat ze nog niet hadden, dat zouden ze wel loskrijgen. Het was toch flink geweest van den nieuwen burgemeester, dat hij dat klaar had gekregen. Slim van 'm, dien grond van het ‘kasteel’ af te willen staan. Dat heele stuk leverde de gemeente toch niets op, 't was maar een wildernis. En voor zoo'n klooster was 't net echt. Boomen en struiken en water, daar speculeeren die zusters op. Als ze het ‘kasteel’ niet voor niks gekregen hadden, waren ze zeker niet gekomen. De burgemeester had gezegd, vertelden de raadsleden, dat de gemeente dan ook geen cent hoefde te geven voor den bouw, geen cent. Dat was ook veel waard. Zoo'n klooster was een groot voordeel voor 't dorp en kostte de gemeente niets. Heel anders dan bijvoorbeeld nieuwe wegen aanleggen. Daar waren hoopen geld voor noodig. En wat was 't dan nog?... Vreemden lokken naar 't dorp, die de goede menschen met allerlei nieuwigheden maar zouden bederven... en op den duur ten laste van ‘den arme’ komen, dat zag men overal...

‘Jao, dé neje burgemeester is gènnen domme, laot dé mer los, dén hit veul te zeggen bij 't grooët volk...’

‘Nou, da's waor, dén hit letters gegète... tiggeswoorrig zien ze d'n duvel te slim af mit al die geleerdheid...’

‘'t Is anders wel 'nen rare snuiter gewist, dé Jan, zowel as z'n vader, mer de slechtigheid zal van eeëne kaent ok wel nie gekomme zien... en godsdienstig is ie toch, dat zuut me wel an dat klooster...’

‘Wat 'n verdienst vur 't durp, zo'nen bouw, verdrejd, twelf cent per uur vur kalk drage en zand vare - - -

[p. 91]

Jan kreeg ook werk aan het nieuwe klooster. Zijn vader was er al geruimen tijd aan den gang. Eerst wilde Jan niet, hij ging naar Pruisen, hield hij vol. Floortje en Hansen bleven echter aanhouden. Het heele dorp riep er ook over, dat er zoo'n groote loonen gemaakt werden. Er was een nieuw leven gekomen onder de menschen. D'r was overal geld genoeg, in alle huizen. En druk 's Zondags, nog drukker as anders met kermis. De herbergiers vertapten wel drie maal zoo veel als vroeger. En lol van belang. Al gauw veranderde toen de zin van Jan. Hij zou thuis blijven en naar het klooster gaan werken. Maar hij moest weten, hoeveel hij van zijn verdienst zelf kon houën. Voor niks werken, dat verdomde'n ie wel, dat had ie nou lang genoeg gedaan. Voor den tweeden keer liet ie zich niet meer ‘bedonderen’.